Рамковно име зад затворени врати

Наводната вна­тре­пар­ти­ска­та вој­на се во­ди же­сто­ко и јав­но са­мо на „Фејс­бук“, а во ку­ло­а­ри­те на Би­ха­ќка и на­та­му се ше­по­ти де­ка Пен­да­ров­ски се­ри­оз­но во­ди на ли­сти­те за шеф, но не на др­жа­ва­та, ту­ку на пар­ти­ја­та. Не­из­вес­ност око­лу из­бо­ри­те и ре­зул­та­ти­те и та­ка не по­стои, па и на­та­му глав­но пра­ша­ње е кој ќе на­пра­ви по­до­бар ре­зул­тат во спо­ред­ба со прет­ход­ни­те из­бо­ри, од­нос­но Пен­да­ров­ски нас­пре­ма Фрч­ко­ски, од ед­на стра­на, и За­ев нас­пре­ма Цр­вен­ков­ски во вто­ра­та рун­да. Ова вто­ро­то, пак, зву­чи прем­но­гу остро и бо­го­хул­но за со­ци­јал­де­мо­крат­ски­те уши би­деј­ќи прет­по­ста­ву­ва би­тка на уче­ни­кот и учи­те­лот, кој за мно­гу­ми­на сѐ уште е идол, нај­до­бри­от од нај­до­бри­те, чо­век со кој мно­гу­ми­на ми­наа до­бри го­ди­ни на власт. На­род­ски ка­жа­но – ба­шка по­чит, ба­шка но­стал­ги­ја по моќ.

Но, спро­тив­ста­ве­но­ста на За­ев и Пен­да­ров­ски, кол­ку и да твр­дат од Би­ха­ќка де­ка е фин­ги­ра­на и не­чи­ја жел­ба, си има свои гра­ни­ци. Сепак тие се производ на една патрица поставена од вечниот лидер Црвенковски и како таква не може да биде променета. Заев и Пендаровски можат да глумат конфликт но тие никогаш не можат да имаат стратешки различни позиции. Во две ра­бо­ти, очиг­лед­но, до­бро се сог­ла­су­ва­ат. Пр­ва­та е ан­та­го­низ­мот кон ВМРО-ДПМНЕ, а вто­ра­та име­то. Слу­чај­но или не, во рок од два ме­се­ца и двај­ца­та из­ле­гоа со не­ка­кви идеи за не­го­во ре­ша­ва­ње. Ед­ни­от до­ма, дру­ги­от во ту­ѓи­на.

Во пот­ра­га по рам­ко­вен комп­ро­мис за име­то

Ли­де­рот на СДСМ на­пра­ви из­лет на ова по­ле во Бри­сел при бо­жик­на­та по­се­та на Ште­фан Фи­ле. Очиг­лед­но, ос­ло­бо­ден од то­ва­рот на при­ти­со­кот и тре­ма­та од ма­ке­дон­ски­те ме­ди­у­ми, на кои „кул­тур­но“ од­би да им да­де из­ја­ва, За­ев се от­пу­шти и за­бо­ра­ви на но­ва­та рол­ја на за­штит­ник на име­то, па пред из­бра­ни­от, по­до­бен ме­ди­ум му се ис­пу­шти пот­свес­но­то. Ли­де­рот пр­во со­оп­шти де­ка со Фи­ле збо­ру­ва­ле кон­крет­но за име­то.

– Но­ти­рав­ме не­кол­ку идеи ка­ко би мо­же­ло да се слу­чи тоа, за се­ка­ко да кон­вер­ги­ра­ме до ко­неч­на­та цел, да се нај­де ре­ше­ние – из­ја­ви За­ев за ка­жа­но­то вед­наш да би­де де­ман­ти­ра­но од пар­ти­ја­та, ка­ко ни­ко­гаш да не се слу­чи­ло.

– На сред­ба­та во­оп­што не се раз­го­ва­ра­ше за ка­кви би­ло де­та­ли по­вр­за­ни со пре­го­ва­рач­ки­от про­цес – со­оп­шти­ја со бр­зи­на на свет­ли­на­та од Би­ха­ќка де­ман­ти­рај­ќи го или по­пра­вај­ќи го ка­жа­но­то од сопс­тве­ни­от пре­тсе­да­тел.

