Без помошта на сурогат-мајките светот би бил посиромашен

Да се сог­ла­сиш да но­сиш де­те во утро­ба­та де­вет ме­се­ци за по­тоа да го да­деш на дру­га же­на – за не­кои е не­сфат­ли­во, а за дру­ги ве­ли­ко­душ­но, за не­кои лу­дост, за дру­ги не­про­цен­лив по­да­рок. До­се­га во Ма­ке­до­ни­ја за­кон­ски бе­ше за­бра­не­то да по­стои су­ро­гат-мај­ка. За­кон­ски­те из­ме­ни ќе доз­во­лат да се ро­ди де­те за друг, што ќе овоз­мо­жи да има­ат свое де­те и тие што не мо­жат да има­ат. По­зи­тив­но­то има и не­га­тив­ни стра­ни – биз­нис од ту­ѓа ма­ка, опас­ност од не­мож­но­ста же­на­та што го ро­ди­ла де­те­то да се од­вои од не­го. Ма­ке­до­ни­ја се оби­ду­ва да го нај­де нај­до­бри­от на­чин за да овоз­мо­жи брач­ни­те двој­ки што не мо­жат да има­ат де­ца по при­ро­ден пат, се­пак да има­ат свои би­о­ло­шки де­ца.

Су­ро­гат-мај­ка – не­про­цен­лив по­да­рок

Зо­што су­ро­гат-мај­ки­те се сог­ла­су­ва­ат на тој че­кор? Што до­би­ва­ат од тоа? Кол­ку е те­шко да се да­де де­те­то на не­го­ви­те ро­ди­те­ли отка­ко сте го но­се­ле де­вет ме­се­ци во утро­ба­та? Три­е­сет и две­го­диш­на же­на рас­ка­жу­ва ка­ко таа се ре­ши­ла да ста­не су­ро­гат-мај­ка. По­тек­ну­ва од си­ро­маш­но се­мејс­тво, но, ка­ко што ве­ли, тоа не ја спре­чи­ло не­ко­му да му по­да­ри не­про­цен­лив по­да­рок. Мај­ка­та на две де­ца би­ла су­ро­гат-мај­ка ду­ри три­па­ти, ед­наш но­се­ла ду­ри и близ­на­ци, а се­га ќе го ро­ди и че­твр­то­то бе­бе ка­ко су­ро­гат-мај­ка.

– Ви­стин­ска­та при­чи­на зо­што сте го на­пра­ви­ле тоа ќе јадоз­на­е­те ко­га бе­бе­то ќе го пре­да­де­те на не­го­ви­те ро­ди­те­ли. Мож­но­ста за ра­ѓа­ње де­те за друг со се­бе но­си мно­гужр­тви. При­мав хор­мо­ни три ме­се­ци пред транс­фе­рот, имав те­шки три ме­се­ци од бре­ме­но­ста, мо­јот со­пруг ра­бо­те­ше во дру­га др­жа­ва, а јас не мо­жев да одам та­му за­тоа што су­ро­гат-мај­ка­та мо­ра да оста­не во др­жа­ва­та за вре­ме на бре­ме­но­ста. Но, ко­га ќе го да­де­те де­те­то, ко­га ќе ги ви­ди­те среќ­ни­те ли­ца на тие на кои им по­да­ру­ва­те не­про­цен­ли­во бо­гат­ство, сѐ за­бо­ра­ва­те. Отсе­ко­гаш сум ја сме­та­ла су­ро­гат-мај­ка­та за дол­го­роч­но вра­бо­ту­ва­ње ка­ко бе­би­си­тер­ка. Да­ва­ње­то на де­те­то за ме­не не е та­жен мо­мент. Не се ка­ам во­оп­што, на­про­тив, среќ­на сум што го на­пра­вив тоа. Ова е шан­са на­ше­то се­мејс­тво да при­до­не­се за оп­штес­тво­то на еден на­ви­сти­на го­лем на­чин. Без на­ша по­мош, све­тот ќе бе­ше по­си­ро­ма­шен за че­ти­ри де­ца и за три среќ­ни се­мејс­тва – рас­ка­жу­ва же­на­та.

