Ана Јовковска: На луѓето не им се потребни само турски серии

Во рам­ки­те на „Кул­тур­ни­те при­каз­ни“ на де­ле­га­ци­ја на Европ­ска­та уни­ја и на Ин­фо-цен­та­рот на ЕУ во Скоп­је, поч­на да се од­ви­ва „Про-кни­жи го умот“, пла­тфор­ма за кре­а­ти­вен ди­ја­лог низ култ­ни европ­ски авто­ри и де­ла. Пр­ва­та де­ба­та бе­ше во чест на авто­рот Ерих Фром и не­го­во­то култ­но де­ло „Да се има или да се би­де“. Те­ма­та бе­ше „Ан­ти­кон­су­ме­ри­мот во ера на про­да­ва­ње брен­до­ви и ду­ши“, а учес­ни­ци во па­нел-ди­ску­си­ја­та беа пи­са­те­лот Го­це Сми­лев­ски и пи­са­те­лот и про­фе­сор Вла­ди­мир Мар­ти­нов­ски. Автор­ка на кон­цеп­тот и мо­де­ра­тор­ка на три­би­ни­те е Ана Јо­вков­ска.

– Ни­ко­гаш не­ма да пре­ста­нам да ве­ру­вам де­ка низ кул­тур­на ре­пре­зен­та­ци­ја, ди­ја­лог и еду­ка­ци­ја мо­же да се по­стиг­нат ре­зул­та­ти во кре­и­ра­ње сло­бод­но, отво­ре­но и кре­а­тив­но оп­штес­тво – ве­ли Јо­вков­ска во ин­терв­ју за „Ре­пуб­ли­ка“.

Во април во Скоп­је го поч­ну­ва­те про­е­ктот „Про-кни­жи го умот“, пла­тфор­ма за кре­а­ти­вен ди­ја­лог на кој пре­ку три­би­ни и де­ба­ти ќе се од­бе­ле­жат не­кол­ку ју­би­леи и го­диш­ни­ци во 2016 го­ди­на. Мо­же ли да ни ка­же­те ка­ко е за­мис­лен, кој ќе учес­тву­ва на три­би­ни­те?

ЈОВКОВСКА: Не­кои про­е­кти ми се на­ви­сти­на мев­лем за ду­ша. Овој е еден од нив. Иде­ја­та ја до­бив од го­диш­нинци­те во 2016 го­ди­на на култ­ни кни­жев­ни и фи­ло­зоф­ски де­ла и ја раз­вив во еден кре­а­ти­вен спој на европ­ски авто­ри што из­вр­ши­ле огром­но вли­ја­ние на свет­ска­та кул­тур­на исто­ри­ја ка­ко Ерих Фром, Вал­тер Бен­ја­мин, Ор­вел, Хакс­ли, Фу­ко, Ла­кан и жи­ви де­ба­ти на те­ми што про­из­ле­гу­ва­ат од нив­ни­те ра­ко­пи­си, но и од ло­кал­ни­от со­цио-кул­ту­рен кон­текст. Глав­ни про­та­го­ни­сти, по­крај овие ле­ген­ди, ќе би­дат на­ши еми­нент­ни пи­са­те­ли, умет­ни­ци, про­фе­со­ри, ре­жи­се­ри. Про­е­ктот е дел од „Кул­тур­ни­те при­каз­ни“ на де­ле­га­ци­ја­та на Европ­ска­та уни­ја и прет­ста­ву­ва се­ри­ја од де­ба­ти што ќе се слу­чу­ва­ат во април и во мај во Скоп­је во Ин­фо-цен­та­рот на ЕУ, но и на раз­лич­ни ло­ка­ции во по­ве­ќе гра­до­ви низ зем­ја­ва ка­ко Би­то­ла, Те­то­во, Ве­лес… По­крај фор­мал­ни­от, де­ба­тен дел, оваа пла­тфор­ма за кре­а­ти­вен ди­ја­лог го вклу­чу­ва и мо­мен­тот на со­ци­ја­ли­за­ци­ја и на ин­тер­кул­тур­на раз­ме­на, пре­ку одре­де­ни спе­ци­фи­ки на европ­ски­те кул­ту­ри и тра­ди­ции ка­ко ти­пич­на му­зи­ка, хра­на и пи­ја­ла­ци за одре­де­на зем­ја спо­ред по­тек­ло­то на авто­рот во фо­ку­сот. Зна­чи, кре­а­тив­но­то дру­же­ње е не­из­беж­но.

