И сирењето може да биде мамка за туристите

Леб, си­ре­ње и до­мат. На­ју­бав ру­чек во ле­то. Не ве­ру­вам де­ка не­кој мо­же да ѝ одо­лее на оваа ком­би­на­ци­ја. По­себ­но ако си­ре­ње­то е од Би­стра. Поз­на­вам мно­гу­ми­на што це­ло ле­то мо­жат да по­ја­ду­ва­ат, ру­ча­ат и ве­че­ра­ат са­мо ов­чо бе­ло си­ре­ње, со до­ма­шен ме­сен леб и со зрел до­мат. Мно­гу го­ле­ми га­стро­ном­ски ими­ња не мо­жат да ја об­јас­нат оваа ком­би­на­ци­ја од бе­ло си­ре­ње, до­мат и од бе­ло браш­но, но ко­га ќе го про­ба­ат, ед­но­став­но за­не­му­ва­ат. Вку­со­ви­те се на­до­пол­ну­ва­ат. Ги до­пи­ра­ат си­те се­ти­ла.

Отсе­ко­гаш, пр­ва асо­ци­ја­ци­ја за Ма­вро­во и за пла­ни­на­та Би­стра се зи­ма­та и ски­ја­ње­то. Но, ви­стин­ски­те вљу­бе­ни­ци во оваа пла­ни­на ја са­ка­ат во се­кој дел од го­ди­на­та би­деј­ќи таа е уба­ва и пре­крас­на во си­те го­диш­ни вре­ми­ња. На­е­сен, ко­га ги има си­те нај­у­ба­ви бои – жол­та, зе­ле­на, ка­фе­на и цр­ве­на, во зи­ма се бе­лее, на­про­лет и во ле­то е раз­зе­ле­не­та, а са­мо пла­нин­ски­те цве­ќи­ња го до­пол­ну­ва­ат и та­ка пре­у­ба­ви­от пеј­заж.

На па­тот кон Га­лич­ник, се­ло­то што е мно­гу акту­ел­но на Пе­тров­ден, ко­га се одр­жу­ва тра­ди­ци­о­нал­на­та Га­лич­ка свад­ба, се на­о­ѓа ба­чи­ло­то на ов­ча­рот Ша­бан На­ну­ди, на пла­ни­на­та Би­стра.

Тој се за­ни­ма­ва иск­лу­чи­тел­но со про­из­водс­тво на бе­ло си­ре­ње и на ур­да во ман­дра. Ман­дра е ме­сто на пла­ни­на ка­де што се мол­зат ов­ци­те и се пре­ра­бо­ту­ва мле­ко­то. На­ну­ди има 2.000 ов­ци во сво­е­то ба­чи­ло. Тој, за­ед­но со сво­и­те си­но­ви се гри­жи за нив и про­из­ве­ду­ва бе­ло си­ре­ње.

– Пра­ве­ње­то си­ре­ње на тра­ди­ци­о­на­лен на­чин во мо­е­то се­мејс­тво по­стои ве­ќе че­ти­ри ге­не­ра­ции. За­на­е­тот го на­у­чив од чич­ко ми. Мно­гу е важ­но да го „по­го­диш“ со­ли­ло­то. Спо­ред мо­јот ре­цепт и та­ка ка­ко што ме­не ме учеа, во во­да­та со сол тре­ба да ста­виш ед­но јај­це или еден ком­пир. Ко­га јај­це­то или ком­пи­рот ќе исп­ли­ва­ат на по­вр­ши­на, то­гаш зна­чи де­ка во­да­та е до­вол­но со­ле­на за да стои си­ре­ње­то во не­го. Но, јас ве­ќе имам ру­ти­на и искус­тво и знам да про­це­нам, од око, што се ве­ли – рас­ка­жу­ва Ша­бан.

Тој ве­ли де­ка за да на­пра­виш до­бро си­ре­ње, мно­гу е важ­на хи­ги­е­на­та.

– За неа се гри­жи­ме јас и си­но­ви­те. Ед­ни­от син е по­ве­ќе ори­ен­ти­ран кон мар­ке­тин­гот, тој се за­ни­ма­ва со про­даж­ба­та. Ова ов­чо бе­ло си­ре­ње го ку­пу­ва­ат ре­сто­ра­ни, хо­те­ли, но и гра­ѓа­ни што ед­наш го про­ба­ле, се вра­ќа­ат и си ку­пу­ва­ат кан­ти си­ре­ње за до­ма – ве­ли Ша­бан.

За ов­ци­те на Ша­бан се гри­жат 25 ку­чи­ња – шарп­ла­нин­ци и сред­но­а­зи­ски ов­ча­ри.

