Обвинет, па рехабилитиран – Ја предаде ли Вернер Теске поствоена Германија? (Велепредавници во историјата)

Вер­нер Зи­гфрид Те­ске е ро­ден на 24 април 1942 го­ди­на во Бер­лин, а ка­ко сту­дент на Уни­вер­зи­те­тот „Хум­болт“ бил ре­гру­ти­ран од стра­на на Ми­ни­стерс­тво­то за др­жав­на без­бед­ност да ра­бо­ти во од­де­ле­ни­е­то за на­уч­на шпи­о­на­жа во за­пад­ни­те зем­ји. Отка­ко до­кто­ри­рал еко­но­ми­ја, ста­нал од­го­во­рен за еко­ном­ска шпи­о­на­жа за Глав­на­та упра­ва за раз­уз­на­ва­ње на Де­мо­крат­ска Ре­пуб­ли­ка Гер­ма­ни­ја.

Од сре­ди­на­та на 70-ти­те го­ди­ни на ми­на­ти­от век, Те­ске поч­нал да се сом­не­ва во по­ли­тич­ки­от си­стем на Де­мо­крат­ска Ре­пуб­ли­ка Гер­ма­ни­ја и во сво­ја­та ра­бо­та. Поч­нал да раз­мис­лу­ва да се пре­фр­ли во Фе­де­ра­тив­на Ре­пуб­ли­ка Гер­ма­ни­ја (За­пад­на Гер­ма­ни­ја) и со го­ди­ни се под­го­тву­вал да ја пре­ми­не гра­ни­ца­та. Се­ка­ко, за по­лес­но да вле­зе пла­ни­рал и да иско­ри­сти не­кои од ин­фор­ма­ци­и­те што ги имал при­бра­но во те­кот на шпи­он­ска­та ка­ри­е­ра во Шта­зи, па поч­нал да ги скла­ди­ра до­ма. Отка­ко се по­ја­ви­ле ма­ли „не­пра­вил­но­сти“ во не­го­ва­та ра­бо­та, Ми­ни­стерс­тво­то поч­на­ло да го сле­ди. По пре­бег­ну­ва­ње­то од ДРГ во ФРГ на офи­це­рот за др­жав­на без­бед­ност Вер­нер Шти­лер во 1979 го­ди­на, би­ле зна­чи­тел­но за­тег­на­ти мер­ки­те на вна­треш­на без­бед­ност во источ­на Гер­ма­ни­ја. Те­ске бил ис­пи­ту­ван и пре­тре­су­ван. До­ку­мен­ти­те со чув­стви­тел­на со­др­жи­на во не­го­ви­от сеф ги чу­вал во тол­ка­во без­ре­дие што би­ло не­воз­мож­но истра­жи­те­ли­те да спро­ве­дат сме­тко­водст­ве­на истра­га и да ги ис­пи­та­ат. На­ме­сто тоа, би­ле про­нај­де­ни не­пра­вил­но­сти во транс­фе­рот на па­ри кои им би­ле пре­фр­ла­ни на ин­фор­ма­то­ри­те.

По­доц­на би­ло откри­е­но де­ка из­вр­шил про­не­ве­ра на средс­тва во из­нос од 20.244,50 ДМ и 21.478 ГДР мар­ки. Под ла­жен из­го­вор на 4 сеп­тем­ври 1980 го­ди­на Те­ске бил од­не­сен во та­ен об­јект на Ми­ни­стерс­тво­то за др­жав­на без­бед­ност. Ед­на сед­ми­ца се вр­ше­ла вна­треш­на истра­га, а во ме­ѓу­вре­ме бил из­вр­шен пре­трес во ста­нот на Те­ске и би­ле про­нај­де­ни укра­де­ни­те до­ку­мен­ти, во не­ве­ро­јат­но го­лем обем. На пос­лед­ни­от ден од вна­треш­на­та кон­тро­ла, на 11 сеп­тем­ври, Те­ске приз­нал де­ка во 1978 го­ди­на пла­ни­рал да пре­бе­га во Фе­де­ра­тив­на Ре­пуб­ли­ка Гер­ма­ни­ја.

Су­де­ње и смрт

Те­ске бил из­ве­ден пред Пр­ви­от во­ен кри­ви­чен од­дел на Вр­хов­ни­от суд на Де­мо­крат­ска Ре­пуб­ли­ка Гер­ма­ни­ја и на за­тво­ре­но су­де­ње бил об­ви­нет за шпи­о­на­жа и де­зер­терс­тво. Не по­мог­на­ле ар­гу­мен­ти­те на од­бра­на­та де­ка пре­бег­ну­ва­ње­то ни­ко­гаш не би­ло ре­а­ли­зи­ра­но и де­ка чув­стви­тел­ни ин­фор­ма­ции при­стиг­на­ле до За­пад, и Те­ске бил осу­ден на смрт во 1981 го­ди­на. Ви­си­на­та на не­го­ва­та каз­на е пос­ле­ди­ца на ло­шо­то искус­тво со друг ви­сок офи­цер на Шта­зи, Вер­нер Сти­лер, кој две го­ди­ни прет­ход­но ус­пе­ал да пре­бег­не во За­пад­на Гер­ма­ни­ја и да пре­не­се ви­со­ко­чув­стви­тел­ни ин­фор­ма­ции.

Отка­ко су­дот од­бил да го по­ми­лу­ва, Те­ске бил пре­фр­лен во при­твор во Лајп­циг, ка­де што му би­ла изре­че­на смрт­на каз­на и бил по­гу­бен.

Из­вр­шу­ва­ње­то го спро­вел Хер­ман Ло­ренц со истрел во зад­ни­от дел од гла­ва­та со по­лу­а­вто­мат­ски пи­штол во по­дру­мот на за­тво­рот на ули­ца­та „Ал­фред Кест­нер“ во Лајп­циг. Те­ло­то на Те­ске би­ло кре­ми­ра­но на Јуж­ни­те гро­би­шта во Лајп­циг.

Ин­фор­ма­ци­и­те за смрт­на­та каз­на на Те­ске би­ле кла­си­фи­ци­ра­ни. Ни­ту најб­ли­ски­те род­ни­ни на за­тво­ре­ни­кот не до­би­ле не­ка­кви ин­фор­ма­ции за не­го­ва­та ег­зе­ку­ци­ја. На при­мер, со­пру­га­та на Те­ске, Са­би­на, не зна­е­ла де­ка е вдо­ви­ца до по­втор­но­то обе­ди­ну­ва­ње на Гер­ма­ни­ја во 1990 го­ди­на. До­то­гаш таа си мис­ле­ла де­ка неј­зи­ни­от со­пруг е не­ка­де во при­твор.

Каз­на­та про­тив Вер­нер Те­ске би­ла уки­на­та во 1993 го­ди­на, во сог­лас­ност со прин­ци­пи­те на вла­де­е­ње на пра­во­то. Во­ен су­ди­ја и еден во­ен об­ви­ни­тел во слу­ча­јот во 1998 го­ди­на би­ле осу­де­ни на че­ти­ри го­ди­ни за­твор за искри­ву­ва­ње на прав­да­та. Оваа пре­су­да се оправ­ду­ва со фа­ктот де­ка пр­вич­на­та од­лу­ка би­ла не­про­пор­ци­о­нал­на ду­ри и спо­ред за­ко­ни­те на Источ­на Гер­ма­ни­ја би­деј­ќи, иа­ко пла­ни­рал, ни­ко­гаш не ги из­вр­шил кри­вич­ни­те де­ла за кои бил осу­ден и по­гу­бен.

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.