„Подобро три месеци министер – отколку 100 години опозиционер“ – ова е новата максима што владее на Бихаќка, неколку зборови во кои е содржана смислата на постоењето на актуелното раководство. Реално, техничка влада е и единствената шанса лидерите на СДСМ да дојдат до министерско место. Логиката е повеќе од едноставна – по министерувањето на раководството во виртуелната техничка Влада, склопена во луцидните умови на креаторите на небулозната политика на СДСМ, како и да е, ќе следуваат избори, а на нив уште еден пораз за партијата, кој, според анкетите, ќе биде уште поголем од последниот. Ваквата ситуација за врхушката на партијата, пак, ќе значи неминовно заминување во политички заборав. Во ваква безизлезна ситуација, предизвикана од сопствената непресметливост и погрешни чекори, новата максима што владее во македонската опозиција, според многу работи, е уникатна во светски рамки, како единствена реминисценција на лошите пресметки и катастрофалните потези.
Велат, најлошо е кога самите ќе се заглавите, а токму тоа го направи СДСМ, поточно неговото раководство. Опциите се сѐ помалку и полоши и се тенчат со секој изминат ден, а трагичната партиска прикаска почна со изборниот ден на 27 април и со изјавата на Заев во која тој не ги призна резултатите. Пресметката целосно се изјалови со немањето никаква реакција на меѓународната заедница, која ни оддалеку не го сфати сериозно потегот, кој не беше базиран на какви и да е аргументи. Но, не можеше да се повлече кажаното, барем не без силни последици по раководството, т.е. нивна смена. А тие, не сакаат да си одат. Никако…
По Брисел, шлаканица и од Вашингтон
Никој, очигледно, не ги ни очекуваше контраефектите на погрешните потези на опозицијата. Место помош и толку посакуваната меѓународна интервенција, соодветна за протекторат за каква што, очигледно, сметаат или посакуваат да биде Македонија, опозиционерите добија силен укор токму од тие од кои се надеваа на помош.
Прво, лошите пресметки ја извртеа замислената сказна, желбите целосно се изјаловија и место за противничкиот табор, шлаканиците од Брисел дојдоа за нив, замотани во личната покана на Штефан Филе, со која лидерскиот двоец замина на отчет за бојкотот. Веќе по навика, во партиското соопштение „заборавија“ да го споменат барањето за враќање во парламентот, но тоа се случи и при нивната средба на 7 јануари со истиот еврокомесар. Превентивно, овој пат, не дадоа изјави. Заборавија да кажат и дека Филе ги покани. Исто, по навика, „заштитниците“ на медиумите и сега ги одбегнаа новинарите од неподобните медиуми, но превентивно не дадоа изјава ниту за своите, за да не добијат повторно демант од својата партија, која во форма на преседан минатиот пат го демантираше сопствениот лидер, познат по брзиот јазик и по лапсусите.
Следниот тежок пораз им го нанесоа сопствените пратенички, кои решија да застанат против одлуката на раководството, кое во стилот на „има ли пилот во авионот“ продолжи бескомпромисно да ја уништува отстапницата во одамна загубената битка. Изблиците на омраза кај нивните сопартијци, кои не можеа и не можат да го сфатат либерализмот врз кој опстојува и дејствува левицата, барем секаде во светот, ја допрецизираа сликата за самонаречените интелектуалци, како што голем дел од членството на оваа партија се замислува и претставува.
Последниот силен удар во низата беше анкетата на Интернационалниот републикански институт (ИРИ). На само еден ден пред лидерската средба, реномираната американска организација излезе со податоци што требаше да ја освестат опозицијата, но и тоа беше залудно. Ниту податокот, кој беше јавна тајна – дека деструктивната политика и негативната кампања не се рецептот за добивање гласови, сега преточена во рејтингот на партиите и на лидерите, не им помогна да се вратат во нормала. Вообичаено, во контекст на новиот стил на игра, кој го наметнаа творците на политиката на СДСМ, партијата по ваква поразителна анкета секогаш излегуваше со соопштение во кое со дрва и со камења фрлаше по македонските агенции за истражување на јавното мислење, иако тие и го погодуваа резултатот, наспроти нивната „антирејтинг“ агенција. Овој пат – молк од Бихаќка. Никаде ниту глас за и околу резултатите на угледниот американски институт, чиешто истражување беше јасен показател за негативните резултати од катастрофалните потези на партијата. Не само нивниот пад, лошите чекори го дигнаа и рејтингот на противниците.
