Ацо Станковски
Глобалните настани, сочинети од безброј колективни судбини, структирирани во најразлични наративни содржини, што собрани во една голема приказна ја детерминираат историската претстава, се акцептираат како еден гигантски театар, театар на светот, чиј сценарист е самиот живот, а режијата, пак, се случува по волјата на судбината. Како инаку да се објаснат неверојатните случувања, што се одвиваат пред аудиториумот, кој никако не може, со некоја задоволителна прецизност, да ги предвидува настаните. Затоа во античкиот театар, на крајот од претставата се разлевала морничава смеа по сцената, сугерирајќи ја ужасната непредвидливост на самиот тек на животот и неговата изненадувачка фаталност. Таа смее е, всушност, подбивноста на Моира или судбината, која на крајот поентира.
„Од Моира (судбината) ниту луѓето, ниту боговите не можат да побегнат“.
Подоцна, во ерата на христијанската догма, некаде од доцната антика и раниот среден век, концептот на Моира или судбината ќе биде супституиран со „Божјата волја“. Сепак, токму во овие периоди од историјата на цивилизацијата се губи самата уметност на театарот, а на сцената се појавува сеприсутноста на религиозниот дискурс. Тогаш, како во услови на спиритуална сеприсутност да се определуваат спецификите на волјата на судбината, која во концептот на античкиот светоглед делува повеќе како некој партикуларен, натприроден предатор, отколку како тотален каузалитет, според кој сите последици на животот се, всушност, резултат на одлуките и дејствијата, што му претходеле. Така, всушност, и можело да се воспостави ова артифициелно чудоредие, токму преку дистинкцијата на одредени случувања, кои според древните творци на уметничката стварност содржеле во себе такви специфични карактеристики, што сосема јасно се издвојувале од вообичаените и очекувани животни стории.
Затоа тука е инволвиран концептот на една натчовечка волја, на некој космички ентитет, кој има моќ да им ја крои судбината дури и на боговите. Така, всушност, театарот на антиката станал експликативен и за народот или, ако сакате – јавноста, отворен оракулум, место, каде одеднаш се создал концептот на споделување на најнеочекуваните и најневеројатните случувања од животот.
Овие парадигматични наративи требалово себеси да ги опфатат сите оние правила на животот во интеракција со специфичните модели на карактерите, во кои секој можел да се препознае себе како во огледало.
Така овој театар на антиката, кој се обидувал да создаде сублимна слика за животот и луѓето, всушност, добил еден вид древна и примитивна, но затоа ништо помалку сугестивна улога на колективна психоаналитичка сеанса. Самиот катарзичен ефект на личностите, кои се доживувал на крајот од прикаската, претставена и вообличена од артистите, чии тела и души биле позајмени на исфантазираните или искреираните драмски ликови, е, всушност, еден терапевтски или, ако сакате, психотерапевтски процес.
Самата катарза, како психолошки феномен според Аристотел, е еден вид прочистување или празнење од душевните дилеми и од тежините, што тие ги создаваат со своите често пати небулозни консеквенци и фрустрантни амбиенти во психата на партиципиентите.
Гледачите ја гледале претставата и се идентификувале со таа артифициелна стварност, за да, проаѓајќи низ сите тие трауматски и агониски аспекти, дојдат до едно фундаментално откритие за самиот живот и за сопствената позиција наспроти него.
Секако, тие позиции биле предусловени од моралот и индивидуалната волја. Тој етички кодекс да се примени, или, пак, да се одбегне, со што се создава самиот драмски конфликт. Така публиката споделувала една длабока колективна вистина за искушенијата на животот и храброста на човека да постапи исправно, без оглед на страданијата, што постојано се закануваат да го отклонат од она, што личноста ја прави правична во постапките и совршена по достоинството.
Тоа било една силна култура со вистинска улога во општеството, култура без снобистички афектации и егоистички егзибиционизам.
Подоцна, овој антички театар бил уништен од две силни струи, кои се појавиле на светската сцена, а тоа е стихијата на варварските наезди и нивниот деструктивен однос кон цивилизираните структури и, секако, мистицизмот на христијанството, кој, инаугурирајќи го монотеистичкиот религиозен концепт, ги уништил и Олимпскиот пантеон, но и колективниот психоаналитички процес, во кој најсилната волја на животот е судбината, која се манифестира како злобна и цинична сила, и која господари со лоши и потсмешливи интенции со сѐ – и со луѓето и со боговите.
Сега веќе конвенционалниот антички театар е декодифициран и отворен за светот – teatrum mundi – со кој владее исклучиво волјата Божја – како апсолутно добро.
Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот.
Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.
