Еден по­и­на­ков „Жи­вот во ку­ти­ја“

Во ор­га­ни­за­ци­ја на Швај­цар­ска­та про­гра­ма за кул­ту­ра – За­па­ден Бал­кан и Ма­ке­дон­ска­та ам­ба­са­да во Бос­на и Хер­це­го­ви­на, од 10 април до 16 април 2013 го­ди­на во га­ле­ри­ја­та „Блек бокс“ (BlackBox) во Са­ра­е­во бе­ше отво­ре­на из­лож­ба­та на фо­то­гра­фии „Жи­вот во ку­ти­ја“ на ма­ке­дон­ски­от фо­то­граф Дра­ги Не­дел­чев­ски. Тој пред ре­чи­си че­ти­ри го­ди­ни го на­пра­ви фо­то­е­се­јот „Жи­вот во ку­ти­ја“ за жи­во­тот на не­го­ви­от син Ма­не, кој бо­ле­ду­ва од це­ре­брал­на па­ра­ли­за, ко­ја пре­диз­ви­ка мно­гу по­зи­тив­ни и искре­ни ко­мен­та­ри, ка­ко за из­лож­ба­та, та­ка и за те­ма­та што ја обра­бо­ту­ва во сво­и­те цр­но-бе­ли фо­то­гра­фии.

Драги Неделчевски (во средина) на отворањето на изложбата во Сараево, фото Амер Капетановиќ

Дра­ги Не­дел­чев­ски е еру­дит и ху­ма­нист од ко­го мо­же мно­гу да на­у­чи­те. Во ин­терв­ју­то за „Ре­пуб­ли­ка“ рас­ка­жу­ва за из­лож­ба­та во Са­ра­е­во, за жи­во­тот со Ма­не, Ни­ко­ла, Оли­ве­ра и Аки­ра, за кул­ту­ра­та во Те­то­во, за ама­тер­ска­та те­а­тар­ска гру­па „Адо­болс“ и, нор­мал­но, за љу­бо­вта кон фо­то­гра­фи­ја­та.

Не­о­дам­на, во Са­ра­е­во, Бос­на и Хер­це­го­ви­на, има­вте из­лож­ба со „Жи­вот во ку­ти­ја“, Ва­ши­от фо­то­е­сеј за жи­во­тот на ва­ши­от син Ма­не, кој бо­ле­ду­ва од це­ре­брал­на па­ра­ли­за. Ка­ко по­ми­на из­лож­ба­та?

НЕДЕЛЧЕВСКИ: Слич­но ка­ко во Скоп­је 2009 го­ди­на и во Бел­град 2011 го­ди­на, и во Са­ра­е­во, оваа 2013 го­ди­на, из­лож­ба­та пре­диз­ви­ка сил­но емо­тив­но до­жи­ву­ва­ње кај пуб­ли­ка­та. Из­лож­ба­та ја отво­ри ма­ке­дон­ски­от ам­ба­са­дор во БиХ, Ра­ми Ре­џе­пи, во при­сус­тво на швај­цар­ски­от ам­ба­са­дор во БиХ, прет­став­ни­ци­те на СЦП (Швај­цар­ска­та про­гра­ма за кул­ту­ра) и дру­ги. Јас, лич­но, сум пре­за­до­во­лен од мо­е­то прет­ста­ву­ва­ње во Са­ра­е­во. Во ди­ре­ктен раз­го­вор со по­се­ти­те­ли­те на из­лож­ба­та имав мож­ност да слуш­нам ка­ков впе­ча­ток оста­ва­ат на нив овие фо­то­гра­фии. Тоа се збо­ро­ви на под­др­шка, иска­жу­ва­ње вос­хит за хра­бро­ста на мо­е­то се­мејс­тво што сме ре­ши­ле дел од на­ша­та ин­ти­ма да ја спо­де­ли­ме со нив. Исто та­ка, и до­ку­мен­тар­ни­от при­стап и цр­но-бе­ли­те фо­то­гра­фии оста­ви­ја убав впе­ча­ток кај пуб­ли­ка­та.

Плакат од изложбата „Живот во кутија“

Ова не е ва­ше пр­во го­сту­ва­ње над­вор од Ма­ке­до­ни­ја. Со иста­та из­лож­ба го­сту­ва­вте и во Бел­град, во га­ле­ри­ја­та „Ар­тгет“, во пре­стиж­ни­от Кул­ту­рен цен­тар во Бел­град? Ка­кви спо­ме­ни но­си­те от­та­му?

