Битлси – неповторлива музичка бајка и магија (втор дел)

Во­о­би­ча­е­но, си­те сказ­ни, при­каз­ни и бај­ки од на­ше­то дет­ство и мла­до­ста, без раз­ли­ка да­ли беа од бра­ќа­та Грим или од Ан­дер­сон, поч­ну­ваа на ист на­чин: си би­ла ед­на уба­ва прин­це­за…. или си бил еден хра­бар принц и….. та­ка на­та­му. Бај­ка­та за ко­ја де­не­ска ќе пи­шу­вам оди мал­ку по­и­на­ку: Бе­ше ед­наш еден ге­ни­ја­лец, Бра­јан Еп­штајн, кој од Ли­вер­пул из­не­се че­ти­ри ти­неј­џе­ри во све­тот… и ги вне­се во на­ши­те жи­во­ти. По­го­ду­ва­те, се ра­бо­ти за ли­вер­пул­ски­те „бу­бач­ки“ – Битл­си! Ина­ку, да се пи­шу­ва за нив е мно­гу те­шко, но, се­пак, пре­диз­ви­кот е по­го­лем од таа те­шко­ти­ја. Тие се твор­ци на по­пу­лар­на­та рок и поп-му­зи­ка и кул­ту­ра од 60-ти­те го­ди­ни на 20 век. Му­зи­ка­та што ја ком­по­ни­раа и из­ве­ду­ваа и но­ва­та кул­тур­на па­ра­диг­ма што ја соз­да­доа не беа са­мо по­тро­шу­вач­ки ка­те­го­рии. На­про­тив, тие беа врв­ни умет­нич­ки фор­ми ис­пол­не­ти со мно­гу­број­ни вред­но­сти и бо­га­та со­др­жи­на до­стој­ни за по­чит. Овие мла­ди кре­а­тив­ни ти­неј­џе­ри од Ли­вер­пул се твор­ци на фе­но­ме­нот „битл­ма­ни­ја“, фе­но­мен кој на­ви­дум е му­зич­ки, но во ос­но­ва­та е кул­ту­рен, во изра­зот умет­нич­ки, а по оп­фат, обем и ка­ра­ктер оп­штес­твен. Нај­пр­вин го изу­ми­ја, а со вре­ме­то и по­пу­ла­ри­зи­раа ро­ке­нрол-зву­кот на две еле­ктрич­ни ги­та­ри. До­да­доа су­штин­ска ал­ка на син­џи­рот на му­зич­ка­та екс­пре­си­ја, та­ка што го сме­ни­ја до­то­гаш­ни­от кон­цепт на му­зи­ка. Со тој звук соз­да­ваа пес­ни и му­зи­ка со ко­ја го ур­наа ѕи­дот по­ме­ѓу му­зи­ка­та за мла­ди и му­зи­ка­та за во­зрас­ни, што бе­ше клуч­но до­стиг­ну­ва­ње во 60-ти­те го­ди­ни од ми­на­ти­от век, па та­ка по­тоа сѐ поч­на да зву­чи и да изг­ле­да по­и­на­ку. Во крај­ни­от ис­ход тоа бе­ше ви­стин­ско ос­ло­бо­ду­ва­ње на лич­но­ста. Де­нес ни­кој не мо­же да го вра­ти на­зад ча­сов­ни­кот на ин­ди­ви­ду­ал­но­ста и сло­бо­да­та да би­де тоа што е. Во таа смис­ла ова бе­ше ре­во­лу­ци­ја во чо­ве­ко­ва­та исто­ри­ја, лич­на на ин­ди­ви­ду­а­лен план, кул­тур­на за оп­штес­тве­на­та за­ед­ни­ца, ре­во­лу­ци­ја ко­ја бе­ше мно­гу под­ла­бо­ка од си­те дру­ги по­ли­тич­ки ре­во­лу­ции поз­на­ти до­то­гаш. Да се при­се­ти­ме са­мо на го­ди­ни­те на бун­тот на „де­ца­та на цве­ќе­то“, ко­га цве­таа хи­пи и афро­фри­зу­ри, го­ди­ни­те на ро­ке­нрол и мју­зик­лот „Ко­са“, и на идо­ли­те на мла­ди­те кои мар­ши­раа низ ули­ци­те и пло­шта­ди­те (Мар­тин Лу­тер Кинг – „Јас имам сон“), но и тие кои ви­стин­ски ди­гаа ре­во­лу­ции (Че Ге­ва­ра – Ви­стин­ски­от ре­во­лу­ци­о­нер се­ко­гаш се ра­ко­во­ди со огром­ни чув­ства на љу­бов). А, да не за­бо­ра­ви­ме де­ка тие беа идо­ли и на Битл­си. И што мо­жеа да на­пра­ват овие му­зич­ки, и не са­мо му­зич­ки, ге­ни­јал­ци од Ли­вер­пул?

