Дуковски: Од „Изгубени Германци“ ќе направам и филм

Ос­но­ва­та на при­каз­на­та на „Из­гу­бе­ни Гер­ман­ци“ е ви­стин­ска при­каз­на. Бев мно­гу вр­зан со мо­јот по­ко­ен де­до Ри­сто, кој по вој­на­та, во 1946 го­ди­на ра­бо­тел во служ­ба за за­шти­та на на­ци­о­нал­ни бо­гат­ства. Од Бел­град стиг­на­ла тај­на ди­ре­кти­ва да се од­не­сат мно­гу лу­ѓе и тех­ни­ка во не­кој на­пу­штен руд­ник на тро­ме­ѓе­то со Бу­га­ри­ја и со Гр­ци­ја. Ти­то доз­нал де­ка од тој руд­ник за вре­ме на вој­на­та стиг­ну­ва­ле го­ле­ми из­но­си во гер­ман­ска­та др­жав­на ка­са. А, всуш­ност, во тој руд­ник би­ле за­сол­не­ти де­ца на бо­га­ти ин­ду­стри­јал­ци и де­ца на бли­ски на­ци­сти. Тие се ре­гру­ти­ра­ни, но жи­ве­е­ле ов­де скри­е­ни од фрон­тот и од вој­на­та.

Со тек­сто­пи­се­цот на но­ва­та те­а­тар­ска прет­ста­ва „Из­гу­бе­ни Гер­ман­ци“, ко­ја пре­ми­ер­но бе­ше из­ве­де­на на 6 фе­вру­а­ри, раз­го­ва­рав­ме не­по­сред­но пред пре­ми­е­ра­та. На би­ле­тар­ни­ца­та на МНТ ве­ќе се про­да­ва не­го­ви­те со­бра­ни дра­ми, ме­ѓу кои е и тек­стот за оваа прет­ста­ва. Де­јан Ду­ков­ски бе­ше во ис­че­ку­ва­ње да се об­ја­ви и но­ва­та вер­зи­ја на „Из­гу­бе­ни Гер­ман­ци , таа игра­на­та, соз­да­де­на со са­мо­то соз­да­ва­ње на прет­ста­ва­та. Или, ка­ко што би ре­кол тој – „Из­гу­бе­ни Гер­ман­ци“ има две вер­зии – ли­те­рар­на и игра­на. Уме­рен во кри­ти­ки­те, но не се ште­ди во по­фал­би­те за ти­мот со кој ра­бо­те­ше на но­во­то те­а­тар­ско де­ло. Раз­го­ва­рав­ме во би­фе­то на МНТ, до­де­ка акте­ри­те се под­го­тву­ваа за пос­лед­на­та про­ба пред пре­ми­е­ра­та.

Ка­ко дој­де до иде­ја да се соз­да­де „Из­гу­бе­ни Гер­ман­ци“?
Дуковски: Тек­стот го на­пи­шав по на­рач­ка од Фран­кфурт. Има­ше чи­та­ње та­му, со пуб­ли­ка. Но, ме­не ми е дра­го што пра­из­вед­ба­та на овој текст е ту­ка. Осо­бе­но што е во ре­жи­ја на Сло­бо­дан Ун­ков­ски и што ра­бо­там со оваа актер­ска еки­па. Сум ра­бо­тел во мно­гу те­а­три, со мно­гу ре­жи­се­ри, но за ме­не се­ко­ја прет­ста­ва со Ун­ко ми е по­себ­но искус­тво. За ме­не ова е врв. Ун­ко за ме­не е еден од нај­до­бри­те ре­жи­се­ри. Осо­бе­но ми е драг на­чи­нот на кој тој ра­бо­ти. Осо­бе­но ми е дра­го што сум со мо­ја­та еки­па. То­ни Ми­хај­лов­ски има игра­но во си­те мои тек­сто­ви што би­ле по­ста­ве­ни. Сме ра­бо­те­ле мно­гу со си­те акте­ри од оваа прет­ста­ва. Овој текст ми­на­та­та го­ди­на ја до­би на­гра­да­та „Ко­ле Ча­шу­ле“, ко­ја за прв­пат се во­ве­де кај нас. Се пок­ло­пи­ја не­кои ра­бо­ти, ка­ко на при­мер Ун­ков­ски да ра­бо­ти по­втор­но во МНТ.

