Пештерната црква „Св. Еразмо Охридски“ ги заштитува возачите и патниците

„Све­ти Ераз­мо“ е пе­штер­на цр­ква  во бли­зи­на на Охрид, во кар­пи­те, дес­но од па­тот што во­ди од Охрид кон Стру­га. Овој све­тец ло­кал­ни­те жи­те­ли го прос­ла­ву­ва­ле уште од вре­ме­то на Кли­мент и не­го­ва­та шко­ла, при­фа­ќај­ќи го не­го­ви­от култ уште во претс­ло­вен­ски­от Охрид, Лих­ни­дос.

– Се­ко­гаш, се­ко­ја го­ди­на и ко­га ќе ми тек­не во те­кот на го­ди­на­та се­ко­гаш до­а­ѓам и ми е уба­во на ду­ша­та – ве­ли еден од по­се­ти­те­ли­те.

Св Ераз­мо бил еден од 14 свет­ци по­ма­га­чи во не­вол­ја и за­штит­ник на пат­ни­ци­те. По по­вод сла­ва­та на ма­на­сти­рот „Све­ти Ераз­мо Охрид­ски“, Де­бар­ско-ки­чев­ска­та епар­хи­ја, ве­чер­та на 14 ју­ни, во ма­на­сти­рот „Све­ти Ераз­мо Охрид­ски“ во Охрид слу­же­ше праз­нич­на ве­чер­на бо­гос­луж­ба на ко­ја чи­но­на­чалс­тву­ва­ше не­го­во­то ви­со­ко­пре­о­све­штенс­тво ми­тро­по­ли­тот де­бар­ско-ки­чев­ски г. Ти­мо­теј. Авто­мо­би­ли од си­те стра­ни, вр­ви­ци лу­ѓе што пеш трг­на­ле да се пок­ло­нат и да за­па­лат све­ќа на го­ле­ми­от све­ште­но­ма­че­ник. Овој го­лем хри­сти­јан­ски праз­ник има по­себ­но ме­сто во ср­ца­та на охри­ѓа­ни би­деј­ќи се сме­та де­ка ток­му Све­ти Ераз­мо ја има мо­же­би нај­го­ле­ма­та уло­га во ши­ре­ње­то на хри­сти­јанс­тво­то во не­ко­га­шен Лих­ни­дос или де­не­шен Охрид.

Оса­ме­но­ста на оваа пе­штер­на цр­ква на овој дел од бре­гот на Охрид­ско Езе­ро, стес­не­то­ста на ко­ри­сте­ни­от про­стор и не­кои дру­ги еле­мен­ти ука­жу­ва­ат на тоа де­ка се ра­бо­ти за по­е­ди­неч­ни ис­пос­ни­ци или со­се­ма ма­ло ка­лу­ѓер­ско брат­ство што жи­ве­е­ло во ма­ли­те ко­на­ци по­крај пе­штер­на­та цр­ква. За да стиг­не­ме до неа по­ми­нав­ме по пе­де­сет­ме­тар­ска па­те­ка, ко­ја од ед­на­та стра­на е обра­бе­на со ка­мен ѕид, а од дру­га­та со дрв­ја и гриж­ли­во одг­ле­ду­ва­ни цве­ќи­ња. На неј­зи­ни­от по­че­ток е из­гра­де­на чеш­ма, ко­ја, се ве­ру­ва, ги мие гре­во­ви­те.

– Ду­ри не се по­кр­сти во­да­та не смее да се пол­ни за здрав­је, кр­сте­на­та во­да не смее да кап­не до­лу, пр­во тре­ба да се на­пи­еш, па да се из­ми­еш. Ако имаш де­ца до­ма да ги иска­пиш и по­тоа со кр­сте­на во­да да ги из­мач­каш, та­ков оби­чај има­ме ние охри­ѓа­ни – ве­лат ло­кал­ни­те жи­те­ли.

Охри­ѓа­ни, но и по­ве­ќе­то во­за­чи што по­ми­ну­ва­ат от­ту­ка зна­ат де­ка ток­му ов­де се слу­чу­ва­ат мно­гу со­о­бра­ќај­ни не­сре­ќи со те­шки пос­ле­ди­ци и за­тоа ре­чи­си не­ма во­зач и пат­ник што по­ми­ну­вај­ќи по­крај цр­ква­та не­ма да се пре­кр­сти.

– Ние се­ко­гаш пол­ни­ме во­да и се пре­кр­сту­ва­ме ко­га по­ми­ну­ва­ме одеј­ќи кон Охрид или вра­ќај­ќи се от­та­му. По­сто­ја­но му да­ва­ме бла­гос­лов на све­те­цот, до­фр­лу­ва­ат дру­ги.

Све­ти Ераз­мо Охрид­ски ме­ѓу на­ро­дот е поз­нат ка­ко за­штит­ник на пат­ни­ци­те и на во­за­чи­те, но и ка­ко чи­ни­тел на мно­гу чу­да.

