Ниту Уставот не е предизвик

Во СДСМ нај­а­ве­ни­те ре­де­фи­ни­ра­ња и про­ме­ни во Уста­вот во­оп­што не се ни разг­ле­ду­ва­ле. За се­ко­ја пар­ти­ја што пре­тен­ди­ра да би­де се­ри­оз­на, па и ко­ја сво­ја­та та­ка­на­ре­че­на про­гра­ма ја те­ме­ли на еко­ном­ски за­фа­ти, пред­ло­же­ни­те из­ме­ни за огра­ни­чу­ва­ње на ни­во­то на јав­ни­от долг и на бу­џет­ски­от де­фи­цит, се­ка­ко, би тре­ба­ло да би­дат во фо­ку­сот на вни­ма­ни­е­то. Но, во СДСМ има­ат друг при­о­ри­тет. Тех­нич­ка вла­да. Сè дру­го „не е дој­де­но на дне­вен ред и не ни е пред­мет на ин­те­рес“.

Ва­кви­от став иска­жан од пар­ти­ски­от глас­но­го­вор­ник ја отс­ли­ку­ва со­стој­ба­та на бес­соз­на­ние во ко­ја се на­о­ѓа опо­зи­ци­ја­та. Во отсус­тво и за­та­пе­ност на чув­ства­та за ре­ал­ност, ман­тра­та „тех­нич­ка вла­да“ се оче­ку­ва ка­као ви­стин­ски спас. Се­ка­ко, ка­ко спас на сопс­тве­на­та уло­га пред членс­тво­то. И оправ­да­ние пред гла­са­чи­те и из­не­ве­ре­ни­те де­ка си­те ука­жу­ва­ња и од до­ма и од над­вор би­ле по­греш­ни.

Зо­ран За­ев се оби­де да из­ну­ди изу­сту­ва­ње „тех­нич­ка вла­да“ од пре­ми­е­рот Ни­ко­ла Гру­ев­ски, при пос­лед­на­та пар­ти­ја по­ли­тич­ки шах. Све­сен за нај­а­ви­те де­ка за вла­ста не е при­фат­ли­во, се­пак За­ев го пот­ту­ра ка­ко пр­во и, спо­ред тоа ка­ко се од­не­су­ва кон не­го, изг­ле­да единс­тве­но ба­ра­ње до вла­ста.

Зна­еј­ќи од­на­пред де­ка „не­ма да по­ми­не“, За­ев се по­ја­ви на сред­ба за да би­де од­би­ен, во уло­га на „до­бро мом­че“, кон­стру­ктив­но. Одеј­ќи во од­на­пред за­гу­бе­на би­тка, во пар­ти­ја­та ова пра­ша­ње не ба­ра­ло ни­ту вре­ме за да се за­ста­не се­ри­оз­но зад не­го. Тех­нич­ка за што? Во кој фор­мат? Од ко­га? До ко­га? Зо­што? Се­ка­ко, не­ма по­тре­ба за овие од­го­во­ри, и та­ка те­ма­та е за гу­бе­ње, пар­дон, ку­пу­ва­ње вре­ме.

Всуш­ност, тем­по со кое ра­бо­ти вла­ста не би мо­же­ла да го по­стиг­не ни­ту се­ри­оз­на пар­ти­ја по­ста­ве­на на здра­ви ос­но­ви и на здра­ви но­зе. Во со­стој­ба во ко­ја се на­о­ѓа СДСМ, тоа, се­ка­ко, не­ма ни­ка­ква шан­са да се слу­чи. Мо­же­би и за­тоа и не ни им па­ѓа на ум да ги тол­ку­ва­ат или разг­ле­ду­ва­ат овие из­ме­ни на Уста­вот. По убе­ду­ва­ње ќе би­дат про­тив. Ако сед­нат во пар­ла­мен­тот на­вре­ме, ко­га би се гла­са­ло за нив.

