Во Македонија се чувствувам спокојно

Ема­ну­ел Ду­кер е ин­фор­ма­тич­ки ин­же­нер кој од Га­на, Афри­ка, во 2012 го­ди­на, со сти­пен­ди­ја од ма­ке­дон­ска­та вла­да, а пре­ку про­гра­ма­та за раз­ме­на на сту­ден­ти до­шол во Ма­ке­до­ни­ја за да сту­ди­ра. Ду­кер сво­и­те сту­дии ги за­вр­шил на уни­вер­зи­те­тот „Апо­стол Пав­ле“ во Охрид, но ме­сто да се вра­ти на­зад во сво­ја­та род­на зем­ја, ре­шил да жи­вее и да ра­бо­ти во Ма­ке­до­ни­ја. Спо­ред збо­ро­ви­те на Ема­ну­ел, Ма­ке­до­ни­ја е зем­ја што ти соз­да­ва чув­ство на бла­го­со­стој­ба. Ка­ко што откри­ва тој за „Ре­пуб­ли­ка“, имал мож­ност да за­ми­не од зем­ја­ва, но пак се вра­тил би­деј­ќи ов­де мо­же да би­де свој. Има мно­гу при­ја­те­ли, збо­ру­ва и пи­шу­ва на ма­ке­дон­ски ја­зик. Ги по­чи­ту­ва ма­ке­дон­ска­та кул­ту­ра и тра­ди­ци­ја. Ду­кер по­се­тил мно­гу ме­ста во Ма­ке­до­ни­ја, се­пак Скоп­је е не­го­ви­от град

Ко­га прв­пат дој­до­вте во Ма­ке­до­ни­ја?

Во Ма­ке­до­ни­ја дој­дов во 2012 го­ди­на. До­бив сти­пен­ди­ја од ма­ке­дон­ска­та вла­да за да сту­ди­рам ов­де пре­ку про­гра­мата за раз­ме­на на сту­ден­ти при уни­вер­зи­те­тот „Апо­стол Пав­ле“ во Охрид. Сту­ди­рав ин­фор­ма­тич­ко ин­же­нерс­тво, за­вр­шив со тоа и поч­нав да ра­бо­там. До­де­ка учев, не­кое вре­ме жи­ве­ев во Охрид, а се­га ве­ќе по­долг пер­и­од жи­ве­ам во Скоп­је. По­крај мо­ја­та про­фе­си­ја, ов­де ра­бо­там и ка­ко во­лон­тер и тоа мно­гу ме ис­пол­ну­ва. Пре­ку оваа ра­бо­та сме­там де­ка по­ве­ќе ќе на­у­чам за кул­ту­ра­та на зем­ја­та, тра­ди­ци­ја­та, вред­но­сти­те. Би са­кал не­кој ден да би­дам ка­ко еден вид ам­ба­са­дор, да ка­нам лу­ѓе да ја по­се­тат зем­ја­та, да им рас­ка­жу­вам за Ма­ке­до­ни­ја и по­ра­ди тоа мо­рам да знам кол­ку е мож­но по­ве­ќе за оваа зем­ја.

До­а­ѓа­те од зем­ја со по­и­на­ква тра­ди­ци­ја и кул­ту­ра, бе­ше ли те­шко да се прис­по­со­би­те на жи­во­тот ов­де?

Иа­ко до­а­ѓам од да­леч­на­та Афри­ка, се­пак не бе­ше тол­ку те­шко да се адап­ти­рам на на­чи­нот на жи­вот ов­де. Ма­ке­до­ни­ја е зем­ја со по­и­на­ква кул­ту­ра од Га­на, но не­ма не­кои го­ле­ми раз­ли­ки. На при­мер, об­ле­ка­та, на­чи­нот на од­не­су­ва­ње, тоа е исто. Ка­ко стра­нец, на­ви­сти­на, се по­чув­ству­вав до­бре­дој­ден ов­де, лу­ѓе­то се го­сто­прим­ли­ви, се од­не­су­ва­ат љу­без­но, не доз­во­лу­ва­ат да се по­чув­ству­ваш ка­ко не­кој ко­му му е по­треб­на по­мош. Ние има­ме мно­гу слич­на кул­ту­ра и, исто та­ка, да­ва­ме го­ле­мо зна­че­ње на тра­ди­ци­ја­та. И во Га­на, ка­ко и ов­де, има тра­ди­ци­о­нал­на об­ле­ка, хра­на, му­зи­ка и тоа има го­ле­ма важ­ност. Единс­тве­на­та раз­лич­на ра­бо­та, по­крај бо­ја­та на ко­жа, мо­же­би, би бил ја­зи­кот.

