По патот на пругата за подобра иднина

– Се­којд­нев­но сме под стрес. Иле­гал­ци кам­пу­ва­ат се­ка­де. Ги гле­да­ме по­крај пру­ги­те со ша­то­ри, со ог­но­ви. Не зна­еш кој ден ќе на­ле­таш на не­кој што за­ста­нал на пру­га. Еле­ктрич­ни­те во­зо­ви не мо­жат да ги слуш­нат. Им сиг­на­ли­зи­ра­ме, но не­ко­гаш е пре­доц­на – ко­мен­ти­ра­ат ма­ши­но­во­за­чи­те што се под­го­тву­ва­ат да трг­нат кон Ге­вге­ли­ја.

Нив­на­та ра­бо­та се пре­тво­ри во хо­рор. Се­којд­нев­но стра­ву­ва­ат да не им се слу­чи тоа што му се слу­чи­ло на не­кој од нив­ни­те ко­ле­ги. За не­пол­ни два ме­се­ца се еви­ден­ти­ра­ни пет слу­чаи на же­лез­нич­ки не­сре­ќи – пре­га­зе­ни се еми­гран­ти од Си­ри­ја и од Авга­ни­стан.

-Кол­ку и да не си ви­но­вен, фа­ктот де­ка си убил чо­век не те оста­ва ми­рен. Тоа е стрес што не­мо­же се­кој да го под­не­се. Има­ме ко­ле­ги што не мо­жат да дој­дат на се­бе, ба­ра­ат струч­на по­мош – ве­ли еден од ма­ши­но­во­за­чи­те со ко­го раз­го­ва­рав­ме на Же­лез­нич­ка­та ста­ни­ца во Скоп­је.

Во пос­лед­ни­ов пер­и­од е ма­сов­на по­ја­ва­та на еми­гран­ти­те. Тие нај­че­сто се дви­жат во гру­пи од по 20 до 30 лу­ѓе по­крај пру­ги­те или на нив, па по­не­ко­гаш и по­крај бр­за­та ре­ак­ци­ја на ма­ши­но­во­за­чи­те да им сиг­на­ли­зи­ра­ат, не мо­же ни­што да се на­пра­ви. Се стра­ху­ва де­ка оваа број­ка ќе би­де дра­стич­но зго­ле­ме­на во на­ред­ни­от пер­и­од, осо­бе­но по­ра­ди фа­ктот што до­а­ѓа зи­ма и че­ста е по­ја­ва­та на маг­ла, ко­ја уште по­ве­ќе ќе ја на­ма­ли вид­ли­во­ста на пру­ги­те. Еми­гран­ти­те се дви­жат по пру­га за­тоа што, пр­во, си­гур­ни се де­ка не­ма да за­лу­та­ат во не­про­о­ден те­рен и да се за­гу­бат, пру­га­та ги во­ди до на­се­ле­ни ме­ста, а вто­ро, си­гур­ни се де­ка на овој на­чин ма­ла е ве­ро­јат­но­ста да на­ле­та­ат на по­ли­ци­ски па­тро­ли. Се­га, има шан­си ма­ши­но­во­за­чот да за­бе­ле­жи лу­ѓе на пру­га, да се оби­де да ја на­ма­ли бр­зи­на­та и со звуч­на сиг­на­ли­за­ци­ја да ги пре­ду­пре­ди тие што се дви­жат по неа. Но, во ус­ло­ви на маг­ла, ва­кви­те шан­си се зна­чи­тел­но на­ма­ле­ни.

Се ба­ра из­лез од си­ту­а­ци­ја­та, но оди те­шко. Бро­јот на еми­гран­ти во овој пер­и­од енорм­но рас­те. Ед­ни бе­га­ат по­ра­ди бе­да­та, дру­ги од по­ли­тич­ки при­чи­ни, а тре­ти, пак, од без­бед­нос­ни при­чи­ни, пред сѐ по­ра­ди вој­ни­те во Си­ри­ја, Ирак, Авга­ни­стан… Ма­ке­до­ни­ја сѐ по­че­сто ста­ну­ва нив­ни­от гла­вен ко­ри­дор за да стиг­нат до по­бо­га­ти­те европ­ски др­жа­ви. Спо­ред офи­ци­јал­ни­те по­да­то­ци на МВР, од де­кем­ври ми­на­та­та го­ди­на до сеп­тем­ври го­ди­на­ва би­ле откри­е­ни 1.294 еми­гран­ти од зем­ји­те од Се­вер­на Афри­ка и од Бли­ски­от и од Да­леч­ни­от Исток. Пред не­кол­ку ме­се­ци во Ве­лес на же­лез­нич­ка ста­ни­ца во ва­го­ни на­то­ва­рен со јаг­лен беа откри­е­ни 132 ли­ца, иле­гал­ци од Си­ри­ја и од Ирак.

