Георгиевски: Почнува нова ера за македонската свест

Во 2015 го­ди­на, ко­га ја ана­ли­зи­ра­вте со­стој­ба­та во Ма­ке­до­ни­ја по Пр­жин­ски­от до­го­вор, по­со­чи­вте на ед­на сво­ја­та мис­ла од пр­ва­та кни­га, на­пи­ша­на во 1990 го­ди­на „Ако са­ка­те да ја уни­шти­те Ма­ке­до­ни­ја, од­бе­ре­те Ма­ке­до­нец за таа за­да­ча“. Тоа е мно­гу гор­ко и страш­но. Во ин­терв­ју­то наг­ла­су­ва­те де­ка од проб­ле­ми­те во ле­ви­ца­та сѐ уште ќе из­ле­гу­ва­ат кро­ко­ди­ли. И по две го­ди­ни, сѐ уште ли из­ле­гу­ва­ат кро­ко­ди­ли?

Ге­ор­ги­ев­ски: Тие де­лум­но се кро­ко­ди­ли, но има уште мно­гу. Доз­во­ле­те да го па­ра­фра­зи­рам Чер­чил. Ова не е крај, ни­ту по­че­ток. Ова е по­че­ток на кра­јот. Зна­е­те ка­ко е, де­мо­кра­ти­ја­та е ка­ко по­нор­ни­ца. Ја има, па ја не­ма, но се­ти­ки пак ќе из­ле­зе не­ка­де. А ова што нам ни се слу­чу­ва, во­оп­што не ме чу­ди би­деј­ќи тоа е ди­ја­ле­кти­ка на де­мо­кра­ти­ја­та. Ко­га де­мо­кра­ти­ја­та уми­ра, ко­га ја уби­ва­ат или ко­га са­ма­та са­ка да се за­таи, ста­ну­ва ко­му­ни­стич­ка или фа­ши­стич­ка про­сти­ту­тка и исфр­ла на по­вр­ши­на ли­де­ри кои до­а­ѓа­ат на власт без ни­ка­кви из­бо­ри. Јас во мо­јот ку­ќен реч­ник ги ви­кам „вла­сти­ту­тки“. Да на­ве­дам при­ме­ри. Од сфе­ра­та на ко­му­низ­мот та­ков бе­ше Ен­вер Хо­џа, та­кви беа Ча­у­ше­ску, Ерих Хо­не­кер, Ма­ти­јаш Ра­ко­ши, си­те се на­ци­о­нал­ни пре­дав­ни­ци, а има и мно­гу дру­ги. Од сфе­ра­та на фа­шиз­мот, та­ков бе­ше Пе­тен, Ан­те Па­ве­чиќ, та­ков бе­ше Не­диќ во Ср­би­ја, та­ков бе­ше Квис­линг. Тоа нам ни се слу­чу­ва. И се­га ние, кои се гор­де­ев­ме де­ка не­мав­ме квис­лин­шка вла­да, ја на­лу­тив­ме суд­би­на­та, не­ка­ква кар­мич­ка си­ту­а­ци­ја, „е имај­те се­га“. Исто­ри­ја­та ни да­ва зна­ци. Дру­га ра­бо­та е кол­ку ние ќе би­де­ме анал­фа­бе­ти, а кол­ку ќе ги про­чи­та­ме тие зна­ци. Тоа е ве­ќе суд­бин­ско пра­ша­ње, не е мое да ка­жам.

Ко­га ќе се за­ма­ти ре­ка­та, таа ќе се из­би­стри за­тоа што те­че. На­пра­вив­ме власт и др­жа­ва во ко­ја ре­ка­та те­че, и тоа им пре­чи на мно­гу лу­ѓе, ре­ко­вте. Ова ли е из­би­стру­ва­ње­то на ре­ка­та, ми­ну­ва­ње­то пре­ку се­дум ка­ме­ња?