НЕДЕЛЧЕВСКИ:Пред две го­ди­ни, по по­вод де­сет го­ди­ни по­сто­е­ње на га­ле­ри­ја­та „Ар­тгет“ во Бел­град, фо­то­гра­фот и про­фе­сор по фо­то­гра­фи­ја од Бел­град, Ѓор­ѓе Ода­но­виќ, ка­ко ку­ра­тор на из­лож­ба­та ме по­ка­ни да ги из­ло­жам мо­и­те фо­то­гра­фии од фо­то­е­се­јот „Жи­вот во ку­ти­ја“ во Бел­град. Из­лож­ба­та бе­ше од­лич­но ор­га­ни­зи­ра­на, бе­ше уба­во прет­ста­ве­на и во ме­ди­у­ми­те, а пуб­ли­ка­та ре­а­ги­ра­ше слич­но ка­ко во Са­ра­е­во и во Скоп­је. И та­му до­бив по­фал­би за иде­ја­та и за ре­а­ли­за­ци­ја­та на овој про­ект, кој е еден од ре­тки­те од ва­ков вид на бал­кан­ски­ве про­сто­ри.

Прв­пат из­лож­ба­та бе­ше по­ста­ве­на во Скоп­је, во „Ма­ла ста­ни­ца“ во 2009 го­ди­на. От­то­гаш по­ми­наа че­ти­ри го­ди­ни. Што е по­и­на­ку од то­гаш до се­га? Освен што Ма­не е по­стар, а вам ко­са­та ви е по­бе­ла?

НЕДЕЛЧЕВСКИ: Еве, ве­ќе по­ми­наа че­ти­ри го­ди­ни од из­лож­ба­та „Жи­вот во ку­ти­ја“, ко­ја бе­ше отво­ре­на во април 2009 го­ди­на во из­лож­бе­ни­от про­стор на „Ма­ла ста­ни­ца“, ка­ко дел од На­ци­о­нал­на­та га­ле­ри­ја на Ма­ке­до­ни­ја. Оваа из­лож­ба не­ма­ше да би­де ре­а­ли­зи­ра­на без огром­на­та под­др­шка од Ро­берт Јан­ку­ло­ски, про­фе­сор по фо­то­гра­фи­ја и ди­ре­ктор на Ма­ке­дон­ски­от цен­тар за фо­то­гра­фи­ја во Скоп­је, ка­ко и од Швај­цар­ска­та про­гра­ма за кул­ту­ра за За­па­ден Бал­кан. Ина­ку, от­то­гаш до де­нес, ка­ко што ве­ли­те, Ма­не е по­стар, а ме­не ко­са­та ми е по­бе­ла. Дру­го ни­што не е про­ме­не­то. До­ма сѐ уште жи­ве­е­ме спо­ред ри­та­мот што го опре­де­лу­ва Ма­не. Нај­го­ле­ми­от то­вар е на мо­ја­та со­пру­га Оли­ве­ра. Тоа е ед­на ру­ти­на, ко­ја со сво­е­то се­којд­нев­но по­вто­ру­ва­ње мо­же да ве до­ве­де до крај­ни­те гра­ни­ци на пси­хо­ло­шка­та из­држ­ли­вост. До­де­ка дру­ги мо­жат да си доз­во­лат оде­ње в ки­но или те­а­тар, ви­кен­ди во Охрид или, пак, по­долг го­ди­шен од­мор, за мо­е­то се­мејс­тво тоа е те­шко до­стиж­но. Ма­не ба­ра се­којд­нев­на гри­жа, а ние не­ма­ме ус­ло­ви да оди­ме не­ка­де за­ед­но со Ма­не. Од дру­га стра­на, кај нас не по­сто­јат ин­сти­ту­ции (др­жав­ни или до­бро­вол­ни), кои мо­жат на не­кол­ку де­но­ви да ги згри­жат овие де­ца, а ние да оди­ме не­ка­де на не­кол­ку де­но­ви и да ги „на­пол­ни­ме ба­те­ри­и­те“. За сре­ќа, ба­би­те и мо­јот по­мал син, Ни­ко­ла, ни по­ма­га­ат кол­ку што мо­жат. Но, да не ме раз­бе­ре­те по­греш­но, не се жа­лам во­оп­што, за­тоа што има­ме љу­бов и сло­га, а тоа ни да­ва си­ла да из­др­жи­ме.

