Историјата поделена – Димитриос Гунарис предавник или жртвено јагне (Велепредавници во историјата)

Гу­на­рис е ро­ден на 5 ја­ну­а­ри 1866 го­ди­на во Па­тра. Сту­ди­рал пра­во на Уни­вер­зи­те­тот во Ати­на, а по­тоа сту­ди­и­те ги про­дол­жил во Гер­ма­ни­ја, Фран­ци­ја и во Анг­ли­ја, пред да се вра­ти во род­ни­от град Па­тра.

Тој бил из­бран за пра­те­ник од Аха­ја во 1902 го­ди­на, а ка­ко член на т.н. Ја­пон­ска гру­па ѝ се спро­тив­ста­вил на вла­да­та на Јор­гос Те­о­до­кис во 1906-1908. Гу­на­рис, се­пак, вле­гу­ва во вла­да­та во 1908 го­ди­на ка­ко ми­ни­стер за фи­нан­сии со ам­би­ци­ја да ре­а­ли­зи­ра ре­форм­ска про­гра­ма. Тоа ќе пре­диз­ви­ка рас­па­ѓа­ње на Ја­пон­ска­та гру­па, па на­бр­гу ќе би­де при­ну­ден да под­не­се оста­вка.

И по­крај тоа што имал про­гре­сив­ни пог­ле­ди (тој бил по­чи­ту­вач на со­ци­јал­ни­те за­ко­ни на Биз­марк), кон­зер­ва­тив­ни­те по­ли­тич­ки ста­во­ви го пре­тво­ри­ле во гла­вен про­тив­ник на Еле­фте­ри­ос Ве­ни­зе­лос. Кра­лот Кон­стан­тин Пр­ви го наз­на­чил за пре­ми­ер по оста­вка­та на пр­ви­от Ве­ни­зе­лос во 1915 го­ди­на. Но, ко­га Ве­ни­зе­лос ус­пе­ва да ја по­вра­ти вла­ста во Ати­на во 1917 го­ди­на, по­ра­ди уло­га­та во кам­па­ња­та про­тив не­го, Гу­на­рис бил про­те­ран на Кор­зи­ка за­ед­но со дру­ги поз­на­ти „ан­ти­ве­ни­зе­ло­ви­сти“.

Ус­пе­ал да из­бе­га во Ита­ли­ја во 1918 го­ди­на, а во 1920 го­ди­на ус­пе­ал да се вра­ти во Гр­ци­ја за вре­ме­на грч­ко-тур­ска­та вој­на и да има од­лу­чу­вач­ка уло­га на из­бо­ри­те во но­ем­ври, де фа­кто, ка­ко ли­дер на Обе­ди­не­та­та.

По по­ра­зот на Ве­ни­зе­лос ги кон­тро­ли­рал по­го­ле­ми­от дел од пра­те­ни­ци­те во пар­ла­мен­тот и бил дви­жеч­ка­та си­ла во но­ва­та вла­да на ро­ја­ли­сти, иа­ко ста­пил на по­зи­ци­ја­та пре­ми­ер во април 1921 го­ди­на. И по­крај пре­диз­бор­ни­те ве­ту­ва­ња де­ка ќе ја пре­ки­не Грч­ко-тур­ска­та вој­на и де­ка ќе ги пов­ле­че вој­ни­ци­те до Ма­ла Ази­ја,не на­шол „че­сен“ на­чин за нив­но пов­ле­ку­ва­ње, па ја про­дол­жил вој­на­та про­тив Тур­ци­ја. Се­пак, тој имал вол­ја за ком­про­мис со Тур­ци­ја, ка­ко што по­ка­жал во пре­го­во­ри­те во Лон­дон во по­че­то­кот на 1921 го­ди­на, за да се зго­ле­ми при­ти­со­кот врз ке­ма­ли­сти­те, ја одо­брил грч­ка­та офан­зи­ва во март 1921 го­ди­на. Грч­ка­та вој­ска не би­ла под­го­тве­на, па Вто­ра­та би­тка кај Ино­ну е пр­ви­от грч­ки по­раз во Ма­ла Ази­ја.

По ус­пеш­ни­от про­бив на грч­ка­та вој­ска во Ески­ше­хир и во Аф­јон, по­ви­кал офан­зи­ва­та да про­дол­жи кон Ан­ка­ра. Се­пак, грч­ка­та сла­ва згас­на­ла во би­тка­та Са­кар­ја. Ко­га Гр­ци­те се пов­ле­ку­ва­ат за да фор­ми­ра­ат нов фронт, тој по­ба­рал по­мош и по­сре­ду­ва­ње од со­јуз­ни­ци­те, осо­бе­но од Ве­ли­ка Бри­та­ни­ја. Иа­ко се за­ка­нил со ед­но­стран пре­кин на вој­на­та, не­го­ва­та вла­да ги за­др­жа­ла по­зи­ци­и­те на грч­ка­та вој­ска, без да би­де во мож­ност да пре­зе­ме по­ли­тич­ки пос­ле­ди­ци од не­ус­пе­хот во Ма­ла Ази­ја, и да ги за­шти­ти Гр­ци­те што жи­ве­ат та­му под тур­ско ропс­тво. Прод­ла­бо­чу­ва­ње­то на по­ли­тич­ка­та кри­за пре­диз­ви­ка­на од вла­да­та на Гу­на­рис пре­диз­ви­ка­ло не­го­ва­та вла­да да ја за­гу­би до­вер­ба­та во мај 1922 го­ди­на. Но, Гу­на­рис не си за­ми­нал тол­ку лес­но од вла­ста – ја за­гу­бил пре­ми­ер­ска­та по­зи­ци­ја, но во вла­да­та на Пе­трос Про­то­па­па­да­кис го до­бил ре­со­рот прав­да.

По ка­та­стро­фа­та во август 1922 го­ди­на, по по­ра­зот на грч­ка­та ар­ми­ја од стра­на на вој­ска­та на Му­ста­фа Ке­мал, оста­то­ци­те од грч­ка­та ар­ми­ја ус­пе­а­ле да се при­со­бе­рат во сеп­тем­ври, а вла­да­та би­ла со­бо­ре­на. Ве­ни­зе­ло­ви­сти­те пред­во­де­ни од пол­ков­ни­кот Ни­ко­ла­ос Пла­сти­рас фор­ми­раа во­ен три­бу­нал за су­де­ње на тие што ги сме­таа за од­го­вор­ни за не­сре­ќа­та.

Ше­сти­от про­цес поч­нал во но­ем­ври 1922 го­ди­на, а на об­ви­ни­тел­на­та клу­па сед­нал Гу­на­рос, кој бил об­ви­нет за пре­дав­ство. Тој бил ег­зе­ку­ти­ран за­ед­но со дру­ги­те об­ви­не­ти вед­наш на де­нот на изре­ку­ва­ње­то на пре­су­да­та, на 28 но­ем­ври.

Иа­ко тој не­сом­не­но но­си дел од од­го­вор­но­ста за во­е­ни и дип­ло­мат­ски актив­но­сти што ќе до­ве­дат до ка­та­стро­фа во Ма­ла Ази­ја, не­го­во­то су­де­ње и из­вр­шу­ва­ње­то на каз­на­та исто­ри­ја­та ги тол­ку­ва ка­ко на­силс­тво врз жр­тве­но јаг­не за да се исту­ри гне­вот на на­ро­дот, а се дол­жи, глав­но, на омра­за­та кон не­го на кри­ло­то што го под­др­жу­ва Ве­ни­зе­лос. (K.M.)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.