Познавачите на состојбите анкетата на ИРИ ја квалификуваа како јасна порака на САД до СДСМ. Очигледно, по шлаканицата од Брисел, следуваше нова од Вашингтон. Но дури и ова не помогна во освестувањето на раководството на партијата, кое, очигледно, со многу мазохизам во себе замина на средба во Владата и се заглави со барањето за техничка влада. Прво, не се во добра позиција за преговори затоа што немаае никаков аргумент за своите барања, а од друга страна, притискаат и не отстапуваат од нешто што само тие го разбирате. Од другата страна, пак, имаат ситуација во која противникот се согласува на сѐ, освен на барањето за техничка влада?! Замислете само како изгледа сето ова во очите на меѓународниот фактор, несудениот спас за СДСМ на изборите. Токму САД и ЕУ и нивната посакувана реакција беа пустата надеж на партијата за спас од дебаклот на изборите, но тие, според Бихаќка, не само што затаија, туку токму Брисел и Вашингтон испратија јасна и директна порака до Бихаќка. Описот на предизвиканите чувства на раководството од скопската уличка по овие европско-американски шлаканици би бил премногу вознемирувачки за читателите , а тонењето во калта на лидерскиот двоец е сѐ поочигледен и пореален.
Кој е авторот на „црвените линии“ на СДСМ
Македонската јавност, пак, е отрпната од преговори. Речиси две и пол децении преговараме со нашиот јужен сосед. Сега преговараме и со СДСМ, или тоа барем го прави легитимната, легално избрана влада. Паралелите во двата, за многумина неспоиви и целосно одделени случаи, сепак се видливи. Се отчитуваат во пристапот и во барањата. Грчките „црвени линии“ се максималистички барања, целосно неприфатливи за Македонија.
По примерот на јужниот сосед, Заев настапи со барање за кое знае дека нема да биде прифатено, особено поради неговата неаргументираност. Ваквото мешање на пристапот е особено конкретно во фактот што сето ова идеално ѝ одговара на Грција, која со секој чекор на опозицијата, сакале да признаат или не, добива уште еден аргумент за блокадата на преговорите со ЕУ, која сега ја затскрива со божемни барања за исполнување на Мартовскиот договор, демек – името и не е проблем… Низ кулоарите и социјалните мрежи веќе се прошири шегата дека Заев игра како Самарас, односно – бара нешто што нема никаква логика, а не нуди ништо за возврат. Следната паралела што ја направија шегобијците е дека, конечно, е откриена мистеријата на неговите чести, анонимни и документирани посети на Грција во изминатиот период. Велат, Атина му го предала богатото искуство од соочувањето со Скопје во изминатите децении и го обучила како да преговара. Затоа тој често одел во Грција…
Настапот со неприфатливите „црвени линии“ на СДСМ, додека сите други работи се отворени за разговор, многу потсетува на основите на атинската преговарачка школа. Целата преговарачка теорија се совпаѓа и во уште една работа – и Атина и СДСМ, очигледно, би биле пресреќни кога наесен, по пет години, ЕК би ја укинала препораката за преговори со ЕУ за нашата земја. Грција би си го исполнила предвиденото, а на Бихаќка би уживале од помислата дека овој, за многумина незамислив потег, би значел пад на рејтингот на ВМРО-ДПМНЕ и на Груевски, а со тоа и нивна шанса за враќање на сцена. Поддршката за раководството на СДСМ за „цврсто“ опстојување на непостојните позиции, катастрофални за иднината на државата, веќе пристигна од познатите „демократи“, аналитичари и новинари, сите поврзани со непреболот по времето на нивното владеење, кога беа на високи раководни и добро платени функции.
Кепеска: Техничка влада е неприфатлива, се дерогира изборниот систем
Многу внатрешни и надворешни субјекти во овој момент ја истакнуваат потребата за политички дијалог како пат кон постигнувањето на внатрешното единство, вели професорката Јованка Кепеска. Сепак, валидноста на разрешувањето на барањата поставени за разговор, вели таа, се сообразува со можната остварливост, која може да биде постигната само ако тие соодветствуваат со правниот и со институционалниот систем и процедура. Во јавноста се нагласува и потребата од одговорност за начинот на кој ќе се води овој дијалог.
Кепеска: Не може да се очекува да биде прифатено барањето за техничка влада што би требало да спроведе „фер и демократски“ избори бидејќи СДСМ не ги признава изборните резултати, иако за веќе одржаните избори изостанаа приговори, затоа што широката македонска јавност ги прифати изборите како реални и е против нови избори, а извештаите од страна на набљудувачите беа позитивни. Остварувањето на ваквото барање би го дерогирало целиот изборен систем и воспоставувањето власта во Македонија. Дотолку повеќе што тука не може да стане збор за тоа дали Груевски би сакал да го прифати ваквото барање или не, туку затоа што и тој е обврзан на почитување на правниот поредок. Токму затоа јавното мислење на граѓаните ваквото барање и го смета за ирационално, што мора да се отфрли.
Пандов: Ќе го гледаме „Леси се враќа дома“ 2 дел
Непопустливиот став на лидерот на СДСМ, Зоран Заев, за формирање техничка влада, како главен услов за дијалог со премиерот и претседател на ВМРО-ДПМНЕ, Никола Груевски, за познавачите на состојбите е „џокерот“ на Бихаќка за прекин на преговорите. Политичкиот аналитичар Александар Пандов се надева дека Заев, конечно, сфатил дека бојкотот е неразумно решение, па вака купува време кај сопартијците.