Ва­кви­те про­е­кти за ме­не се мо­рал­на об­вр­ска или ми­си­о­нер­ска ра­бо­та

На кои те­ми ќе се раз­го­ва­ра на де­ба­ти­те? На­ја­ве­ни беа те­ми­те за „Ан­ти­кон­су­ме­риз­мот во ера на про­да­ва­ње брен­до­ви и ду­ши“ и „Тех­но­ло­ги­ја­та и умет­ност – ре­во­лу­ци­ја или ху­ма­ни­за­ци­ја“?

ЈОВКОВСКА: Следнaта три­би­на е на те­ма „Тех­но­ло­ги­ја и умет­ност – ре­во­лу­ци­ја или ху­ма­ни­за­ци­ја“, а во чест на из­во­нред­ни­от Вал­тер Бен­ја­мин, во Би­то­ла, во Цен­та­рот за кул­ту­ра на 12 април, втор­ник, во 20 ча­сот. Го­вор­ни­ци ќе би­дат поз­на­ти­от фи­ло­зоф и есте­ти­чар, про­фе­со­рот Иван Џе­па­ров­ски и  кул­тур­ни­от ра­бот­ник и истра­жу­вач Бил­ја­на Та­ну­ров­ска – Ќу­ла­вков­ски. Во те­кот на април и на мај ќе сле­ду­ва­ат и де­ба­ти на те­ми­те: „Ме­ди­ум­ски спе­ктакл и но­ви­от ја­зик на про­па­ган­да­та“, „Да се има или да се би­де“, „Со­ци­јал­на прав­да и пси­хо­ло­ги­ја на ез­гил“, „Се­ксу­ал­на ли­бе­ра­ли­за­ци­ја, ма­ску­ли­ност и сте­ре­о­ти­пи во бор­ба­та за ро­до­ва рам­но­прав­ност“ и дру­ги.

Мо­жат ли ва­кви три­би­ни и де­ба­ти да го по­диг­нат на по­ви­сок сте­пен кул­тур­но­то мил­је во ова по­тро­шу­вач­ко оп­штес­тво­то во кое сѐ по­мал­ку има па­ри за кон­су­ми­ра­ње кул­ту­ра?

ЈОВКОВСКА: Ва­кви­те про­е­кти за ме­не се мо­рал­на об­вр­ска или ми­си­о­нер­ска ра­бо­та. Не­ка­ков спој ме­ѓу кре­а­тив­но­то но­ви­нарс­тво, кул­ту­ро­ло­шки­те сту­дии, еду­ка­ци­ја­та или жел­ба­та за спо­де­лу­ва­ње зна­е­ња и по­сто­ја­но уче­ње, ети­ка­та и акти­виз­мот. Пре­ку три­би­ни­те од пла­тфор­ма­та „Про-кни­жи го умот“ ќе се оби­де­ме да ја вра­ти­ме кул­ту­ра­та на де­ба­та ме­ѓу гра­ѓа­ни­те и да ги пот­тик­не­ме ло­кал­ни­те за­ед­ни­ци на актив­но учес­тво во те­ми и пра­ша­ња што го об­ла­го­ро­ду­ва­ат ло­кал­ни­от кул­ту­рен кон­текст и нив­ни­от жи­вот, пред сѐ. Ни­ко­гаш не­ма да пре­ста­нам да ве­ру­вам де­ка низ кул­тур­на ре­пре­зен­та­ци­ја, ди­ја­лог и еду­ка­ци­ја мо­же да се по­стиг­нат ре­зул­та­ти во кре­и­ра­ње сло­бод­но, отво­ре­но и кре­а­тив­но оп­штес­тво. На лу­ѓе­то не им се по­треб­ни са­мо тур­ски се­рии, ре­ал­ни еми­сии и де­гар­ди­рач­ки за­бав­ни со­др­жи­ни, кои им пра­ват са­мо мо­мен­тен при­вид на сре­ќа и на смеа. Ра­до­ста е па­тот на по­тра­га­та по смис­ла­та. Таа по­не­ко­гаш се крие и во оре­во­ва­та луш­па, не бле­ска од свет­леч­ки­от ТВ-екран.