Ни­кој ни­ко­гаш не об­јас­ни ка­кви идеи за име­то му да­ле За­ев и Ше­ке­рин­ска на Фи­ле, или тој ним…

Пен­да­ров­ски, пак, во две пос­ле­до­ва­тел­ни ин­терв­јуа, за два со­се­ма раз­лич­ни ме­ди­у­ми – пор­тал и ТВ – кои на Би­ха­ќка не би ги по­де­ли­ле спо­ред таа кла­си­фи­ка­ци­ја, ту­ку, по­ра­ди ми­лу­ва­ње­то за ле­пе­ње ети­ке­ти на сѐ и се­што, би ги опи­ша­ле ка­ко пров­ла­дин и „не­за­ви­сен“ ме­ди­ум, да­де две из­ја­ви кои се поб­ли­ски до ста­ри­от откол­ку до но­ви­от За­ев. И две­те се да­де­ни за два­е­сет и че­твор­ки, но со раз­ли­чен по­ла­ри­тет за спом­на­та­та улич­ка, т.е. ед­на по­доб­на и ед­на не­по­доб­на, плус и ми­нус. А, ре­зул­та­тот ист.

Рам­ко­ви­за­ци­ја на име­то = ка­пи­ту­ла­ци­ја и по­раз

Во пос­лед­но­то ин­терв­ју за пор­та­лот „Прес 24“, два ме­се­ца пред да се обе­ло­де­ни не­го­ва­та кан­ди­да­ту­ра, Пен­да­ров­ски из­ја­ви де­ка е дој­ден ча­сот ко­га ре­ле­вант­ни­те по­ли­тич­ки суб­је­кти тре­ба да сед­нат да­ле­ку од очи­те на јав­но­ста и да се до­го­во­рат за две ра­бо­ти: да­ли на­ши­те стра­те­ги­ски це­ли утвр­де­ни во 90-ти­те го­ди­ни оста­ну­ва­ат исти или не, и ако од­го­во­рот е по­зи­ти­вен, то­гаш ка­ков ком­про­мис тре­ба да на­пра­ви­ме за да се ин­те­гри­ра­ме, а вед­наш по при­фа­ќа­ње­то на кан­ди­да­ту­ра­та во ин­терв­ју за „24 ве­сти“ из­ја­ви де­ка ком­про­мис е воз­мо­жен са­мо со кон­сен­зус од си­те ре­ле­вант­ни по­ли­тич­ки суб­је­кти, по прин­ци­пот на Рам­ков­ни­от до­го­вор.

Поз­на­ва­чи­те на со­стој­би­те иде­ја­та за рам­ко­ви­за­ци­ја на пре­го­во­ри­те за име­то ја оце­ни­ја ка­ко не­од­го­во­рен чин кој по­ви­ку­ва на ка­пи­ту­ла­ци­ја. Не­кој, очиг­лед­но, не знае што е тоа иден­ти­тет или не сфа­ќа ка­ко се чу­ва тој, ве­ли по­ра­неш­ни­от ам­ба­са­дор Ри­сто Ни­ков­ски. По тој ре­цепт, не­ми­нов­но сле­ду­ва до­го­вор на­мет­нат од стра­на, кој прет­по­чи­та по­раз, ве­ли дип­ло­ма­тот.

Ни­ков­ски: Ба­ра­ње­то до­ма­шен кон­сен­зус, по прин­цип на Рам­ков­ни­от, за ре­ша­ва­ње на проб­ле­мот со име­то мо­же да се сфа­ти са­мо ка­ко по­вик за (но­ва) – ка­пи­ту­ла­ци­ја. Та­кво­то раз­мис­лу­ва­ње, во нај­ма­ла ра­ка е, не­од­го­вор­но. Да по­тсе­ти­ме де­ка, ка­ко ре­зул­тат на не­ка­дар­ност и ка­пи­ту­лант­ско водс­тво, ние ја за­гу­бив­ме вој­на­та во 2001 го­ди­на. Ло­гич­но, сле­ду­ва­ше до­го­вор на­мет­нат од стра­на, со кој се ва­ло­ри­зи­раа ин­те­ре­си­те на по­бед­ни­ци­те. Не ма­ке­дон­ски­те. Др­жа­ва­та бе­ше ре­ком­по­ни­ра­на на не­при­фат­лив на­чин и пос­ле­ди­ци­те до­пр­ва ќе сле­дат. Тоа, ме­ѓу­тоа, не зна­чи де­ка Рам­ков­ни­от не тре­ба да се по­чи­ту­ва. Ние сме го при­фа­ти­ле и пот­пи­ша­ле, и тој мо­ра да се спро­ве­ду­ва иа­ко не тре­ба да има­ме ди­ле­ми за не­го­ви­от ка­ра­ктер.