Тоа што тек­стот е на­пра­вен по на­рач­ка од Фран­кфурт зна­чи де­ка ќе се ра­бо­ти и во Гер­ма­ни­ја?
Дуковски: Да, си­гур­но. Ми бе­ше важ­но пра­из­вед­ба­та да би­де ту­ка. Кој те­а­тар ќе би­де, не знам. Чи­та­ње­то по­ми­на, кри­ти­ки­те за тек­стот беа до­бри. Знам де­ка има не­кои за­ин­те­ре­си­ра­ни те­а­три. Се на­де­вам оваа прет­ста­ва ќе оти­де на фе­сти­ва­ли. Се на­де­вам де­ка и ова чи­та­ње ќе пре­диз­ви­ка ин­те­рес, ба­рем на ин­тер­на­ци­о­нал­ни­те фе­сти­ва­ли.

На кон­фе­рен­ци­ја­та за пе­чат ре­ко­вте де­ка овој текст се ба­зи­ра на ви­стин­ска при­каз­на.
Дуковски: Бев мно­гу вр­зан со мо­јот по­ко­ен де­до Ри­сто. Тој по вој­на­та, во 1946 го­ди­на ра­бо­тел во служ­ба за за­шти­та на на­ци­о­нал­ни бо­гат­ства. Ми рас­ка­жу­ва­ше де­ка во 1946 го­ди­на стиг­на­ла од Бел­град тај­на ди­ре­кти­ва да се од­не­сат мно­гу лу­ѓе и тех­ни­ка во не­кој на­пу­штен руд­ник на тро­ме­ѓе­то со Бу­га­ри­ја и со Гр­ци­ја. Це­ло­то ло­кал­но на­се­ле­ние зна­е­ло де­ка тој руд­ник е на­пу­штен мно­гу одам­на, де­ка не­ма ни­што. Но, би­ло на­ра­ча­но да се ко­па, си­те ко­па­ле, не­ма­ло ни­што. Се чу­де­ле што е ра­бо­та­та. А, ко­ја е при­каз­на­та? Ка­ко што пад­нал Бер­лин, ка­ко што влег­ле Ру­си­те, Ти­то ус­пе­ал да до­бие мно­гу пе­дант­на гер­ман­ска до­ку­мен­та­ци­ја де­ка тој руд­ник за вре­ме на вој­на­та ста­нал мно­гу зна­ча­ен. Стиг­ну­ва­ле го­ле­ми из­но­си во гер­ман­ска­та др­жав­на ка­са од тој руд­ник. А, всуш­ност, де­ца на бо­га­ти ин­ду­стри­јал­ци и де­ца на бли­ски на­ци­сти би­ле за­сол­не­ти во тој руд­ник за да не одат на опас­ни фрон­то­ви. Руд­ни­кот, всуш­ност, бил за­сол­ни­ште, скри­ва­ли­ште за тие де­ца, кои ни­што не пра­ве­ле. Има­ле сѐ, сѐ им сти­га­ло од над­вор. Тие би­ле ре­гру­ти­ра­ни, но жи­ве­е­ле ов­де скри­е­ни од фрон­тот и од вој­на­та. Тоа е ос­нов­на­та при­каз­на, ко­ја ме­не ми се ви­де ин­те­рес­на.

Ва­ша­та пр­вич­на иде­ја би­ла „Из­гу­бе­ни Гер­ман­ци“ да би­де филм.
Дуковски: Да, мис­лев де­ка е до­бро да се на­пра­ват и не­кол­ку епи­зо­ди. Но, во еден мо­мент си по­мис­лив: зо­што ова да не би­де и до­бра те­а­тар­ска прет­ста­ва?! На­ви­сти­на би са­кал овој текст да до­бие и филм­ско сце­на­рио, да нај­дам про­дук­ци­ја, од­нос­но да ини­ци­рам про­дук­ци­ја.