Ге­ор­ги­ев­ски: Да, но и се­та оваа го­ди­на, од си­те ас­пе­кти гле­да­на, ќе би­де пре­лом­на и ќе тре­ба да се из­др­жи за­тоа што ќе се слу­чат мно­гу ло­мо­ви. Тоа го твр­дат мно­гу исто­ри­ча­ри, по­ли­ти­ко­ло­зи, ако са­ка­те астро­ло­зи, Ван­ѓи, де­ка ќе би­де пре­сврт­на, а таа пре­сврт­ни­ца ве­ќе ја гле­да­ме. Зна­чи, са­тра­пи­те за кои го­во­рев јас ќе би­дат мно­гу по­кра­тко­веч­ни. Си­те што ги на­бро­јав, беа кра­тко­веч­ни. Но, се­гаш­ни­те са­тра­пи ќе би­дат ка­ко хар­ти­е­ни ма­рам­чи­ња за нос.

Еви­дент­на е по­де­ле­но­ста; ус­пе­а­ја ли тие 20 ил­ја­ди ко­до­ши, са­тра­пи, да нѐ ска­ра­ат, да нѐ за­кр­ват?

Ге­ор­ги­ев­ски: Тоа е таа пре­лом­на го­ди­на, си­те се по­де­ле­ни. Ако мо­же ед­но аме­ри­кан­ско оп­штес­тво да е по­де­ле­но, што да го­во­ри­ме за нас. Го­во­рам од еко­ном­ски ас­пект. Но, јас сум ту­ка не­по­прав­лив ди­ја­ле­кти­чар, се­кое зло – за до­бро. Не­ма на­чин да се пре­о­до­лее ед­на бо­лест ако ле­кот за таа бо­лест не е во бо­ле­ста. Ова мо­же да зву­чи ап­сурд­но, но уште Ни­че ре­кол: „Сѐ што не ме уби­ва, ме пра­ви по­си­лен“ за­тоа дла­бо­ко ве­ру­вам де­ка ма­ке­дон­ски­от на­род од оваа кри­за ќе из­ле­зе по­си­лен. Не по­си­лен во смис­ла на бра­хи­јал­на си­ла, ту­ку по­си­лен умс­тве­но, ќе знае да ги чи­та зна­ци­те на исто­ри­ја­та по­е­фи­кас­но и ќе знае да се од­бра­ни. Мо­ра­ше да се ми­не низ ед­на та­ква гол­го­та и мо­ра да се ка­же де­ка до­ста бев­ме от­пу­ште­ни.

Во кој дел от­пу­ште­ни?

Ге­ор­ги­ев­ски: Комп­лет­но!

Ако зе­ме­ме пред­вид де­ка Ма­ке­до­ни­ја е под спе­ци­ја­лен при­ти­сок, спе­ци­јал­на вој­на со Гр­ци­ја, со ме­ѓу­на­род­на­та за­ед­ни­ца за за­чу­ву­ва­ње на ма­ке­дон­ска­та по­себ­ност, ние сме единс­тве­ни­от на­род што тре­ба да ја до­ка­жу­ва­ат сво­ја­та по­себ­ност, мож­но ли е да сме от­пу­ште­ни? Би­деј­ќи се­га се слу­чу­ва ток­му тоа, се до­ве­ду­ва во пра­ша­ње ма­ке­дон­ски­от иден­ти­тет, но од­на­тре.

Ге­ор­ги­ев­ски: По­стои еден не­по­би­тен факт – симп­том. Ако го­во­ри­те за ед­на бо­лест, пр­во се фа­ќа­те за симп­то­ми­те. Не­ма­ме вре­ме да го­во­ри­ме за ети­о­ло­ги­ја­та на бо­ле­ста, но симп­то­ми­те се на ви­де­ло. Кол­ку Ма­ке­дон­ци гла­саа за За­ев? Беа ли тие свес­ни за не­го­ва­та про­гра­ма? Не! От­пу­ште­ни! Не го са­ка­ме овој, се­га ќе го са­ка­ме овој. Та­ка не се пра­ви др­жа­ва. Не мо­же та­ка да се на­пра­ви др­жа­ва, се слу­чу­ваа не­ве­ро­јат­ни ра­бо­ти. Та­ка, ние тре­ба да ја ба­ра­ме ви­на­та и во нас. Јас сум дла­бо­ко убе­ден де­ка исто­ри­ја­та ја пра­ват лу­ѓе­то, на­ро­ди­те. Но, тој на­род сѐ уште ќе бе­ше без ле­ги­тим­ност да не бе­ше из­ја­ва­та на Гру­ев­ски! Urbi Et Orbi! (До гра­дот и све­тот) Еве расп­не­те ме ме­не! И та­кви по­стап­ки тре­ба да ја амал­га­ми­ра­ат све­ста на на­ро­дот би­деј­ќи све­ста ако не­ма око­лу што да се за­вр­зе, не за­вр­зу­ва. Мис­лам де­ка ту­ка поч­ну­ва ед­на но­ва ера за ма­ке­дон­ска­та свест и мис­лам де­ка исто­ри­ја­та до тој да­тум ќе би­де ед­на, а по­тоа ќе се го­во­ри „по тој да­тум“. За­тоа што тоа е по­че­ток. Ние уште не зна­е­ме ка­ко ќе би­де. Јас сум дла­бо­ко убе­ден де­ка бли­ка омра­за од нив ако мо­жат, не да го уап­сат, ту­ку да го стре­ла­ат, и ако мо­жат пет­па­ти да го стре­ла­ат.