Зо­што се­га тре­ба да при­фа­ти­ме нов по­раз? Кои се до­би­вки­те по­ра­ди кои тре­ба да се пре­кр­сти­ме и отка­же­ме од са­ми­те се­бе? Тоа е це­на­та ко­ја се ба­ра од нас. Ни по­мал­ку ни по­ве­ќе. Ако не­кој има „ар­гу­мен­ти“ за та­кво не­што, а не мо­же да има, не­ка ги ка­же, та да раз­мис­ли­ме. Си­те тру­бат де­ка ре­ше­ни­е­то за име­то не смее да го до­ве­де во пра­ша­ње иден­ти­те­тот на на­ро­дот. Тоа е од­лич­на пој­дов­на ос­но­ва. След­ни­от че­кор, ме­ѓу­тоа, по­ка­жу­ва де­ка не­кои или не зна­ат што е тоа иден­ти­тет или не сфа­ќа­ат ка­ко се чу­ва тој. Та­ка поч­ну­ва­ат проб­ле­ми­те. Се ли­ци­ти­ра со не­ка­ква про­ме­на на ре­фе­рен­ца­та за трај­но име за над­во­реш­на упо­тре­ба што е рам­но на ка­пи­ту­ла­ци­ја и отво­ре­но при­фа­ќа­ње на раз­не­би­ту­ва­ње­то на ма­ке­дон­ски­от на­род. Без по­ши­ро­ка ела­бо­ра­ци­ја, са­мо да ка­же­ме де­ка при та­кво ре­ше­ние, од тој мо­мент, „Ма­ке­дон­ци“ за све­тот, со си­те при­да­вки ма­ке­дон­ски/а/о (на­род, ја­зик, про­из­во­ди…), ќе би­дат из­мис­ле­ни­те 2,5 ми­ли­о­ни од Гр­ци­ја, а не ние. Ние ќе би­де­ме не­што – тре­то.

И по­крај акту­ел­ни­те слу­чу­ва­ња, за­пра­шан да­ли има т.н. ево­лу­ци­ја во ста­во­ви­те за име­то кај ма­ке­дон­ски­те пар­тии, осо­бе­но опо­зи­ци­ја­та, или се ра­бо­ти за пре­диз­бор­ни про­ме­ни, Ни­ков­ски е оп­ти­мист. Тој оче­ку­ва по­зи­тив­ни про­ме­ни кај ма­ке­дон­ски­те пар­тии. Ве­ли де­ка е ло­гич­но да се прет­по­ста­ви де­ка на си­те им е сѐ по­ве­ќе јас­но оти тоа е нај­те­шки­от проб­лем со кој е со­о­че­на др­жа­ва­та и од кој за­ви­си ид­ни­на­та би­деј­ќи сме бло­ки­ра­ни, уце­не­ти и под ул­ти­ма­тум од Бри­сел и од Ва­шин­гтон – пр­во име­то, по­тоа членс­тво во НА­ТО и во ЕУ – де­ка се ра­бо­ти за проб­лем кој не е реш­лив за кра­тко вре­ме и, нај­важ­но­то, не е во пра­ша­ње са­мо име­то на др­жа­ва­та, ту­ку и иден­ти­те­тот на ма­ке­дон­ски­от на­род.

Ни­ков­ски: Ако не­кој не ги сфа­тил овие по­сту­ла­ти и не се по­ста­ву­ва со­од­вет­но, мо­же да се сме­та за за­ски­тан во по­ли­ти­ка­та. Би­деј­ќи има и та­кви, мож­ни се раз­ни ком­би­на­то­ри­ки кои би би­ле и спро­тив­ни на ма­ке­дон­ски­те ин­те­ре­си. Мно­зинс­тво­то, се­пак, би тре­ба­ло сѐ по­ве­ќе да би­де на ли­ни­ја на од­бра­на на на­ци­о­нал­ни­те и на др­жав­ни­те ин­те­ре­си. Тре­ба да се оче­ку­ва де­ка ова пра­ша­ње ќе би­де иск­лу­чи­тел­но важ­но во прет­стој­ни­те кам­па­њи. Ни­кој не­ма да смее да го иг­но­ри­ра нај­го­ле­ми­от пре­диз­вик со кој е со­о­че­на зем­ја­та. Ако не­кој на­ста­пи со не­до­вол­но пре­циз­ни и јас­ни ста­во­ви или се ос­ме­ли да раз­мис­лу­ва за ка­пи­ту­ла­ци­ја од ви­дот на ви­тка­ње на ‘рбе­тот – са­ми­от ќе би­де де­жа ви пред гла­са­чи­те.

По­ра­неш­ни­от ам­ба­са­дор, не­за­вис­но од по­стиз­бор­ни­от ре­зул­тат, не оче­ку­ва про­ме­ни во ма­ке­дон­ски­от став за име­то, но за­тоа, пак, нај­а­ву­ва мож­ност за за­си­лен при­ти­сок од стра­на, ини­ци­ран од иде­ја­та за за­си­лу­ва­ње на јуж­но­то кри­ло на НА­ТО, по­ве­де­но од укра­ин­ска­та кри­за и но­ви­те гло­бал­но-по­ли­тич­ки кон­сте­ла­ции.