Да по­раз­го­ва­ра­ме за ко­неч­ни­от текст. Ос­нов­на­та при­каз­на ја зна­е­ме.
Дуковски: Тек­стот е спој на раз­лич­ни ка­ра­кте­ри. По­ве­ќе ли­чи на са­на­то­ри­ум. Лу­ѓе­то се че­ти­ри го­ди­ни во руд­ник и се со­се­ма изо­ли­ра­ни од ре­ал­но­ста, од це­ла­та тра­ге­ди­ја што се слу­чу­ва над­вор. Зна­ат де­ка има вој­на, но не зна­ат ка­ко е. Но, тек­стот е фи­кти­вен. Ме­ѓу нив се слу­чу­ва­ат раз­лич­ни ре­ла­ции, љу­бов­ни од­но­си, таж­ни, тра­гич­ни, при­ја­тел­ски мо­мен­ти. Има мно­гу ху­мор и раз­ни чув­ства.

Мал­ку­ми­на имаа мож­ност до­се­га да ја ви­дат прет­ста­ва­та. Да­ли во кра­тки цр­ти мо­же­те да ги опи­ше­те лич­но­сти­те во оваа прет­ста­ва?
Дуковски: Адолф (Јор­дан Си­мо­нов), кој е на по­че­то­кот на­цист, ан­ти­се­ми­тист, мр­зи Евреи. Но, во те­кот на прет­ста­ва­та до­би­ва пис­мо од бо­га­ти­от та­тко, кој му ка­жу­ва де­ка е Евре­ин. Го има­ме Кри­сти­јан (Ни­ко­ла Ри­ста­нов­ски), чо­век во уни­фор­ма, кој е со­се­ма ле­во­о­ри­ен­ти­ран. Има за­гу­бен Ита­ли­ја­нец (Ѕвез­да­на Ан­ге­лов­ска), го ин­те­ре­си­ра умет­но­ста, не го ин­те­ре­си­ра по­ли­ти­ка­та. По­тоа ту­ка е хо­мо­се­ксу­а­ле­цот (Јо­ви­ца Ми­хај­лов­ски), Ото (То­ни Ми­хај­лов­ски), дес­на ра­ка на Ти­то, но тој е мно­гу чу­ден. Ло­ви пе­пе­ру­ги, бе­ре пе­чур­ки, има ед­на со­се­ма из­ме­сте­на ре­ал­ност. Се пра­шу­ваш да­ли е нор­ма­лен. Одед­наш му ста­ну­ва­ат јас­ни ра­бо­ти­те. Ма­ри­ја (Кам­ка То­ци­нов­ски) е про­сти­ту­тка, има љу­бо­вен три­а­гол­ник – Адолф, Кри­сти­јан и Ма­ри­ја, а на крај из­ле­гу­ва де­ка Ото е тој што ја има. Таа е Ци­ган­ка. Са­ња го игра ра­ди­о­то во прет­ста­ва­та. Емил Ру­бен е ку­че, се ви­ка Ти­то, а има и Афро­а­ме­ри­ка­нец Рик (Оли­вер Ми­тков­ски), иа­ко во прет­ста­ва­та Оли не е црн. Тој е ди­лер за сѐ. Ги снаб­ду­ва, мо­же сѐ да на­пра­ви. Ги ева­ку­и­ра на крај, тој им е до­пи­рот со ре­ал­но­ста.

Ка­ко се со­бра оваа еки­па? Се вра­ќа То­ни Ми­хај­лов­ски на сце­на­та на МНТ.
Дуковски: Мно­гу е нор­мал­но да игра То­ни, со ог­лед де­ка играл во си­те мои прет­ста­ви до­се­га. Втор­пат ра­бо­ти­ме со Ун­ко. Во „Од дру­га­та стра­на“ играа То­ни и Јо­ви­ца за­ед­но, исто и Кам­ка. Мно­гу раз­го­ва­рав­ме со Ун­ко за ли­ко­ви­те и мис­лам де­ка на крај тој на­пра­ви ед­на со­вр­ше­на по­дел­ба. Од­лич­но е што То­ни се вра­ќа во те­а­та­рот. Тој при­па­ѓа ту­ка. Ту­ка за­ед­но поч­ну­вав­ме со „Бу­ре ба­рут“, поч­ну­вав­ме со мно­гу ра­бо­ти. Дра­го ми е што и Кам­ка се вра­ќа во те­а­та­рот. Мно­гу е те­шко оваа еки­па да ја др­жиш ком­пакт­но и да функ­ци­о­ни­ра. Мис­лам си­те ќе би­дат мно­гу таж­ни што не­ма да се гле­да­ат се­кој ден.