Но, од дру­га стра­на, по­стои не­што што се ви­ка по­ли­тич­ки ма­не­вар. Тој ма­не­вар тре­ба да го оди­гра пре­тсе­да­те­лот Ива­нов. Се­га кај не­го се и ста­пот и оре­вот. Не е мое да ба­рам не­што од не­го или да апе­ли­рам, но и дла­бо­ко сум убе­ден де­ка не тре­ба да апе­ли­рам. Чо­ве­кот знае. Ќе го на­вре­дам ако апе­ли­рам да не да­ва ман­дат на чо­век што до вче­ра ко­ман­ду­ва­ше со улич­ни­те си­ле­џии за да му го па­лат пор­тре­тот и да му ја де­мо­ли­ра­ат кан­це­ла­ри­ја­та.

Но, од­лу­ка­та, се­пак, не е лич­на.

Ге­ор­ги­ев­ски: Не бе­ше ни тоа лич­но, по­ли­тич­ки бе­ше. Тие не ги па­леа са­мо не­го­ви­те сли­ки, го па­леа и зна­ме­то. Дру­ги­те ве­леа де­ка не го приз­на­ва­ат за пре­тсе­да­тел. И се­га без тро­шка срам оти­доа да го мо­лат. Не­ли тој бе­ше гра­ѓа­нин, та­ка го ви­каа, де­ка не­ма глас. И на кра­јот на кра­и­шта­та, ка­ко про­фе­сор, не би тре­ба­ло да да­де шес­тка на еден nihil habens, на еден minus habens, се­пак е про­фе­сор. Тре­ба не­кое зна­е­ње. Тре­ба во еден оби­чен раз­го­вор да го пра­ша: „Кој е гла­вен град на Гва­те­ма­ла, бе син­ко“. Та­ка што, не­ма ос­нов­ни пре­дус­ло­ви за чо­ве­кот да би­де не­што. За­тоа, не се пла­шам, мис­лам де­ка чо­ве­кот ќе ги ис­цр­пи си­те на­ши ху­мо­ри­стич­ни ка­па­ци­те­ти. За­тоа што ова на кра­јот ќе би­де ху­мор. Ко­га ќе се раз­бу­ди­ме од овој гро­зен сон, ќе се сме­е­ме ка­ков бил ху­мо­рот. За­тоа што не мо­же да се ани­хи­ли­ра (це­лос­но да се уни­шти) цел на­род. Не мо­же ду­ри ни Хан. Јас не апе­ли­рам ни­што до на­ши­от пре­тсе­да­тел. Не сум по­ви­кан за тоа. Но, јас сум по­ви­кан да го пра­шам од ту­ка Хан, ба­ра­ше ши­ро­ка вла­да, што ќе ка­же на пред­ло­гот на Гру­ев­ски? Или ќе мол­чи?

Ток­му око­лу пла­тфор­ми­те за фор­ми­ра­ње вла­да. По 25 го­ди­ни се по­ја­ви Ма­ке­до­нец што јав­но ги раз­ни­ша др­жав­ни­те и на­ци­о­нал­ни­те те­ме­ли кои оп­сто­и­ја , ка­ко што спом­нав во спе­ци­ја­лен при­ти­сок и вој­на. Тоа ли е врв­ни­от до­стрел на де­мо­кра­ти­ја­та, да се из­ле­зе со по­ну­да при­фат­ли­ва за си­те освен за сво­јот на­род. Ве­ќе има лу­ѓе што по­ви­ку­ва­ат на пре­дав­ство.

