Професор Отљанска: Младите се почесто страдаат од хипертензија

Ра­сте бро­јот на мла­ди лу­ѓе во Ма­ке­до­ни­ја што има­ат по­ка­чен кр­вен при­ти­сок, од­нос­но хи­пер­тен­зи­ја. Тоа не е тренд са­мо кај нас, ту­ку и во све­тот. Стрес, ло­ши на­ви­ки во ис­хра­на­та, по­мал­ку фи­зич­ка актив­ност, а по­ве­ќе пред комп­ју­тер, ка­ко и ге­не­ти­ка­та, мо­жат да би­дат при­чи­на за по­ја­ва на хи­пер­тен­зи­ја.

– Во пос­лед­ни­те европ­ски пре­по­ра­ки за трет­ман на ар­те­ри­ска хи­пер­тен­зи­ја зна­ча­ен ак­цент се да­ва на не­фар­ко­ло­шки­от трет­ман на хи­пер­тен­зи­ја­та, од­нос­но про­ме­на на жи­вот­ни­те на­ви­ки, од ас­пект на пре­вен­ци­ја и трет­ман на ар­те­ри­ска­та хи­пер­тен­зи­ја – ве­ли про­фе­сор д-р Маг­да­ле­на От­љан­ска, спе­ци­ја­лист кар­ди­о­лог на Кли­ни­ка­та за кар­ди­о­ло­ги­ја во Скоп­је.

Таа об­јас­ну­ва де­ка дел од па­ци­ен­ти­те со зго­ле­мен  кр­вен при­ти­сок се асимп­то­мат­ски, од­нос­но не­ма­ат ни­ка­кви те­го­би , не се обра­ќа­ат на ле­кар­ски прег­лед  и кај нив ди­јаг­но­за­та се по­ста­ву­ва слу­чај­но, во тек на ру­тин­ски прег­лед. Но, овие па­ци­ен­ти има­ат по­го­лем ри­зик од не­са­ка­ни слу­чу­ва­ња по­ра­ди не­на­вре­ме­но­то ди­јаг­но­сти­ци­ра­ње на хи­пер­тен­зи­ја­та.

Хи­пер­тен­зи­ја­та до не­о­дам­на се по­вр­зу­ва­ше со по­во­зрас­ни­те лу­ѓе, но де­нес, ви­со­ки­от кр­вен при­ти­сок ста­ну­ва се­којд­не­вие и на пом­ла­ди­те. Ка­ко се до­ве­дов­ме до оваа си­ту­а­ци­ја? 

 ОТЉАНСКА: Хи­пер­тен­зи­ја­та или по­ка­че­ни­от кр­вен при­ти­сок е за­бо­лу­ва­ње што е по­вр­за­но со зго­ле­мен кар­ди­о­ва­ску­ла­рен мор­би­ди­тет и мор­та­ли­тет со пре­ва­лен­ци­ја­та од 30 до 45 от­сто на европ­ско ни­во, а, се­ка­ко, и кај нас. Стап­ка­та на хи­пер­тен­зи­ја­та во пос­лед­ни­те де­ка­ди до­стиг­ну­ва епи­де­ми­ски раз­ме­ри, за жал оп­фа­ќај­ќи ја и пом­ла­да­та по­пу­ла­ци­ја. По­ве­ќе од 90 от­сто од мла­ди­те лу­ѓе има­ат при­мар­на есен­ци­јал­на хи­пер­тен­зи­ја, че­сто асо­ци­ра­на со фа­ми­ли­јар­на исто­ри­ја за по­ка­чен кр­вен при­ти­сок (еден или два­та ро­ди­те­ла има­ат хи­пер­тен­зи­ја). Зго­ле­ме­на­та те­лес­на те­жи­на го зго­ле­му­ва ри­зи­кот за раз­вој на хи­пер­тен­зи­ја кај пом­ла­да­та по­пу­ла­ци­ја, се­ка­ко и стрес­ни­от на­чин на жи­вот има свое вли­ја­ние.

Кои се симп­то­ми­те што нѐ пре­ду­пре­ду­ва­ат де­ка ста­ну­ва збор за зго­ле­мен кр­вен при­ти­сок?