Да­ли при соз­да­ва­ње­то на тек­стот Ви се вр­теа ими­ња, кои би ги игра­ле ли­ко­ви­те во Ва­ше­то де­ло?
Дуковски: Не. За ка­стин­гот раз­го­ва­рав­ме со Ун­ко ко­га ста­на из­вес­но де­ка ќе ра­бо­ти­ме. Но, нор­мал­но ми е да ги за­мис­лу­вам овие ли­ко­ви. Овие ими­ња мо­жат сѐ да оди­гра­ат. И те­ле­фон­ски име­ник да им да­деш ќе го оди­гра­ат. А, се­га има­ме ед­на уба­ва и те­мел­на ра­бо­та. Со ре­жи­сер ка­ко Ун­ко, кој има ха­риз­ма, тр­пе­ние, знае да отво­ри ши­ро­ка ле­пе­за, кре­а­тив­но­ста до­а­ѓа до израз. Ги те­ра да би­дат кре­а­тив­ни. Са­ми­от про­цес на соз­да­ва­ње бе­ше ин­те­ре­сен. Бе­ше ин­те­рес­но да ги гле­даш овие лу­ѓе ка­ко ра­бо­тат, ка­ко кам­че по кам­че го соз­да­ва­ат мо­за­и­кот.

Прет­ста­ва­та се ра­бо­те­ше дол­го вре­ме. Бе­ше нај­а­ву­ва­на на кра­јот на ми­на­та­та го­ди­на, па на кра­јот на ја­ну­а­ри, за на крај пре­ми­е­ра­та да се слу­чи на 6 фе­вру­а­ри.
Дуковски: Да, че­ти­ри-пет ме­се­ци.

Тоа што јас го слуш­нав од стра­на на актер­ска­та еки­па е де­ка Ду­ков­ски не­ма­ше проб­лем да го сме­ни тек­стот та­му ка­де што не иде­ше нај­до­бро или ка­де што не мо­жев­ме да се снај­де­ме.
Дуковски: Да, точ­но е де­ка се ме­ну­ва­ше тек­стот . Тоа е нор­мал­на ра­бо­та. Тек­стот е ед­на жи­ва ма­те­ри­ја. Мно­гу­па­ти се слу­чу­ва­ло тоа, осо­бе­но ко­га се ра­бо­ти за пра­из­вед­ба, за еки­па што ја знам, ко­га сум при­су­тен на про­ба. Ед­но­став­но, се отво­ра­ат мно­гу ра­бо­ти . Не­ко­гаш ду­ри ко­га функ­ци­о­ни­ра тоа што го има ка­ко текст, во са­ми­от про­цес ти се ја­ву­ва но­ва иде­ја де­ка ту­ка мо­же не­што да се сме­ни или до­да­де. Мис­лам де­ка тек­стот се­га до­би ед­на по­за­о­кру­же­на фор­ма. Овој текст има мно­гу по­комп­лекс­на ди­мен­зи­ја. До­пи­шав цел еден дел, а по­тоа и са­ми­те акте­ри си отво­ри­ја не­кои прав­ци во ли­ко­ви­те, кои во тек­стот ги има ка­ко бе­ле­шка, при­сут­ни се, но за­ви­сат од тоа ка­ко ќе ги раз­вие акте­рот. Оста­ве­но е на акте­рот кол­ку про­стор ќе му да­де на тоа, кол­ку ќе го игра… Баш е су­пер што има но­ва вер­зи­ја. Ори­ги­нал­ни­от текст се об­ја­ви ка­ко кни­га и из­ле­зе во овие мои со­бра­ни дра­ми во из­да­ние на „Кул­ту­ра“. Се­га са­кам да ја об­ја­вам и оваа игра­на вер­зи­ја. Се­ка­ко, се ра­бо­ти за иста­та ма­те­ри­ја, но има дра­ма­тур­шки и стру­кту­рал­ни про­ме­ни. Ин­те­рес­но е да има ли­те­рар­на вер­зи­ја и игра­на вер­зи­ја.

