Го губи ли Македонија најголемиот сојузник во aлијансата

Иа­ко се слу­чу­ва на ил­јад­ни­ци ки­ло­ме­три од Ма­ке­до­ни­ја, смрт­та на сто­ти­ци­те не­ви­ни Кур­ди во грат­че­то Ко­ба­не мо­же да ѝ го од­зе­ме на Ма­ке­до­ни­ја, мо­же­би, единс­тве­ни­от ви­стин­ски со­јуз­ник и искрен при­ја­тел во НАТО. Во овој гра­ни­чен град ка­де што си­ли­те на от­по­рот со „ка­лаш­ни­ко­ви“ се бра­нат од бор­ци­те на Ис­лам­ска­та др­жа­ва што на­па­ѓа­ат со су­пер­мо­дер­но аме­ри­кан­ско оруж­је и тен­ко­ви зап­ле­не­ти од ба­зи­те на Ирач­ка­та ар­ми­ја, Тур­ци­ја мо­же да го за­гу­би ста­ту­сот нај­до­бар при­ја­тел на САД во проб­ле­ма­тич­ни­от ре­ги­он, но ду­ри и ста­ту­сот на единс­тве­на зем­ја-член­ка на НАТО што се про­сти­ра на те­ри­то­рии над­вор од Аме­ри­ка и од Евро­па. При­чи­на­та се не­га­тив­ни­те по­ра­ки од За­па­дот отка­ко Ан­ка­ра не доз­во­ли аме­ри­кан­ски ави­о­ни да ја ко­ри­стат во­е­на­та ба­за во Ин­џир­лик при бом­бар­ди­ра­ње­то на по­зи­ци­и­те на ИСИС со што ги ста­ви во те­шка по­зи­ци­ја курд­ски­те бра­ни­те­ли на Ко­ба­не. До­пол­ни­те­лен гнев Тур­ци­ја пре­диз­ви­ка со бом­бар­ди­ра­ње­то на по­зи­ции на Курд­ска­та ра­бот­нич­ка пар­ти­ја (ПКК) во исто вре­ме до­де­ка мол­чи за ма­са­крот што ис­лам­ски­те ми­ли­тан­ти го пра­ват, бу­квал­но, на сто­ти­на ме­три од неј­зи­на­та те­ри­то­ри­ја.

Стра­те­ги­ска­та важ­ност на зем­ја­та што ја во­ди пре­тсе­да­те­лот Ер­до­ган е не­сом­не­но огром­на, се раз­би­ра де­ка иск­лу­чу­ва­ње­то на Тур­ци­ја од НАТО е ед­на од по­мал­ку ве­ро­јат­ни­те оп­ции за за­па­дот. Се­пак, од­не­су­ва­ње­то на Тур­ци­ја, ко­ја од за­пад­ни­те ме­ди­у­ми е ди­рект­но об­ви­не­та де­ка во Ко­ба­не ги пре­кр­ши­ла и пра­ви­ла­та на НАТО и ци­ви­ли­за­ци­ски­те при­до­би­вки спо­ред кои се­че­ње­то гла­ви од стра­на на Ис­лам­ска­та др­жа­ва мо­ра да би­де каз­не­то, мо­же це­лос­но да го про­ме­ни ими­џот и сте­пе­нот на вли­ја­ние што оваа зем­ја го има се­га. Со тоа Ма­ке­до­ни­ја, де­фи­ни­тив­но, би ја за­гу­би­ла пот­по­ра­та во ме­ѓу­на­род­ни рам­ки што ја ужи­ва од Тур­ци­ја за­тоа што ќе би­дат по­треб­ни го­ди­ни за тур­ски­от збор по­втор­но да до­бие на важ­ност. А Тур­ци­ја е ед­на од ре­тки­те зем­ји што пре­ку сво­и­те ли­де­ри на си­те ме­ѓу­на­род­ни со­би­ри прин­ци­пи­ел­но се за­ла­га за при­ем на Ма­ке­до­ни­ја во НАТО. Ан­ка­ра е единс­тве­ни­от гла­вен град на зем­ја-член­ка на али­јан­са­та што ин­си­сти­ра на зем­ја­ва да ѝ се обра­ќа­ат под устав­но­то име по­ра­ди што на се­кој офи­ци­ја­лен до­ку­мент во поз­на­та­та фус­но­та мо­ра да пи­шу­ва де­ка Тур­ци­ја ја приз­на­ва Ма­ке­до­ни­ја под устав­но­то име.

