„Веселиот зајак“

Ацо Станковски

Ко­га ги но­сев мо­и­те при­ја­те­ли Сем и Џо­ан од ае­ро­дро­мот „Але­ксан­дар Ве­ли­ки“ кон Скоп­је, кај Кам­ник, на­сел­ба Чен­то, го здог­ле­дав­ме она чуд­но за­мо­че – ре­сто­ран во ло­веч­ки стил – што гор­до и све­че­но освет­ле­но се из­ди­га над ма­ло­то скоп­ско бр­до. Одед­наш ка­ко си­те трој­ца да нѐ об­зе­де чуд­но ег­зал­ти­рач­ко чув­ство, кое нѐ вра­ти мно­гу го­ди­ни на­на­зад.

– Се се­ќа­ва­те ли?
– Ка­ко не! – во ист глас ми од­го­во­ри­ја Сем и Џо­ан, ко­ја си­те ја ви­кав­ме Џо.

Сем е скулп­тор од Сан­та Кла­ра, Ка­ли­фор­ни­ја, а Џо е не­го­ва­та со­пру­га – ан­тро­по­лог и ет­но­лог, ко­ја пред мно­гу го­ди­ни ка­ко пост­дип­ло­мец спро­ве­ду­ва­ше ан­тро­по­ло­шко-ет­но­ло­шки истра­жу­ва­ња низ Ма­ке­до­ни­ја (то­гаш сѐ уште во со­ста­вот на СФРЈ). Најм­но­гу од сѐ, таа му се по­све­ти на истра­жу­ва­ње­то на фе­но­ме­нот на тра­ди­ци­о­нал­ни­те ма­ги­ски пра­кти­ки од Дра­че­во. Че­сто зна­е­ше да ка­же де­ка Дра­че­во е нај­ви­брант­ни­от ма­ги­ски цен­тар во ју­го­и­сточ­на Евро­па.

– Ка­ко бе­ше – „Ве­се­ли­от за­јак“, а?
– Ток­му та­ка, во Оре­гон, сре­де ни­ка­де.

„Ве­се­ли­от за­јак“ („The Happy Rabbit“) од Оре­гон, САД, бе­ше слич­на ло­веч­ка крч­ма ка­ко таа на Кам­ник. Та­му се ја­де­ше де­ли­ка­те­сен ди­веч, а по­се­бен спе­ци­ја­ли­тет на ку­ќа­та бе­ше та­ка­на­ре­че­ни­от – „Ве­сел за­јак“, по кој беа лу­ди си­те го­ле­ми гур­ма­ни од ре­ги­о­нот. За да ја­де­те во „Ве­се­ли­от за­јак“, тре­ба­ше да ре­зер­ви­ра­те ме­сто со не­де­ли од­на­пред, а крч­ма­та ја по­се­ту­ваа бо­га­ти гур­ма­ни, ду­ри и од источ­ни­от брег, од Бо­стон, Њу­јорк, Фи­ла­дел­фи­ја или, пак, Ва­шин­гтон Д.Ц. По­не­ко­гаш има­ше страш­на на­ва­ли­ца од фран­цу­ски го­сти, кои ги м’кнеа на­ва­му нив­ни­те род­ни­ни од Кве­бек, си­те ми­ли­о­не­ри.

Бе­ше те­шко да се нај­де, сѐ бе­ше по­кри­е­но со снег, ед­вај се рас­поз­на­ва­ше тра­е­кто­ри­ја­та на па­тот.
Не и за бо­га­ти­те, нив ги че­ка­ат спе­ци­јал­ни во­ди­чи, не­ко­гаш ко­га не е тол­ку лад­но ги но­сат со мо­тор­ни сан­ки.

Тие се­ко­гаш ба­ра­ат ек­стра­ва­ган­ции.

Во­оп­што не ми фа­ли нив­ни­от свет. На­про­тив, на­о­ѓам де­ка е бе­скрај­но здо­де­вен и не­под­нос­ли­во три­ви­ја­лен.

Џо бе­ше од се­мејс­тво на евреј­ски ми­ли­о­не­ри од Ка­ли­фор­ни­ја, но таа уште ка­ко сту­ден­тка по­бег­на од тој свет, пр­во во Порт­ланд на сту­дии, а отка­ко дип­ло­ми­ра, дој­де во Ма­ке­до­ни­ја за на дра­чев­ски­те ма­ги­ски тра­ди­ции да ја под­го­тви сво­ја­та до­ктор­ска ди­сер­та­ци­ја. По­тоа го срет­на Сем, бри­ли­јант­ни­от умет­ник и ха­риз­ма­ти­чен чо­век од Сан Хо­зе.

Сем бе­ше Аме­ри­ка­нец со шпан­ско по­тек­ло, тем­пе­ра­мен­тот му бе­ше мно­гу сли­чен на на­ши­от, по­не­ко­гаш ми изг­ле­да­ше ка­ко да сме по­рас­на­ле за­ед­но во Ми­чу­рин.

Не мо­жам да за­бо­ра­вам на мо­мен­тот ко­га стиг­нав­ме до „Ве­се­ли­от за­јак“. До де­нес се пра­шу­вам што се слу­чи со нас таа ноќ?

Џо ја бе­ше ре­зер­ви­ра­ла на­ша­та ма­са пред три не­де­ли, бе­ше Бо­жик по Гре­го­ри­јан­ски­от ка­лен­дар. Од­но­си­те ме­ѓу САД и СССР беа во иди­лич­на фа­за. Ко­му­низ­мот про­па­ѓа­ше со зву­ци­те на ро­ке­нро­лот. Гор­би бе­ше нај­о­ми­ле­ни­от ли­дер на пла­не­та­та. Му да­доа ду­ри и Но­бе­ло­ва на­гра­да за мир.