Су­е­ти­те беа за­бо­ра­ве­ни при соз­да­ва­ње­то на оваа прет­ста­ва.
Дуковски: Не­ма су­е­ти во те­а­тар… Има ра­бо­та во не­што што е жи­во и во не­што во што ве­ру­ваш. Се­ко­гаш мо­жеш ра­бо­та­та да ја на­пра­виш по­до­бра.

Алч­но­ста ги отру на­ши­те ду­ши, зна­е­ње­то нѐ на­пра­ви ци­нич­ни, умот те­шки и не­ми­ло­срд­ни. По­треб­на ни е ху­ма­ност, без тоа све­тот ќе оста­не на­си­лен и пра­зен…
Дуковски: Тоа е еден дел што го вмет­нав­ме до­пол­ни­тел­но. Се ра­бо­ти за ци­тат од мо­но­ло­гот на Чап­лин во фил­мот „Го­ле­ми­от ди­кта­тор“. Има ци­та­ти од Ге­белс од на­ци­стич­ка­та про­па­ган­да, ма­ли ци­та­ти од „Ка­заб­лан­ка“, има ед­на ли­ни­ја на суп­тил­ни ци­та­ти.

Пре­ку ху­мо­ри­сти­чен при­стап се пре­не­су­ва­ат се­ри­оз­ни по­ра­ки.
Дуковски: Да, мо­же да се ка­же та­ка. Ко­га би де­фи­ни­рал ед­но­став­но е де­ка е смеш­на прет­ста­ва на ко­ја мно­гу­ми­на ќе се сме­ат. Но, се сме­еш и до­де­ка се сме­еш раз­би­раш де­ка се сме­еш за мно­гу се­ри­оз­ни те­ми, де­ка не е тол­ку на­ив­но. А, при­тоа има и мно­гу тра­гич­ни мо­мен­ти. Мно­гу е воз­буд­ли­во. Не е ко­ме­ди­ја. Да ка­жеш одам на ко­ме­ди­ја и ќе се сме­ам, ќе за­вр­ши прет­ста­ва­та и тол­ку. Не. Ти оста­ну­ва­ат ра­бо­ти во гла­ва. Не­ма не­кои го­ле­ми ди­рект­ни по­ли­тич­ки алу­зии, но има мно­гу асо­ци­ја­ции. Ни­ка­де оваа прет­ста­ва не се за­ни­ма­ва со акту­ел­ни днев­но-по­ли­тич­ки проб­ле­ми, но оста­ва мно­гу асо­ци­ја­ции. Ду­ри и за ра­бо­ти што ни се слу­чу­ва­ат де­нес.

Ко­сти­ми­те по­себ­но фас­ци­ни­ра­ат. Ра­бо­те­вте со ко­сти­мо­граф од Бел­град.
Дуковски: Бо­ја­на Ни­ки­то­виќ е ви­стин­ски про­фе­си­о­на­лец. Уни­фор­ми­те кон­крет­но се изра­бо­те­ни во фа­бри­ка во Пол­ска, спе­ци­ја­ли­зи­ра­на за ко­сти­ми за Хо­ли­вуд. И дру­ги­те ко­сти­ми се мно­гу по­го­де­ни. Бо­ја­на е мно­гу ин­те­ре­сен ко­сти­мо­граф. Дра­го ми е што е дел од нас. Јо­ви­ца Ми­хај­лов­ски во пр­ви­от дел но­си уни­фор­ма, во вто­ри­от дел се пре­об­ле­ку­ва. Не­ли, уло­га­та му е хо­мо­се­ксу­а­лец. Тоа не се рас­ка­жу­ва, тоа мо­ра да се ви­ди.