А ток­му тоа и се че­ка. Дел од ана­ли­ти­ча­ри­те со кои раз­го­ва­ра­ше „Ре­пуб­ли­ка“, ве­лат де­ка де­зо­ри­ен­ти­ра­но­ста ќе трае до не­кој сле­ден ме­ѓу­на­ро­ден че­кор. На при­мер, нај­а­ва за по­зи­ти­вен из­ве­штај од Европ­ска­та ко­ми­си­ја. Па, и без тех­нич­ка вла­да да сед­нат во пра­те­нич­ки­те клу­пи, она­ка, „за спас на ид­ни­на­та на др­жа­ва­та“. До Сол­за Гр­че­ва и до Љу­би­ца Бу­ра­ли­е­ва.

Кој сви­ри „тех­нич­ка“?

Гру­ев­ски не са­ка­ше да ка­же кој го со­ве­ту­вал За­ев на крај од пре­го­во­ри­те да ба­ра да се нај­а­ви при­фа­ќа­ње тех­нич­ка вла­да. За при­сут­на­та јав­ност во са­ла­та и не­ма­ше по­тре­ба да се спо­ме­не име­то. Исто­ри­ја­та на ба­ра­ња­та тех­нич­ка вла­да од СДСМ са­мо го под­гре­ва „ли­кот и де­ло­то“.

И по­чес­ни­от пре­тсе­да­тел на СДСМ ба­ра­ше тех­нич­ка вла­да што ќе ор­га­ни­зи­ра из­бо­ри. По­вто­ру­вај­ќи ги со го­ди­ни исти­те ба­ра­ња, и се­га мо­же да се прет­по­ста­ви де­ка СДСМ сме­та на тех­нич­ка вла­да во ко­ја по­ли­ци­ја­та, прав­да­та и фи­нан­си­и­те би би­ле под нив­но ра­ко­водс­тво. Дру­ги­те пра­ша­ња, по пра­ви­ло, се во на­со­ка на из­бор­ни­от про­цес, би­ло тоа да се ме­ди­у­ми­те или из­би­рач­ки­от спи­сок.

Ако и има по­тре­ба од по­тсет­ник, не тре­ба да се оди под­ла­бо­ко во ар­хи­ви­те од ед­на го­ди­на. Ла­ни во ја­ну­а­ри ана­ли­ти­ча­ри­те за днев­ни­от пе­чат во Ма­ке­до­ни­ја ги ана­ли­зи­раа исти­те овие де­неш­ни со­стој­би на опо­зи­ци­ја­та.

– Ме­ѓу­ет­нич­ки или со­ци­јал­ни не­ми­ри, зо­ври­ва­ње и бло­ка­да во Со­бра­ни­е­то од пра­те­ни­ци­те на СДСМ, из­ле­гу­ва­ње од пар­ла­мен­тот, за­ка­ни за улич­на де­мо­кра­ти­ја, ба­ра­ње пред­вре­ме­ни из­бо­ри, е иста­та ше­ма што опо­зи­ци­ја­та ја при­ме­ни и на прет­ход­ни­те из­бо­ри пред две го­ди­ни, а што сце­на­ри­о­то на со­ци­јал­де­мо­кра­ти­те го пра­ви не­ин­вен­тив­но и про­чи­та­но – ко­мен­ти­ра­ат ана­ли­ти­ча­ри­те.