Ге­ор­ги­ев­ски: Ќе ви од­го­во­рам фи­ло­зоф­ски. Да не се по­ја­ве­ше овој nihil habens, не­ма­ше да се по­ја­ви ни­ту Гру­ев­ски. За да се трг­не во еден пра­вец, тре­ба проб­лем. И тој проб­лем тре­ба да се сов­ла­да, тоа е про­ста ди­ја­ле­кти­ка. Исус да не бе­ше расп­нат, ќе има­ше хри­сти­јанс­тво? Ни збор. Ќе го па­ме­теа лу­ѓе 30-40 го­ди­ни и се­га кој знае што ќе бев­ме. Зна­чи, мо­ра да има кон­тра. Ни­ко­гаш не­ма­ше да му пад­не на ум на Гру­ев­ски та­ка јав­но да из­ле­зе и да ка­же: „Еве јас сум тој по­ли­ти­чар за ко­го др­жа­ва­та е над сѐ“. Ќе оста­нев­ме во кал­та на по­ли­ти­ча­ри­те кои пр­во си го гле­да­ат сво­јот џеб и сво­јот си­тен ин­те­рес, ка­ко жа­би, да ја иско­ри­стам ме­та­фо­ра­та на Трамп, „жа­би во ба­ра“. А, за др­жа­ва­та, па ко­ја др­жа­ва про­пад­на­ла, ка­ква и да е, ќе ја би­де. Ка­ко ко­ја др­жа­ва про­пад­на­ла, па на­ша­та по­ра­неш­на др­жа­ва про­пад­на, ја не­ма ни­ка­де, со че­твр­та ар­ми­ја по ог­не­на моќ. Тоа бе­ше Ју­гос­ла­ви­ја. Вед­наш, се рас­прс­на ка­ко ба­лон. Та­ка што, та­ка тре­ба, тоа е ди­ја­ле­ктич­ки про­цес, тре­ба­ше да се по­ја­ви еден та­ков за да се по­ја­ви еден ва­ков.

Ин­те­рес­но е пра­ша­ње­то што се­га го наг­ла­су­ва Гру­ев­ски: „Јас ве пре­ду­пре­див, вие не ми ве­ру­ва­вте“. Ова, се­пак, дој­де ка­ко из­не­на­ду­ва­ње за го­лем дел од на­ро­дот.

Ге­ор­ги­ев­ски: Се раз­би­ра. Ко­га сме кај Биб­ли­ја­та, све­ти Јо­ван ве­лел, кој има уши не­ка чуе. И за­тоа се ви­ка глас во пу­сти­на. На­ши­от на­род пре­дол­го бил уг­не­ту­ван за да има не­кое та­кво са­мо­чув­ство. Ме­ѓу­тоа, на­ши­от на­род има не­све­сен по­рив, пот­све­сен дла­бок по­рив, за­тоа јас со го­ди­ни ми­лу­вам да ка­жам де­ка ВМРО-ДПМНЕ не е пар­ти­ја, тоа е ге­не­тич­ка осо­би­на на се­кој Ма­ке­до­нец. И еве да не би­дам Ба­ба Ван­ѓа, но јас мис­лам де­ка за ден-два, најм­но­гу за три де­на, пар­ти­ја­та ќе од­го­во­ри на овој на­ро­ден бунт. Ка­ко да од­го­во­ри? Ќе од­го­во­ри на тој на­чин што ќе ја пре­зе­ме др­жа­во­твор­но­ста ко­ја, за жал, За­ев ја истро­ши и ко­ја при­па­ѓа­ше на со­ци­јал­де­мо­кра­ти­те. Нај­го­ле­мо­то зло што го на­пра­ви За­ев е тоа што го по­тро­ши ми­тот за др­жав­но­ста на со­ци­јал­де­мо­кра­ти­те за сит­ни па­ри. За­тоа што тоа се гра­мад­ни ми­то­ви. Без та­ков мит не мо­жеш да пра­виш др­жа­ва. Е се­га, за не­кол­ку де­на, мис­лам де­ка ќе тре­ба ВМРО-ДПМНЕ да из­ле­зе со не­што – не знам со што, да зна­ев ќе ка­жев – со не­ка­ков гест кој ќе би­де рам­но­си­лен на ге­стот на Гру­ев­ски, со кој и офи­ци­јал­но об­на­ро­ду­ва де­ка др­жав­но­ста ја пре­зе­ма таа пар­ти­ја. Би­деј­ќи не­ма др­жав­ност, би­деј­ќи ние дој­дов­ме до тоа, ка­ко што ве­ли Маркс, вла­ста ќе се тр­ка­ла по ули­ци, не ќе има кој да ја зе­ме. Не мо­же се­кој да ја зе­ме вла­ста. Та­ка што, ќе се по­ја­ви ед­на си­ту­а­ци­ја око­лу ко­ја, мис­лам, ќе се обе­ди­нат мно­зинс­тво­то гра­ѓа­ни. Мно­зинс­тво­то е из­ли­тен збор, но мар­кант­но­то мно­зинс­тво. Без ог­лед на ко­ја пар­ти­ја при­па­ѓа­ат, за­тоа што др­жа­во­твор­но­ста е нат­пар­ти­ска! Ако би­де та­ка, се­га го го­во­рам тоа што го са­кам, а не тоа што го знам, ама и тоа што го на­се­ту­вам. ВМРО-ДПМНЕ тре­ба да се из­диг­не над си­те пар­ти­ски ин­те­ре­си, и над сво­јот, за­тоа што ли­де­рот го ка­жа тоа. Што да пра­ви­ме, да се др­жи­ме за пар­ти­ја­та? Са­мо ако сме де­ма­го­зи. Не, ќе се из­диг­не­ме над пар­ти­ја­та. За нас, за не­кол­ку де­на Ма­ке­до­ни­ја ќе би­де све­то­ста, ка­ко што би­ла за на­ши­те пред­ци. Што, ќе ги пе­е­ме во хим­на са­мо? Не мо­же­ме са­мо во хим­на да ги пе­е­ме.