Оче­ку­ва­те ли де­ка оваа прет­ста­ва ќе до­ми­ни­ра да до­маш­ни­те те­а­тар­ски фе­сти­ва­ли, ко­га се во пра­ша­ње на­гра­ди­те?
Дуковски: Не знам. Не би са­кал јас да збо­ру­вам за на­ша­та прет­ста­ва. Ова е се­ри­оз­на прет­ста­ва по га­ба­рит, по актер­ска игра, не са­мо по­ра­ди тек­стот. Збо­ру­вам за прет­ста­ва­та во це­ли­на.

Јор­дан Си­мо­нов ре­че: ко­неч­но, има­ме прет­ста­ва во ко­ја мо­же­ме да по­ка­же­ме што мо­же­ме и што уме­е­ме.
Дуковски: На­ви­сти­на има сил­на енер­ги­ја во неа. Но, за вку­со­ви не се рас­пра­ва. Искре­но, не ја ни сле­дам фе­сти­вал­ска­та по­ли­ти­ка тол­ку мно­гу. На­ша ра­бо­та е да да­де­ме ма­кси­мум од се­бе. Мис­лам де­ка да­дов­ме. Но, зна­е­те ка­ко ви­ка­ат. За до­бра прет­ста­ва тре­ба до­бар текст, нај­до­бар ре­жи­сер, нај­до­бри глум­ци и уште не­што…што леб­ди во воз­дух. Е да­ли тоа не­што ќе се слу­чи…

Пред две го­ди­ни ја има­вте пос­лед­на­та прет­ста­ва во МНТ, „Ту­па­ни­ца пол­на љу­бов“. Таа прет­ста­ва не оста­на дол­го на ре­пер­то­ар.
Дуковски: Не оста­на и жал ми е. Мис­лам де­ка до­бро оде­ше. Уба­ва, ве­се­ла прет­ста­ва. Мју­зикл. Но, има­ше и тех­нич­ки проб­ле­ми со гру­па­та. Мал­ку бе­ше комп­ли­ци­ра­но да се со­бе­ре це­ла­та гру­па за се­ко­ја прет­ста­ва. Не знам точ­но кои беа при­чи­ни­те што бе­ше трг­на­та. Тоа бе­ше ко­про­дук­ци­ја со гер­ман­ски­от те­а­тар во Бер­лин. Та­му ја играв­ме прв­пат, за нив­ни­от фе­сти­вал. Бе­ше ин­те­рес­на со­ра­бо­тка.

„Бу­ре ба­рут“ е прет­ста­ва што дол­го оста­на на ре­пер­то­ар.
Дуковски: Да. Со таа прет­ста­ва по­ми­нав­ме од­лич­но на Бо­нер би­е­ан­ле, нај­до­бри­от фе­сти­вал за но­ва дра­ма. Со бел­град­ска­та „Бу­ре ба­рут“, во ре­жи­ја на Ун­ков­ски, го отво­рив­ме тој фе­сти­вал. Збо­ру­вам пред 15 го­ди­ни. Се за­ин­те­ре­си­раа си­те за тек­стот. Се игра­ше ду­ри и во Ја­по­ни­ја. Ко­га имаш про­из­вод имаш про­из­вод. „Бу­ре ба­рут“ се игра­ше во Истан­бул, се­га тек­стот го ра­бо­ти и не­кој при­ва­тен те­а­тар.

И се­га, по тол­ку го­ди­ни, ко­га ја гле­да­те прет­ста­ва­та, ве­ру­вам, не мо­же­те да си го пре­поз­на­е­те тек­стот. Ка­кво е чув­ство­то ко­га гле­даш што на­пра­ви­ле акте­ри­те од тек­стот.
Дуковски: Тоа е мно­гу ин­те­рес­но. Јас, обич­но, ги гле­дам прет­ста­ви­те са­мо на пре­ми­е­ра. Ре­тко по­тоа. А, ко­га ќе ви­дам не­ко­гаш се шо­ки­рам. Се пра­шу­вам, до­бро ка­ко мо­же­ше да оти­де­те во тол­ку по­гре­шен пра­вец. Но, по­не­ко­гаш е ин­те­рес­но.