– Слуш­нав де­ка пред по­ве­ќе го­ди­ни ед­но се­мејс­тво од Скоп­је од не­сре­ќа ги спа­сил чу­до­тво­ре­цот Ераз­мо, по­точ­но не­го­ви­от дух. Во­за­чот по­доц­на со го­ди­ни ре­дов­но до­а­ѓал да за­па­ли све­ќа во цр­ква­та. Ра­ска­жу­вал де­ка бр­зо во­зел и на­ед­наш пред не­го, во под­нож­је­то на цр­ква­та, се по­ја­вил чо­век во бе­ла об­ле­ка и ко­га го ви­дел тој вед­наш ја на­ма­лил бр­зи­на­та. Ве­ру­ва де­ка ду­хот бил Ераз­мо, кој по­тоа ис­чез­нал, a во­за­чот про­дол­жил по­ле­ка да во­зи кон Охрид, ни рас­ка­жа еден по­се­ти­тел.

Поз­на­ва­чи­те ве­лат де­ка со из­град­ба­та на но­ви­от пат би­ла за­тру­па­на чу­до­твор­на­та во­да и сѐ до­де­ка таа не се ос­ло­бо­ди не­сре­ќи­те ќе се по­вто­ру­ва­ат. Исто­ри­ча­ри­те на умет­ност по­со­чу­ва­ат де­ка тој на­ви­сти­на по­сто­ел, а има­ат и по­да­то­ци за не­го­ва­та чу­до­твор­на моќ. Мно­гу за­пад­но­е­вроп­ски гра­до­ви ве­лат де­ка кај нив се мо­шти­те на св. Ераз­мо, но најм­но­гу не­го­ва­та моќ се чув­ству­ва во бли­зи­на­та на Охрид.

Со име­то на св. Ераз­мо е по­вр­за­но ве­ру­ва­ње­то де­ка тој бил пр­ви­от про­по­вед­ник на хри­сти­јанс­тво­то во овој град ка­де што со ил­јад­ни­ци ги по­кр­сту­вал на Бе­ло Езе­ро. Би­деј­ќи Охрид бил најз­на­чај­но­то из­во­ри­ште на не­го­ви­от култ во сред­ни­от и во доц­ни­от сре­ден век, на Ераз­мо ток­му ов­де му е по­све­те­на пе­штер­на цр­ква, бли­зу до бре­гот на езе­ро­то, во са­ма­та „утро­ба“ на из­диг­на­ти­от Га­бав­ски Рид на кој се откри­е­ни кул­тур­ни нап­ла­сти и од прет­хри­сти­јан­ски­от пер­и­од, ка­де што е сѐ уште за­га­доч­на­та твр­ди­на со кик­лоп­ски ѕи­ди­ни од вре­ме­то на ма­ке­дон­ски­те кра­ле­ви.

На око­лу две­сте ме­три ју­го­и­сточ­но од ма­на­стир­ски­от комп­лекс, откри­е­на е ста­ро­хри­сти­јан­ска ба­зи­ли­ка од 3 до 4 век, исто та­ка по­све­те­на на св. Ераз­мо. Жи­во­пи­сот во пе­штер­на­та цр­ква е со­чу­ван во три сли­кар­ски фа­зи, а во нај­ста­ра­та од нив е иден­ти­фи­ку­ван ли­кот на св. Ераз­мо, кој по­тек­ну­ва од 13 век. Нај­го­ле­мо вни­ма­ние во оваа пе­штер­на цр­ква зас­лу­жу­ва­ат пор­тре­ти­те на св. Ераз­мо и ли­кот на ви­зан­ти­ски­от им­пе­ра­тор Ан­дро­ник Вто­ри Па­ле­о­лог.

– Че­сто до­а­ѓа­ме ов­де. И ла­ни бев, се­ко­ја го­ди­на сум ту­ка за праз­ни­кот. До­а­ѓам, па­лам све­ќи за здрав­је, за до­маш­ни­те итн. – ве­лат охри­ѓа­ни.

Од мно­гу­те пре­да­ни­ја и ве­ру­ва­ња по­вр­за­ни со овој све­тец, кај на­ро­дот осо­бе­но вни­ма­ние прив­ле­ку­ва го­ле­ма­та чеш­ма што се на­о­ѓа вед­наш под па­тот, а во бли­зи­на на цр­ква­та.

– Ако ве­ру­ваш е ле­ко­ви­та и слу­жи за мно­гу ра­бо­ти и за де­ца и за во­зрас­ни. Но ако не ве­ру­ваш, не­ка­ко ка­ко да не се фа­ќа мно­гу – ни ре­коа охри­ѓа­ни.

Пишува: Невена Поповска
(Текст објавен во 147. број на неделникот „Република“, 26.06.2015)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.