Бихаќка стана велемајстор за трансформации. Логично би било домот на „безгрешните“ и родените и создадени да владеат да биде и вистинското место за создавање чуда. Во улога на волшебникот Мерлин, со малку магија и многу омраза и безидејност, раководството на СДСМ успеа за само 24 часа од еден ист човек да создаде две сосема различни личности. И тоа не е првпат…
Во манирот на холивудските блокбастери, сценаристите од скопската уличка од најголемиот партиски маченик и херој успеаја да направат предавник. Партискиот функционер поради кого се организираа десетици протести пред суд и пред затвор, се блокираше работата на работната група за 24 декември – чии резултати беа услов од Брисел за Мартовскиот договор – човекот кој беше причина што најчест збор на СДСМ беше „Слобода за Шиповиќ!“, поради кого партијците го „славеа“ Божик на протести пред Соборниот храм, со инстант жигосување го доби епитетот на предавник. Човекот во кој до вчера се крстеше и плејадата партиски безбожници, наеднаш стана антихрист.
Пропагандната машинерија со полна пара се вклучи многу пред општинската седница. Партиските волшебници намирисаа дека тој може да почне да размислува со своја глава, па преку своите „независни“ пера уште една недела пред соочувањето ја почнаа лебедовата песна за неговата слика. Набргу, крвта ја намирисаа и останатите од глутницата, па желни за поголемо парче од непресушниот финансиски колач на 84-годишниот американско-унгарски „филантроп“ и милијардер, ја продолжија и продлабочија крвавата гозба со остатоците на достоинството на довчерашниот партиски идол. Одиграа и една добра местенка, а поводот за драмата беше токму медиумската фама. Доколу останеа на седницата на која се гласаше ДУП-от, во најмала рака ќе беа пата-пата со советниците на ВМРО-ДПМНЕ и Шиповиќ ќе мораше да определи чиј ДУП ќе мине. Вака, направија драма, го искористија омилениот бојкот, па и покрај неговиот глас против, тој им остана виновникот. Сега ќе ставеле вето, па ќе гласале пак за две недели, а и така ако не било, ќе оделе на Уставен суд?! Очигледно, некој овде купува време и добива бесплатен медиумски простор. Слично како и со бојкотот на резултатите на изборите. Благодарение на него, тој е во фокусот, сите заборавија дека СДСМ загуби со 200.000 гласа разлика, одлично извртување, но за раководството, не и за партијата и за членовите.
Од лидер на лидер преминува и навиката за јадење на сопствените деца
Јадењето на сопствените деца одамна е дел од секојдневието на Бихаќка, неизоставно парче од фолклорот на скопската уличка, каде што лидерот во улога на римскиот Сатурн или поверојатно грчкиот Кронос, секогаш кога ќе почувствува дека некој има аспирации да го преземе или разниша неговиот трон јаде по едно од своите деца. Чинот најпластично го наслика Франциско Гоја. Кронос го правел тоа на роденденот на синовите, а СДСМ секогаш кога некој од функционерите ќе почне да размислува со своја глава. Огромниот, патолошки страв од губењето на лидерската позиција налага оперирање од какви и да е скрупули и дејствување кое нема милост кон никого, па бил тој и ваш довчерашен најдобар пријател и сопартиец, лидер, премиер, градоначалник, пратеник. Листата е долга…
Во првиот момент кога ќе се почувствува, макар и трошка индивидуализам или каква и да е пројава на сопствено размислување кое не соодветствува со раководството, стартува безмилосната гилотина на обезличување и урнисување на личноста, која најчесто завршува со исклучување од партијата.
Просто неверојатно, но секогаш кога некој ќе се спротивстави на овој панаѓур на квазиидеологија, па дури таа да и носи само порази и срам на партијата, следува казна. За „злосторот“ Бихаќка има многу едноставна слика и опис и се вика контрирање на макар и небулозните и нелогични чинови на врхушката.