Се гле­да де­ка не сте до­вол­но ди­рект­ни во од­го­во­рот.
Дуковски: (се смее) Па, до­бро, не­ко­гаш, на­ви­сти­на, е стрес. Ед­но­став­но, не гле­дам мно­гу мои прет­ста­ви. По пре­ми­е­ра­та ве­ќе не е во твои ра­це. Тоа е.

Ги сле­ди­те ре­пер­то­а­ри­те на те­а­три­те?
Дуковски: По­ве­ќе сум над­вор пос­лед­ни­ве го­ди­ни. Не мо­жам да ка­жам де­ка сле­дам сѐ, осо­бе­но во МНТ. Се чув­ству­вам ка­ко дел од МНТ, ко­га се под­го­тву­ва прет­ста­ва до­а­ѓам на про­би.

Са­кав да до­би­јам од­го­вор ко­ја прет­ста­ва Ви оста­ви впе­ча­ток?
Дуковски: Ге­не­рал­но, мис­лам де­ка овој те­а­тар, МНТ, има ед­на уба­ва ли­ни­ја по ко­ја се дви­жи. Се­ка­ко, не­ко­гаш со па­до­ви. Еве „Жи­во­тот на Мо­ли­ер“ на Ацо По­пов­ски е пос­лед­но­то што го гле­дав во МНТ и Ни­ко­ла Ри­ста­нов­ски ме фас­ци­ни­ра­ше. Прет­ста­ва­та на Ву­си бе­ше до­бра, „Тем­пи­ра­на опе­ра“. Дој­доа ту­ка Ср­ѓан Јан­ќи­е­виќ, Бо­јан Три­фу­нов­ски, до­не­соа не­ка­ква све­жи­на, до­бро е да има про­ток на но­ви идеи. А, оваа прет­ста­ва за ко­ја збо­ру­ва­ме мис­лам де­ка е мно­гу важ­на за ан­самб­лот и за те­а­та­рот за­тоа што но­си ед­на се­ри­оз­ност во при­ста­пот кон те­а­та­рот. Тоа е тоа што ме фас­ци­ни­ра кај Ун­ко – тој е не­ве­ро­јат­но те­ме­лен во тоа што го ра­бо­ти и са­ка да го до­не­се до со­вр­шенс­тво и тој ви­рус ус­пе­ва да го пре­фр­ли и на акте­ри­те.

Се воз­др­жу­ва­те од ко­мен­та­ри за не­кои ра­бо­ти. Но, јас ќе се оби­дам да изв­ле­чам Ваш став за тоа што се слу­чу­ва со умет­но­ста во зем­ја­та, ко­ри­сте­ње­то на умет­ни­ци­те во днев­на­та по­ли­ти­ка.
Дуковски: По­ли­ти­ка­та не смее да вле­гу­ва во те­а­та­рот. Но, ка­ко и во сѐ, и ту­ка има та­кви де­ви­ја­ции. Во прин­цип, не смее да е ту­ка. Се­кој има пра­во на по­ли­тич­ка опре­дел­ба, став и мис­ле­ње, но тоа не­ма вр­ска со те­а­та­рот.

Ка­ков е трет­ма­нот на др­жа­ва­та кон умет­ни­ци­те?
Дуковски: Из­ле­гу­ва де­ка се­ко­гаш тре­ба да се ба­ра по­ве­ќе. Јас сум сло­бо­ден умет­ник. Не­мам „кул­тур­ни“ при­хо­ди. Пра­ви­ме што мо­же­ме. Тре­ба да се тру­ди­ме да има­ме ква­ли­те­ти и про­из­во­ди што ќе ја вра­тат пуб­ли­ка­та на­зад. Ние го за­не­ма­рив­ме до­бри­от вкус на пуб­ли­ка­та. Поч­на да се вра­ќа, но ка­ков е из­бо­рот на кој се вра­ќа?!

