Д-р Владимир Трајковски: Сè повеќе барања за ин витро за второ дете

Д-р Владимир Трајковски

Во Ма­ке­до­ни­ја го­диш­но се вр­шат око­лу ед­на ил­ја­да би­о­ме­ди­цин­ски пот­по­мог­на­ти оп­ло­ду­ва­ња (БПО), а про­цен­тот на ус­пеш­но за­вр­ше­ни по­стап­ки е ви­сок. БПО е ре­во­лу­ци­о­нер­на и спе­ци­фич­на по­стап­ка, ви­со­ко­за­вис­на од тех­но­ло­ги­ја­та. Сле­де­ње­то на тој тех­но­ло­шки на­пре­док со ин­ве­сти­ции и по­сто­е­ње­то ка­дар кој кон­ти­ну­и­ра­но се еду­ци­ра во супс­пе­ци­јал­но­ста, осо­бе­но во ем­бри­о­ло­ги­ја­та и ге­не­ти­ка­та, се ос­нов­ни пре­дус­ло­ви за ус­пеш­на ра­бо­та на ла­бо­ра­то­ри­и­те за вон­те­лес­но оп­ло­ду­ва­ње.

Од по­че­то­кот на го­ди­на­ва поч­на да се спро­ве­ду­ва вла­ди­ни­от про­ект за бесп­лат­но ин ви­тро за вто­ро де­те. За таа актив­ност се пла­ни­ра­ни до­пол­ни­тел­ни 1,5 ми­ли­он евра од бу­џе­тот и за­ед­но со бесп­лат­но­то ин ви­тро за пр­во де­те ќе би­дат вкуп­но 2,5 ми­ли­о­ни евра од­во­е­ни од бу­џе­тот.

Мер­ка­та на Вла­да­та е пот­тик­на­та од ло­ша­та де­мо­граф­ска стру­кту­ра во Ма­ке­до­ни­ја би­деј­ќи по­да­то­ци­те по­ка­жу­ва­ат де­ка кај нас сè по­мал­ку се ра­ѓа­ат де­ца, а на­се­ле­ни­е­то ста­рее. Ов­ла­сте­ни здрав­стве­ни уста­но­ви во Ма­ке­до­ни­ја во кои се спро­ве­ду­ва­ат по­стап­ки за би­о­ме­ди­цин­ско пот­по­мог­на­то оп­ло­ду­ва­ње се: Плод­ност (Би­то­ла), Си­сти­на, Ре-ме­ди­ка, Уни­вер­зи­тет­ска кли­ни­ка за ги­не­ко­ло­ги­ја и аку­шерс­тво, Ул­тра­ме­ди­ка, Све­ти Ла­зар хос­пи­тал, д-р Ор­ган­џи­ски (Штип).

Фон­дот за здрав­ство за 2010 го­ди­на, 2011 и за 2012 го­ди­на одо­брил вкуп­но 2.648 ба­ра­ња за ве­штач­ко оп­ло­ду­ва­ње на др­жа­вен тро­шок.

Кои се при­чи­ни­те за сѐ по­го­ле­ми­от број вон­те­лес­ни оп­ло­ду­ва­ња во Ма­ке­до­ни­ја?

ТРАЈ­КОВ­СКИ: Пр­во, тоа е но­ви­от За­кон за би­о­ме­ди­цин­ско пот­по­мог­на­то оп­ло­ду­ва­ње за вто­ро де­те кај неп­лод­ни­те бра­ко­ви, ка­де што пр­ва­та бре­ме­ност, исто та­ка, е ос­тва­ре­на по пат на ин ви­тро, нор­мал­но од ме­ди­цин­ски оправ­да­ни при­чи­ни. Исто та­ка, и го­ле­ми­от број ин­сти­ту­ции што се отво­ри­ја во пос­лед­ни­те де­се­ти­на го­ди­ни за овој вид ме­ди­цин­ско оп­ло­ду­ва­ње. Со тоа, нај­ве­ро­јат­но, се на­ма­ли бро­јот на брач­ни­те двој­ки што за иста­та про­це­ду­ра за­ми­ну­ваа во странс­тво.

Во Ма­ке­до­ни­ја е ви­сок про­цен­тот на ус­пеш­ни вон­те­лес­ни оп­ло­ду­ва­ња. На што се дол­жи тој про­цент?

ТРАЈ­КОВ­СКИ: Нај­ве­ро­јат­но, тоа се дол­жи на сѐ по­до­бра­та опре­ме­ност на уста­но­ви­те ко­и­што се за­ни­ма­ва­ат со ве­штач­ко оп­ло­ду­ва­ње, исто ка­ко и на струч­на­та под­го­то­вка на пер­со­на­лот. Фон­дот за здрав­ство из­ле­зе со ин­фор­ма­ци­ја де­ка во пос­лед­ни­те 10 ме­се­ци има­ло по­ве­ќе од 1.600 ба­ра­ња за би­о­ме­ди­цин­ски пот­по­мог­на­ти оп­ло­ду­ва­ња. Во оваа број­ка спа­ѓа­ат и ба­ра­ња­та за вто­ро де­те. На по­пу­ла­ци­ја­та во Ма­ке­до­ни­ја таа број­ка не е тол­ку го­ле­ма, ка­ко што изг­ле­да.