Според Вас, која е логиката на Заев во оваа негова тврдокорна „црвена линија“, која знае дека Груевски нема да ја премине?
Пандов: Според мене, на Заев му е и повеќе од јасно, а и на луѓето во неговото опкружување, дека техничка влада е само нивна пуста желба. Така што тој во кој било момент може да го употреби тоа барање за прекин на преговорите. Премиерот Груевски премногу јасно посочи дека формирањето техничка влада е прашање за кое нема да разговара. Оттаму, ова однесување на Заев може да се разбере на два начина. Првиот е дека тој, сепак, почнал да преговара и со тоа до некаде ќе го смири сѐ поголемото незадоволство во редовите на неговата партија, како и притисокот што го трпи од меѓународната заедница. Претпоставувам дека по два месеца од завршување на изборите, сепак сфатил дека бојкотот на Собранието е крајно неразумно решение, но дека му треба време за промената на својот став да ја претстави пред своите сопартијци, па ќе го гледаме како трча неколку круга околу куќата бегајќи од петелот и претставувајќи се како тврд преговарач. Во овој случај, на крајот на летото ќе го гледаме „Леси се враќа дома“ втор дел.
Второто сценарио, според Пандов, е Заев и понатаму да се инаети и цврсто да стои на своето барање за техничка влада и во натамошниот дел на разговорите, што за него ќе значи увертира во целосен распад на СДСМ.
Пандов: Верувам дека поголемиот дел од веќе избраните пратеници нема да го почитуваат партискиот став и ќе се врата во Собранието, но прашањето е дали во дресот на СДСМ или во некоја друга партија, а за тие места што ќе бидат испразнети ќе бидат распишани избори. Целосна поткрепа на овие тврдења е и последната анкета на ИРИ, во која СДСМ има потонато на само бедни 10 проценти поддршка од граѓаните и за првпат во плурална Македонија, е на трето место според рејтингот. Сѐ уште сакам да верувам дека кај опозицијата ќе надвладее разумот, иако нејзиното последно однесување не оди во тој правец.
Каква е оваа нелогична и, според пристапот, „грчка преговарачка позиција“ на раководството на СДСМ, во време кога опаѓа и неговиот рејтинг и доверба кај граѓаните, во време кога дел од опозиционерите го менуваат ставот за бојкотот и, барем неколкумина, веќе се вратија во Собранието?
Пандов: „Грчкиот“ пристап во водењето на политиката на Заев, можеби, и не е баш случаен. Читавме дека Заев во изминатиот период многу често, пред донесувањето важни политички одлуки, на разно-разни начини одел во соседна Грција. Како и да е, поставувањето барање во разговори, за кое однапред и тој самиот е свесен дека нема ама баш никаква основа да го бара, и понатаму ни ја покажува неговата политичка незрелост и инфантилност. Неговиот насилен однос, како и односот на неговите сопартијци кон пратеничките што го прифатија мандатот, го покажува степенот на демократија во таа партија. Заканите кон нив и нивните семејства во оваа ситуација јасно ни дава до знаење какво би било однесувањето на Заев кога би бил во можност да ја раководи државата. Јадењето живи луѓе, за среќа на нас другите, сега е сведено само во рамки на СДСМ, во кој, ќе повторам, ако за кратко време не дојде до расчистувањето на политичката каша што ја направија Заев и Шеќеринска, ќе бидеме сведоци на негов целосен распад. По изборите, анкетите се најдобар барометар за тоа дали некој политичар или политичка партија води исправна политика. Во услови кога имате драстично намалување на неговиот рејтинг и на рејтингот на неговата партија, и понатаму да стоите до некои свои замислени „црвени линии“, е сигурен сигнал дека во таа партија Заев и неговото раководство се далеку од здрав разум и логика…
Кога технички неисправна левица бара техничка влада…
Техничката влада во 2001 година, во времето на конфликтот, беше увертирата за враќањето на СДСМ на власт, а техничка влада во чиешто време Македонија би ја загубила препораката од ЕК, пак, би била „прекрасна“ и многу посакувана шанса за партијата, која и така никогаш легитимно не добила избори. Првите избори во независна Македонија ги доби ВМРО-ДПМНЕ, на следните воопшто и не учествуваше, а единствената „вистинска“ победа СДСМ ја имаше по конфликтот, кога народот гласаше против Љупчо Георгиевски, односно против војната.
Сега „спасителите“ што во тој мандат (2002-2006) ја спроведоа трагичната територијална поделба на државата, албанизирајќи три града, ќе се потпре на приказната дека ќе нѐ внесат во ЕУ, НАТО и каде ли не… Проверениот рецепт, пак, повторно како во 2002 година, е со учество во техничка влада, но проблемот е што сега нема конфликт, ниту, пак, СДСМ има какви и да е аргументи за сопственото враќање на политичката сцена, приказна во која веќе и самите не веруваат…
(Пишува: Љупчо Цветановски
(Текст објавен во 95. број на неделникот „Република“, 27.06.2014)
Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.