ОТЉАНСКА: Дел од па­ци­ен­ти­те со зго­ле­мен  кр­вен при­ти­сок се асимп­то­мат­ски, од­нос­но не­ма­ат ни­ка­кви те­го­би , не се обра­ќа­ат на ле­кар­ски прег­лед  и кај нив ди­јаг­но­за­та се по­ста­ву­ва слу­чај­но, во тек на ру­тин­ски прег­лед. Овие па­ци­ен­ти има­ат по­го­лем ри­зик од не­са­ка­ни слу­чу­ва­ња по­ра­ди не на­вре­ме­но­то ди­јаг­но­сти­ци­ра­ње на хи­пер­тен­зи­ја­та. Нај­че­сти симп­то­ми што се по­вр­за­ни со зго­ле­ме­ни­от  кр­вен при­ти­сок се гла­во­бол­ка, вр­тог­ла­ви­ца, сте­га­ње во ти­лот, брм­че­ње во уши,  на­гон за по­вра­ќа­ње, град­на бол­ка и, се­ка­ко, при мно­гу ви­со­ки вред­но­сти на кр­вен при­ти­сок те­го­би­те се по­и­зра­зе­ни и мо­же да се асо­ци­ра­ни со жи­во­то­за­гро­зу­вач­ки со­стој­би.

Че­сто и про­ме­на­та на вре­ме­то вли­јае на при­ти­со­кот. Да­ли си­те па­ци­ен­ти со ви­сок кр­вен при­ти­сок ре­а­ги­ра­ат на про­ме­на­та на вре­ме­то?

ОТЉАНСКА: Ге­не­рал­но, не мо­же да ка­же­ме де­ка си­те па­ци­ен­ти ре­а­ги­ра­ат на вре­мен­ски­те про­ме­ни, тоа е ин­ди­ви­ду­ал­но. На­чел­но, по­ни­ска­та над­во­реш­на  тем­пе­ра­ту­ра мо­же да до­ве­де до по­ви­со­ки вред­но­сти на кр­вен при­ти­сок. Обич­но, во зим­ски­те ме­се­ци па­ци­ен­ти­те вне­су­ва­ат по­го­ле­ма ко­ли­чи­на со­ле­на и мас­на хра­на, фи­зич­ки се по­мал­ку актив­ни и по­го­ле­ма е мож­но­ста за не­кон­тро­ли­ран кр­вен при­ти­сок.

Отка­ко кар­ди­о­лог ќе пре­пи­ше те­ра­пи­ја за па­ци­ен­тот што има хи­пер­тен­зи­ја, да­ли тоа зна­чи де­ка таа те­ра­пи­ја ќе ја при­ма до кра­јот на жи­во­тот?

ОТЉАНСКА: Глав­но, да, кај па­ци­ен­ти­те со при­мар­на есен­ци­јал­на хи­пер­тен­зи­ја, те­ра­пи­ја­та е до­жи­вот­на. Ва­жен е сте­пе­нот на хи­пер­тен­зи­ја­та, ка­ко и кол­ку па­ци­ен­тот има жел­ба да ги сме­ни сво­и­те  жи­вот­ни на­ви­ки,а со тоа по­стои мож­ност за иск­лу­чу­ва­ње на еден од ан­ти­хи­пер­тен­зив­ни­те ле­ко­ви или на­ма­лу­ва­ње на до­зи­те .Кај пом­ла­да­та по­пу­ла­ци­ја, ка­де што стре­сот е при­чи­на за по­ка­че­ни­от кр­вен при­ти­сок, ан­ти­хи­пер­тен­зив­на те­ра­пи­ја мо­же да би­де за одре­ден вре­мен­ски пер­и­од и отка­ко крв­ни­от при­ти­сок е кон­тро­ли­ран мо­же да се пре­ки­не те­ра­пи­ја­та со на­та­мош­но сле­де­ње на па­ци­ен­тот. Но­ви­от те­ра­пи­ски при­стап на хи­пер­тен­зив­ни­те па­ци­ен­ти со при­ме­не­та на фикс­но­доз­ни ком­би­на­ции на ле­ко­ви (ко­га во ед­на таб­ле­тка има два или три ле­ка) им го на­ма­лу­ва бро­јот на таб­ле­тки­те што тре­ба да ги зе­мат, а со тоа ја зго­ле­му­ва­ат мож­но­ста за ре­дов­но зе­ма­ње на те­ра­пи­ја­та. Ле­ка­рот е дол­жен да му об­јас­ни на па­ци­ен­тот за мож­ни­те комп­ли­ка­ции од не­ре­дов­но­то зе­ма­ње на ан­ти­хи­пер­тен­зив­на те­ра­пи­ја.