Иа­ко до­се­га Тур­ци­ја не ус­пеа ди­рект­но да ѝ по­мог­не на Ма­ке­до­ни­ја да ја над­ми­не грч­ка­та бло­ка­да, се­пак, офи­ци­јал­на Ан­ка­ра бе­ше си­лен ло­бист за Ма­ке­до­ни­ја се­ко­гаш ко­га бев­ме на дне­вен ред во ме­ѓу­на­род­ни­те ин­сти­ту­ции во кои чле­ну­ва­ат Тур­ци­те.

Бер­нар Ле­ви ба­ра Тур­ци­ја да би­де из­бр­ка­на од НАТО

Еден од најв­ли­ја­тел­ни­те свет­ски фи­ло­зо­фи, Фран­цу­зи­нот Бер­нар–Анри Ле­ви де­но­ви­ве е акту­е­лен со текст нас­ло­вен ка­ко „Пос­ле­ден по­вик за Ко­ба­не“ во кој се ба­ра Тур­ци­ја да би­де исфр­ле­на од НАТО до­кол­ку Ко­ба­не пад­не во ра­це­те на Ис­лам­ска­та др­жа­ва. Кол­ку на ова ба­ра­ње свет­ска­та јав­ност му по­све­ти вни­ма­ниеa и кол­ку е се­ри­о­зен овој по­вик мо­же да се ви­ди од фа­ктот што ду­ри се­дум од најв­ли­ја­тел­ни­те свет­ски вес­ни­ци го об­ја­ви­ја по­ви­кот во исто вре­ме. Во ин­терв­ју за „Франс прес“ Ле­ви по­твр­ду­ва де­ка до­кол­ку курд­ски­от град пад­не, тур­ска­та по­зи­ци­ја во али­јан­ска­та ќе би­де проб­ле­ма­тич­на, а Ан­ка­ра мо­ра да би­де свес­на за овој факт.

Си­ли­те на ИД на­пре­ду­ва­ат се­кој час, а пос­лед­на­та шан­са за спас е Тур­ци­ја, ко­ја тре­ба да ин­тер­ве­ни­ра ка­ко член­ка на НАТО, ве­ли Ле­ви спо­ред ко­го Ан­ка­ра мо­ра да доз­во­ли ил­јад­ни­ци­те курд­ски до­бро­вол­ци да вле­зат во Си­ри­ја и да се бо­рат при од­бра­на­та на гра­дот. За жал, Тур­ци­ја мол­чи и не пре­зе­ма ни­што, Тур­ци­те се кри­јат зад тех­нич­ки ра­бо­ти и че­ка­ат гра­дот да пад­не. Ако Ко­ба­не пад­не, Тур­ци­ја ќе има ди­рект­на од­го­вор­ност. Тур­ци­ја е источ­на база на Северно – Ат­лан­ски­от до­го­вор, дој­де вре­ме да се де­лу­ва ли да го пре­ки­не сво­е­то членс­тво во НАТО, се ве­ли во тек­стот на Ле­ви.. Да се тврди де­ка ИСИС е гло­бал­на за­ка­на, а во исто вре­ме да не се дејс­тву­ва ка­ко член­ка на НАТО, не мо­же да се то­ле­ри­ра, ве­ли Ле­ви и ги по­ви­ку­ва со­јуз­ни­ци­те на Тур­ци­ја да го по­тсе­тат Ер­до­ган на не­го­ви­те од­го­вор­но­сти. Спо­ред не­го, Ко­ба­не е тест за Тур­ци­ја, и во смис­ла на неј­зи­на­та европ­ска ид­ни­на и за иднината на НАТО. Членс­тво­то на Турција во НАТО ќе би­де не­о­држ­ли­во до­кол­ку Ко­ба­не пад­не, ве­ли еден од најв­ли­ја­тел­ни­те свет­ски жи­ви фи­ло­зо­фи.

