„Кокино – македонски бренд“ ги лансира македонските скриени убавини

Му­зеј – Ку­ма­но­во во со­ра­бо­тка со ло­кал­на­та ак­ци­ска гру­па „Абер 2015“ и со под­др­шка од Про­е­ктот за екс­пан­зи­ја на ма­ли биз­ни­си, фи­нан­си­ран од УСА­ИД и од Вла­да­та на Швај­ца­ри­ја, ќе ја раз­ви­ва ме­га­лит­ска­та оп­сер­ва­то­ри­ја Ко­ки­но ка­ко ту­ри­стич­ка де­сти­на­ци­ја. Со овој про­ект, поз­на­ти­от ло­ка­ли­тет во зем­ја­ва ќе до­бие но­ва веб-стра­ни­ца www.ко­ки­но.мк, про­мо­тив­но ви­део, мо­бил­на ап­ли­ка­ци­ја, по­стој­ни­те ин­фор­ма­тив­ни таб­ли ќе би­дат ре­но­ви­ра­ни, а се пла­ни­ра и по­ста­ву­ва­ње на па­то­ка­зи и на за­штит­ни пре­гра­ди на ран­ли­ви­те де­ло­ви на ло­ка­ли­те­тот и не­го­во огра­ду­ва­ње. Цел­та на про­е­ктот е ло­ка­ли­те­тот да ста­не лес­но до­ста­пен за ту­ри­сти, и фи­зич­ки и на ин­тер­нет, а при­тоа да се за­чу­ва не­го­ви­от автен­ти­чен изг­лед и да не­ма не­га­тив­но вли­ја­ние врз при­род­на­та сре­ди­на и врз ло­кал­на­та кул­ту­ра.

– Ло­ка­ли­те­тот Та­ти­чев ка­мен – Ко­ки­но, кој е единс­тве­на по­ја­ва на Бал­ка­нот и ре­ткост во Евро­па, Аме­ри­кан­ска­та все­лен­ска аген­ци­ја (НА­СА) пред по­ве­ќе го­ди­ни го по­зи­ци­о­ни­ра­ше на че­твр­то­то ме­сто ме­ѓу нај­ста­ри­те и нај­вред­ни 15 пра­и­сто­ри­ски оп­сер­ва­то­рии во све­тот. Уве­ре­на сум де­ка со ре­а­ли­зи­ра­ни­те актив­но­сти Ко­ки­но ќе ста­не по­до­стап­но за си­те за­ин­те­ре­си­ра­ни по­се­ти­те­ли од зем­ја­ва и од странс­тво, кои не­пре­че­но ќе мо­жат да се дви­жат низ ло­ка­ли­те­тот и да се за­поз­на­ат со уни­кат­но­ста на оваа ме­га­лит­ска оп­сер­ва­то­ри­ја – ве­ли ми­ни­стер­ка­та за кул­ту­ра Ели­за­бе­та Кан­че­ска-Ми­лев­ска.

Че­ти­ри­го­диш­ни­от про­ект „Ко­ки­но – ма­ке­дон­ски бренд“ вклу­чу­ва из­град­ба на при­стап­на па­те­ка со наз­на­чен пра­вец на дви­же­ње за по­се­ти­те­ли­те, по­ста­ву­ва­ње за­штит­ни огра­ди на дел од па­те­ки­те со ма­те­ри­ја­ли што се во сог­лас­ност со при­род­на­та око­ли­на, ка­ко др­во и ка­мен, изра­бо­тка на ин­фор­ма­тив­ни ма­те­ри­ја­ли за ло­ка­ли­те­тот и из­град­ба на цен­тар за по­се­ти­те­ли­те, во кој ќе има са­ла за одр­жу­ва­ње ра­бо­тил­ни­ци, се­ми­на­ри, из­лож­бен про­стор, су­ве­нир­ни­ца и ре­сто­ран. Цен­та­рот ќе би­де опре­мен со комп­ју­тер­ска опре­ма за обез­бе­ду­ва­ње на ло­ка­ли­те­тот и еви­ден­ти­ра­ње на бро­јот на по­се­ти­те­ли­те.