Сурогат-мајчинството е висок акт на хуманост

Зо­што во Ма­ке­до­ни­ја не­ма бан­ка на спер­ма­то­зо­и­ди?

ТРАЈ­КОВ­СКИ: Не­кои за­ко­ни и пра­ви­ла про­пи­шу­ва­ат де­ка по­пу­ла­ци­ја­та на ед­на зем­ја тре­ба да има нај­мал­ку шест ми­ли­о­ни жи­те­ли за да се отво­ри та­ква бан­ка, а во Ма­ке­до­ни­ја има око­лу 2 ми­ли­о­ни и 300 ил­ја­ди жи­те­ли. Тоа е со цел да се из­бег­не мож­но­ста до­би­е­ни­от по­род со по­мош на до­на­тор­ска спер­ма да не дој­де во ка­ква би­ло род­нин­ска ре­ла­ци­ја во те­кот на жи­во­тот со ид­ни­от мо­жен парт­нер. Мно­гу е по­без­бед­но да се уве­зе од дру­га зем­ја.

Мо­же ли да ни ка­же­те не­што по­ве­ќе за смрз­ну­ва­ње на ова­ри­јал­но­то тки­во?

ТРАЈ­КОВ­СКИ: Кри­о­пре­зер­ва­ци­ја­та на ова­ри­јал­но тки­во е мно­гу по­год­на про­це­ду­ра за со­чу­ву­ва­ње на фер­тил­на­та спо­соб­ност на оние же­ни што во те­кот на жи­во­тот ќе за­бо­лат од не­кое ма­лиг­но за­бо­лу­ва­ње и кои ќе би­дат под­ло­же­ни на хи­рур­шка или, пак, на ра­ди­о­те­ра­пи­ја или хе­мо­те­ра­пи­ја. Хе­мо­те­ра­пи­ја­та е то­ксич­на, а зна­е­ме ка­ко дејс­тву­ва ра­ди­о­те­ра­пи­ја­та врз ова­ри­у­ми­те. За да се за­чу­ва фер­тил­на­та спо­соб­ност, пред да се поч­не со тој вид те­ра­пи­ја, па­ци­ен­тка­та ќе би­де под­ло­же­на на ма­ла хи­рур­шка ин­тер­вен­ци­ја за да се со­чу­ва ова­ри­јал­но­то тки­во за по­тоа, во слу­чај да би­де из­ле­че­на и да по­ми­не одре­ден раз­у­мен пер­и­од по хе­мо­те­ра­пи­ја­та или ра­ди­о­те­ра­пи­ја­та, да мо­же по­втор­но да се авто­трансп­лан­ти­ра и таа да за­бре­ме­ни по при­ро­ден или по ме­ди­цин­ски пат.

На кои па­ци­ен­ти им е по­треб­на до­ни­ра­на јај­це-кле­тка?

ТРАЈ­КОВ­СКИ: Нај­че­сто тоа е по­пу­ла­ци­ја­та ко­ја е над 35 го­ди­ни, осо­бе­но над 40 го­ди­ни. Же­на­та ги но­си јај­це-кле­тки­те од ра­ѓа­ње­то. Во те­кот на жи­во­тот не се ме­ну­ва­ат бро­јот на јај­це-кле­тки­те и нив­ни­от ква­ли­тет. Во одре­ден мо­мент, по­себ­но со ста­ре­е­ње­то, јај­це-кле­тки­те ста­ну­ва­ат не­ква­ли­тет­ни за да би­дат оп­ло­де­ни или пак мо­жат да би­дат оп­ло­де­ни, но да не мо­же да се из­но­си ед­на бре­ме­ност до крај. Таа во­зрас­на гру­па има по­тре­ба од до­ни­ра­ни јај­це-кле­тки. 

Ка­ков е Ва­ши­от став за су­ро­гат-мај­чинс­тво­то?

ТРАЈ­КОВ­СКИ: За­ко­нот не сум го про­чи­тал, но ка­ко иде­ја и ка­ко до­не­су­ва­ње за­кон е од­лич­но. Не знам да­ли со За­ко­нот се пред­ви­ду­ва ма­те­ри­јал­на ко­рист за су­ро­гат-мај­ки­те, ме­ѓу­тоа тоа е еден акт на ху­ма­ност. Да се усре­ќи ед­на брач­на двој­ка, со тоа што же­на­та ко­ја ќе од­лу­чи да би­де су­ро­гат-мај­ка пра­ктич­но ќе би­де еден вид ин­ку­ба­тор на нив­ни­от плод, тоа е ви­сок акт на ху­ма­ност.

Целиот разговор во видеото на Република ТВ.

(Разговараше: Але­ксан­дра М. Бун­да­лев­ска |
Фото: Игор Ан­ге­лов­ски
Текст објавен во 116. број на неделникот „Република“, 21.11.2014)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.