Пе­де­се­тго­диш­на Аме­ри­кан­ка, раз­ве­де­на, мај­ка на две де­ца, е су­ро­гат-мај­ка на неј­зи­ни­те при­ја­те­ли. Таа ве­ли де­ка ѝ би­ло те­шко ко­га ѝ го зе­ле де­те­то. Таа не мо­же­ла да има сопс­тве­ни де­ца, би­ла оп­ло­де­на ин ви­тро. Ко­га слуш­на­ла де­ка неј­зи­на­та при­ја­тел­ка не мо­же да има де­ца, ре­ши­ла да ѝ по­мог­не. Би­ла оп­ло­де­на ду­ри че­ти­ри па­ти, три­па­ти има­ла спон­тан абор­тус, што би­ло мно­гу те­шко за неа. Но, нај­стрес­на­та си­ту­а­ци­ја би­ла ко­га го да­ла де­те­то. Се­пак, не се кае за че­ко­рот што го пре­зе­ла, со тек на вре­ме се по­ми­ри­ла со тоа и сфа­ти­ла де­ка по­мог­на­ла не­ко­му. Ве­ли да не е ста­ра, таа пак би го сто­ри­ла тоа.

Поз­на­ти­те и су­ро­гат-мај­ки­те

Има­ње­то де­те од су­ро­гат-мај­ка е пра­кти­ка во све­тот, а и мно­гу поз­на­ти лич­но­сти ста­на­ле ро­ди­те­ли на тој на­чин. Еден при­мер е Са­ра Џе­си­ка Пар­кер, ко­ја пре­ку су­ро­гат-мај­ка ги до­би близ­на­ци­те Та­би­та и Ма­ри­он Ло­ре­та. Таа и неј­зи­ни­от со­пруг има­ат осум­го­ди­шен син, но има­ле и не­кол­ку без­ус­пеш­ни оби­ди да го про­ши­рат се­мејс­тво­то, па се ре­ши­ле да доз­во­лат дру­га же­на да но­си нив­но де­те. И Ри­ки Мар­тин ста­на та­тко на близ­на­ци пре­ку су­ро­гат-мај­ка.

И 33-го­диш­на же­на од Џор­џи­ја има­ла проб­ле­ми со неп­лод­ност, а отка­ко го ре­ши­ла проб­ле­мот бла­го­да­ре­ние на на­пред­на­та­та ме­ди­ци­на, има че­ти­ри де­ца –  близ­на­ци и мом­че и де­вој­че. По тоа, се ре­ши­ла да им по­мог­не на тие што не мо­жат да има­ат де­ца.

– Тре­ба да ги ви­ди­те очи­те на мај­ка­та ко­га ќе ги ста­ви ра­це­те на мо­јот сто­мак, а бе­бе­то се дви­жи во утро­ба­та. Па, мо­мен­тот ко­га та­тко­то прв­пат ќе го ви­де сво­е­то бе­бе. Ни­што дру­го не ви тре­ба за да сте пре­среќ­ни што сте го на­пра­ви­ле тоа – ве­ли таа.

Че­твр­та­та при­каз­на до­а­ѓа од 37-го­диш­на же­на што е мај­ка на пет де­ца. Таа ре­ши­ла да ѝ по­мог­не на се­стра­та на неј­зи­ни­от со­пруг ко­ја по­ра­ди ци­стич­на фи­бро­за не мо­же­ла да го но­си бе­бе­то, но мо­же­ло да се соз­да­де ге­нет­ски здра­во бе­бе од неј­зи­на­та јај­це-кле­тка.