Прикаската за дејствувањето на Кронос на скопската уличка има богато минато и трае со децении. Како по непишано и неприкосновено правило, дикскреционото право за жигосување преминува од лидер на лидер и од раководство на раководство иако во минатото тоа беше персонифицирано и сублимирано во една, единствена личност. Токму првиот лидер на СДСМ е и творец на таквиот принцип, а под неговата сенка паднаа многумина пркосници и партијци кои не се согласуваа со начинот на игра, востановен од вечниот и единствен папа. Ќе беше премногу да се очекува дека новиот лидер, идолопоклоник и голем должник на својот претходник ќе стави крај на дворските игри на својот политички гуру. Подучени од сказните на браќата Грим, кои, освен партискиот билтен, на многумина им останале и последното четиво, со многу добро разработена техника, успеваа и успеваат од секој принц да создадат жаба или со обновен вокабулар од херој и маченик – предавник, од експремиер – предавник, од најдобар градоначалник – предавник, од најдобри решенија за пратеници – повторно, што друго, ако не предавници на непостојната кауза…
Со текот на годините се нижеа и имињата на „предавниците“. Најпознатите од плејадата личности се Бучковски, Јакимовски, Бузлески, Грчева, Буралиева, а сега и Шиповиќ… Очекувањата на познавачите на состојбите се дека во септември листата на предавници ќе доживее вистински бум, а ќе ескалира со остатокот на листата на опозициски кандидати за пратеници. Засега, максимално дотуркаа и пристигнаа до бројот 7 од 20, а речиси 10 проценти се вратија, т.е. ова беше само една третина од оние со можност за премислување. Очекувањата се дека СДСМ по долгото, топло лето го очекува уште подолга и пожешка есен.
Лојалноста на јавниот службеник, барем во светот, треба да биде во корелација со интересите на граѓаните или во најмала рака со идеолошката матрица од која произлегува избраниот функционер, независно дали бил пратеник, министер, градоначалник, претседавач со совет или советник. Во остатокот од светот, но не и кај нас, либерализмот е неотуѓив дел од дејствувањето на левицата, кај нас, пак, е мана. Наспроти теоријата на либерализмот, во нашата „левица“ владее теоријата на хаосот, која објаснува како летот на пеперутката влијае врз климатските промени или кај нас – како бојкотот на изборите еден ден ќе ги врати опозиционерите на власт.
Јакимовски: Пак ли некој ги предаде? Кутрите тие…
Прв на офанзивата против Шиповиќ реагираше човекот што на своја кожа го почувствува партиското жигосување во предавник. Стевче Јакимовски, поранешен прв човек на градската организација на СДСМ и министер во нивната влада, сегашен лидер на ГРОМ и градоначалник на Карпош, причината ја гледа во отуѓеноста на партијата во однос на почитта кон луѓето и обврската која ја има да им помага кога се во неволја.
Во својата колумна, Јакимовски напиша:
„Пак ли некој ги предаде? Кутрите тие. Нормално, и тоа некој на кого многу му дале. Како не му е срам! Сега ништо друго не им преостанува освен да се „самозадоволуваат во круг“, да ги ја полнат душата и устата со пелин онака секташки, клукајќи по „предавникот“. Овој пат, како што тие велат, е Мирослав Шиповиќ, и тоа оној, еден од оние коишто беа во првите борбени редови, претседател на најградската општина – Центар и, се разбира, победничката – таму каде што СДСМ традиционално победувал?!
Но, кој е моментот? Што наведува човекот како причина за ваквиот потег? За тој невиден „скандал“ – одлуката да дејствува според сопствената совест ?! Па совеста е забранета со партиски декрет, нели? Тој, онака скромно, меѓу заби, како со клешти да му ги влечат зборовите, исповеда дека се изненадил од односот на луѓето за коишто многу сторил. Хмм, господине Шиповиќ, во СДСМ ништо ново! Тие за своите луѓе се грижат како за ланскиот снег“, напиша Јакимовски.