Во ју­ни ќе се ор­га­ни­зи­ра ме­ѓу­на­род­на на­уч­на сред­ба под нас­лов „Ко­ки­но ар­хе­о­ло­шки и астро­ном­ски ас­пект – искус­тва и па­ра­ле­ли“, на ко­ја екс­пер­ти од Ма­ке­до­ни­ја и од све­тот ќе ди­ску­ти­ра­ат за ар­хе­о­а­стро­ном­ски­те ас­пе­кти на овој ло­ка­ли­тет. Ќе се ре­а­ли­зи­ра из­лож­ба на фо­то­гра­фии што ги по­тен­ци­ра­ат ар­хе­о­ло­шки­те и астро­ном­ски­те сег­мен­ти и кул­тур­ни­от пре­дел на Ко­ки­но, ка­ко и по­себ­на из­лож­ба на ар­хе­о­ло­шки ар­те­фа­кти про­нај­де­ни во рам­ки­те на по­ве­ќе­го­диш­ни­те истра­жу­ва­ња на ло­ка­ли­те­тот Ко­ки­но. На са­ми­от ло­ка­ли­тет, пак, ќе се ре­а­ли­зи­ра и фе­сти­вал, кој е за­мис­лен ка­ко кон­цепт на прет­ста­ву­ва­ње раз­лич­ни вре­мен­ски пер­и­о­ди, од на­ста­но­кот на чо­ве­кот до де­нес.

Спо­ред до­се­гаш­ни­те ин­фор­ма­ции, Ко­ки­но до­се­га го по­се­ту­ва­ат 10 до 20.000 ту­ри­сти го­диш­но, но тој број се сме­та за за­не­мар­лив во спо­ред­ба со по­се­те­но­ста на слич­ни­те оп­сер­ва­то­рии, Ма­чу Пик­чу во Пе­ру, Сто­ун­хенџ во Ве­ли­ка Бри­та­ни­ја и Ан­кор­ват во Кам­бо­џа, ка­де што бро­јот на ту­ри­сти до­стиг­ну­ва и до 2,3 ми­ли­о­ни ту­ри­сти го­диш­но.

Ме­га­лит­ска­та оп­сер­ва­то­ри­ја Ко­ки­но е од­да­ле­че­на 35 ки­ло­ме­три од Ку­ма­но­во, сме­сте­на во ми­рен про­стор со бои од при­ро­да­та, на 1.015 ме­три над­мор­ска ви­со­чи­на. Да­ти­ра од 1.800 го­ди­на пред но­ва­та ера, не­го­ви­те истра­жу­ва­чи, ар­хе­о­ло­гот Јо­ви­ца Стан­ков­ски од Му­зе­јот во Ку­ма­но­во и астро­но­мот Ѓо­ре Це­нев од Пла­не­та­ри­у­мот при Мла­дин­ски­от кул­ту­рен цен­тар, ус­пе­а­ја откри­ти­е­то од 2001 го­ди­на да му пре­зен­ти­ра­ат на све­тот на ви­стин­ски на­чин, а не­го­ва­та осо­бе­ност му отво­ри пат до НА­СА. До оп­сер­ва­то­ри­ја­та до­а­ѓа­ме низ се­ло­то Ста­ро На­го­ри­ча­не. Та­ти­чев ка­мен до­ми­ни­ра во око­ли­на­та и вед­наш го за­бе­ле­жав­ме ко­га поч­нав­ме да се иска­чу­ва­ме. По­ми­ну­ва­ме низ се­ло­то Ко­ки­но, по кое оп­сер­ва­то­ри­ја­та го до­би­ла име­то, би­деј­ќи та­ква е свет­ска­та пра­кти­ка: ими­ња­та на ло­ка­ли­те­ти­те им се да­ва­ат спо­ред најб­ли­ско­то на­се­ле­но ме­сто. На про­стор од 120 ква­драт­ни ме­три, со­бра­ни се 500 ки­ло­гра­ми ке­ра­ми­ка и тоа са­до­ви во нај­раз­лич­ни фор­ми, раз­ни пред­ме­ти, мел­ни­ци од ка­мен за жи­то и дру­го, ко­ја по­тек­ну­ва од на­сел­ба­та на Ко­ки­но од 13-12 век пред но­ва­та ера. Оваа на­сел­ба е всуш­ност пред­вор­је на оп­сер­ва­то­ри­ја­та, до ко­ја во­дат па­те­ки на­пра­ве­ни од чо­ве­кот, но и од при­ро­да­та. До­де­ка се дви­жи­ме по па­те­ки­те, се про­ви­ра­ме низ стрм­ни­те кар­пи, а на нив, пак, се ша­ре­не­ат раз­но­бој­ни ли­шаи кои со­др­жат ан­ден­зит, кој им овоз­мо­жу­ва да пу­ка­ат и да се об­ли­ку­ва­ат. Со нив­на по­мош во ми­на­то­то ус­пе­а­ле да ги на­пра­ват та­ка­на­ре­че­ни­те „ни­ша­ни“ низ кои се сле­ди дви­же­ње­то на Сон­це­то, Ме­се­чи­на­та, ѕвез­де­но­то не­бо и та­ка на­та­му. Ко­га ко­неч­но се иска­чив­ме на Ко­ки­но, гле­тка­та бе­ше им­пре­сив­на. Има се­дум ни­ша­ни од кои три се за наб­љу­ду­ва­ње на Сон­це­то, а че­ти­ри за Ме­се­чи­на­та. Од кар­пи­те се на­пра­ве­ни и две пла­тфор­ми за наб­љу­ду­ва­ње, но и пет пре­сто­ли на кои се­де­ле вла­де­те­ли­те.