Го спо­ме­на­вте ја­зи­кот, иа­ко ве­ли­те де­ка тоа ни е единс­тве­на­та раз­ли­ка, вие сте се по­тру­ди­ле и таа да ја над­ми­не­те, збо­ру­ва­те ма­ке­дон­ски ја­зик

Се­га ве­ќе мо­жам да ка­жам де­ка збо­ру­вам ма­ке­дон­ски ја­зик, не е те­шко да се на­у­чи. Ме­не лич­но ми бе­ше по­треб­но ед­на го­ди­на за да го на­у­чам. За сре­ќа, имам мно­гу при­ја­те­ли Ма­ке­дон­ци, кои ми по­мог­наа да го на­у­чам ја­зи­кот. Мо­мент­но јас 70 про­цен­ти го вла­де­ам ја­зи­кот. Но мој пре­диз­вик е да го на­у­чам 100 про­цен­ти. Јас раз­би­рам сѐ ко­га ми се обра­ќа­ат лу­ѓе­то на ва­ши­от мај­чин ја­зик, но сѐ уште ми е по­треб­но вре­ме за да раз­мис­лам пред вед­наш да од­го­во­рам на ма­ке­дон­ски. На­у­чив и да пи­шу­вам на ки­ри­ли­ца.

Ка­ко се снај­до­вте со раз­лич­но­сти­те ме­ѓу ма­ке­дон­ска­та и афри­кан­ска­та тра­ди­ци­о­нал­на куј­на? Има­те ли ве­ќе оми­ле­но ма­ке­дон­ско ја­де­ње?

На­ви­сти­на ја­де­ња­та ов­де и во Га­на се со­се­ма раз­лич­ни. Но во Ма­ке­до­ни­ја мно­гу са­кам да ја­дам тав­че–грав­че, по­себ­но во пе­ток. Кој жи­вее ов­де мо­ра да знае де­ка во пе­ток се ја­де грав (се смее). На­у­чив ду­ри и да си го при­го­тву­вам. Има мно­гу ма­ке­дон­ски ја­де­ње што ги са­кам, но тав­че–грав­че е мо­е­то оми­ле­но. Од сла­тки­те ра­бо­ти мо­рам да ја истак­нам бак­ла­ва­та. Ов­де де­сер­ти­те зна­ат да би­дат мно­гу сла­тки, во смис­ла бла­ги, што не е слу­чај во Га­на. И кај нас има­ме мно­гу тра­ди­ци­о­нал­ни ја­де­ње, на при­мер на­ше­то фу фу, ду­ри има­ме и тав­че–грав­че, но во по­и­на­ква фор­ма. Ка­ко и да е, во две­те зем­ји хра­на­та е, на­ви­сти­на, вкус­на и вре­ди да се про­ба.

Кое е ва­ше­то мис­ле­ње? Знае ли Ма­ке­до­не­цот да по­да­де ра­ка ко­га е по­треб­но?

Ма­ке­дон­ски­от на­род е ми­рен на­род. Јас имав мож­ност да за­ми­нам еден пер­и­од од зем­ја­та, но пак се вра­тив ов­де. Би­деј­ќи ов­де се чув­ству­вам спо­кој­но, без­бед­но, ов­де е мир­но. Ту­ка се­кој што ќе дој­де од дру­га зем­ја ќе до­жи­вее ед­на сво­ја бла­го­со­стој­ба. Лу­ѓе­то ко­га и да ти е по­треб­но ти по­ма­га­ат, ду­ри и зна­ат без да им по­ба­раш ка­ква би­ло по­мош да ти из­ле­зат в пре­срет и да ти се нај­дат. Јас ов­де сум сре­ќен, имам при­ја­те­ли, до­вол­но сум во­зра­сен за да ре­шам де­ка са­кам ов­де да го жи­ве­ам сво­јот жи­вот. Мно­гу ми се до­па­ѓа и тоа ко­га на лу­ѓе­то без да оче­ку­ва­ат ќе им се обра­там на ма­ке­дон­ски, на при­мер ко­га са­кам да пра­шам не­што, и то­гаш до­би­ва­те ед­на ши­ро­ка нас­ме­вка, уште по по­зи­ти­вен при­стап и, се­ка­ко, по­мош.

До­а­ѓа­те од зем­ја за ко­ја ва­жи изре­ка­та – му­зи­ка­та им е во кр­вта. Што мис­ли­те, знае ли ма­ке­дон­ски­от на­род да ужи­ва во му­зи­ка­та?