Па­кет-аранж­ма­ни

Ма­ке­дон­ско­то пра­ша­ње, од­нос­но пра­ша­ње­то за име­то ка­ко пре­дус­лов за влез во ЕУ и во НАТО и, ко­неч­но, ста­би­ли­зи­ра­ње на ми­кро­ре­ги­о­нот е ди­рект­но по­вр­за­но со уште нај­мал­ку две же­шки те­ми во ме­ѓу­на­род­на­та по­ли­ти­ка. Ед­но­то е ид­ни­на­та на Ко­со­во и, се раз­би­ра, си­ту­а­ци­ја­та во Бос­на и Хер­це­го­ви­на. Иа­ко Ко­со­во е ме­ѓу­на­род­но приз­нат др­жа­во­пра­вен суб­јект, приз­нат од сто­ти­на зем­ји низ све­тот, из­вес­но е де­ка пра­ша­ње­то за се­вер­ни­от дел под кон­тро­ла на Ср­би­ја, ка­ко и при­кри­е­на­та фе­де­ра­ли­за­ци­ја што се гра­ди на ре­ла­ци­ја Ти­ра­на – При­шти­на, се две при­чи­ни уште дол­ги го­ди­ни да по­стои не­ста­бил­ност во ре­ги­о­нот. Пра­ша­ње­то за од­де­лу­ва­ње на Ре­пуб­ли­ка Срп­ска од Фе­де­ра­ци­ја­та на бо­сан­ски­те Мус­ли­ма­ни и Хр­ва­ти е вто­ри­от дел од бал­кан­ски­от па­кет во кој, за жал, од стра­на на го­ле­ми­те си­ли сѐ уште се гле­да и Ма­ке­до­ни­ја. Го­лем дел од за­пад­ни­те по­ли­ти­ча­ри не­ре­ше­ни­те пра­ша­ња во ре­ги­о­нот ги гле­да­ат ка­ко ед­но и се оби­ду­ва­ат да нај­дат ед­но за­ед­нич­ко ре­ше­ние или, ба­рем, па­кет-ре­ше­ни­ја. До­кол­ку ова сце­на­рио, на­ви­сти­на, еден ден би­де ре­ал­ност, Ма­ке­до­ни­ја ќе би­де во мно­гу те­шка си­ту­а­ци­ја да го убе­ди све­тот де­ка неј­зи­ни­от проб­лем е мно­гу по­и­на­ков од ко­сов­ски­от и од бо­сан­ски­от. Со ог­лед на го­ле­мо­то ал­бан­ско мал­цинс­тво, Ма­ке­до­ни­ја не мо­же да се изо­ста­ви од оп­што­то ал­бан­ско пра­ша­ње за кое е сѐ по­из­вес­но де­ка ќе тре­ба да би­де ре­ша­ва­но во еден па­кет. Со ог­лед на тоа што за­се­га нај­мал­ку во на­ред­ни­ве 10 го­ди­ни не­ма шан­си проб­ле­мот да би­де ре­шен со влез на си­те Бал­кан­ци во ед­на европ­ска др­жа­ва, оста­ну­ва дру­га­та ва­ри­јан­та за си­те Ал­бан­ци во ед­на др­жа­ва, за што не го­во­рат са­мо за­лу­де­ни на­ци­о­на­ли­сти, кои не­ма­ат ни по де­се­ти­на след­бе­ни­ци, ту­ку врв­ни по­ли­ти­ча­ри зад кои стои ми­ли­он­ска под­др­шка.