Што тре­ба па­ци­ент со хи­пер­тен­зи­ја да сме­ни во сво­јот жи­во­тен стил?

ОТЉАНСКА: Во ис­хра­на­та да би­де кон­тро­ли­ра­но вне­су­ва­ње­то сол, мрс­на­та хра­на, да се вни­ма­ва на те­лес­на­та те­жи­на, се­којд­нев­на фи­зич­ка актив­ност, по­мал­ку се­де­ње на комп­ју­тер, спор­ту­ва­ње. Во пос­лед­ни­те европ­ски пре­по­ра­ки за трет­ман на ар­те­ри­ска хи­пер­тен­зи­ја зна­ча­ен ак­цент се да­ва на не­фар­ко­ло­шки­от трет­ман на хи­пер­тен­зи­ја­та, од­нос­но про­ме­на на жи­вот­ни­те на­ви­ки, од ас­пект на пре­вен­ци­ја и трет­ман на ар­те­ри­ска­та хи­пер­тен­зи­ја.

Кол­ку го­ди­ни има нај­ма­ли­от па­ци­ент со хи­пер­тен­зи­ја што се ле­ку­вал на Кли­ни­ка­та на кар­ди­о­ло­ги­ја? По­стои ли та­ква ста­ти­сти­ка и има ли ре­ги­стар за та­кви па­ци­ен­ти?

ОТЉАНСКА: Па­ци­ен­ти­те до 14 го­ди­ни се тре­ти­ра­ат на Кли­ни­ка­та за дет­ски бо­ле­сти, до­де­ка над 14 го­ди­ни на Уни­вер­зи­тет­ска­та кли­ни­ка за кар­ди­о­ло­ги­ја. За­се­га не­ма ре­ги­стар, што не зна­чи де­ка во ид­ни­на не­ма да се на­пра­ви. Би­ле хос­пи­та­ли­зи­ра­ни пом­ла­ди па­ци­ен­ти од 17 го­ди­ни, но со се­кун­дар­на фор­ма на хи­пер­тен­зи­ја.

Мо­жат ли па­ци­ен­ти­те со хи­пер­тен­зи­ја да има­ат долг, ква­ли­те­тен и ис­пол­ни­те­лен жи­вот?

 ОТЉАНСКА: Да, се­ка­ко, па­ци­ен­ти­те кај кои е ди­јаг­но­сти­ци­ра­на хи­пер­тен­зи­ја­та со комп­лет­на ева­лу­а­ци­ја на па­ци­ен­тот, не­го­ви­от про­фил на ри­зик, со­од­ве­тен те­ра­пи­ски при­стап, комп­лет­но ис­ле­ду­ва­ње и сле­де­ње има­ат по­ма­ла мож­ност за не­са­ка­ни слу­чу­ва­ња, а, се­ка­ко, и на­вре­ме­но­то и ре­дов­но зе­ма­ње на ан­ти­хи­пер­тен­зив­на­та те­ра­пи­ја ги пре­ве­ни­ра оште­ту­ва­ња­та на ор­га­ни­те и обез­бе­ду­ва долг и ква­ли­те­тен жи­вот.

Раз­го­ва­ра­ше: Але­ксан­дра М. Бун­да­лев­ска

Фо­то: Де­јан Стан­чев­ски

(интервјуто е објавено во 237. број на неделникор Република кој излезе во печат на 17.3.2017 година)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.