Ма­ке­до­ни­ја е зем­ја што има единс­тве­на тра­ди­ци­о­нал­на му­зи­ка. Вие ов­де, на­ви­сти­на, го не­гу­ва­те тоа. Исто ка­ко и во Га­на, ги има­те и тие тра­ди­ци­о­нал­ни тан­ци, об­ле­ка. Тоа е за го­ле­ма по­чит. Се­пак, ка­ко што од­ми­ну­ва вре­ме­то, се­ко­ја ге­не­ра­ци­ја има по­и­на­ков вкус за му­зи­ка, но тра­ди­ци­о­нал­на­та му­зи­ка се­ко­гаш ќе оста­не тра­ди­ци­о­нал­на и уба­ви­на­та во неа е што тоа ни­ко­гаш не­ма да се про­ме­ни. Ка­ко што Ма­ке­дон­ци­те ги има­ат сво­и­те на­да­ле­ку поз­на­ти ора, ние го има­ме свет­ски поз­на­ти­от танц „Азон­то“. Иа­ко афри­кан­ски­от на­род е поз­нат ка­ко на­род што мно­гу са­ка да тан­цу­ва, мо­рам да истак­нам де­ка ов­де мно­гу ми се до­па­ѓа­ат тра­ди­ци­о­нал­ни­те тан­ци за вре­ме на свад­ба. Од­нос­но, ги обо­жа­вам ма­ке­дон­ски­те свад­би и ка­ко ов­де ја сла­ви­те љу­бо­вта. Ми се до­па­ѓа ка­ко си­те се вклу­че­ни во под­го­то­вки­те, ка­ко на го­сти­те и на фа­ми­ли­ја­та им се при­да­ва го­ле­ма важ­ност. Сум бил на не­кол­ку ма­ке­дон­ски свад­би. Це­ре­мо­ни­ја­та, на­чи­нот на кој се под­го­тву­ва и ко­га гле­даш де­ка се­кој се тру­ди да го на­пра­ви дру­ги­от сре­ќен и сѐ да из­ле­зе во нај­до­бар ред е на­ви­сти­на единс­тве­но, ја са­кам таа страст ов­де, уба­во е да се ви­ди кол­ку во ед­на зем­ја зна­ат да се по­чи­ту­ва­ат оби­ча­и­те и тра­ди­ци­ја­та.

Има­те ли сло­бод­но вре­ме да ја истра­жи­те Ма­ке­до­ни­ја?

Би­деј­ќи сум во Ма­ке­до­ни­ја по­дол­го вре­ме, имам по­се­те­но мно­гу гра­до­ви. Ду­ри сум бил и во не­кол­ку се­ла, кои се, на­ви­сти­на, пре­крас­ни. Сум бил во Би­то­ла, Штип, Не­го­ти­но… Се­ка­ко, Охрид. Са­кам да истра­жу­вам, да за­поз­на­вам но­ви ме­ста ов­де. Ге­не­рал­но, Ма­ке­до­ни­ја е зем­ја со уба­ва при­ро­да. Ја има­те Ма­тка, има мно­гу пла­ни­ни, пер­и­о­дов че­сто сло­бод­но­то вре­ме го по­ми­ну­вам на Вод­но… Се­пак, без да ди­скри­ми­ни­рам, Скоп­је го са­кам најм­но­гу. Имав при­ја­те­ли од Га­на и од САД што беа мои го­сти ов­де, на­ви­сти­на се по­тру­див да им ги по­ка­жам нај­у­ба­ви­те ме­ста и нив­ни­от зак­лу­чок бе­ше де­ка оваа зем­ја соз­да­ва чув­ство што ги те­ра лу­ѓе­то да се вра­тат по­втор­но.

Се чув­ству­ва­те ли ка­ко стра­нец во Ма­ке­до­ни­ја?

Не, јас по­не­ко­гаш се чув­ству­вам ка­ко Ма­ке­до­нец. Иа­ко, зна­е­те, има­ме раз­лич­на бо­ја на ко­жа, збо­ру­ва­ме раз­ли­чен ја­зик. Јас ста­нав дел од оваа зем­ја. И јас ужи­вам да би­дам ов­де. Со мо­и­те при­ја­те­ли, да би­дам дел од нив. По­не­ко­гаш тие се ше­гу­ва­ат со ме­не и ми ви­ка­ат де­ка ве­ќе и раз­мис­лу­вам и збо­ру­вам ка­ко Ма­ке­до­нец и де­ка не изг­ле­дам ка­ко не­кој што до­а­ѓа од дру­га зем­ја.

Зна­чи ли ова де­ка оста­ну­ва­те да жи­ве­е­те ов­де? Кои се ва­ши­те пла­но­ви?

Ми не­до­сти­га мо­ја­та зем­ја, мо­ја­та фа­ми­ли­ја. Не сум бил до­ма ве­ќе две го­ди­ни. Но, за сре­ќа, се слу­ша­ме че­сто, знам ка­ко се… Ма­ке­до­ни­ја е зем­ја во ко­ја са­кам да жи­ве­ам, за­се­га оста­ну­вам ов­де, имам про­фе­си­о­нал­ни пла­но­ви за кои се на­де­вам де­ка во ид­ни­на ќе ги ре­а­ли­зи­рам. Ду­ри и да за­ми­нам не­ко­гаш, јас ќе се вра­там би­деј­ќи имам при­ја­те­ли ов­де, кои би са­кал да ги по­се­там.

Пишува:К.Н.К
(Текстот е објавен во 241 број на Неделник „Република“)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.