Тој јавно го постави и прашањето кој кого, всушност, предаде. Констатирајќи дека има нешто труло во партијата, Јакимовски смета дека токму елитизмот е она што ги носи далеку и од сопственото членство и од гласачкото тело, па сега како по навика ќе му ги истурат на Шиповиќ сите плуканици и. Вели оти тоа се случува само затоа што се дрзнал да рече „ЈАС“!
Божиновски: СДСМ има структурен и системски проблем
Секогаш кога се формира една политичка партија, нејзината цел е да обединува, со што се праќа силна порака дека поседува квалитет, вели политикологот Владимир Божиновски. Според него, проблемот на СДСМ има структурен и системски карактер, а во основата на грешките ја става очигледната лоша комуникација во партијата, која резултира со „предавници“ како Шиповиќ, Јакимовски, Буралиева, Бучковски…
Божиновски: За една партија е многу важно да се создаде перцепцијата дека обединува, што создава впечаток кај членството, но и кај потенцијалните гласачи кои се водат од дејствувањето на раководството и челниците на партијата. Доколку партијата успее да ги артикулира струите, кои секогаш ги има, тоа му дава посилен легитимитет на раководството. Се создава перцепција дека партијата е вредна да ги артикулира ставовите на граѓаните кои ја поддржуваат. Разликите, кои секогаш постојат, мора да бидат решени со дијалог. Доколку во партијата се создадат дезинтегрирачки процеси, кога едни членови се дистанцираат, а други се исклучуваат, тоа има контраефект и се создава впечаток дека нешто не е во ред со таа партија. Во овој случај, неопределените се мислат дали да гласаат за неа, а членовите дали вреди да работат за партијата. А, партија не може да функционира без работа на членството на терен, таа база која ја креира кампањата и изведува 90 проценти од неа. Ако тие не се сигурни за кого и за што работат, тогаш имаме вистински проблем. Ако базата не е доволно мотивирана, ако се дистанцираат и исклучуваат функционери и членови, се создава лоша перцепција во членството.
Според Божиновски, ова се покажа на дело и на последните избори кога СДСМ не само што беше поразена од ВМРО-ДПМНЕ, туку, поради внатрешни конфликти, не успеа да го мотивира ниту сопственото гласачко тело да излезе со вообичаените 315.000–320.000, па на крај освоија само 280.000 гласа, токму поради разединетоста во партијата. Резултатот на вакво дистанцирање на челниците и познати партијци е губење контакт со базата и вклучување на процесот на дезинтеграција.
Против СДСМ се промовираше дејствувањето на ВМРО-ДПМНЕ, која изминатата деценија вложи многу напор и време во обединувањето на десницата, која во текот на првата деценија од новиот век се распрсна на неколку партии со предзнакот на ВМРО. Божиновски вели дека правилна перцепција на актуелното раководство на ВМРО-ДПМНЕ било дека токму со обединувањето на десницата ќе биде извојувана победа, односно дека токму разединетоста на партијата е вистинскиот проблем.
Божиновски: Основен проблем уште од 1991година кај ВМРО-ДПМНЕ беа континуираните обиди да се дезинтегрира десницата, особено во 90-тите години и во првите години од новиот милениум. Генералната перцепција е дека наклонетоста на граѓаните кон десницата е поголема затоа што левицата активно работеше на нејзина дезинтеграција. „Тврдото“ гласачко тело на левицата е многу помало од десницата. Знаеме дека Љубчо Георгиевски се обиде да ја растури партијата, но ВМРО-ДПМНЕ правилно процени дека луѓето што си заминаа со него не се „предавници“, па, наместо со негативни акции и реторика и целосно одделување од нив, ги привлекоа назад во јадрото. ВМРО-ДПМНЕ за две години, од 2006 до 2008 година, клучен период за историјата на партијата, успеа да ја обединат партијата и да ги интегрира сите струи покажувајќи дека тие не се непријатели, туку едноставно – различни струи на иста матрица. Со обединувањето, тие успеаја да го задржат истиот број гласови. Тоа е моќта на кохезивната сила која обединува и привлекува кон матрицата. Едноставно, му велиш: „Да, си згрешил, но ти си дел од истата матрица“. Идеологијата е иста, целите се исти, само треба да се најде заеднички јазик.