– Еми­гран­ти­те се оби­ду­ва­ат на си­те мож­ни на­чи­ни да вле­зат во зем­ја­ва. По­го­лем број ги ко­ри­стат то­вар­ни­те во­зо­ви од Гр­ци­ја кон Ве­лес, не­кои одат пеш или со во­зи­ла. Има слу­чаи ко­га еми­гран­ти со фал­си­фи­ку­ва­ни лич­ни до­ку­мен­ти се оби­ду­ва­ат од Гр­ци­ја да вле­зат во зем­ја­ва. Во 2014 го­ди­на се откри­е­ни 40 слу­чаи на швер­цу­ва­ње еми­гран­ти, за што кри­вич­ни при­ја­ви и при­твор до­би­ле 80 осом­ни­че­ни ли­ца – ве­лат од МВР.

Спо­ред по­да­то­ци­те на МВР, број­ка­та на еми­гран­ти се зго­ле­му­ва. Во 2013 го­ди­на би­ле иден­ти­фи­ку­ва­ни 370 од 415 (415), од кои 46 про­цен­ти би­ле авга­ни­стан­ски, па­ки­стан­ски и си­ри­ски др­жав­ја­ни.

Во при­фа­тен цен­тар на тро­шок на др­жа­ва­та

Од по­че­то­кот на го­ди­на­ва, пак, во при­фат­ни­от цен­тар во Га­зи Ба­ба се сме­сте­ни вкуп­но 510 еми­гран­ти. За еми­гран­ти­те др­жа­ва­та се­којд­нев­но изд­во­ју­ва средс­тва за ле­кар­ски прег­ле­ди, вак­ци­ни­ра­ње, лич­на хи­ги­е­на, ја­де­ње и пре­стој. Тие та­му најм­но­гу мо­же да оста­нат ед­на го­ди­на. По­ба­рав­ме ин­фор­ма­ци­ја кол­ку др­жа­ва­та ја чи­ни еден еми­грант сме­стен во при­фат­ни­от цен­тар. Но не до­бив­ме од­го­вор на пра­ша­ње­то.

Не­кои од ли­ца­та се вра­ќа­ат во ма­тич­на­та др­жа­ва, на не­кои ли­ца им се да­ва ре­ад­ми­си­ја. Нај­че­сто во сог­лас­ност со до­го­во­ри­те за ре­ад­ми­си­ја иле­гал­ци­те им се вра­ќа­ат на Гр­ци­ја и на Ср­би­ја. Дел од нив ба­ра­ат азил во зем­ја­ва и до­де­ка трае по­стап­ка­та се пре­фр­ла­ат во при­фа­ти­ли­ште­то за ази­лан­ти.

– Дел од ли­ца­та од при­фат­ни­те цен­три што вед­наш по­ба­ра­ле азил би­ле сме­сте­ни во цен­та­рот за ази­лан­ти во Виз­бе­го­во. Спо­ред по­да­то­ци со кои рас­по­ла­га МВР, еми­гран­ти­те нај­че­сто до­а­ѓа­ат од Си­ри­ја, Авга­ни­стан, Па­ле­сти­на. Во те­кот на 2014 го­ди­на во Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја се под­не­се­ни вкуп­но 857 ба­ра­ња за приз­на­ва­ње пра­во на азил. Ба­ра­ња­та се од­не­су­ва­ат за 863 ли­ца – до­да­ва­ат од МВР.

Тие наг­ла­су­ва­ат де­ка др­жав­на­та гра­ни­ца не мо­же да би­де хер­ме­тич­ки за­тво­ре­на и де­ка се­ко­ја др­жа­ва во ре­ги­о­нот го има исти­от проб­лем.

– Ги пре­зе­ма­ме си­те мож­ни мер­ки за да се спре­чи не­ле­гал­на­та еми­гра­ци­ја. Со­ра­бо­ту­ва­ме со по­ли­ци­и­те од дру­ги­те зем­ји, се па­тро­ли­ра на по­гра­нич­ни­те пре­ми­ни, но еми­гран­ти­те се оби­ду­ва­ат да вле­зат и ле­гал­но и не­ле­гал­но во зем­ја­ва и, се­пак, ќе нај­дат на­чин да се пров­ле­чат – ве­лат од МВР.

Ма­ши­но­во­за­чи­те на раз­го­вор со пси­хо­лог

Од Ма­ке­дон­ски же­лез­ни­ци ве­лат де­ка ги пре­зе­ма­ат си­те не­оп­ход­ни мер­ки за да се спре­чи ва­ква­та по­ја­ва со еми­гран­ти­те и до­се­га се из­бег­на­ти мно­гу­број­ни ин­ци­ден­ти.

