Благица Секулоска, драматург: Време е на жената да ѝ ја вратиме моќта

Те­а­тар Ко­ме­ди­ја пре­ми­ер­но ја из­ве­де прет­ста­ва­та „Труд­на при­каз­на“, чиј­што автор е Бла­ги­ца Се­ку­ло­ска, а ре­жи­ја­та е на Ли­ди­ја Де­до­виќ од Цр­на Го­ра. Тоа бе­ше по­вод за да раз­го­ва­рав­ме со Се­ку­ло­ска за ко­ре­ни­те, тра­ди­ци­ја­та, вра­ќа­ње­то кон при­ро­да­та, но и за тоа ка­ко е да се би­де же­на де­нес.

Во прет­ста­ва­та на Се­ку­ло­ска хе­ро­и­ни од три поз­на­чај­ни ма­ке­дон­ски пи­е­си во 20 век бе­га­ат во ко­ме­ди­ја ко­ја е сме­сте­на во 2032 го­ди­на. Тие са­ка­ат про­ме­ни, са­ка­ат да ста­нат мај­ки. Ма­жи­те, нив­ни­те хе­рои, одат по нив во но­ви­от жанр за да ги вра­тат на­зад. Прет­ста­ва­та се оби­ду­ва да од­го­во­ри на нај­важ­ни­те пра­ша­ња – да­ли ид­ни­на­та е во кри­за, да­ли све­тот ќе ста­не кли­ни­ка за ве­штач­ко­то во се­ко­ја смис­ла на збо­рот, да­ли го­ле­ми­те про­ме­ни, на­ви­сти­на, мо­же да се слу­чат?

– Де­нес е нај­те­шко да се би­де чо­век – да уме­еш да љу­биш без да ба­раш воз­врат, во се­ко­го да уме­еш да се ви­диш се­бе­си, да по­ма­гаш, да да­ваш, да не су­диш, да про­сту­ваш, да спо­де­лу­ваш, да се ра­ду­ваш без при­чи­на, за се­кој ден по­ми­нат да ка­жеш бла­го­да­рам… А, да се би­де же­на за ме­не е нај­го­ле­ма­та при­ви­ле­ги­ја – ве­ли Се­ку­ло­ска во ин­терв­ју­то за „Ре­пуб­ли­ка“.

Од кои ма­ке­дон­ски дра­ми ја цр­пе­ше иде­ја­та за тек­стот на „Труд­на при­каз­на“?

СЕ­КУ­ЛО­СКА: „Труд­на при­каз­на” е ба­зи­ра­на врз „Ма­ке­дон­ска кр­ва­ва свад­ба“ – Вој­дан Чер­но­дрин­ски, „Бе­гал­ка/Лен­че Ку­ма­нов­че“ – Ва­сил Иљо­ски и  „Цр­ни­ла“ – Ко­ле Ча­шу­ле. Би са­ка­ла да спом­нам де­ка, се­пак, се ра­бо­ти за мо­ти­ви, т.е. за пре­чи­ту­ва­ње и на не­ка­ков на­чин тол­ку­ва­ње на из­вор­ни­те драм­ски тек­сто­ви или, по­точ­но, ме­не ка­ко автор најм­но­гу  ме за­ин­три­ги­ра слич­но­ста на драм­ска­та си­ту­а­ци­ја, а таа е – хе­ро­и­ни кои се во нап­нат љу­бо­вен три­а­гол­ник. Се­ка­ко, те­ма­ти­ка­та на се­кој од овие тек­сто­ви тре­ти­ра по­и­на­ков проб­лем, што бе­ше до­пол­ни­тел­но ин­те­рес­но за ме­не би­деј­ќи пред ме­не се отво­ри­ја раз­лич­ни исто­ри­ски, па­три­јар­хал­ни, по­ли­тич­ки, тех­но­ло­шки и уште ми­ли­он дру­ги кон­тек­сти кои со те­кот на вре­ме­то се ме­ну­ва­ле, мо­ди­фи­ци­ра­ле, а не­кои од нив, за жал, ду­ри и стиг­на­ле до сте­пен на дла­бо­ка де­ге­не­ра­ци­ја. Та­ка што „Труд­на при­каз­на’’ е обид да го при­ка­же тој не­ка­ков кон­ти­ну­и­тет или ди­скон­ти­ну­и­тет во на­ше­то по­сто­е­ње, но и во са­мо­то драм­ско пис­мо – ма­ке­дон­ска­та дра­ма­тур­ги­ја.