Ако има комуникација во самата партија, дезинтеграцијата никогаш нема да се случи, а ако нема, тогаш сѐ се сведува на лидерот, а другите се небитни, посочува Божиновски, според кого во СДСМ овој процес не е од сега, туку влече корени од времето на Бранко Црвенковски.
Божиновски: Секој што му претставуваше опасност и каква и да е конкуренција беше или „пријателски“ тргнат, испратен како амбасадор и слично, или исклучен од партијата. Тоа беше континуиран процес, со што Црвенковски спречи да се создаде личност која ќе се гледа како иден претседател. На Заев, пак, му беше јасно дека не може да ги држи конците в раце, па тој наместо да направи конструктивна смена на неколку луѓе, смени сѐ за да ја воспостави контролата во СДСМ, но перцепцијата за некомпетентноста на Заев во партијата само се засили со овие чекори. Ако некој е несоодветен за функцијата или не работи како што треба, добро е да го смениш и тоа е полезно за партијата, но целосната смена носи перцепција дека некој, буквално, ја „киднапира“ партијата. Мораш да задржиш луѓе за да покажеш континуитет. Очигледно е дека таму нема комуникација. За да некој излезе и говори против партијата, тој е принуден на таков чекор поради тоа што нема никаква комуникација во неа.
Секој човек бара дискусија за да сфати дека е ценет, вели Божиновски, според кого секогаш имало и ќе има различни мислења во сите партии, но доколку нема хоризонтална комуникација – меѓу членовите на исто партиско ниво, но и вертикална, која се одвива меѓу различните нивоа на хиерархиско ниво и некој така лошо раководи со партијата – тогаш се јавува вистински проблем.
Божиновски: Тоа се случи во случајот и со Грчева, Буралиева и со Шиповиќ. Проблемот, но понекогаш и самиот партиски член, излегува во јавност поради тоа што не постои комуникација во самата партија. Немаше да ги има овие случаи, ниту со Грчева, ниту со Буралиева, ниту со Шиповиќ, доколку имаше комуникација во партијата. Лидерот не е партијата, одлуките мора да се дискутираат во телата. Доколку нема никакви канали на комуникација, тогаш има ситуација кога тоа што ќе го каже лидерот – или ќе го слушаш или бркај си работа, а ако не – ние ќе те избркаме. Проблемот е доколку ги нема хоризонталната и вертикалната комуникација, масовна организација кога партијата не може да функционира така. Очигледно, не им било објаснето зошто го прават бојкотот, а има проблем и во општинската организација на СДСМ во центар, односно несинхронизираност во партијата и меѓу коалиционерите. Проблемот е структурен и системски, не е идеолошки.
Грција бара авторски права на ветото
Бојкотираа, си заминаа, па се вратија со вето? Ова е овонеделната прикаска на Општина Центар, но кога реченицава би ја извадиле од контекст, многумина би помислиле дека се работи за акт на нашиот јужен сосед. Најголемиот корисник и обожавател на дејствувањето на македонската опозиција во последната година, кое на големо ја „пере“ нивната шовинистичка политика кон Македонија и кое го збогати нивниот дипломатски вокабулар, сега константно закитен со флоскулата „за старт на преговори треба да поработат на владеењето на правото и демократијата во земјата“, сега за возврат им го позајми своето омилено оружје – ветото. По употребата во Букурешт, за што добија и пресуда во Хаг, и петкратното веќе хронично користење на ова средство во Брисел, ветото сега стана орудие на македонската опозиција, но на општинско ниво. Можеби Грците ќе побараат и авторски права за него, како за бренд регистриран на име на Атина со големо ® и изум впишан во Европската агенција за патенти, но поради постојаното користење на плодовите на трудот на македонската опозиција, најверојатно сѐ ќе мине со братска прошка. Очигледно, не беа бадијала оние грчки прошетки пеш по границата, некој нешто и научил…
(Пишува: Љупчо Цветановски
(Текст објавен во 99. број на неделникот „Република“, 25.07.2014)
Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.