Има ли компас во МПЦ-ОА?

Колумнист: Горан Момироски

Пос­лед­ни­те слу­чу­ва­ња со краж­би­те на ико­ни од ма­ке­дон­ски­те пра­вос­лав­ни хра­мо­ви по­втор­но, по кој знае кој пат, ја исфр­ли­ја на ви­де­ли­на се­та без­и­деј­ност и не­ор­га­ни­зи­ра­ност на Ма­ке­дон­ска­та пра­вос­лав­на цр­ква, по­точ­но на чле­но­ви­те на Све­ти­от си­нод на МПЦ-ОА.

Иа­ко со ве­ко­ви би­ла те­мел на кој се гра­дел суп­стра­тот на чи­ја ос­но­ва е фор­ми­ра­на ма­ке­дон­ска­та на­ци­ја, цр­ква­та сѐ по­ве­ќе се пре­тво­ра во би­ро­крат­ско–па­ра­зит­ски ме­ха­ни­зам кој жи­вее и функ­ци­о­ни­ра, пред сѐ, за се­бе, а не за вер­ни­ци­те. Со го­ди­ни за­шти­ту­ва­на ка­ко ми­ле­ни­че на се­ко­ја власт, МПЦ–ОА во пос­лед­ни­ве го­ди­ни пре­рас­на во ин­сти­ту­ци­ја што се ин­те­ре­си­ра за па­ри и ма­те­ри­јал­ни вред­но­сти на­ме­сто да се за­ни­ма­ва со ши­ре­ње на ду­хов­ни­те вред­но­сти.

Се раз­би­ра, не е сѐ та­ка цр­но во МПЦ-ОА. Та­му, без­дру­го, има из­во­нред­ни ду­хов­ни­ци, ин­те­ле­кту­ал­ци, аске­ти кои си­от свој жи­вот го по­све­ти­ле на ве­ра­та и на об­но­ву­ва­ње и по­ма­га­ње на раз­ни­ша­ни­от, од мно­гу пре­мре­жи­ња, на­ци­о­на­лен дух. Слу­чај­но или не, нај­го­лем дел од тие лу­ѓе во мо­мен­тов не се ме­ѓу тие што го има­ат нај­сил­ни­от збор при ре­ша­ва­ње на стра­те­ги­ски­те пра­ша­ња со кои се со­о­чу­ва Ма­ке­дон­ска­та пра­вос­лав­на цр­ква.

Не­ве­ро­јат­но е што ре­чи­си це­ло­то при­сус­тво во јав­но­ста, освен на­ста­пи­те на го­ле­ми­те праз­ни­ци, на чле­но­ви­те на Све­ти­от си­нод на МПЦ е по­вр­за­но со слу­чаи кои има­ат вр­ска со па­ри, имо­ти, ин­ве­сти­ции, сме­тки, из­нај­му­ва­ње хо­те­ли и слич­ни афе­ри кои ни од­да­ле­ку не би тре­ба­ло да би­дат дел од сли­ка­та за оваа вер­ска ор­га­ни­за­ци­ја. И при­тоа ре­чи­си ни­ко­гаш не слуш­нав­ме об­јас­ну­ва­ње од од­го­вор­ни­те во Си­но­дот за си­те афе­ри со кои се по­вр­зу­ва цр­ква­та.

Слич­но се слу­чи и де­но­ви­ве ко­га на­ме­сто да из­ле­зе и отво­ре­но да ка­же што пла­ни­ра да пре­зе­ме за да го спре­чи кра­де­ње ико­ни од ико­но­ста­си­те во сто­ти­ци неј­зи­ни хра­мо­ви, МПЦ-ОА пре­ку со­оп­ште­ние на неј­зи­ни­от порт­па­рол, вла­ди­ка­та Ти­мо­теј, се од­лу­чи да се прес­ме­ту­ва со авто­рот на ко­лум­на­та во „Ре­пуб­ли­ка“ об­ви­ну­вај­ќи де­ка апе­лот да се сто­ри не­што и да се за­пре ду­хов­на­та ка­та­стро­фа бил тен­ден­ци­о­зен и зло­на­ме­рен. Исто ка­ко Па­ско Куз­ман, кој об­ви­ну­ва де­ка но­ви­на­ри што не ги зна­ат за­ко­ни­те и над­леж­но­сти­те на ин­сти­ту­ци­и­те не­ма­ат пра­во да пи­шу­ва­ат за бол­ка­та на си­те пра­вос­лав­ни вер­ни­ци. За да се „обез­бе­ди“ це­лос­но од гри­жа­та на со­вест, вла­ди­ка­та Ти­мо­теј нај­де уште еден кри­вец. Спо­ред не­го­ва­та ре­ак­ци­ја, ин­ди­рект­но за краж­ба­та на ико­ни ги об­ви­ну­ва чле­но­ви­те на цр­ков­ни­от од­бор во се­ло­то Ла­за­ро­по­ле, кои ја од­би­ле не­го­ва­та по­ну­да за обез­бе­ду­ва­ње на цр­ква­та.