И то­гаш се ко­мен­ти­ра­ло „Ба­ра­ња­та се по­чуд­ни од го­ди­на во го­ди­на, а и са­ми­от (ли­дер) е све­сен де­ка дел од не­го­ви­те ус­ло­ви се не­ос­твар­ли­ви и де­ка со нив не­ма да се сог­ла­си вла­де­јач­ка­та пар­ти­ја“. Со соз­да­ва­ње ве­штач­ка кри­за СДСМ поч­на во 2007 го­ди­на, а на­пу­шта­ња­та на пар­ла­мен­тот поч­наа во 2008 го­ди­на. Кон кра­јот на го­ди­на­та пар­ти­ја­та по­втор­но ја на­пу­шти со­бра­ни­ска­та сед­ни­ца за пра­те­нич­ки пра­ша­ња. И 2010 го­ди­на е ре­ги­стри­ра­на ка­ко го­ди­на за на­пу­шта­ње во Со­бра­ни­е­то. Во ја­ну­а­ри ја на­пу­шти­ја со­бра­ни­ска сед­ни­ца, во април ко­ор­ди­на­ци­и­те, во ју­ли – со­бра­ни­ска сед­ни­ца, а не­кол­ку де­на по­доц­на це­ла опо­зи­ци­ја повторно ја на­пу­шти ко­ор­ди­на­ци­ја­та. Тем­по­то про­дол­жи и во 2011 го­ди­на и кон кра­јот на 2012 го­ди­на.

„СДСМ те­ра иста ше­ма со го­ди­ни. Иста сли­ка, исти ре­а­ли­за­то­ри, са­мо во раз­лич­ни го­ди­ни“- ко­мен­ти­ра­ат ана­ли­ти­ча­ри­те.

И по­втор­но, из­бор­ни­те пра­ви­ла не им се по ќеф

Ако до­се­га се ба­ра­ше тех­нич­ка вла­да за да се спро­ве­дат из­бо­ри по ме­ра на СДСМ, тоа што е по­и­на­ку во ре­ал­но­ста е де­ка пос­лед­ни­от из­бо­рен про­цес комп­лет­но бе­ше спро­ве­ден по пра­ви­ла­та, кои до пос­лед­на бу­ква ги по­ба­ра СДСМ. Пред из­бо­ри­те. Та­ка, дел од ана­ли­ти­ча­ри­те се­га сме­та­ат де­ка ба­ра­ња­та за тех­нич­ка вла­да се ис­цр­пу­ва­ат со оп­се­гот на ра­бо­та­та на Др­жав­на­та из­бор­на ко­ми­си­ја.

– Тоа се пра­ша­ња во над­леж­ност на ДИК, но и пра­ша­ња за кои ве­ќе се раз­го­ва­ра­ше, се при­фа­ти­ја си­те ба­ра­ња, се из­ме­ни Из­бор­ни­от за­ко­ник. Со си­те не­бу­лоз­ни ре­ше­ни­ја во не­го. Се­га се ба­ра али­би за сво­ја­та без­и­деј­ност и не­про­ду­ктив­на по­ли­ти­ка – ко­мен­ти­ра за „Ре­пуб­ли­ка“ про­фе­сор­ка­та Та­ња Ка­ра­ка­ми­ше­ва – Јо­ва­нов­ска.

Тех­нич­ка вла­да се фор­ми­ра во ус­ло­ви на во­нред­ни окол­но­сти, при­род­ни не­сре­ќи, во­е­ни со­стој­би или, ка­ко што по­ка­жу­ва­ат не­кол­ку­те свет­ски при­ме­ри во пос­лед­но вре­ме, со­стој­би во кои ни­ту ед­на пар­ти­ја не би са­ка­ла са­ма да го по­не­се то­ва­рот од по­треб­ни ре­фор­ми.

– Во Ма­ке­до­ни­ја, ка­де што пре­ку ле­ги­тим­ни из­бо­ри се из­бра­ни ле­гал­ни и ле­ги­тим­ни ин­сти­ту­ции, ап­сурд е да се ба­ра тех­нич­ка вла­да. Над­вор од се­ко­ја ло­ги­ка, те­о­рет­ски и прав­ни мож­но­сти. Не­ма ни­ту еден пре­дус­лов за да се ба­ра фор­ми­ра­ње тех­нич­ка вла­да. Ма­ке­до­ни­ја се на­о­ѓа во ве­штач­ки мон­ти­ра­на по­ли­тич­ка кри­за. СДСМ функ­ци­о­ни­ра во си­те дру­ги ин­сти­ту­ции, освен во пар­ла­мен­тот – ана­ли­зи­ра Ка­ра­ка­ми­ше­ва- Јо­ва­нов­ска.