Не ви бе­ше не­о­бич­но да го фо­то­гра­фи­ра­те Ма­не во си­те си­ту­а­ции? Раз­би­рам де­ка за вас фо­то­гра­фи­ја­та е страст, жи­вот, но Ма­не ви е син, ва­ша крв и ме­со, во кои мо­мен­ти го оста­ва­вте апа­ра­тот да ѝ по­мог­не­те на со­пру­га­та?

НЕДЕЛЧЕВСКИ: Ма­не че­сто има епи­леп­тич­ни на­па­ди. Тие во­оп­што не се при­јат­ни. Те­шки се за не­го, а, исто та­ка, и за нас, не­го­ви­те ро­ди­те­ли. „Фо­то­гра­фот“ би по­са­кал да ги фо­то­гра­фи­ра си­те тие си­ту­а­ции и да до­бие фо­то­гра­фии што се ви­зу­ел­но впе­чат­ли­ви, но „та­тко­то“ го фр­ла фо­то­а­па­ра­тот во тие мо­мен­ти и за­ед­но со со­пру­га­та се по­све­ту­ва на сво­е­то де­те. Ту­ка не­ма ди­ле­ма. От­та­му, мо­же­би и го­ле­ма­та вред­ност на овој про­ект, на овие фо­то­гра­фии (иа­ко ова зву­чи мал­ку не­скром­но). Ди­ле­ма­та да­ли да би­дам фо­то­граф или та­тко во одре­де­ни си­ту­а­ции лес­но ја ре­шив. Пр­во бев та­тко, а по­тоа фо­то­граф. Но, сме­там де­ка и ка­ко фо­то­граф имав мно­гу мож­но­сти да го фо­то­гра­фи­рам Ма­не и на­ши­от се­којд­не­вен жи­вот во се­то свое бо­гат­ство на си­ту­а­ции и емо­ции.

Ве­ру­вам де­ка пред да го  поч­не­те фо­то­е­се­јот иде­ја­та не ви бе­ше да со­би­ра­те па­ри за пе­ле­ни, а поз­на­вај­ќи ве си­гур­но сте оче­ку­ва­ле кри­ти­ка за фо­то­гра­фи­и­те, од­нос­но кол­ку е за­чу­ва­на есте­ти­ка­та и тех­ни­ка­та. Што се слу­чи по пр­ва­та из­лож­ба?

НЕДЕЛЧЕВСКИ: Ко­га ја по­ста­ву­ва­ме из­лож­ба­та во Скоп­је бев мно­гу воз­бу­ден за­тоа што сме­тав де­ка сум на­пра­вил до­бри фо­то­гра­фии. До­ку­мен­тар­ни и цр­но-бе­ли, са­мо ја истак­ну­ваа при­каз­на­та за жи­во­тот на Ма­не, де­те за­бо­ле­но од це­ре­брал­на па­ра­ли­за и жи­во­тот на не­го­во­то (мо­е­то) се­мејс­тво. Оче­ку­вав кри­ти­ки за фо­то­гра­фи­и­те, за нив­на­та ли­ков­на вред­ност, но по отво­ра­ње­то на из­лож­ба­та, ни­кој од при­сут­ни­те не збо­ру­ва­ше за фо­то­гра­фи­и­те, ту­ку за тоа што бе­ше при­ка­жа­но на нив. Мно­гу­ми­на од при­сут­ни­те на отво­ра­ње­то на из­лож­ба­та беа воз­бу­де­ни. Не­кои од нив не мо­жеа да ги скри­јат емо­ци­и­те, ве­ро­јат­но не­на­вик­на­ти на ва­кви „сли­ки“. За ме­не, мо­ја­та со­пру­га и мо­е­то се­мејс­тво тоа е дел од на­ше­то се­којд­не­вие и во­оп­што не оче­ку­вав­ме та­кви ре­ак­ции. Ме­сто кри­ти­ки за фо­то­гра­фи­и­те, до­бив под­др­шка и збо­ро­ви на по­фал­ба за на­ша­та хра­брост, ка­ко ус­пе­ва­ме да жи­ве­е­ме еден нор­ма­лен жи­вот со си­те проб­ле­ми што ги има­ме. По­вра­тот бе­ше, на­ви­сти­на, из­не­на­ду­вач­ки.