На 8 и на 11 април на Фи­ло­ло­шки­от фа­кул­тет „Бла­же Ко­не­ски“ во Скоп­је и на Фа­кул­те­тот за драм­ски умет­но­сти ќе се ор­га­ни­зи­ра­ат сту­дент­ски де­ба­ти во рам­ки на про­е­ктот „Шекс­пир жи­вее“, во рам­ки на од­бе­ле­жу­ва­ње на го­диш­ни­на­та на кни­жев­ни­от ге­ниј Ви­ли­јам Шекс­пир и 400 го­ди­ни од не­го­ва­та смрт, во ор­га­ни­за­ци­ја на Бри­тан­ски­от со­вет и на Бри­тан­ска­та ам­ба­са­да во Скоп­је. За што ќе се раз­го­ва­ра?

ЈОВКОВСКА: На сту­дент­ски­те три­би­ни ќе се раз­го­ва­ра на мно­гу те­ми што се ди­рект­на инс­пи­ра­ци­ја од Шекс­пи­ро­ви­те дра­ми и по­е­ми, а во исто вре­ме се зна­чај­ни пра­ша­ња и проб­ле­ми на де­неш­ни­на­та. Моќ и власт, ди­скри­ми­на­ци­ја, ро­дов иден­ти­тет, вер­ска то­ле­ран­ци­ја, мо­рал, ко­му­ни­ка­ци­ја и по­пу­лар­на кул­ту­ра…. Вил­јам Шекс­пир, нај­до­бри­от бри­тан­ски по­ет и дра­ма­тург, ќе би­де акту­а­ли­зи­ран низ не­кол­ку те­мат­ски це­ли­ни: „Ме­та­мор­фо­зи­те на Шекс­пир“ на проф. Рај­на Ко­шка – Хот, „Шекс­пир и ин­тер­кул­тур­на­та ко­му­ни­ка­ци­ја“ на проф. Ан­то­а­не­ла Пе­тков­ска и „Бе­скра­ен про­стор на оре­во­ва­та луш­па“ на пи­са­те­лот Го­це Сми­лев­ски. Три­би­ни­те се од отво­рен ка­ра­ктер, поч­ну­ва­ат во 12 ча­сот и се до­бро­дој­де­ни си­те љу­би­те­ли на Шекс­пи­ро­ви­от тво­реч­ки опус.

Пред 10 ме­се­ци ја из­да­де кни­га­та „Пул­сот и вре­ме­то“. Ќе имаш друж­ба со чи­та­те­ли­те на прет­стој­ни­от Са­ем на кни­га­та. Освен во Скоп­је, кни­га­та до­жи­веа про­мо­ци­ја и во по­ве­ќе од де­сет гра­да низ Ма­ке­до­ни­ја. Ка­ков е од­ѕи­вот, да­ли „Пул­сот и вре­ме­то“ уште бу­ди за­ин­те­ре­си­ра­ност кај  чи­та­те­ли­те?