Тие, де­фи­ни­тив­но, ги за­па­ли­ја 60-ти­те го­ди­ни на 20 век. На мла­ди­те, и не са­мо на нив, им да­доа ве­сел­ба, за­до­волс­тво и воз­бу­да. Но, тие ста­наа и сим­бо­ли за не­што мно­гу по­важ­но, сим­бо­ли за мла­де­шка не­пос­луш­ност и вред­но спро­тив­ста­ву­ва­ње на зго­ле­ме­на­та за­душ­ли­вост и хи­по­кри­зи­ја на ма­те­ри­ја­ли­стич­ка­та кул­ту­ра. Битл­си ука­жу­ваа на ап­сур­ди­те на оп­штес­тво­то. Но, не се за­до­во­лу­ваа са­мо со тоа. Не за­ста­ну­ваа са­мо на ни­во на ука­жу­ва­ње. Актив­но се спро­тив­ста­ву­ваа на ли­це­мерс­тво­то и на алч­но­ста. Не пре­ста­наа да ба­ра­ат ко­ре­ни­ти про­ме­ни. На кра­јот беа до­жи­ве­а­ни ка­ко ви­стин­ска про­ме­на, пред­вес­ник на си­те ид­ни му­зич­ки, кул­тур­ни и оп­штес­тве­ни про­ме­ни. На мла­ди­те ти­неј­џе­ри им ги отво­раа ср­ца­та и ду­ши­те, а цр­ни­от не­из­ве­сен свет им го пре­тво­раа во пре­крас­но и смис­ле­но ме­сто, откри­вај­ќи им це­ло­сен спе­ктар на емо­ции кои но­сеа го­ле­ма на­деж, уште по­го­ле­ми со­ни­шта и не­мер­ли­ва инс­пи­ра­ци­ја за актив­ност и кре­а­тив­но тво­реш­тво. На тој план тие ни­ко­гаш не из­не­ве­ри­ја (Don’t Let Me Down – Не ме из­не­ве­ру­вај). Со еден збор, тие на­пра­ви­ја ви­стин­ска раз­ли­ка во на­ши­те жи­во­ти. Ни до­ка­жаа и по­ка­жаа де­ка не сме без­на­деж­но бес­по­мош­ни, де­ка не тре­ба да се по­ми­ру­ва­ме со оп­штес­тве­на­та мар­ги­на­ли­зи­ра­ност и де­ка оча­јот, не­мо­ќта и бес­перс­пе­ктив­но­ста мо­же­ме и мо­ра­ме да ги пре­тво­ри­ме во го­ле­ма акти­ви­рач­ка енер­ги­ја и за­ед­нич­ка си­нер­ги­ја, ко­ја ру­шеј­ќи ги ста­ри­те дог­ми и кон­зер­ва­тив­ни­те пра­ви­ла, ќе соз­да­де но­ви вред­но­сти за кои вре­ди да се бо­ри­ме, из­бо­ри­ме и да ги жи­ве­е­ме.

Имаа ви­зи­ја за ид­ни­на­та. Инс­пи­ра­ци­ја­та за соз­да­ва­ње им бе­ше не­пре­суш­на, а ен­ту­зи­јаз­мот не­мер­лив. За се­то тоа нив­ни­те по­ра­ки беа мно­гу ед­но­став­ни: Ако има­те та­лент и енер­ги­ја, мо­же­те да го по­бе­ди­те си­сте­мот. Са­мо та­ка мо­же­те од оп­штес­тве­на­та зад­ни­на да истр­ча­те на оп­штес­тве­но­то игра­ли­ште и да го оди­гра­те сво­јот нат­пре­вар на жи­во­тот. Ка­ко го пра­веа тоа? Па, тие не соз­да­ваа са­мо му­зи­ка. Да­ваа ин­терв­јуа, при што „сли­каа“ со збо­ро­ви. Мар­ши­раа низ ули­ци­те и јав­но го­во­реа за сѐ. Ко­га Џон, Пол, Џорџ и Рин­го из­ви­каа „Help! I need somebody“ (По­мош! По­тре­бен ми е не­кој), мла­ди­те сфа­ти­ја де­ка на се­ко­ја смрт­на ду­ша ѝ се по­треб­ни љу­бов, при­ја­телс­тво и искре­ни чув­ства. Та­ка тие им пр­ко­сеа на кон­вен­ци­и­те, сни­маа фил­мо­ви, се бо­реа за це­ли во кои ве­ру­ваа, про­во­ци­раа ди­ја­лог и де­ба­та, и го на­со­чу­ваа вни­ма­ни­е­то кон не­кон­вен­ци­о­нал­но­ста. Мо­же­би не­ко­гаш се од­не­су­ваа не­ра­зум­но, но