Падна ли првата грчка жртва на името во 21 век?

Колумнист: Горан Момироски

Ако се ана­ли­зи­ра­ат збо­ро­ви­те на ше­фот на гер­ман­ска­та дип­ло­ма­ти­ја Франк Вал­тер Штајн­ма­ер, по­крај фи­нан­си­ски­те пра­ша­ња, спо­рот за име­то тре­ба да би­де ме­ѓу клуч­ни­те те­ми во од­но­си­те ме­ѓу Гер­ма­ни­ја и Гр­ци­ја. За вре­ме на па­не­лот на кон­фе­рен­ци­ја­та на Ин­сти­ту­тот „Ас­пен“ пр­ви­от гер­ман­ски дип­ло­мат, од­го­ва­рај­ќи на пра­ша­ње­то зо­што во ЕУ не­ма ју­нак што, ко­неч­но, ќе ѝ ка­же на Гр­ци­ја да за­пре со дип­ло­мат­ско­то на­силс­тво и со бло­ка­да­та за Ма­ке­до­ни­ја, отво­ре­но про­го­во­ри за те­ма­та за ко­ја прет­ход­но, со по­го­ле­ма до­за на та­инс­тве­ност, го­во­ре­ше и кан­це­лар­ка­та Мер­кел. Франк Вал­тер Штајн­ма­ер приз­на де­ка иа­ко и Бри­та­ни­ја и Гер­ма­ни­ја, чи­и­што ми­ни­стри беа до­ма­ќи­ни на кон­фе­рен­ци­ја­та во Бер­лин, има­ат вли­ја­ние, по­не­ко­гаш не­кој, во слу­ча­јов Гр­ци­ја, во­оп­што не ги слу­ша, што би мо­же­ло да зна­чи де­ка и Бер­лин и Лон­дон ди­рект­но раз­го­ва­ра­ле со Ати­на за од­но­сот кон Ма­ке­до­ни­ја, а за тоа јав­но­ста не знае ни­што. Штајн­ма­ер во од­го­во­рот збо­ру­ва­ше за име­то ка­ко за кри­тич­на те­ма и за тај­на дип­ло­ма­ти­ја и при­тоа ја упа­ти и нај­сил­на­та по­ра­ка што не ѝ се до­пад­на на офи­ци­јал­на Ати­на. Штајн­ма­ер на­пра­ви па­ра­ле­ла ме­ѓу фи­нан­си­ска­та кри­за и пра­ша­ње­то за име­то, при што ре­че: „Ако зем­ји­­те-член­ки се при­си­ле­ни да нај­дат ре­ше­ние за еко­ном­ска­та со­стој­ба во Гр­ци­ја, то­гаш тре­ба да се нај­де на­чин да се ре­шат и дру­ги­те отво­ре­ни пра­ша­ња, ка­ко што е име­то“.

Штајн­ма­ер ба­ра да не се оче­ку­ва ре­ше­ние во на­ред­ни­ве две или че­ти­ри не­де­ли, алу­ди­рај­ќи на тоа де­ка e ре­чи­си не­воз­мож­но да се дој­де до до­го­вор до сре­ди­на­та на де­кем­ври, ко­га во Бри­сел ќе се ре­ша­ва за пре­по­ра­ка­та за по­че­ток на пре­го­во­ри за Ма­ке­до­ни­ја. Гер­ман­ски­от дип­ло­мат ин­ди­рект­но ја по­ви­ка Гр­ци­ја да би­де по­од­го­вор­на, во исто вре­ме приз­на­вај­ќи де­ка ни­кој не мо­же да ѝ на­мет­не ре­ше­ние. За Штајн­ма­ер единс­тве­ни­от на­чин да се дој­де до ре­ше­ние е да се убе­дат парт­не­ри­те да на­пра­ват одре­де­ни че­ко­ри. Иа­ко е ло­гич­но да се мис­ли де­ка во слу­ча­јов за парт­не­ри мо­жат да се сме­та­ат и Гр­ци­ја и Ма­ке­до­ни­ја, се­пак, спо­ред кон­тек­стот на обра­ќа­ње, оваа по­ра­ка се од­не­су­ва на Гр­ци­ја ка­ко член­ка на ЕУ, а ко­ја не­ма­ше свој прет­став­ник во Бер­лин. Во де­лот за Ма­ке­до­ни­ја во­ди­те­лот на де­ба­та­та не про­пу­шти да ни по­ра­ча де­ка ме­сто спо­ме­ни­ци на Але­ксан­дар Ве­ли­ки тре­ба да се по­ра­бо­ти на еко­но­ми­ја­та и на по­го­ле­ми ре­фор­ми за приб­ли­жу­ва­ње до Бри­сел. Че­ста на Ма­ке­до­ни­ја на кон­фе­рен­ци­ја­та ја бра­не­ше ми­ни­сте­рот за над­во­реш­ни ра­бо­ти Ни­ко­ла По­по­ски, кој не про­пу­шти да по­тсе­ти де­ка Ма­ке­до­ни­ја во ми­на­то­то пра­ве­ла се­ри­оз­ни ком­про­ми­си, но де­ка од тоа не­ма­ло ни­ка­кво фај­де. По­по­ски го­во­ре­ше за при­фа­ќа­ње­то на бес­мис­ле­на­та при­вре­ме­на ре­фе­рен­ца во ОН, за про­ме­на на зна­ме­то со цел да се до­би­јат га­ран­ции од Гр­ци­ја де­ка Ма­ке­до­ни­ја не­ма да бло­ки­ра, но тоа не се слу­чи­ло.