Ин­те­рес­но е тоа што ја спо­ме­на­вте хим­на­та. До­го­во­ре­но е да се про­ме­ни хим­на­та, за­ед­но со си­те обе­леж­ја на на­ци­ја­та и на др­жа­ва­та, но и на исто­ри­ја­та, пре­ку ба­ра­ње­то за из­ви­ну­ва­ње за ге­но­ци­дот. Ин­те­рес­но, тие пред­ло­зи до­а­ѓа­ат од мно­гу­ми­на од пар­ти­и­те на ет­нич­ки­те Ал­бан­ци кои 15 го­ди­ни пар­ти­ци­пи­ра­ат во вла­ста. И беа од­го­вор­ни за рам­ков­ни­от, а се­га за­ди­ра­ат во бол­ни точ­ки.

Ге­ор­ги­ев­ски: Мо­же да ви од­го­во­рам кра­тко со по­го­вор­ка­та ра­ка­та ра­ка мие, но образ – две­те. Си го ми­јат обра­зот, ете што е. И тие утре тре­ба да из­ле­зат пред сво­јот на­род. Со што ќе из­ле­зат, со што дру­го освен со пла­тфор­ма­та што им ја да­де Ра­ма. Не жи­ве­е­ме си­те во 2017 го­ди­на. Има и та­кви што жи­ве­ат во 1017 го­ди­на.

Но, ка­де е еко­ном­ска­та про­гра­ма или дру­га, ста­ну­ва збор са­мо за на­ци­о­на­ли­стич­ки ба­ра­ња?