– Нај­те­жок дел беа мач­ни­ни­те. За мо­и­те де­ца ги имав 13 не­де­ли, а за ова де­те 19. Се­пак, би го сто­ри­ла по­втор­но исто­то да бев пом­ла­да. Но, ве­ро­јат­но не би го сто­ри­ла за не­кој што не е член на се­мејс­тво­то. За мо­ја сре­ќа, бе­бе­то што го ро­див е мој внук, мо­жам да го ви­дам и се­ко­гаш знам ка­ко е. На­ви­сти­на, нај­до­бри­от дел бе­ше ко­га го зе­доа бе­бе­то прв­пат во нив­ни­те ра­це. Тој гест ги збли­жи на­ши­те се­мејс­тва за­се­ко­гаш. Да се да­де не­што е исто тол­ку важ­но кол­ку и да се до­бие не­што – ко­мен­ти­ра су­ро­гат-мај­ка­та.

Ед­наш су­ро­гат-мај­ка, а две де­ца

Ма­ке­до­ни­ја под­го­тву­ва за­кон што тре­ба да до­не­се ра­дост на не­кои се­мејс­тво. Су­ро­гат-мај­ка мо­же да се би­де са­мо ед­наш. Же­на­та тре­ба да е др­жав­ја­нин на Ма­ке­до­ни­ја на во­зраст од 25 до 50 го­ди­ни, да е мај­ка на нај­мал­ку ед­но де­те, да е пси­хо­фи­зич­ки здра­ва, да не е кри­вич­но го­не­та, да не е за­вис­ник од дро­га и да не­ма за­раз­но за­бо­лу­ва­ње. Тие ус­ло­ви се за­цр­та­ни во пред­лог-из­ме­ни­те на За­ко­нот за би­о­ме­ди­цин­ско пот­по­мог­на­то оп­ло­ду­ва­ње. Од дру­га стра­на,пра­во на де­те од су­ро­гат-мај­ка има­ат са­мо брач­ни двој­ки со ма­ке­дон­ско др­жав­јанс­тво. Ако же­на­та немо­же да за­бре­ме­ниод оправ­да­ни при­чи­ни,брач­на­тадвој­ка има пра­во на дведе­ца од су­ро­гат-мај­ки. Ре­ги­стар за оваа по­стап­ка ќе во­ди Ми­ни­стерс­тво­то за здрав­ство. Пред поч­ну­ва­ње на по­стап­ка­та,мај­ка­та и брач­на­та двој­ка ќе се за­поз­на­ат.

-Пред спро­ве­ду­ва­ње на по­стап­ка­та на вне­су­ва­ње на ем­бри­о­нот во ма­тка­та на же­на­та што ќе би­де ге­ста­ци­ски но­си­тел, за­дол­жи­тел­но е за­ед­нич­ко пси­хо­ло­шко со­ве­ту­ва­ње на брач­на­та двој­ка и на по­тен­ци­јал­ни­от ге­ста­ци­ски но­си­тел во вре­ме­тра­е­ње од три ме­се­ци, при што ќе се одр­жу­ва­ат нај­мал­ку две сред­би ме­сеч­но, ка­ко и за­дол­жи­тел­но прав­но со­ве­ту­ва­ње на две­те стра­ни. За таа цел ќе би­де изра­бо­тен и об­ја­вен на­ци­о­на­ленво­дач за пси­хо­ло­шко и прав­но со­ве­ту­ва­ње на брач­на­та двој­ка и на по­тен­ци­јал­ни­от ге­ста­ци­ски но­си­тел – ве­ли ми­ни­сте­рот за здрав­ство, Ни­ко­ла То­до­ров.

При­каз­на­та што го расп­ла­ка све­тот

Три­е­се­тго­диш­на­та Ла­у­ра Јо­хо ра­бо­те­ла ка­ко ин­стру­ктор по фит­нес. Еден ден се оне­све­сти­ла во са­ла­та и до­кто­ри­те ѝ откри­ле де­ка бо­ле­ду­ва од рак на мо­зо­кот.

Таа и неј­зи­ни­от со­пруг Нејт од­лу­чи­ле да не се отка­жу­ва­ат од бор­ба­та да ста­нат ро­ди­те­ли. Ре­ше­ни­е­то би­ло во ве­штач­ко оп­ло­ду­ва­ње, а нај­до­бра­та при­ја­тел­ка на Ла­у­ра, Ка­ра Сте­тон, се по­ну­ди­ла да би­де су­ро­гат-мај­ка.