Ние сме се про­ме­ни­ле – нам жи­во­тот се­га ни се те­ме­ли на стрес, на омра­за, на за­вид­ли­вост, на не­ма до­вол­но, на са­кам уште и уште… вели Секулоска

Кои се хе­ро­и­ни­те во дра­ма­та?

СЕ­КУ­ЛО­СКА: Глав­ни­те хе­ро­и­ни, се­ка­ко, се но­сеч­ки­те жен­ски ли­ко­ви од исто­и­ме­ни­те драм­ски тек­сто­ви Цве­та („Ма­ке­дон­ска кр­ва­ва свад­ба“), Лен­че („Бе­гал­ка“), Не­да („Цр­ни­ла„), а ка­ко ре­пре­зент на де­неш­ни­ца­та или по­точ­но бли­ска­та ид­ни­на (дејс­тво­то овој пат е сме­сте­но во 2032 го­ди­на) е до­ктор­ка­та,  од­нос­но д-р Ка­та, ко­ја е глав­на на кли­ни­ка­та за ин драм­ско оп­ло­ду­ва­ње. Д-р Ка­та е оли­це­тво­ре­ние на си­те по­стиг­ну­ва­ња на ед­на ус­пеш­на же­на од ид­ни­на­та и таа, всуш­ност, е по­ка­за­те­лот на на­ше­то ко­ле­ктив­но „до­стиг­ну­ва­ње и раз­вој“. Сред­ба­та на автен­тич­ни­те жен­ски ли­ко­ви со д-р Ка­та, всуш­ност, е тој су­дир или сред­ба на ми­на­то­то со ид­ни­на­та.

Да­ли „Труд­на при­каз­на” иск­лу­чи­во ги тре­ти­ра са­мо жен­ски­те ка­ра­кте­ри?

СЕ­КУ­ЛО­СКА: Се­ка­ко де­ка не, не­ма­ше да би­де ин­те­рес­но ако па­рич­ка­та има­ше са­мо ед­на стра­на и ток­му за­тоа и во мо­јот текст се по­ја­ву­ва­ат и си­те ма­шки ка­ра­кте­ри од из­вор­ни­те драм­ски пис­ма – Ос­ман и Спа­се, Бо­шко и До­се, Хри­стов и Иван. Ним им ја да­вам мож­но­ста на ед­но драм­ско раз­у­бе­ду­ва­ње – што, всуш­ност, зна­чи де­ка тие се по­ја­ву­ва­ат за да се оби­дат да ги раз­у­бе­дат хе­ро­и­ни­те да не ме­ну­ва­ат жанр, т.е. да се вра­тат во нив­ни­те ори­ги­нал­ни дра­ми, а не­кои од нив овој пат и са­ми­те ќе до­не­сат по­и­на­кви од­лу­ки за сопс­тве­но­то по­сто­е­ње. Впро­чем, јас ма­кси­мал­но го ко­ри­стам мо­е­то пра­во ка­ко автор да си по­и­гру­вам со пост­мо­дер­на­та, па ду­ри и со са­мо­ко­мен­ти­ра­ње на она што овој пат го пи­шу­вав – и мо­рам да ви приз­на­ам де­ка во це­лост ужи­вав.

Во ова вре­ме мо­же ли да смог­не­ме си­ли и да се вра­ти­ме кон ко­ре­ни­те, кон при­ро­да­та и кон тра­ди­ци­ја­та?