Пре­ку три­би­ни­те од пла­тфор­ма­та „Про-кни­жи го умот“ ќе се оби­де­ме да ја вра­ти­ме кул­ту­ра­та на де­ба­та ме­ѓу гра­ѓа­ни­те

ЈОВКОВСКА: Да, и пре­среќ­на сум по­ра­ди го­ле­ми­от ин­те­рес за кни­га­та. Не­ма по­го­ле­ма са­ти­сфак­ци­ја за авто­рот од тоа не­го­во­то де­ло до­бро да ко­му­ни­ци­ра со чи­та­те­ли­те. Го­ле­ма об­вр­ска и на­пор ми бе­ше да ор­га­ни­зи­рам и да на­пра­вам пре­ку де­сет про­мо­ции во раз­лич­ни гра­до­ви низ зем­ја­ва, но и ви­стин­ско за­до­волс­тво. Ре­тко кои на­ши авто­ри го пра­кти­ку­ва­ат тоа за­тоа што зна­е­ме де­ка, обич­но, про­мо­ци­и­те се слу­чу­ва­ат са­мо во Скоп­је и, евен­ту­ал­но, во уште ед­но до две дру­ги ме­ста, но сме­там де­ка ва­кви­от по­тег е во при­лог на де­цен­тра­ли­за­ци­ја­та на кул­ту­ра­та за ко­ја се за­ла­га­ме. Кај нас кул­ту­ра­та е, глав­но, на мар­ги­ни­те и на про­мо­ци­и­те ги пра­вев без ни­ту еден спон­зор и иа­ко ми не­до­сти­га­ше фи­нан­си­ска по­мош, се­пак ус­пе­ав­ме да по­ка­же­ме де­ка ко­га се са­ка сѐ се мо­же. Низ 10 гра­до­ви во Ма­ке­до­ни­ја до­не­сов пре­ку 20 раз­лич­ни про­мо­то­ри и еми­нент­ни учес­ни­ци во па­нел-ди­ску­си­ја на кои сум им бе­скрај­но бла­го­дар­на што ми по­мог­наа во мо­јот сон кни­га­та да до­пре до си­те ви­стин­ски чи­та­те­ли, а не са­мо до скоп­ја­ни. Си­те про­мо­ции беа мно­гу по­се­те­ни и со раз­ли­чен кон­цепт. На кра­јот на кра­и­шта­та, лу­ѓе­то што са­ка­ат да ја чи­та­ат мо­ја­та кни­га и кои 20 го­ди­ни ме гле­да­ле во мо­и­те еми­сии на те­ле­ви­зи­ја, зас­лу­жу­ва­ат да ме за­поз­на­ат во жи­во и да по­раз­го­ва­ра­ме на мно­гу за­ед­нич­ки те­ми. Ка­ко ме­ди­ум­ско ли­це, ни­ко­гаш не сум др­же­ла ели­ти­стич­ка ди­стан­ца со пуб­ли­ка­та, па не ми па­ѓа на па­мет тоа да го пра­вам ни­ту во кни­жев­ни­те во­ди. Ед­на та­ква отво­ре­на друж­ба ќе би­де и мо­е­то учес­тво на „Са­е­мот на кни­га“ на 16 април, са­бо­та, во 18.00 ча­сот, во ор­га­ни­за­ци­ја на из­да­вач­ка­та ку­ќа „Ма­ти­ца ма­ке­дон­ска“. Се на­де­вам ќе се ви­ди­ме на „Са­ем на кни­га“, а ве­ру­вам и прет­ход­но на не­кои од мо­и­те три­би­ни „Про-кни­жи го умот“  или, пак, на сту­дент­ски­те де­ба­ти „Шекс­пир жи­вее“ на кои оче­ку­вам да има­ме ин­те­ра­ктив­на пуб­ли­ка.  Ко­га ра­бо­та­та ви е љу­бов, се­ко­ја об­вр­ска е за­до­волс­тво.

Раз­го­ва­ра­ше: Але­ксан­дра М. Бун­да­лев­ска
Фо­то: Але­ксан­дар Ива­нов­ски

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.