Ге­ор­ги­ев­ски: А, што мис­ли­те, зо­што го на­мра­зи­ја си­те? Има ед­на пре­крас­на ре­че­ни­ца од Џо­на­тан Свифт: „Ако ви­ди­те де­ка про­тив не­ко­го се со­ју­зат си­те, би­де­те уве­ре­ни де­ка тој чо­век е во пра­во“. Зо­што се обе­ди­ни­ја си­те про­тив Гру­ев­ски. За­тоа што ги сме­ни пра­ви­ла­та, тој е „гејм чејн­џер“. Не­ма ве­ќе де­ма­го­ги­ја, има еко­но­ми­ка. Поч­на да гра­ди, што сѐ не на­пра­ви. А, што да пра­ват оние што се ве­шти са­мо за де­ма­го­ги­ја. И ќе про­дол­жат. Што ве­ту­ва За­ев освен „Жи­вот“, што е скри­ен об­лик на не­кро­фи­ли­ја. Со кое пра­во тој ми да­ва жи­вот? Гос­под ми го дал жи­во­тот, не тој. Гле­да­те кол­ку не знае тој? Не де­ка е лош, не знае, иг­но­рант. Има мно­гу иг­но­ран­ти што би­ле на функ­ции. Ќе ка­жам се­га не­што за што ќе ми се на­лу­тат си­те. Мно­гу европ­ски функ­ци­о­не­ри не би­ле на из­бо­ри. Ка­де е из­бран ше­фот на Европ­ска­та уни­ја. Во Лу­ксем­бург? Па, и ме­не мо­же да ме из­бе­рат во Влае. Ка­де е из­бран Хан? Кој го из­брал не­го? А, тој се­га ме­не ми ка­жу­ва, што сум учес­тву­вал на три- че­ти­ри ра­ла из­бо­ри, што е де­мо­кра­ти­ја и што се кре­ди­бил­ни из­бо­ри. Ако ми ка­жу­ва, јас сум за ди­ја­лог, на пет ја­зи­ци мо­же да во­ди­ме ди­ја­лог. Ако не знае, не­ка на­у­чи ал­бан­ски.

Да­ли е цел­та име­то на др­жа­ва­та?

Ге­ор­ги­ев­ски: Ед­на од при­чи­ни­те е и име­то. На­ци­о­нал­на­та при­пад­ност е пра­вил­ни­от израз. Не ни се пра­ви ова за­ра­ди име­то, ту­ку за да ис­чез­не­ме ка­ко на­род. И ние поч­нав­ме да се за­бо­ра­ва­ме ка­ко на­род. Не гле­дај­ќи де­ка ако се за­бо­ра­ви­те ка­ко на­род, и суд­би­на­та ќе ве за­бо­ра­ви. И ова е еден знак од суд­би­на­та, „ка­де сте“. Ка­ко што ви­ка­ат Аме­ри­кан­ци­те, по­вик за бу­де­ње – wake up call. Ние во пес­ни има­ме „Раз­бу­ди се, не спиј ти“, а во жи­во­тот не. Са­ка­ат да нѐ раз­не­би­тат, да нѐ уни­штат ка­ко на­род. Ма­ке­дон­ци­те не сме­ат не са­мо да се зем­ја­ни, не сме­ат ни да се жи­ви! За­тоа За­ев ни по­ну­ди жи­вот. На­ци­о­нал­но­то раз­не­би­ту­ва­ње е са­мо во­вед во тој про­цес. Оти ако го да­де­те име­то, ќе не­ма­те пот­пор­на точ­ка, и вие не сте ве­ќе ни на­род. И за­тоа јас да сум на ме­сто­то на вла­ста, јас би им пред­ло­жил на Гр­ци­те офи­ци­јал­но да вле­зе­ме во ООН ка­ко ма­ке­дон­ски на­род, ка­ко ма­ке­дон­ски ја­зик, а по­тоа мо­же да раз­го­ва­ра­ме за име­то. Да раз­го­ва­ра­ме, а не да го да­де­ме!

Кол­ка­ви ра­ни ќе отво­ри се­то тоа, кол­ку вре­ме ќе би­де по­треб­но за да се за­ле­чат?

Ге­ор­ги­ев­ски: Тоа е пра­ша­ње од ми­ли­он до­ла­ри. Не знам. 2017 го­ди­на ќе би­де го­ди­на на пре­ври­ва­ње, ка­ко за ви­но. На вре­ме­то се ку­пу­ва­ше гроз­је, се ту­ра­ше ви­но до­ма, па се про­це­си­ра­ше. Та­ка што 2017 го­ди­на ќе би­де пре­ври­ва­ње­то. А по­тоа ши­ра­та ќе вле­зе во нај­у­ба­во­то ви­но, мла­до­то ви­но, на­ше­то ма­ке­дон­ско ви­но ќе би­де нај­у­ба­во. За­тоа што има сон­це. Не мо­же Гос­под да ве бла­гос­ло­ви со тол­ку го­ле­ма уба­ви­на за да ве каз­ни.

Разговараше: Наум Стоилковски
Фото: Александар Ивановски
(Интервјуто со Љубиша Георгиевски е објавено во 235. број на неделникот Република, 3.03.2017)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.