Се раз­би­ра, вла­ди­ка­та мол­чи за дру­ги­те се­ла, ка­ко, на при­мер, Дол­но Мел­ни­ча­ни, кое ни­ко­гаш не го по­се­тил, ду­ри ни пред не­кол­ку го­ди­ни ко­га мо­же­ше да пад­не дол­ни­от ѕид на цр­ква­та, ко­ја е об­но­ве­на пред по­ве­ќе од 130 го­ди­ни. Ти­мо­теј мол­чи и зо­што го од­бил пред­ло­гот на охрид­ска­та по­ли­ци­ја на вра­ти­те на си­те за­гро­зе­ни цр­кви во кои има вред­ни ар­те­фа­кти да се ста­ват че­лич­ни ши­ни кои ќе ја отеж­нат цел­та на крад­ци­те. То­гаш тој из­ја­вил де­ка не­го­ва­та епар­хи­ја не­ма па­ри за та­ква опе­ра­ци­ја.

Ка­ко и Ти­мо­теј, мол­чи и Па­ско Куз­ман, кој бил дел од ра­бот­на­та гру­па што пред че­ти­ри го­ди­ни го од­би­ла пред­ло­гот на нев­ла­ди­на­та ор­га­ни­за­ци­ја „Син штит“ за за­шти­та на цр­кви­те. При­тоа, во ре­ак­ци­ја­та на овие двај­ца Ма­ке­до­ни­ја се по­сра­мо­ти приз­на­вај­ќи де­ка не­ма ме­ха­ни­зам со кој мо­же да се ре­ши овој кри­ми­на­лен тренд.

За­мис­ле­те ка­кво срам­но ре­ше­ние по­ну­ди Па­ско Куз­ман, а МПЦ го при­фа­ти без ни­ка­ква за­мер­ка. Ико­ни­те кои со ве­ко­ви би­ле дел од вер­ски­те хра­мо­ви се­га на­си­ла или со сог­лас­ност се тр­га­ат од ико­но­ста­си­те, не­што што се слу­чу­ва­ло са­мо во по­жар или во вој­на, и тоа при­вре­ме­но. МПЦ-ОА со тоа приз­на де­ка се пов­ле­ку­ва од ве­ков­но­то при­сус­тво во го­лем број се­ла во за­пад­на Ма­ке­до­ни­ја, ме­ѓу тие ло­ка­ции и од Ла­за­ро­по­ле, ка­де што пред две го­ди­ни на Илин­ден пог­ла­ва­рот Сте­фан, на­ме­сто по све­че­на­та ли­тур­ги­ја да се поз­дра­ви со вер­ни­ци­те, од зад­на­та вра­та на цр­ква­та со сво­јот „мер­це­дес“ го на­пу­шти се­ло­то, кое де­но­ви­ве бе­ше на удар на крад­ци­те.

Авто­рот на овие ре­до­ви на­ив­но, со го­ди­ни оче­ку­ва­ше де­ка МПЦ-ОА, за­ра­ди се­бе, но пред сѐ за­ра­ди сво­и­те вер­ни­ци од чии па­ри, во крај­на ли­ни­ја, и жи­вее, ќе по­ка­же доб­лест и на­ме­сто да ужи­ва во жи­во­тот, ќе се сим­не ме­ѓу сво­ја­та пас­тва. За жал, тоа не се слу­чи и, нај­ве­ро­јат­но, не­ма да се слу­чи. Очиг­лед­но е де­ка нај­го­ле­ми­от дел од вла­ди­ци­те што ја во­дат глав­на­та игра во кре­и­ра­ње­то на по­ли­ти­ка­та на МПЦ не­ма­ат си­ла да се со­о­чат со ви­сти­на­та. Да раз­бе­рат де­ка вер­ни­ци­те што го да­ва­ат и пос­лед­но­то де­нар­че за кр­ште­вка, не дај бо­же, по­греб или за осве­ту­ва­ње на до­мот, од нив оче­ку­ва­ат ли­де­ри, оче­ку­ва­ат ду­хов­но водс­тво, кое не мо­же да се слу­чи сѐ до­де­ка нив­ни­от при­о­ри­тет има и лу­кра­тив­на, а сѐ по­мал­ку ду­хов­на при­ро­да.

Тоа, пак, што не се по­ја­ву­ва во ме­ди­у­ми­те е нај­мал­ку двој­но по­ло­шо. Биз­нис-ре­ла­ции, ин­ве­сти­ции во нед­ви­жен имот, ку­пу­ва­ње ак­ции, бли­ски ре­ла­ции со при­пад­нич­ки на жен­ски­от пол и, се раз­би­ра, во­о­би­ча­е­на­та при­чи­на за гнев кај се­кој про­се­чен вер­ник. Ска­пи­те авто­мо­би­ли што ги во­зат вла­ди­ци­те ве­ќе се до­жи­ву­ва­ат ка­ко нор­мал­но од­не­су­ва­ње.