– Мош­не пре­циз­но е на­пра­ве­на тран­ше­ја­та ко­ја овоз­мо­жу­ва да се про­пу­шти зрак, кој од глав­ни­от ни­шан па­ѓа точ­но на пре­сто­лот. Со тоа се оз­на­чу­вал по­че­то­кот на го­ди­на­та, но и по­че­то­кот на све­че­но­сти­те… Се­то ова им би­ло по­треб­но во ми­на­то­то за­што спо­ред тоа ста­ри­те на­ро­ди се ори­ен­ти­ра­ле ко­га е вре­ме за же­тва, за жи­вот­ни цик­лу­си и та­ка на­та­му – ве­лат ар­хе­о­ло­зи­те.

А ве­штач­ки на­пра­ве­на­та по­зи­ци­ја овоз­мо­жу­ва да се ви­дат си­те се­дум ни­ша­ни од ка­де што мо­же да се наб­љу­ду­ва­ат не­бес­ни­те те­ла – што е иск­лу­чи­тел­на спе­ци­фи­ка на Ко­ки­но. От­та­му се наб­љу­ду­ва рам­но­де­ни­ца­та. Одов­де има­те не­за­бо­ра­вен пог­лед на око­ли­на­та. Оние што го по­се­ти­ле пре­ку ноќ, ве­лат де­ка от­та­му се гле­да и Ми­ле­ни­ум­ски­от крст на Вод­но. Ко­ки­но е под­го­тве­но за ту­ри­стич­ка по­ну­да. Ме­га­лит­ска­та оп­сер­ва­то­ри­ја е единс­тве­на од овој тип за­што не е са­мо астро­ном­ски ло­ка­ли­тет, ту­ку и ар­хе­о­ло­шки.

– Се бо­ри­ме на гло­бал­но ни­во да ја оз­на­чи­ме Ма­ке­до­ни­ја ка­ко де­сти­на­ци­ја што ну­ди не­се­којд­нев­ни фор­ми на ту­ри­зам и жи­ве­е­ње. Од ту­ри­стич­ка глед­на точ­ка Ко­ки­но е мно­гу бит­но, зо­што спа­ѓа во гру­па­та на нај­а­тра­ктив­ни и нај­по­се­те­ни оп­сер­ва­то­рии на свет­ско ни­во. До­каз за тоа е и ран­ги­ра­ње­то ме­ѓу де­сет­те нај­до­бри ту­ри­стич­ки де­сти­на­ции во све­тот што го из­вр­ши ор­га­ни­за­ци­ја­та „Лон­ли пла­нет“ ко­ја го ста­ви ло­ка­ли­те­тот Ан­кор­ват на пр­во ме­сто, сме­та Ле­ла Кр­стев­ска, ди­ре­ктор­ка на Аген­ци­ја­та за про­мо­ци­ја и под­др­шка на ту­риз­мот. На­ци­о­нал­на­та уста­но­ва Му­зеј Ку­ма­но­во, пак, е за­дол­же­на за гри­жа­та и за про­мо­ци­ја­та на ло­ка­ли­те­тот Ко­ки­но уште од не­го­во­то про­на­о­ѓа­ње во 2001 го­ди­на.