СЕ­КУ­ЛО­СКА: Ова вре­ме, за жал, е вре­ме на кое на­мер­но му ги има­ме за­ле­пе­но нај­ло­ши­те мож­ни епи­те­ти – го ви­ка­ме стрес­но, го ви­ка­ме нап­на­то, го ви­ка­ме бр­зо, го ви­ка­ме бра­то­у­бис­тве­но, го ви­ка­ме те­шко. А, вре­ме­то си е вре­ме, не се про­ме­ни­ло од по­че­то­кот, па до де­нес, исто те­че, исто бо­ли, исто ра­ду­ва… Ама ние, ние сме се про­ме­ни­ле – нам жи­во­тот се­га ни се те­ме­ли на стрес, на омра­за, на за­вид­ли­вост, на не­ма до­вол­но, на са­кам уште и уште… Ние сме за­бо­ра­ви­ле ко­га се бу­ди­ме да го поз­дра­ви­ме сон­це­то, ние сме за­бо­ра­ви­ле да оди­ме бо­си по зем­ја­та, ние ве­ќе ни­ту са­ди­ме, ни­ту ва­ди­ме, ни­ту ко­рен, ни­ту род зна­е­ме… Оние, го­ле­ми­те про­да­ва­чи на ве­тар и маг­ла ус­пе­а­ја да ни го про­да­дат бе­ле­гот на ова вре­ме и да нѐ на­те­ра­ат да за­бо­ра­ви­ме ка­ко се жи­ве­е­ло пред са­мо 50, 100 го­ди­ни, ама тоа чув­ство де­ка по­гре­шив­ме при овој па­зар, тоа чув­ство де­ка не тре­ба ва­ка да би­де, мис­лам де­ка тлее во се­кој од нас и тоа е она кое тре­ба да го раз­бу­ди­ме и да го осве­сти­ме, оти јас знам де­ка се­кој од нас знае и умее да пре­поз­нае де­ка ние го на­пра­вив­ме ова вре­ме да би­де бре­ме и де­ка мо­же­ме са­мо ако са­ка­ме сѐ да по­пра­ви­ме.

Не­ма рас­те­ње без ко­рен, не­ма жи­вот без ко­рен, не­ма ни род ни плод. Тре­ба да го чу­ва­ме ко­ре­нот за да мо­же да ни ро­ди по­сто­е­ње

Кол­ку е важ­но да се про­дол­жат ко­ре­нот и ро­дот?

СЕ­КУ­ЛО­СКА: Кол­ку е важ­но ку­ќа да има те­мел, или мо­же ли авто­мо­бил да во­зи без мо­тор, или кра­ва да да­ва мле­ко без ви­ме, или пти­ца да ле­та без крил­ја? Исто е. Су­штин­ски е важ­но да зна­е­ме кои сме, од ка­де сме, шчо на­пра­вив­ме и шчо ќе на­пра­ви­ме за од­на­пред. Оти ина­ку са­мо веј­ка на ве­трот ќе оста­не­ме и ка­ко му­ви без гла­ва (без име) ни­ту ќе оди­ме ни­ту ќе стиг­не­ме не­ка­де – оти име­то ти е да­де­но да те оз­на­чит, да те бел­жит – мо­же не е сѐ, ама и ти без не­го не си цел (Цве­та – „Труд­на при­каз­на”). Не­ма рас­те­ње без ко­рен, не­ма жи­вот без ко­рен, не­ма ни род ни плод. Тре­ба да го чу­ва­ме ко­ре­нот за да мо­же да ни ро­ди по­сто­е­ње.

Те­шко ли е де­нес да се би­де же­на?

СЕ­КУ­ЛО­СКА: Де­нес е нај­те­шко да се би­де чо­век – да уме­еш да љу­биш без да ба­раш воз­врат, во се­ко­го да уме­еш да се ви­диш се­бе­си, да по­ма­гаш, да да­ваш, да не су­диш, да про­сту­ваш, да спо­де­лу­ваш, да се ра­ду­ваш без при­чи­на, за се­кој ден по­ми­нат да ка­жеш бла­го­да­рам… А, да се би­де же­на за ме­не е нај­го­ле­ма­та при­ви­ле­ги­ја – оти таа ал­хе­ми­ја во ко­ја се­ме во те­бе ’рти, рас­те, а ти на кра­јот го ра­ѓаш е чу­до без кое жи­во­тот би згас­нал. И зго­ра на сѐ, со ве­ко­ви да си бил обес­пра­ву­ван, пот­це­нет, уг­не­ту­ван е нај­го­ле­ма­та мож­на не­прав­да и за­тоа и све­тот и ве­кот ни се ва­кви, и вре­ме е на же­на­та да ѝ ги вра­ти­ме и мо­ќта и кру­на­та – за на си­те да ни е по­до­бро – оти таа(ви­стин­ска­та же­на) не­ма ни­ту да двои ни­ту да де­ли, ту­ку по­дед­на­кво ќе се гри­жи и ќе го са­ка це­ло­то чо­веш­тво.

Раз­го­ва­ра­ше: Але­ксан­дра М. Бун­да­лев­ска

Фо­то: Але­ксан­дар Ива­нов­ски

(интервјуто е објавено во 232. број на неделникот Република кој излезе во печат на 10.02.2017 година)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.