Убавината секогаш победува – ова е една од речениците на Бранко Ѓорчев, која ќе остане запаметена. Строг, прецизен, молчелив, суетен – тоа е впечатокот кој ми го остави пред да го запознаам. Но првиот човек на Драмски театар беше сосема поинаков. Откако го запознав и разговарав со него сфатив дека е сосема поинаков – отворен, разговорлив, со смисла за хумор. Имав можност да го запознаам во декември минатата година. Живеевме во иста населба. Беше во соседната зграда. Го гледав секојдневно како го шета својот самојад… Во декември имав повод за разговор. Повод за нашата средба беше животното признание „Св. Климент Охридски“, но причини за муабет имаше многу. Седевме во неговата канцеларија во Драмски театар. Знаев за неговата болест. Но Ѓорчев во ниту еден момент не покажа дека има некаков проблем. Не го покажа стравот од борбата со болеста. Едноставно животот беше пред него. Не се предаваше… Зборуваше за улогите кои би сакал да ги одигра… За жал останаа само неостварена желба… Но во неговиот краток живот остави многу зад себе. Долго ќе го паметиме Илчо од Случки во животот, или таткото на Хамлет. Замина… Го напушти светот… Ги напушти театарските фанови… Но тие не го напуштаат него… Уште долго ќе се зборува за улогите на Ѓорчев, за неговиот допринос во театарот, во македонското актерство. Замина уште една легенда! Почивај во мир голем човеку!
Ви го пренесуваме во целост разговорот со Ѓорчев објавен во 16 број на Република, од 21 декември 2012 година, веројатно последното интервју на Ѓорчев дадено за македонските медиуми…
Да се земе наградата „Св. Климент Охридски“ за животно дело е признание, кое верувам го посакува секој актер. Дали тоа е најголемото признание во Вашата кариера?
ЃОРЧЕВ: Па да, е. И многу бев збунет при доделувањето на оваа награда затоа што е различна од претходните награди кои сум ги добивал. Претходните награди биле во самиот дом, доделени од театарската фела. Оваа награда го пофалува на некој начин моето општествено делување. Тоа секако ми годи. Се чувствував несекојдневно, различно од сите оние комплименти кои сум ги добивал како актер.
Дали наградите се најголемото признание за актерот, или можеби реакцијата и големиот аплауз на публиката?
ЃОРЧЕВ: Веројатно сте забележале кога излегува еден кастинг да се поклони на публиката има еден различен интензитет на аплаузот. По тоа многу точно, без разлика колку се сакате себе си, колку и да сте субјективен, знаете дали сте награден или казнет. Кога вие сте на сцена аплаузот се зголемува или намалува. Со тоа знаете дали сте добиле награда. Тоа е една димензија на наградите. Меѓутоа, сигурно дека и конкретните награди се значајни и секој ги посакува, без разлика дали се театарски или државни. И јас ги посакувам, ми укажуваат и преку нив јас укажувам на она што сум го направил. Тие се одреден репер и без тие награди не може. Кога ќе го видите лицето на Ал Пачино пред да објават дека го добива првиот Оскар за „Мирисот на жената“, ќе видите колку значи една награда. Да, тоа е во светски рамки, но истото ни се случува и нам актерите во Македонија за наградите кои се доделуваат тука.
Кога сме кај аплаузот неминовно е да се спомне аплаузот кој го добивте за улогата во „Хамлет“. Последните години ве има ретко на сцената, но со тие малку улоги, оставате голем впечаток – во „Хамлет“, „Александар“, „Олово на перница“. Се работи за внимателен избор на улоги или?
ЃОРЧЕВ: Во одреден момент многу блиску беа улогите на Кралот во „Хамлет“ и „Олово на перница“ и сакав да направам одредена дистанца и од себе и од улогите. Точно е дека се зголемува искуството, но понекогаш искуството знае да ве однесе во една лежерна форма на актер. Тоа е кога ќе престанете да експериментирате со себе. И тоа не е добро во креативна смисла. Секогаш сум сакал за новите улоги да бидам свеж. Секоја нова улога да биде детска радост, да носи една свежина. Сум знаел да се почувствувам збунето на првата читачка проба, да не знам во кој правец треба да оди улогата. Но потоа заедно со режисерот, заедно со колегите се формира улогата. Сакам повторно да дојдам до таа позиција и токму поради тоа мислам дека сум заслужил мала пауза за да се наполнат батериите.
Има ли улога која би сакале да ја одиграте, а не сте имале шанса?
ЃОРЧЕВ: Понекогаш улогите се поврзани со возраста. Ако ве скокне некоја улога не можете да си ја вратите назад, затоа што поминале годините. На пример, не можам веќе да го играм Расколников, затоа што сум во години кога можам да го играм иследникот во „Злосторство и казна“. Во младоста се случија многу улоги кои ги посакував Трепљов во „Галеб,“„ Јасон во Медеја, Владимир во „Чекајќи го Годо“, Кралот во „Хамлет“… но има и улоги кои ги посакував, а не ми се случија. Посакував многу да го играм Кнезот Мишкин во „Идиот“ од Достоевски. Меѓутоа не се случи во тој период да се работи таква претстава. Понекогаш ќе ги засакате оние улоги кои се обични, од улицата, од маалото, улоги од кои не сте очекувале многу. Но сте се здружиле со тој лик и сте успеале да направите една идентификација и да остане како запаметена улога.