– Ве­ќе 15 го­ди­ни ра­бо­ти­ме на ре­ста­вра­ци­ја и на кон­зер­ва­ци­ја на ло­ка­ли­те­тот и ар­те­фа­кти­те кои се про­нај­де­ни на не­го. Во из­ми­на­ти­те не­кол­ку ме­се­ци за­ед­но со Про­е­ктот на УСА­ИД за екс­пан­зи­ја на ма­ли биз­ни­си и Швај­цар­ска­та вла­да ин­тен­зив­но ра­бо­тев­ме и на вос­по­ста­ву­ва­ње на офи­ци­јал­на­та веб-стра­ни­ца ко­ја ќе би­де гла­вен из­вор за ин­фор­ма­ции за си­те стран­ски и до­маш­ни ту­ри­сти кои ќе са­ка­ат да го по­се­тат Ко­ки­но. Ка­ко при­друж­на ала­тка на стра­ни­ца­та под­го­тву­ва­ме и мо­бил­на ап­ли­ка­ци­ја – ау­ди­о­во­дич пре­ку кој по­се­ти­те­ли­те пре­ку мо­бил­ни те­ле­фо­ни ќе мо­жат да до­би­јат по­ве­ќе ин­фор­ма­ции до­де­ка се на са­ма­та ло­ка­ци­ја – ве­ли Ани­та Цве­та­нов­ска, ди­ре­ктор на му­зе­јот.

За Мајкл Сти­ва­тер од УСА­ИД Ма­ке­до­ни­ја, ме­га­лит­ска­та оп­сер­ва­то­ри­ја е со­вр­шен при­мер да се по­ка­же бо­га­то­то кул­тур­но-исто­ри­ско нас­ледс­тво на Ма­ке­до­ни­ја.

– Мо­мент­но Ко­ки­но го по­се­ту­ва­ат 10 до 20.000 лу­ѓе го­диш­но што е до­бро за по­че­ток, но мно­гу мо­же да се на­пра­ви за да се зго­ле­ми бро­јот на по­се­ти­те­ли. Во мај, во Охрид, ќе се одр­жи „Ад­венчр некст Бал­кан кон­фе­рен­ци­ја“ на ко­ја ќе има пре­ку 300 про­фе­си­о­нал­ци од ту­ри­стич­ка­та ин­ду­стри­ја и ќе би­де нај­го­ле­ми­от „биз­нис ту биз­нис“ (В2В) на­стан што се слу­чил во Ма­ке­до­ни­ја од об­ла­ста на ту­риз­мот. Оваа кон­фе­рен­ци­ја ќе го за­си­ли раз­би­ра­ње­то на ме­ѓу­на­род­ни­те ту­ри­стич­ки опе­ра­то­ри за ма­ке­дон­ски­те скри­е­ни уба­ви­ни. Кол­ку по­ве­ќе лу­ѓе ќе зна­ат за ту­ри­стич­ка­та по­ну­да на Ма­ке­до­ни­ја, тол­ку по­ве­ќе ќе са­ка­ат лич­но са­ми­те да ги иску­сат и да ги по­се­тат пре­крас­ни­те ме­ста низ це­ла­та др­жа­ва кои се мал­ку на­стра­на од па­тот, ка­кво што е и Ко­ки­но – ве­ли Сти­ва­тер.

Пишува: Невена Поповска
Фото: Ѓорѓи Личовски
(Текст објавен во 179. број на неделникот „Република“, 5.02.2016)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.