Се­мејс­тво­то и при­ја­те­ли­те на Ла­у­ра се пре­среќ­ни по­ра­ди ра­ѓа­ње­то на де­вој­че­то би­деј­ќи зна­ат де­ка на тој на­чин дел од Ла­у­ра про­дол­жу­ва да жи­вее со нив.

По ра­ѓа­ње­то на Ке­ро­лајн, но­ви­на­рот Да­ни­ел Фи­неј ѝ на­пи­шал пис­мо за еден ден да сфа­ти кол­ку би­ла сил­на бор­ба­та на неј­зи­на­та мај­ка и љу­бо­вта на Ка­ра Сте­тон.

– Ти се­га си ста­ра са­мо еден ме­сец и прем­но­гу си ма­ла за да го про­чи­таш ова пис­мо. Но,еден ден, не­кој ќе ти го по­ка­же ова, и мо­же­би тоа ќе ти по­мог­не да ја сфа­тиш љу­бо­вта и на­деж­та кои те до­не­соа на овој свет – на­пи­шал тој.

Во пис­мо­то е и при­каз­на­та за љу­бо­вта на ро­ди­те­ли­те на Ке­ро­лајн, нив­на­та свад­ба, но и мо­мен­тот ко­га Ла­у­ра доз­на­ла де­ка има рак.

Тој наг­ла­су­ва де­ка су­ро­гат-мај­катре­ба да се би­де са­мо од ху­ма­ни при­чи­ни, да им се по­мог­не на двој­ки­тешто немо­жат да има­ат де­ца. Брач­на­та двој­катре­ба да ѝги на­до­ме­сти са­мо тро­шо­ци­те во те­кот на бре­ме­но­ста на су­ро­гат-мај­ка­та,но тие да не би­дат по­го­ле­ми од ед­на про­сеч­на пла­та, а по­да­ро­кот по по­ро­ду­ва­ње­то да не е по­скап од 100 евра. Су­ро­гат-мај­ка­та има пра­во на по­ро­дил­но отсус­тво од 45 де­на,а же­на­та за ко­ја е ро­де­но бе­бе­то де­ветме­се­ци. Во слу­чај на ко­мер­ци­ја­ли­за­ци­ја, се пред­ви­ду­ва каз­на од 6 ме­се­ци до 5 го­ди­ни за­твор за се­кој што ќе зе­ме или ќе да­де па­ри за мож­но­ста за ра­ѓа­ње де­те за друг. Кри­вич­но ќе од­го­ва­ра­ат и ме­ди­у­ми­те ако јав­но об­ја­ватпо­да­то­ци за ли­ца што се од­лу­чи­ле да би­дат су­ро­гат-мај­ка.

– Бев­ме за­гри­же­ни де­ка,до­кол­ку се доз­во­ли су­ро­гат-мај­ка, след­ни­от че­кор ќеби­де доз­во­лу­ва­ње екто­ге­не­за (ра­ѓа­ње де­те во ин­ку­ба­тор), што мо­же­би ќе би­де ме­ди­цин­ски мож­но во на­ред­ни­те 10 илимо­же­би и по­ве­ќе го­ди­ни. Се за­пра­шав­ме да­ли е тоа па­тот по кој тре­ба да оди чо­веш­тво­то? За­тоа во­ве­дов­ме кри­вич­но де­ло, спо­ред кое со за­твор од нај­мал­ку 10 го­ди­ни или до­жи­во­тен за­твор ќе се каз­ни тој што „одг­ле­ду­ва“ ем­бри­он или фе­тус над­вор од те­ло­то на же­на за­ра­ди ра­ѓа­ње де­те (екто­ге­не­за) -ве­ли То­до­ров.