– Се ра­бо­ти за не­ов­ла­сте­но дви­же­ње, по­не­ко­гаш на­ши­те ма­ши­но­во­за­чи не мо­жат ни­што да на­пра­ват за да го из­бег­нат су­ди­рот со овие ли­ца. Вни­ма­ва­ат кол­ку што мо­жат, но не­ко­гаш, ед­но­став­но, е прем­но­гу доц­на иа­ко до­се­га се из­бег­на­ти мно­гу ин­ци­ден­ти – ве­ли за „Ре­пуб­ли­ка“ ди­ре­кто­рот на „Ма­ке­дон­ски же­лез­ни­ци – транс­порт“, Оли­вер Дер­ков­ски.

Спо­ред не­го, не­ма по­дра­стич­ни слу­чаи во пог­лед на на­ру­ше­на пси­хо­фи­зич­ка со­стој­ба на ма­ши­но­во­за­чи­те, но, се­пак, стре­сот е го­лем. По ва­ков ин­ци­дент на ма­ши­но­во­за­чи­те им сле­ду­ва­ат три до пет де­на од­мор, ка­ко и раз­го­вор со ов­ла­сте­но ли­це, пси­хо­лог или со­ци­ја­лен ра­бот­ник.

Во ни­чи­jа зем­jа до след­на шан­са

Се­ко­ја зем­ја од ре­ги­о­нот има ма­ка со иле­гал­ци­те. Се про­на­о­ѓа­ат еми­гран­ти во ка­ми­о­ни, скри­е­ни во ва­го­ни. Не­о­фи­ци­јал­ни­те по­да­то­ци ве­лат де­ка се­кој еми­грант за да пре­ми­не од тур­ска на грч­ка те­ри­то­ри­ја мо­рал да да­де по 3.200 евра, до­де­ка од ма­ке­дон­ска на срп­ска те­ри­то­ри­ја тре­ба­ло да да­де од 600 до 800 евра.Со де­но­ви или ме­се­ци зна­ат да оста­нат на ни­чи­ја те­ри­то­ри­ја – на пре­ми­нот од ед­на во дру­га те­ри­то­ри­ја. Ма­ке­дон­ски­от но­ви­нар Ог­нен Чан­ча­ре­виќ ус­пеа да ги по­се­ти „жи­те­ли­те“ во ни­чи­ја зем­ја на ма­ке­дон­ско-грч­ка­та гра­ни­ца. Ве­ли, ме­ѓу нив има до­кто­ри, ин­же­не­ри, ин­фор­ма­ти­ча­ри, це­ли се­мејс­тва.Не ба­ра­ат ми­ло­сти­на, са­мо по­мош да стиг­нат до „ве­те­на­та зем­ја“ во ЕУ и да би­дат тре­ти­ра­ни ка­ко лу­ѓе, а не ка­ко сто­ка. Ус­пе­ва­ат да вле­зат до Ге­вге­ли­ја, да ку­пат од ло­кал­ни­те про­дав­ни­ци не­оп­ход­ни на­мир­ни­ци и пре­ку па­тот до пру­га­та да се вра­тат по­втор­но во при­вре­ме­но­то жи­ве­а­ли­ште – на пру­га­та на ни­чи­ја зем­ја.

– По­бег­нав за да не за­ги­нам. Тоа е при­каз­на­та и тоа е ви­сти­на­та. Ќе ја чу­е­те од мно­гу­ми­на. Са­кам да одам во Швед­ска и та­му да ба­рам азил и да про­дол­жам со нор­ма­лен жи­вот. Не знам ка­ко да стиг­нам до та­му. Имам па­ри за да го пла­там транс­пор­тот, но че­кам да ми се ја­ват. Ќе ме чи­ни 700 евра – му рас­ка­жал еден од еми­гран­ти­те на но­ви­на­рот Чан­ча­ре­виќ.

По­ра­ди вој­на­та про­да­ва­ат сѐ што има­ат во Си­ри­ја, Ирак, Авга­ни­стан. Нив­на­та цел е не­ко­ја за­пад­но­е­вроп­ска зем­ја. И до­де­ка се­дат во ни­чи­ја зем­ја се чу­ва­ат и од ма­ке­дон­ска и од грч­ка гра­нич­на по­ли­ци­ја. Ко­га ќе се по­ја­ват Гр­ци­те бе­га­ат кон Ма­ке­до­ни­ја, ко­га, пак, ма­ке­дон­ска­та па­тро­ла ќе трг­не кон нив, тие се упа­ту­ва­ат на грч­ка те­ри­то­ри­ја.

(Пишува: Билјана Зафирова
Текст објавен во 116. број на неделникот „Република“, 21.11.2014)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.