Вие сме­та­те де­ка сте обич­но се­мејс­тво, со свои проб­ле­ми и ра­до­сти. За нас, вие сте ви­стин­ски хе­рој, вие и ва­ше­то се­мејс­тво, со­пру­га­та, Ма­не и вто­ри­от син и ни­ка­ко да не го за­бо­ра­ви­ме ку­че­то. Кол­ку и да зву­чи па­те­тич­но, но та­ка е. Од ка­де ви е си­ла­та?

НЕДЕЛЧЕВСКИ: Има­ме љу­бов, за­ем­но по­чи­ту­ва­ње и сло­га. Го са­ка­ме жи­во­тот. Има­ме мно­гу при­ја­те­ли. Слу­ша­ме му­зи­ка. Не гле­да­ме ТВ. Не чи­та­ме днев­ни вес­ни­ци. Има­ме две раз­лич­ни де­ца. Ја има­ме Аки­ра, на­ше­то ку­тре. Жи­во­тот ни е ис­пол­нет. По­ве­ќе сме по­све­те­ни на се­мејс­тво­то, откол­ку на не­ве­се­ла­та ствар­ност што нѐ оп­кру­жу­ва. Ту­ка не­ка­де се крие тај­на­та за си­ла­та, за ко­ја пра­шу­ва­те.

Ос­но­вач се на „Чкрап“ во Те­то­во. Да­ли фо­то­гра­фи­ја­та ви е са­мо хо­би, освен што е љу­бов и страст? 

НЕДЕЛЧЕВСКИ: Фо­то­гра­фи­ја­та ми го ис­пол­ну­ва жи­во­тот ве­ќе 35 го­ди­ни. Мо­жам да ка­жам де­ка таа е по­ве­ќе од хо­би и од страст за ме­не. Иа­ко зву­чи пре­тен­ци­оз­но, ако ка­жам де­ка таа е зна­ча­ен дел од мо­јот жи­вот, не­ма да ве из­ла­жам. Са­кав мо­е­то искус­тво да го по­де­лам со пом­ла­ди­те и во 2003 го­ди­на јас и не­кол­ку мои исто­мис­ле­ни­ци го ос­но­вав­ме Фо­то­ки­нок­лу­бот „Те­то­во“, кој на­бр­зо го про­ме­ни име­то во „Чкрап!“. За кра­тко вре­ме по­стиг­нав­ме го­ле­ми ус­пе­си на по­ле­то на фо­то­гра­фи­ја­та, но за­тоа што не до­бив­ме ни­ка­ква под­др­шка од др­жа­ва­та или, пак, од не­кој спон­зор, а фо­то­гра­фи­ја­та е ска­па ра­бо­та, пред не­ко­ја го­ди­на го де­ре­ги­стри­рав­ме клу­бот и се­га дејс­тву­ва­ме ка­ко не­фор­мал­на фо­то­гру­па „Чкрап!“ ка­ко дел од Фо­то­со­ју­зот на Ма­ке­до­ни­ја. Исто та­ка, од­лич­но со­ра­бо­ту­ва­ме со Ма­ке­дон­ски­от цен­тар за фо­то­гра­фи­ја и со не­кои НГО. Ина­ку фо­то­гра­фи­ја­та на ме­не лич­но ми да­ва мож­ност, на не­кој на­чин, да ја кре­и­рам сопс­тве­на­та исто­ри­ја и ви­сти­на за све­тот што ме оп­кру­жу­ва. Од бе­скрај­ни­от тек на вре­ме­то, јас од­би­рам кои мо­мен­ти ќе ги за­мрз­нам и ќе ги за­чу­вам за ид­ни­на­та во мо­и­те фо­то­гра­фии.

По про­фе­си­ја сте прав­ник, но актив­но учес­тву­ва­те во си­те кул­тур­ни збид­ну­ва­ња во ва­ши­от ро­ден град Те­то­во? 