Ни­ков­ски: Ма­ке­до­ни­ја не­ма об­је­кти­вен про­стор да го ме­ну­ва сво­јот став за име­то. Во ос­но­ва, пра­ша­ње­то за нас е да се би­де или не. Ако се пре­кр­сти­ме, оти­доа ја­ба­на не са­мо на­ро­дот, ту­ку и др­жа­ва­та. Тоа не оста­ва ши­ро­ки ма­не­вар­ски мож­но­сти. Клуч­но е де­ка не мо­жат да нѐ пре­кр­стат без на­ша сог­лас­ност, а тој што би ја дал, ако ве­ќе не ги осе­ти пос­ле­ди­ци­те вед­наш, исто­ри­ја­та же­сто­ко ќе го осу­ди. След­ни­от са­мит на НА­ТО, мо­же­би, ќе би­де со­о­чен со но­ви пре­диз­ви­ци во од­нос на Ма­ке­до­ни­ја, во свет­ло на но­ва­та кон­фрон­та­ци­ја Ва­шин­гтон – Мос­ква око­лу Укра­и­на. Има ин­ди­ка­ции де­ка та­му ќе до­ми­ни­ра­ат на­по­ри­те да се зац­вр­сти јуж­но­то кри­ло на али­јан­са­та, со членс­тво и на Ма­ке­до­ни­ја. При та­кво сце­на­рио, ве­ро­јат­но, пр­во ќе има за­си­лен при­ти­сок да по­пу­шти­ме, без ми­ни­мал­но по­чи­ту­ва­ње на искон­ски­те, ре­ал­ни­те и уни­вер­зал­ни­те ин­те­ре­си и ас­пи­ра­ции на Ма­ке­до­ни­ја. Ќе се на­сто­ју­ва, ка­ко и до­се­га, жед­ни да не пре­не­сат пре­ку во­да, уве­ру­вај­ќи нѐ де­ка цр­но­то е бе­ло и обрат­но. Ако тоа не ус­пее, а шан­си­те им се ни­ка­кви, мо­же да се отво­ри перс­пе­кти­ва и за влез со ре­фе­рен­ца­та. Во пра­ша­ње се исто­ри­ски про­ме­ни во Евро­па и се­кој играч, и нај­ма­ли­от, ста­ну­ва – ва­жен. И та­ка да се од­ви­ва­ат ра­бо­ти­те, и со­сем спро­тив­но, на­ше е да из­др­жи­ме и да оп­сто­и­ме на тоа што сме. Ма­ке­дон­ци. Сѐ дру­го, ди­рект­но нѐ во­ди во про­паст. Да се на­де­ва­ме де­ка ед­на од при­до­би­вки­те од овие из­бо­ри ќе би­де и ед­но но­во чув­ство за се­бе и за сво­и­те, кое би во­де­ло до што по­ши­рок кон­сен­зус за спас на Ма­ке­до­ни­ја и на Ма­ке­дон­ци­те.

Пен­да­ров­ски: Хаш­ка­та пре­су­да е по­ли­тич­ки мр­тва

Оста­ну­ва не­јас­но зо­што за Пен­да­ров­ски, со­вет­ник на Цр­вен­ков­ски и дов­че­ра­шен пре­тсе­да­тел на Со­ве­тот за ин­те­гра­ции во НА­ТО на СДСМ, сѐ уште се твр­ди де­ка не е дел од пар­ти­ја­та, па ду­ри и де­ка се во­де­ла би­тка ме­ѓу двај­ца не­за­вис­ни, не­пар­ти­ски про­фе­со­ри, иа­ко Ива­нов во ни­ед­на фор­ма не бе­ше при­су­тен во ВМРО-ДПМНЕ пред кан­ди­да­ту­ра­та во 2009 го­ди­на.

Прет­ход­но, то­гаш са­мо уни­вер­зи­тет­ски про­фе­сор и пре­тсе­да­тел на Со­ве­тот за ин­те­гра­ции во НА­ТО на СДСМ, но не и кан­ди­дат за пре­тсе­да­тел, во пред­ло­гот за за­мрз­ну­ва­ње на пре­го­во­ри­те со Гр­ци­ја во су­шти­на ви­де обид за ожи­ву­ва­ње на по­ли­тич­ки мр­тва­та ха­шка пре­су­да, две и пол го­ди­ни по неј­зи­но­то до­би­ва­ње. – Та­ква­та пре­су­да не­ма по­ли­тич­ки по­тен­ци­јал – пре­ду­пре­ди Пен­да­ров­ски ми­ни­ми­зи­рај­ќи ја единс­тве­на­та ма­ке­дон­ска, ба­рем, мо­рал­на по­бе­да.

(Пишува: Љупчо Цветановски
Текст објавен во 81. број на неделникот „Република“, 21.03.2014)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.