Едно неблагодарно прашање, кое сепак ќе го поставам – која од Вашите улоги ви е најдрага?
ЃОРЧЕВ: Ако треба еден да одберам тоа е ликот на Јонадаб од Питер Шефер, во режија на Дејан Пројковски. Тоа еден целосен лик, кој во себе содржеше делови и на цинизам, и на храброст, и на јунаштво и на кукавичност…
Оставате впечаток на еден сериозен актер кај кој сѐ оди според испланираното. Но верувам има моменти кога работите нема да тргнат во вистински правец, кога ќе се заборави текстот, ќе се направи грешка на сцена…
ЃОРЧЕВ: Тоа колегите најчесто го знаат. Ние на сцена се познаваме многу добро и секогаш кога ќе се погледнеме во очи знаеме дали има некој проблем. Ми се има случено во „Умри машки“ со Драган Спасов – Дац, реплика која 1000 пати сум ја кажал да ја заборавам. Не знаев дали е на ред таа реплика или не. Се блокирав, не знам зошто. Го погледнав Дац и тој ми рече: „да не сакавте да ми го кажете ова…“ и ја повтори мојата реплика. Само реков: „да, тоа сакав да ви го кажам“. Човек со колегите во театарот е повеќе отколку со семејството. Немаме конкретно работно време. Имаме проби сабајле, вечер претстава. Овде се вадат емоции. И кога вие ќе ја извадите таа своја емоција пред некој колега веќе станувате на некој начин интимни и блиски. Со секоја претстава ви се зголемува семејството. Пред колегите вадите дел од себе, а многу е ретко, особено во денешно време, некој се дрзнува пред некого да извади дел од себе.
Филмот го сакам поради хонорарите, телевизијата поради популарноста, а театарот го сакам поради уметноста и себедокажувањето. Што од ова според Вас, ви е најпотребно во моментов?
ЃОРЧЕВ: Сепак без театарот би немало смисла моето постоење. А без смисол за постоење, се друго ќе падне во вода. Театарот е онаа рачка за која се држите и секогаш можете да се повикате на таа рачка, која нема да ви дозволи да потоните. И секогаш кога треба да се претставите некаде се претставувате преку театарот. А филмот и телевизијата се само нус појави на театарот. Но и без нив не можеме да го замислиме денешното време. Театарски глумец може да биде и филмски глумец, но филмскиот глумец многу тешко може да биде театарски глумец.
Ова е Ваш втор мандат во раководењето на Драмски театар. Има ли нешто што го направивте, а го сметате како грешка во менаџирањето, или нешто кое не го направивте, а сакавте?
ЃОРЧЕВ: Можеби во однос на некои театарски жанрови ми недостигаше поголема менаџерска храброст за ризици. Гледав репертоарот да биде шарен, меѓутоа во рамките на Драмскиот театар. Секогаш овој театар бил препознатлив и сум се плашел да го менувам неговиот имиџ. Немав доволно храброст преку некои проекти тоа да се случи. Мислам дека сега, особено преку „Македонска крвава свадба“, се охрабрив да почнам и тоа да го правам, притоа водејќи сметка да не го уништам она кое е докажано добро. Овој репертоар на Драмски театар е имиџ на Македонија и Скопје и не смеете да си дозволите да расипете нешто што функционира одлично. Можете само да додадете нешто што ќе го надополни одличното. Таа креативна менаџерска храброст ми недостигаше.
Самите рековте дека „Македонска крвава свадба“ е експеримент. Ќе ја полни ли салата во наредните месеци?
ЃОРЧЕВ: Сигурен сум во тоа. Ова е мјузикл, нешто со што Скопје и Македонија допрва ќе се запознаваат. Ние пропуштивме цел еден жарн, што Белград, Софија, Загреб и останатите метрополи го имаат. Мислам дека Скопје допрва ќе се навраќа на тој тип на претстави. И ако биде добро, а мислам дека ќе биде, и другите театри ќе го фатат тој правец, мјузиклот ќе стане тренд кај нас. Со оваа претстава враќаме многу имиња кои подолго време ги немало на сцената. Знаете, чудно е постоењето на актерите. Поврзано е со годините и со она што во даден момент можат да го дадат. И половата различност е чудна во театарот. Женските улоги секогаш се помалку застапени од машките. Тоа се општествени текови. Во периодот кога се пишувале драми жената не била рамноправна и не била толку застапена како лик во драмите. Токму заради тоа актерките секогаш имаат помалку работа од актерите. И прекрасна актерка која е убава и талентирана, во одреден период ќе биде популарна, на во одреден момент режисерите повеќе нема да ја гледаат како мајка… Тогаш се случува пауза. Сега, во оваа претстава се враќаат актери и актерки кои дале свој придонес, во одреден период ги немало.