– Ов­ци­те ми се суд­би­на. Ги нас­ле­див од та­тко ми. Тој бе­ше ов­чар и за­ги­на од гром чу­вај­ќи ов­ци. Јас не са­кав да ја про­дол­жам не­го­ва­та тра­ди­ци­ја и се оби­дов да ги про­да­дам. Но, се­ко­гаш не­што ме спре­чу­ва­ше. Во се­кој обид да ги про­да­дам, не­што ми се ис­пре­чу­ва­ше на па­тот. То­гаш сфа­тив де­ка ов­ци­те се мо­ја­та суд­би­на. Поч­нав да го учам за­на­е­тот од чич­ко ми и се­га мо­и­те де­ца учат од ме­не – ве­ли На­ну­ди.

Тој по­тек­ну­ва од го­сти­вар­ско се­ло и та­му пре­сто­ју­ва са­мо во зи­ма, ко­га со ов­ци­те се се­ли до­лу, во па­ди­на­та. Дру­ги­те де­вет ме­се­ци е на Би­стра, ка­де што про­из­ве­ду­ва бе­ло си­ре­ње
и ги па­се ов­ци­те.

– Ова е за­на­ет што не тре­ба да изу­мре. Од не­го мо­же уба­во да се жи­вее, но и др­жа­ва­та мо­же да про­фи­ти­ра. Мо­же да се на­пра­ви и ту­ри­стич­ка атрак­ци­ја. Со тоа и Би­стра ќе за­жи­вее во ле­то, а не са­мо за вре­ме на Га­лич­ка­та свад­ба, ко­га сѐ се разд­ви­жу­ва око­лу Га­лич­ник. Овие ов­ци па­сат на нај­у­ба­ви­те па­си­шта, чи­сти, не­за­га­де­ни и по­тоа од нив­но­то мле­ко се пра­ви си­ре­ње, кое е ви­со­ко­ква­ли­тет­но и кон­ку­рент­но на свет­ски­те па­за­ри. За­тоа тоа тре­ба да се иско­ри­сти и ка­ко мам­ка за ту­ри­сти­те – сме­та На­ну­ди.

Бе­ло­то ов­чо си­ре­ње е про­из­вод што тре­ба да би­де за­шти­те­на мар­ка, ко­ја ќе овоз­мо­жи раз­вој на сто­чарс­тво­то и на ру­рал­ни­от ту­ри­зам во ви­со­коп­ла­нин­ски­те кра­е­ви на Ма­ке­до­ни­ја.

По­бр­зо­то до­не­су­ва­ње др­жав­на стра­те­ги­ја што ќе го оп­фа­ти овој се­ктор ќе поч­не да но­си ко­рист. Спо­ред по­да­то­ци­те, на­ма­лен е бро­јот на ов­ци и, во­оп­што, на­ма­лен е ин­те­ре­сот за ов­чарс­тво­то во Ма­ке­до­ни­ја. Фе­де­ра­ци­ја­та на фар­ме­ри и Ал­бан­ски­от зем­јо­дел­ски со­вет во рам­ки на про­е­ктот фи­нан­си­ран од про­гра­ма­та на ИПА за пре­ку­гра­нич­на со­ра­бо­тка со Ал­ба­ни­ја сме­та­ат де­ка е по­треб­но да се по­до­бри со­цио-еко­ном­ски­от ста­тус и бла­го­со­стој­ба­та на ру­рал­но­то на­се­ле­ние во По­лог и во Пе­ла­го­ни­ја од ма­ке­дон­ска стра­на и во ре­ги­о­ни­те Ди­бра и Ел­ба­сан од ал­бан­ска стра­на.

Спо­ред поз­на­ва­чи­те, не­оп­ход­на е по­дол­го­роч­на про­мо­ци­ја на по­стој­ни­те тра­ди­ци­о­нал­ни про­из­во­ди, но и по­доб­ру­ва­ње на по­ну­да­та за ру­ра­лен ту­ри­зам на по­гра­нич­ни­те ре­ги­о­ни ка­ко атра­ктив­ни де­сти­на­ции. За ру­рал­ни­те оп­шти­ни, осо­бе­но пла­нин­ски­те, раз­во­јот на ту­риз­мот и на сто­чарс­тво­то се мож­ност за на­пре­док. Во овој ре­ги­он, пред не­полн век се одг­ле­ду­ва­ле сто ил­ја­ди ов­ци и сто­чарс­тво­то мо­же да при­до­не­се за раз­вој на овој крај.

(Пишува: Але­ксан­дра М. Бун­да­лев­ска | Фото: Але­ксан­дар Ива­нов­ски
Текст објавен во 96. број на неделникот „Република“, 4.07.2014)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.