Слич­но е и на по­ши­ро­ки­от ме­ди­те­ран­ски про­стор. Дел од за­пад­ни­те ана­ли­ти­ча­ри се уве­ре­ни де­ка ма­ке­дон­ско­то пра­ша­ње ќе би­де дел од еден по­ши­рок па­кет во кој ќе вле­зе и ки­пар­ско­то, но и спо­рот ме­ѓу Тур­ци­ја и Гр­ци­ја за остро­ви­те по­крај Егеј­ски­от Брег. Се раз­би­ра, ни­кој по­ли­ти­чар ни­ту по­ли­ти­ко­лог што др­жи до се­бе не­ма јав­но да го­во­ри за оваа те­ма, но јас­но е де­ка до­кол­ку дој­де до ва­ков на­чин на ре­ша­ва­ње на проб­ле­ми­те, Ма­ке­до­ни­ја би мо­же­ла да дој­де во не­при­јат­на си­ту­а­ци­ја во ко­ја не­ма да по­мог­не ни­ту ха­шка­та пре­су­да ни­ту При­вре­ме­на­та спо­год­ба, ту­ку гла­сот што ќе го има­ме ме­ѓу го­ле­ми­те си­ли и тие што мо­жат да на­мет­нат пра­вед­но ре­ше­ние. Во тој контекст за Ма­ке­до­ни­ја ќе биде по­ра­зи­тел­но до­кол­ку Тур­ци­ја го на­ру­ши до­бри­от од­нос со сво­и­те парт­не­ри во НАТО и дру­ги­те европ­ски парт­не­ри.

Уште по­по­ра­зи­тел­но е што дел од до­маш­ни­те ана­ли­ти­ча­ри, во обид да го сме­нат од­но­сот на по­ли­тич­ки­те си­ли во зем­ја­ва, ин­си­сти­ра­ат на смеш­ни и ама­та­ер­ски об­ви­ну­ва­ња, спо­ред кои Ма­ке­до­ни­ја тре­ба да во­ве­де санк­ции кон Ру­си­ја, да се вме­ша во тур­ски­те вна­треш­ни ра­бо­ти , или да го осу­ди тоа што го пра­ват дел од европ­ски­те ли­де­ри, ка­ко на при­мер ун­гар­ски­от пре­ми­ер Ор­бан. По­ја­ва­та на Ис­лам­ска­та др­жа­ва по­ка­жа кол­ку тра­ди­ци­о­нал­ни­те не­при­ја­те­ли за кра­тко вре­ме мо­жат да ста­нат парт­не­ри, а кол­ку де­це­ни­ски­те во­е­ни вр­ски мо­жат да ста­нат ни­штов­ни до­кол­ку во да­ден мо­мент коц­ки­те се сов­пад­нат на по­и­на­ков на­чин. Дов­че­раш­ни­от аме­ри­кан­ски не­при­ја­тел број еден Иран има шан­си во на­ред­ни­ве де­се­ти­на де­на, до­кол­ку во Ви­е­на пре­го­во­ри­те за нук­ле­ар­на­та про­гра­ма за­вр­шат со ус­пех, да ста­не не са­мо парт­нер во би­тка­та про­тив ИСИС ту­ку и дол­го­ро­чен во­ен со­јуз­ник на НАТО, не­што што до вче­ра бе­ше не­за­мис­ли­во. Не­по­сто­ја­но­ста на исто­ри­ски­те парт­нерс­тва на Бал­ка­нот е уште ед­на при­чи­на Ма­ке­до­ни­ја да во­ди му­дра по­ли­ти­ка без да истр­чу­ва со по­те­зи над­вор од рам­ка­та на неј­зи­ни­от ди­ре­ктен ин­те­рес.

(Текст објавен во 111. број на неделникот Република, 17.10.2014)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.