– По се­то тоа ја на­у­чив­ме лек­ци­ја­та де­ка во ЕУ има та­кви што се вна­тре и та­кви што се над­вор, а кај тие што се член­ки не ва­жат ни ме­ѓу­на­род­но­то пра­во ни пре­су­да­та на Ме­ѓу­на­род­ни­от суд на прав­да­та – ре­че По­по­ски, кој во из­ла­га­ње­то со до­за на др­скост нај­а­ви де­ка Ма­ке­до­ни­ја ќе го до­бие зас­лу­же­но­то, без раз­ли­ка на грч­ки­те бло­ка­ди.

Што се крие зад оста­вка­та на грч­ки­от ам­ба­са­дор во Бер­лин?

Еден и пол ме­сец по оста­вка­та на грч­ки­от ам­ба­са­дор во Бер­лин Па­на­јо­тис Зо­гра­фос, ни­ту тој, ни­ту грч­ко­то МНР, не об­ја­ви зо­што се пов­ле­че од ед­на од нај­пре­стиж­ни­те дип­ло­мат­ски де­сти­на­ции. Па­на­јо­тис Зо­гра­фос да­де отказ са­мо 24 ча­са отка­ко Ан­то­нис Са­ма­рас не­на­ја­ве­но се срет­на со кан­це­лар­ка­та Мер­кел на 22 сеп­тем­ври. Ше­е­се­тго­диш­ни­от дип­ло­мат, кој е еден од нај­по­чи­ту­ва­ни­те грч­ки ам­ба­са­до­ри, то­гаш са­мо откри де­ка при­чи­ни­те за оста­вка­та мо­жат да се нај­дат са­мо во пис­мо­то што го ис­пра­тил до сво­е­то ми­ни­стерс­тво, од ка­де што, пак, твр­дат де­ка та­кво пис­мо во­оп­што не по­стои. Се раз­би­ра, за нас е по­мал­ку ин­те­рес­но тоа што Зо­гра­фос му е втор бра­ту­чед на Са­ма­рас од тоа што стои зад не­го­ва­та екс­прес­на од­лу­ка, осо­бе­но ако се знае де­ка тој ва­жи за сми­рен и ста­би­лен чо­век, кој ни­ко­гаш не на­пра­вил ва­ков ра­ди­ка­лен че­кор.

Спо­ред дел од грч­ки­те ме­ди­у­ми, Зо­гра­фос бил на­вре­ден од фа­ктот де­ка не бил дел од де­ле­га­ци­ја­та што ја пред­во­дел Са­ма­рас на сред­ба­та со Мер­кел и со неј­зи­ни­те со­ра­бот­ни­ци, но ам­ба­са­до­рот не­ги­ра­ше. Вто­ра­та при­чи­на за пов­ле­ку­ва­ње­то на еден од нај­важ­ни­те грч­ки дип­ло­ма­ти во уште по­важ­на де­сти­на­ци­ја е тоа што Са­ма­рас не ја пос­лу­шал не­го­ва­та пре­по­ра­ка да не до­а­ѓа во Бер­лин за­тоа што та­му не­ма да до­бие јав­на под­др­шка за не­го­ви­те по­зи­ции и ба­ра­ња, што не бе­ше по­твр­де­но од ни­ко­го, освен од кан­це­лар­ка­та Мер­кел, ко­ја, ка­ко што пред­ви­де и Зо­гра­фос, не го до­че­ка Са­ма­рас со оду­ше­ву­ва­ње, ка­ко што бе­ше на сред­би­те во екот на нај­го­ле­ма­та фи­нан­си­ска кри­за.