тоа бе­ше ре­зул­тат на нив­ни­от не­скрот­лив бун­тов­нич­ки дух. Ви­стин­ски бун­тов­нич­ки кла­си­ци! Се­пак, беа и оста­наа (нај­ве­ро­јат­но за се­ко­гаш) му­зи­ча­ри, по­е­ти, твор­ци, из­ве­ду­ва­чи, кои со топ­ли­на ја до­пре­а на­ша­та ду­ша, ги рас­тре­пе­ри­ја на­ши­те ср­ца, се гри­жеа за све­тот. Мно­гу мла­ди, а имаа свој цврст став. Со не­го ја соз­да­доа и прет­ста­ву­ваа но­ва­та кул­ту­ра на мла­ди­те, ко­ја де­нес е до­ми­нант­на. За нив мла­ди­те отсе­ко­гаш би­ле мно­зин­ска гру­па во све­тот, врз ко­ја тие вр­шеа по­зи­тив­но вли­ја­ние, го­во­реа во нив­но име, но и за­ед­но со нив по­ста­ву­ваа но­ви вред­но­сти. Таа кул­ту­ра и де­нес се не­гу­ва, тие вред­но­сти и де­нес се жи­ве­ат. На­пра­ви­ја сѐ што е во нив­на моќ ни­ко­гаш да не оста­не­ме без ни­вен стих, збор, по­е­зи­ја, про­за, ме­ло­ди­ја, акорд или пес­на. Це­ло­то тво­реш­тво на Битл­си е нај­до­бар до­каз за до­ка­жу­ва­ње на те­за­та де­ка ро­кот е умет­ност. Ими­ња­та на че­тво­ри­ца­та не слу­чај­но во 2004 го­ди­на се нај­доа на ли­ста­та на 50 бес­мрт­ни’ на спи­са­ни­е­то „Ро­линг стон“ по по­вод од­бе­ле­жу­ва­ње­то пе­де­сет го­ди­ни од ро­ке­нро­лот. Си­те ја приз­на­ва­ат ге­ни­јал­но­ста на тан­де­мот Ле­нон – Ма­карт­ни. Ина­ку, се­та нив­на умеш­ност се со­стои во аси­ми­ли­ра­ње­то и син­те­за­та на мнош­тво­то по­стој­ни му­зич­ки ше­ми, пре­ку кои тие тво­реј­ќи соз­да­ваа но­ви вред­но­сти. Тие пр­ви ја уви­доа не­о­гра­ни­че­на­та мож­ност на му­зич­ка­та над­град­ба, на ро­ке­нро­лот, та­ка што, ус­лов­но ре­че­но, ед­на обич­на му­зич­ка фор­ма ди­рект­но ја транс­фор­ми­раа во умет­ност. При­тоа ус­пе­а­ја сопс­тве­на­та ин­ди­ви­ду­ал­ност да ја по­дре­дат на за­ед­нич­ки­от израз. Вли­ја­ни­е­то на ли­вер­пул­ска­та че­твор­ка е тол­ку го­ле­мо што тие ги во­об­ли­чи­ја па­то­ка­зи­те на це­ла ед­на ге­не­ра­ци­ја во Евро­па и во САД. Нив­на­та му­зи­ка ѝ да­де по­себ­на моќ на ед­на но­ва кул­ту­ра, и тоа во ме­ра во ко­ја иста­та бе­ше сѐ поб­ли­ску до ака­дем­ско­то по­и­ма­ње на умет­но­ста. Тие беа пи­о­не­ри на рок- и поп-аван­гар­да­та од 60-ти­те го­ди­ни на 20 век. Се­то тоа за­ед­но е нив­на­та фи­ло­зо­фи­ја, ко­ја се те­ме­ли на мо­то­то: „Ве­ру­вај. Мис­ли. Дејс­тву­вај“. По­са­ку­ваа и се бо­реа за свет во кој единс­твен па­сош е ср­це­то. Тоа е фи­ло­зо­фи­ја ја­ка и сил­на ка­ко фи­ло­зо­фи­ја­та на Бер­транд Ра­сел. Се­то тоа што го смис­ли­ја, на­пра­ви­ја и пла­си­раа на мла­ди­те, но и на во­зрас­ни­те, е нив­ни­от из­во­нре­ден пер­фор­манс, ори­ги­на­лен и не­по­втор­лив, ка­ко ге­ни­јал­но­ста на Ајн­штајн. Ге­ни­јал­ци трај­но по­све­те­ни на иде­и­те за мир, за­ед­ниш­тво, пра­вед­ност, сло­бо­да и де­мо­кра­ти­ја.

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.