Сло­бо­ден умет­ник.
Дуковски: Јас, пред сѐ, се гле­дам ка­ко пи­са­тел. Не е лес­но да жи­ве­ам од пи­шу­ва­ње. Ме­ѓу­тоа чув­ству­вам де­ка по тол­ку вре­ме и тол­ку прет­ста­ви и поз­нанс­тва, тоа мо­жам не­ка­ко кре­а­тив­но да го да­дам, да има­ме не­ка­ков про­фит за­ед­но со те­а­та­рот, не­ка­кво по­вр­зу­ва­ње, лин­ко­ви… На при­мер, чле­ну­ва­ње во не­ка­кви асо­ци­ја­ции, фон­да­ции што под­др­жу­ва­ат ко­про­дук­ции, ин­тер­на­ци­о­нал­ни про­е­кти… На при­мер, за те­а­та­рот за кој пи­шу­вам во Ко­пен­ха­ген, се­ко­ја го­ди­на има­ат ин­тер­на­ци­о­на­лен ден, ка­де што до­а­ѓа­ат мно­гу пи­са­те­ли и ре­жи­се­ри, спо­ју­ва­ат сце­ни. Јас бев строј­ни­кот ме­ѓу фран­цу­ски те­а­тар и Ко­пен­ха­ген. Мис­лам де­ка би ми би­ло за­до­волс­тво и да ме пра­ша не­кој да­ли са­кам да ра­бо­там ка­ко дра­ма­тург. Тоа би би­ло ин­те­рес­но за ме­не. Во се­кој слу­чај, са­кам пи­шу­ва­ње­то да ми би­де глав­но.

Ма­ке­до­ни­ја го из­гра­ди пр­ви­от те­а­тар – но­ви­от „Стар те­а­тар“.
Дуковски: До­бро е што се пра­ви нов те­а­тар, но­ва згра­да. Не сум бил, не сум ви­дел ка­ко изг­ле­да, но ве­ру­вам де­ка ќе би­де до­бро. Но, на тој те­а­тар мо­ра да му се да­де дух. Тие шти­ци мо­ра да се раз­га­зат за да до­бие тој те­а­тар дух. Се на­де­вам ќе има до­бра про­дук­ци­ја, лу­ѓе што ќе му приј­дат со мно­гу љу­бов. Се на­де­вам де­ка тоа не­ма да би­де по­вод за глу­па­ви спе­ктак­ли, ту­ку за до­бри прет­ста­ви.

Што е след­но­то? Ве­ру­вам ве­ќе има­те иде­ја за на­ред­ни­от текст за те­а­тар­ска прет­ста­ва?
Дуковски: Има иде­ја. Ама ра­но е да се збо­ру­ва.

Ела­нот за но­ва ра­бо­та е се­ко­гаш нај­го­лем по ед­на ус­пеш­но за­вр­ше­на ра­бо­та, ка­ко што е „Из­гу­бе­ни Гер­ман­ци“. Си­гур­но ин­тен­зив­но раз­мис­лу­ва­те за но­ви­от про­ект.
Дуковски: Ај­де, зо­што да не ка­жам. Имам иде­ја за текст што би се слу­чу­вал во не­ка­ква ид­ни­на. Би имал три де­ла, три го­ле­ми фа­ми­лии. Све­тот ка­ков што го зна­е­ме не по­стои ка­ко та­ков. И се­га од по­че­ток тре­ба прв­пат да се фор­ми­ра град. Фа­ми­ли­и­те што пре­жи­ве­а­ле пре­го­ва­ра­ат за но­ви­те пра­ви­ла, на што да се кон­ци­пи­ра но­ви­от свет. Тоа се го­ле­ми фа­ми­лии, кои до­го­ва­ра­ат да­ли тре­ба да има па­ри. Ка­де бе­ше гре­шка­та, зо­што про­пад­на све­тот во кој жи­ве­ев­ме. Се соз­да­ва ци­ви­ли­за­ци­ја. Но, ќе ви­ди­ме.

Разговараше: Билјана Зафирова
Фото: Александар Ивановски

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.