Ка­кво искус­тво! Се се­ќа­ваш ка­ко се на­ро­пав­ме со за­јач­ко?!

Да, ни­ко­гаш не­ма да го за­бо­ра­вам тоа искус­тво.

По не­кол­ку ча­са гур­ман­ски екс­пе­ри­јанс, трг­нав­ме на­зад. На па­тот кон авто­мо­би­лот, на не­кои пе­де­се­ти­на ме­три од крч­ма­та, на по­че­то­кот на гу­ста­та бо­ро­ва шу­ма по­кри­е­на со снег, Џо здог­ле­да ед­на оса­ме­на ел­ка, укра­се­на со чуд­ни укра­си. Овој ениг­ма­ти­чен фе­но­мен нѐ прив­ле­че и ние трг­нав­ме кон ел­ка­та. Одед­наш пред нас изри­па еден за­јак од сне­гот и по­бег­на кон шу­ма­та, оста­вај­ќи тра­ги од сво­и­те ше­пи зад се­бе. Про­дол­жив­ме кон чуд­на­та ел­ка.

– Што е ова?! – се чу­де­ше вџа­ше­но Сем, кој дој­де најб­ли­ску до ел­ка­та.

– Shit!!! – ел­ка­та бе­ше укра­се­на со туф­ни, кои, всуш­ност, беа за­јач­ки опа­ши, сто­ти­ци за­јач­ки опа­ши, за­ка­че­ни за гран­ки­те на ел­ка­та, од не­кои од нив се уште сѐ це­де­ше крв врз бе­ли­на на сне­гот. Тие тре­ба­ше да прет­ста­ву­ва­ат не­ка­ков тип лам­пи­о­ни. И, на­ви­сти­на, од да­ле­ку при­ле­гаа на не­ка­кви кос­ма­ти но­во­го­диш­ни укра­си.

Одед­наш си­те трој­ца нѐ оп­фа­ти не­под­нос­ли­во га­де­ње и син­хро­но поч­нав­ме да се „ко­зи­ме“ во сне­гот крај ел­ка­та. Се­кое пар­че за­јач­ко го исту­рив­ме ту­ка, на тоа прок­ле­то ме­сто, кое одед­наш ни ја по­ка­жа нај­су­ро­ва­та стра­на на ре­ал­но­ста. Низ гла­ви­те ни прој­доа без­број су­ро­ви сце­ни од ло­во­ви на за­ја­ци. Ед­вај не­ка­ко се со­брав­ме. Се за­мив­ме и осве­жив­ме со сне­гот. Тоа не вра­ти во жи­вот.

Но, бе­ља­та да би­де уште по­го­ле­ма, ко­га се вра­ќав­ме на­зад кон ци­ви­ли­за­ци­ја­та, ве­ќе исто­ште­ни и ин­дис­по­ни­ра­ни за што би­ло, одед­наш пред авто­мо­би­лот истр­ча еден за­јак. За да не го зга­зи, Сем наг­ло го свр­те во­ла­нот и ние се из­лиз­гав­ме од па­тот уди­рај­ќи во еден бор во удол­ни­ца­та. Ре­ал­но­ста наг­ло се сме­ни и ста­на су­ро­ва.

Ис­цр­пе­ни, по пет­на­е­се­ти­на мил­ји пе­ша­че­ње на­зад до „Ве­се­ли­от за­јак“, за да те­ле­фо­ни­ра­ме на влеч­на­та служ­ба, по­втор­но се со­о­чив­ме со нај­мор­бид­но­то но­во­го­диш­но др­во во Оре­гон. Се раз­де­ну­ва­ше, а др­во­то ста­ну­ва­ше сѐ по­у­жас­но и по­у­жас­но. Ка­ко не­ка­ков де­мон­ски то­тем.

– Кој го на­пра­ви ова? – го пра­ша Сем еден од кел­не­ри­те.

Ло­кал­ни­те Ин­ди­јан­ци. Тие ло­ват за­ја­ци за нас, а опа­шки­те ги за­ка­чу­ва­ат на ел­ка­та. Се­кој ло­вец има сво­ја гран­ка и се нат­пре­ва­ру­ва со дру­ги­те во бро­јот на опа­шки. Тој што до Но­ва го­ди­на, ин­ди­јан­ска­та Но­ва го­ди­на, а таа е на про­лет, ќе за­ка­чи најм­но­гу опа­шки на сво­ја­та гран­ка, до­би­ва бо­нус од 100 до­ла­ри од ку­ќа­ва. Биз­ни­сот цве­та, а за­ја­ци­те се ко­тат. Има­ме по­себ­ни ко­ти­ли­шта за нив и про­гра­ми за пре­хра­на…

Ко­га, ко­неч­но, по­втор­но бев­ме „on the road“, Џо поч­на да го спо­ре­ду­ва др­во­то со за­јач­ки­те опа­шки со се­фо­ви­те пол­ни со злат­ни­те за­би од ло­го­ра­ши­те, истрг­на­ти од на­ци­сти­те за Тре­ти­от рајх да би­де уште по­бо­гат, а крч­ма­та „Happy Rabbit“ со Ау­швиц.

Јас са­мо мо­жев да ви ја ка­жам ста­ра­та бал­кан­ска по­го­вор­ка, мис­лам де­ка по­тек­ну­ва од вла­шка­та ет­нич­ка за­ед­ни­ца – ба­ди­ја­ла си­ре­ње са­мо во ста­пи­ца за глув­ци.

Се­ко­гаш пре­циз­ни­от Сем ме ис­пра­ви – ба­ди­ја­ла мор­ков са­мо кај „Ве­се­ли­от за­јак“.

Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот.

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.