– Фа­ктот де­ка се­га ре­те­ри­ра­ат од пр­вич­на­та иде­ја за таа тех­нич­ка­та вла­да, со из­го­вор де­ка тие са­мо мис­ле­ле на тех­нич­ка вла­да што би го ор­га­ни­зи­ра­ла са­мо из­бор­ни­от про­цес, при­тоа без раз­ли­ка ко­га би се слу­чил, да­ли вед­наш или по че­ти­ри го­ди­ни, ре­дов­ни или во­нред­ни, по­ка­жу­ва де­ка СДСМ по­ка­жу­ва де­ка са­ми­от не­ма јас­на прет­ста­ва за тоа свое ба­ра­ње – до­да­ва Ка­ра­ка­ми­ше­ва – Јо­ва­нов­ска.

Ба­ра­ње­то за тех­нич­ка вла­да зна­чи и СДСМ да ја упра­ву­ва по­ли­ти­ка­та на опре­де­ле­ни ми­ни­стерс­тва без ман­дат до­де­лен од гла­са­чи­те, од гра­ѓа­ни­те. И по­втор­но про­дол­жу­ва иста­та по­ли­ти­ка – да се би­де на власт без до­би­е­ни из­бо­ри и без под­др­шка, ба­ра­ње што е не­ра­ци­о­нал­но и не­при­фат­ли­во на­се­ка­де во све­тот. И по­крај тоа се ин­си­сти­ра на што по­долг пер­и­од над­вор од пар­ла­мен­тот.

– Има мно­гу оп­ции до ко­га би тра­е­ла оваа фа­за, во ко­ја СДСМ го ко­ри­сти сво­е­то отсус­тво од, наг­ла­су­вам, не­пре­че­на­та ра­бо­та на пар­ла­мен­тот. За­тоа сме­там де­ка тре­ба да се мар­ги­на­ли­зи­ра и на­ма­ли на ми­ни­мум таа нив­на по­ли­ти­ка на бој­кот и на сен­за­ци­о­на­ли­зам. И до­кол­ку до кра­јот на ле­то­то не се вра­тат во пар­ла­мен­тот, тре­ба да се рас­пи­шат до­пол­ни­тел­ни из­бо­ри, да се комп­ле­ти­ра со­ста­вот на Со­бра­ни­е­то и да се за­тво­ри таа при­каз­на. Ма­ке­до­ни­ја не смее да би­де за­лож­ник и ко­ла­те­рал­на ште­та на по­ли­ти­ка­та што ја во­ди СДСМ – вели Ка­ра­ка­ми­ше­ва – Јо­ва­нов­ска.

Да­ли Уста­вот и не­го­ви­те из­ме­ни во ме­ѓу­вре­ме ќе го до­би­јат зас­лу­же­но­то вни­ма­ние во СДСМ, оста­ну­ва вре­ме­то да по­ка­же. И да­ли СДСМ ќе учес­тву­ва во тие из­ме­ни во пар­ла­мен­тот. За­ед­но со Сол­за Гр­че­ва и со Љу­би­ца Бу­ра­ли­е­ва. Тоа за­ви­си са­мо од нив, ве­ли Ка­ра­ка­ми­ше­ва – Јо­ва­нов­ска.

– Јас­но е ка­ко се до­не­су­ва­ат устав­ни­те из­ме­ни, по­треб­но е 82 пра­те­ни­ка да се во пар­ла­мен­тот. Ако вла­де­јач­ко­то мно­зинс­тво ги обез­бе­ди тие 82 пра­те­ни­ка, нес­пор­на е ле­ги­тим­но­ста на тие устав­ни из­ме­ни – до­да­ва таа.

(Пишува: Наум Стоилковски
Текст објавен во 96. број на неделникот „Република“, 4.07.2014)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.