Цр­ква­та про­тив, со­ци­о­ло­зи­те „за“

Ма­ке­дон­ска­та пра­вос­лав­на цр­ква-ОА и Ка­то­лич­ка­та цр­ква во зем­ја­ва се про­тив овојпред­лог-за­кон, кој е во со­бра­ни­ска про­це­ду­ра. Исти­те ста­во­ви ги де­ли и Ис­лам­ска­та вер­ска за­ед­ни­ца, ка­ко и дру­ги­те ре­ли­ги­оз­ни гру­пи во зем­ја­ва. Нив­ни­от пред­лог е брач­ни­те двој­кишто не мо­жат да до­би­јат де­те по при­ро­ден пат, тоа да го на­пра­ват по­сво­ју­вај­ќи де­те од си­ро­пи­та­ли­ште.

Оте­цот Бо­бан Ми­тев­ски од ка­би­не­тот на ар­хи­е­пи­ско­пот г.г. Сте­фан сме­таде­ка е не­о­до­бру­вач­ко учес­тво­то на тре­то ли­це во про­це­сот на до­би­ва­ње де­те. Тој збо­ру­ва за чув­ства­та што се ра­ѓа­ат кај су­ро­гат-мај­ка­та, ка­ко и за тоа ка­ко таа ќе ре­а­ги­ра при од­зе­ма­ње­то на де­те­то.

– Има ре­ше­ние за тие што не­ма­ат де­ца, а тоа е по­сво­ју­ва­ње­то – ве­ли оте­цот Ми­тев­ски.

И Ан­тун Ци­ри­мо­тиќ од Ка­то­лич­ка­та цр­ква ве­лиде­ка иде­ја­та за ра­ѓа­ње пре­ку су­ро­гат-мај­ка е по­ра­зи­тел­на, од­нос­но де­гра­ди­рач­ка за же­ни­те за­што тие ста­ну­ва­ат са­мо ин­ку­ба­тор за де­те­то.

Со­ци­о­ло­зи­те, пак, со по­и­на­ков став. За про­фе­со­рот Зо­ран Ма­тев­ски, со­ци­о­лог на ре­ли­ги­ја, мож­но­ста за ра­ѓа­ње де­те за друг е мо­ра­лен пре­диз­вик со кој се со­о­чу­ва мо­дер­ни­от свет.

– Тоа е бла­го­род­на иде­ја. Се­ка­ко де­ка на Вла­да­та не ѝ е цел­та со тоа да соз­да­ва проб­ле­ми, ту­ку да ги ре­ши. Су­ро­гат-мај­ка­та тре­ба да им ро­ди де­те на сво­и­те бли­ски род­ни­ни, при­ја­те­ли од со­ли­дар­ност и за тоа не тре­ба да ба­ра па­ри – до­да­ва Ма­тев­ски.

Пси­хо­ло­зи­те, пак, сме­та­ат де­ка е по­треб­на сил­напси­хо­ло­шка под­др­шка на брач­на­та двој­ка, но и на су­ро­гат-мај­ка­та не­кол­ку ме­се­ци пред за­бре­ме­ну­ва­ње­то, во те­кот на бре­ме­но­ста и не­кол­ку ме­се­ци по по­ро­ду­ва­ње­то. Апе­ли­ра­ат де­ка же­на­та што ќе се сог­ла­си да но­си ту­ѓо де­те,мо­ра да би­де пси­хо­ло­шки здра­ва. Сме­та­ат де­ка го­ле­ма пси­хо­ло­шка под­др­шка ќе ѝ би­де не­оп­ход­на ко­га ќе се раз­де­лу­ва од де­те­то.

Пси­хо­ло­зи­те сме­та­ат де­ка е до­бро тоа што кон­цеп­тот е ал­тру­и­стич­ки,од­нос­но не­ма да ну­ди фи­нан­си­ски бе­не­фит за су­ро­гат-мај­ка­та. Но,истак­ну­ва­атде­ка без пре­циз­но за­кон­ско ре­ше­ние, мож­но­ста за ра­ѓа­ње де­те за другмо­же да пре­диз­ви­ка се­ри­оз­ни пос­ле­ди­ци.

Разговараше: Билјана Зафирова

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.