За нас, се­пак, нај­важ­на е тре­та­та ин­фор­ма­ци­ја, од­нос­но шпе­ку­ла­ци­ја на дел од грч­ки­те дип­ло­мат­ски кру­го­ви, спо­ред ко­ја искус­ни­от дип­ло­мат, кој слу­жел во де­се­ти­на зем­ји, не са­кал да би­де за­па­ме­тен ка­ко чо­век што ќе би­де ви­но­вен за ре­ше­ние за име­то, кое не ѝ од­го­ва­ра на Гр­ци­ја. Грч­ки­те ме­ди­у­ми ве­ќе ин­фор­ми­раа де­ка Са­ма­рас го об­ви­нил сво­јот ам­ба­са­дор за на­ру­ше­ни­от имиџ на зем­ја­та во Гер­ма­ни­ја, но дел од грч­ки­те ана­ли­ти­ча­ри се си­гур­ни де­ка Зо­гра­фос во исти­от кон­текст бил об­ви­нет и за сѐ по­го­ле­ма­та гер­ман­ска вклу­че­ност во спо­рот за име­то, од­нос­но де­ка не ус­пе­ал да го спре­чи Бер­лин да го­во­ри јав­но за по­тре­ба­та од ком­про­мис од две­те стра­ни во спо­рот. Дру­ги из­во­ри, пак, одат че­кор по­на­та­му и твр­дат де­ка Зо­гра­фос ме­ѓу ја­ну­а­ри и мај оче­ку­ва го­лем при­ти­сок од стра­на на Бер­лин кон Ати­на во вр­ска со име­то, не­што што ин­ди­рект­но го нај­а­ви и Штајн­ма­ер, а де­лум­но и кан­це­лар­ка­та Мер­кел, ко­ја по сред­ба­та со Ни­миц на два­па­ти јав­но про­го­во­ри за спо­рот ме­ѓу Гр­ци­ја и Ма­ке­до­ни­ја.

Грч­ки из­во­ри ве­лат де­ка Ма­ке­до­ни­ја би­ла дел од ка­ра­ни­ца­та ме­ѓу еден од најб­ли­ски­те со­ра­бот­ни­ци на Са­ма­рас, Кри­са­нос Ла­за­ри­дис, и ам­ба­са­до­рот Зо­гра­фос, при што дип­ло­ма­тот бил об­ви­нет де­ка тој и не­го­ви­те пе­де­се­ти­на со­ра­бот­ни­ци ја за­гу­би­ле би­тка­та за име­то во нај­важ­на­та европ­ска др­жа­ва и по­крај фа­ктот што про­тив се­бе има­ле ам­ба­са­да во ко­ја по­крај ам­ба­са­дор­ка­та Утев­ска има­ло са­мо уште трој­ца вра­бо­те­ни.

Мно­гу жр­тви на спо­рот за име­то

Ме­ѓу нај­поз­на­ти­те грч­ки „жр­тви“ на спо­рот за име­то мо­же да се сме­та ду­ри и акту­ел­ни­от грч­ки пре­ми­ер Са­ма­рас, кој на по­че­то­кот на де­ве­де­сет­ти­те го­ди­ни на ми­на­ти­от век, не­за­до­во­лен што то­гаш­ни­от пре­ми­ер Ми­цо­та­кис се сог­ла­сил со упо­тре­ба на збо­рот Ма­ке­до­ни­ја, се от­це­пи од Неа де­мо­кра­ти­ја и фор­ми­ра­ше сво­ја пар­ти­ја. Жр­тва бе­ше и Ми­цо­та­кис, кој мо­ра­ше да рас­пи­ше из­бо­ри без под­др­шка­та од сво­јот нај­ра­ди­ка­лен со­ра­бот­ник. На дип­ло­мат­ско ни­во, по­крај ам­ба­са­до­рот Зо­гра­фос, уште еден грч­ки дип­ло­мат мо­ра­ше да ја пре­ки­не ка­ри­е­ра­та по­ра­ди сво­и­те ста­во­ви. Нај­го­ле­ма­та гре­шка на ам­ба­са­дор­ка­та До­ра Гро­со­ма­ни­ду пред че­ти­ри го­ди­ни бе­ше што во из­ја­ва за стран­ски ме­ди­у­ми по­ра­ча де­ка ма­ке­дон­ска­та на­ци­ја по­стои во ре­ал­но­ста и ин­ди­рект­но де­ка Гр­ци­ја не мо­же да се бо­ри про­тив сил­ни­те ар­гу­мен­ти на офи­ци­јал­но Скоп­је, кое ба­ра дел од ма­ке­дон­ски­от иден­ти­тет.

(Текст објавен во 115. број на неделникот Република, 14.11.2014)

Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот.

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.