Од ова, се­ка­ко, мо­ра да се иск­лу­чи по­ни­ско­то све­штенс­тво кое се во­зи во крн­тии по ма­ке­дон­ски­те бес­па­ќа, до­де­ка нив­ни­те на­дре­де­ни ужи­ва­ат во ко­жа и во сто­ти­ци коњ­ски си­ли, а при­тоа ре­тко или ни­ко­гаш не па­ту­ва­ат по пла­нин­ски па­ти­шта за ка­де што, на­ви­сти­на, се по­треб­ни џи­по­ви.

Кај го­лем дел од вла­ди­ци­те, се раз­би­ра, по­стои и ви­стин­ски аске­ти­зам, ду­хов­ни ква­ли­те­ти и мо­же­би тие не са­ка­ат да збо­ру­ва­ат за сво­и­те ква­ли­те­ти, но ре­чи­си е не­ве­ро­јат­но де­ка на пр­сти­те од ед­на­та ра­ка мо­же да се на­бро­јат све­ште­ни­ци­те што се­дат во Си­но­дот, а за кои поз­на­ва­чи­те мо­жат да ка­жат де­ка се лу­ѓе на ме­сто, со си­те ни­ша­ни. Да ми про­стат, ама те­шко е да се по­ве­ру­ва де­ка на­ро­дот гре­ши ду­ри и ко­га има не­га­ти­вен став за нив.

Ни­ед­на бол­ни­ца, ни­ед­на ху­ма­ни­тар­на ак­ци­ја, ре­тки оби­ди за по­мош на мно­гу­дет­ни или со­ци­јал­но за­гро­зе­ни се­мејс­тва, са­мо мал број про­е­кти во кои се вр­ши еду­ка­ци­ја на де­ца и на во­зрас­ни вер­ни­ци. И молк. Молк за нај­го­ле­ма­та краж­ба во ма­ке­дон­ска­та исто­ри­ја. Краж­ба што не се слу­чи­ла ни­ту во тур­ско ни­ту во ка­ур­ско.

Се раз­би­ра, вла­ди­ци­те и ар­хи­е­пи­ско­пот се из­бра­ни до гро­ба и смеш­но ќе би­де да се ба­ра не­кои од нив да си за­ми­нат. Осо­бе­но се­га ко­га им трг­на на си­те по­ли­ња, освен на ду­хов­но­то. Но, ако се до­вол­но свес­ни што им се слу­чу­ва, и на нив и на си­те нас што се сме­та­ме за вер­ни­ци, тре­ба да раз­мис­лат и да сто­рат не­што до­де­ка сѐ уште има вре­ме. Мо­ра да ста­нат свес­ни де­ка со сво­е­то по­ве­де­ние, ако не про­ме­нат не­што во сво­е­то раз­мис­лу­ва­ње и од­не­су­ва­ње, не­ма да ја за­гро­зат са­мо сво­ја­та ид­ни­на ка­ко по­чи­ту­ва­ни од вер­ни­ци­те, ту­ку ќе на­пра­ват и не­по­прав­ли­ва ште­та за мно­гу ид­ни ге­не­ра­ции. Пред да ста­не пре­доц­на за сѐ.

Вла­ди­ка аме­ри­кан­ско-ка­над­ски Ме­то­диј:

Од­го­вор­но­ста е во нас

Ка­ко да се вра­ти бли­ско­ста ме­ѓу пра­вос­лав­ни­от на­род и цр­ква­та. По­стои ед­но мис­ле­ње, кое е сѐ по­при­сут­но, де­ка цр­ква­та сѐ по­ве­ќе се од­да­ле­чу­ва од вер­ни­ци­те?
– Нај­важ­но од сѐ е цр­ква­та да оста­не цр­ква, од­нос­но да им одо­лее на си­те оби­ди за се­ку­ла­ри­за­ци­ја и за про­фа­ни­ра­ње на цр­ква­та. Она што тре­ба да го на­пра­ви­ме е ви­стин­ска ду­хов­на ми­си­ја за ко­ја се­кој пра­вос­ла­вен Ма­ке­до­нец е же­ден. И ако на­ви­сти­на по­ста­пу­ва­ме та­ка, а тоа е за­ко­нот на сло­бо­да­та за ко­ја збо­ру­ва еван­ге­ли­е­то, мис­лам де­ка ќе има­ме ус­пех и цр­ква­та ќе прос­пе­ри­ра.

Кол­ка­ва е од­го­вор­но­ста на нај­ви­со­ко­то све­штенс­тво во спро­ве­ду­ва­ње­то на овие прин­ци­пи?
– Вла­ди­ци­те и све­ште­ни­ци­те, зна­чи оние што тре­ба да го учат на­ро­дот, се учи­те­ли пар ексе­ланс. Во таа смис­ла нив­на­та од­го­вор­ност е нај­го­ле­ма.

Пра­ват ли до­вол­но?
– Јас мо­жам да ка­жам за се­бе, дру­ги­те са­ми ќе го­во­рат за се­бе. Се тру­дам, а Гос­под Бог е све­док кол­ку е ви­сти­на де­ка пра­ви­ме сѐ што тре­ба.

(објавено во 35. број на неделникот „Република“, 3.05.2013)

Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот.

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.