НЕДЕЛЧЕВСКИ: Јас по при­ро­да сум лич­ност што са­ка по­бе­да за си­те, та­ка што при­род­но нај­до­бро се на­о­ѓам во актив­но­сти­те од кул­ту­ра­та ка­де што се­кој до­би­ва, авто­ри­те и пуб­ли­ка­та. Те­то­во е мал град. Те­то­во е про­вин­ци­ја. Ако са­ка­те да се за­ни­ма­ва­те со кул­ту­ра во Те­то­во, мо­ра по мал­ку да би­де­те ма­зо­хист. Да ужи­ва­те во ма­ка­та до­де­ка се оби­ду­ва­те да оста­ви­те тра­га во кул­тур­но­то жи­ве­е­ње на гра­дот, кој не­ма ос­нов­ни со­др­жи­ни што би тре­ба­ло да ги има се­кој град од 70.000 жи­те­ли. По­крај тоа што сум член во фо­то­гру­па­та „Чкрап!“, јас сум член и на те­а­тар­ска­та гру­па „Адо­болс“, ко­ја, исто та­ка, ра­бо­ти врз ама­тер­ска ос­но­ва, а ми­на­та­та го­ди­на ја по­ста­вив­ме на сце­на прет­ста­ва­та „Хај-Фај“ од Го­ран Сте­фа­нов­ски.

Кол­ку ве ис­пол­ну­ва учес­тво­то во те­а­тар­ска­та дру­жи­на „Адо­болс“? Ко­га да оче­ку­ва­ме но­ва пре­ми­е­ра?

НЕДЕЛЧЕВСКИ: Те­а­та­рот, за раз­ли­ка од фо­то­гра­фи­ја­та, ко­ја е ин­ди­ви­ду­ал­на актив­ност, е тим­ска ра­бо­та. Тоа има свои пред­но­сти, но и свои ма­а­ни. Во се­кој слу­чај, са­кам да се дру­жам со ин­те­рес­ни лу­ѓе, а во „Адо­болс“, си­те акте­ри се пре­крас­ни лу­ѓе. А, за но­ва­та пре­ми­е­ра ќе тре­ба мал­ку да при­че­ка­ме. Си­те ние сме лу­ѓе со об­вр­ски, а те­а­та­рот ни е хо­би и љу­бов. Но, не се знае ко­га мо­же да ве „из­не­на­ди­ме“ со но­ва прет­ста­ва.

Ка­кви ви се жел­би­те? Мис­лам на тие еп­тен чо­веч­ки…Те­то­во да ста­не по­чист град, да ви ста­ват лифт во згра­да­та, да има­те ин­тер­нет на ра­бо­та… или не­што со­се­ма, со­се­ма дру­го?

НЕДЕЛЧЕВСКИ: Иа­ко ка­жав де­ка сѐ уште сум љу­бо­пи­тен ка­ко де­те, во по­зи­тив­на­та смис­ла на збо­рот, ме ин­те­ре­си­ра­ат мно­гу ра­бо­ти, мис­лам де­ка има уште фо­то­гра­фии што са­кам и тре­ба да ги фо­то­гра­фи­рам, да про­чи­там не­кои кни­ги, да пог­ле­дам не­кои фил­мо­ви, да раз­го­ва­рам со ин­те­рес­ни лу­ѓе… се­пак, јас сум ве­ќе во го­ди­ни ко­га на чо­ве­ка мно­гу ра­бо­ти му се јас­ни и не­ма илу­зии. За мно­гу ра­бо­ти што би тре­ба­ло да ни би­дат до­стап­ни и да функ­ци­о­ни­ра­ат во вто­ра­та де­ка­да од 21 век, а тоа не е слу­чај кај нас, не­мам илу­зии де­ка на­ско­ро ќе се слу­чи не­кое чу­до. Мис­лам на жи­вот­ни­от стан­дард, оп­шта­та кул­ту­ра и ци­ви­ли­за­ци­ски­те при­до­би­вки од ши­рок спе­ктар.  Се­пак, би са­кал да до­жи­ве­ам Ма­ке­до­ни­ја да би­де при­стој­но ме­сто за жи­ве­е­ње, по­чи­ту­ва­на и са­ка­на. Лич­но, би са­кал ме­не и мо­ја­та со­пру­га Оли­ве­ра да нѐ пос­лу­жи здрав­је­то за да мо­же­ме што по­дол­го да му ја да­ва­ме не­оп­ход­на­та не­га за жи­вот на Ма­не, а на­ши­от втор син Ни­ко­ла да го про­нај­де па­тот во жи­во­тот и да го ос­тва­ри сво­јот сон. Тоа се мо­и­те нај­го­ле­ми жел­би.

Раз­го­ва­ра­ше: Але­ксан­дра Маз­не­ва – Бун­да­лев­ска

Фо­то: Дра­ги Не­дел­чев­ски

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.