Како одлучувате да тргнете некоја претстава од репертоар?
ЃОРЧЕВ: За жал, можеби е малку сурово, меѓутоа во оној момент кога ќе видам дека сѐ помалку се бараат карти за одредена претстава таа е отстранета од репертоар. Се случува некоја претстава да се одигра само 20 пати, а да собере многу награди на релевантни фестивали. Меѓутоа кај публиката не оди добро. Тука мора да се пресече. Тоа на некој начин е убиство на некое театарско дело. Но, ако не се симнуваат претставите од репертоар и се носат само нови, ќе се преполниме и нема да има простор за сите претстави. Исто како човекот, едни умираат, нови се раѓаат.
Која е претставата за која во моментов има најголем интерес?
ЃОРЧЕВ: „Генетика на кучињата“ и „Хамлет“, иако се ретко на репертоар поради габаритот. Интересен тренд, кој ме зачуди, е што има трпение да се гледаат овие претстави кои траат повеќе од 3 часа.
Што е со тој натпревар помеѓу театрите кој повеќе претстави има, кој повеќе карти продал. Неодамна слушнавме пофалба од Театарот за деца и младинци, кој се спореди со новиот Театар на комедијата?
ЃОРЧЕВ: Им го честитам бројот на претставите на детскиот театар. Но невкусна е споредбата со Театарот на комедијата, што постои помалку од една година. Сите театри сме различни, сите имаат своја публика, свој начин на работа. Детските претстави траат 50 минути. Толку трае паузата во Хамлет. Сте одиграле квантитативна бројка од 211 претстави во сала за 90 луѓе. Хамлет во Стоби е игран пред 1500 луѓе. Театарот на комедија чека да добие свој простор. Неумесно е да се споредуваш со него. Им порачувам на колегите кои сигурно се грижат за институцијата која ја водат да внимаваат кога ги посочуваат овие бројки. Нека се занимаваат со себе и своите задачи, а не со другите театри. Ние треба да продуцираме култура, а не кавга.
Што му недостасува на македонскиот театар? Верувате ли дека со новата зграда ќе се понуди поинаква сцена, со подобри ефекти?
ЃОРЧЕВ: Сите укажуваат дека најголемо богатство на македонскиот театар се актерите. Иако сме мала нација, талентирани сме за театар. Имаме и добри режисери. Но немаме технологија. Сега се градат нови театри и се создава нова театарска технологија. Мислам дека ќе допреме до модерниот театар. Досега имавме сиромашен театар. Сега со охридскиот, старо-новиот театар, па и Драмскиот кој доаѓа на ред, ќе биде поинаку. Многу е важно каде се гледаат претставите. Едно е да влезете во една стара руинирана барака, со непристоен тоалет, кој личи на тоалет на автобуска станица во педесетите, а друго е кога ќе влезете во прекрасна сала. Театарот, сепак е место за покажување, за снобизам. Иако тоа не е идејата на театарската претстава, тоа место било и ќе биде место каде ќе се покажуваат убавите работи и од страната на публиката.
Имаме година кога се снимени и премиерно изведени многу македонски филмови. Сте ги гледале филмовите?
ЃОРЧЕВ: За жал, се уште не. Слушам само коментари од други луѓе, кои најчесто се позитивни. Но не сум гледал. Кога ќе ми кажат дека ме има на телевизија, во прв момент чувствувам срам. Не можам веднаш да се прилагодам да се гледам себе си, бидејќи не знам каква оценка ќе си дадам. А за новите продукти би рекол дека е добро што имаме сериозна филмска година во земјава и добро е тој тренд да продолжи во иднина.
Надсинхронизацијата е нешто за кое постојано зборувате и вие и вашите колеги. Да, добро е за зачувување јазикот. Но дали не мислите дека публиката повеќе би сакала и да го види Ѓорчев, отколку само да го слуша неговиот глас?
ЃОРЧЕВ: Сигурно. Мислам дека ќе се промени тоа. Ние можеме колку сакаме да зборуваме за шпанските и турски серии. Но ако видите еден кадар ќе видите дека тоа е професионално направено. Ако го видите кастингот ќе видите дека има тројца режисери, тројца продуценти…се користат кранови, се работи за една сериозна продукција и сериозни пари. Кога се парите во прашање, тука нема шега. Што ќе се случува сега? Сега тој пазар прво ќе го отвори МТВ и оние телевизии кои се доволно силни да парираат. Тие ќе останат на пазарот. Другите ќе паднат. Веќе е сигурно дека доаѓа до презаситување на македонскиот гледач од странската продукција и тој бара сопствена продукција, да може да се идентификува преку сопствениот јазик и сопствените актери. Тоа и се случи прво на Хрватска, на Србија, и еве сега Бугарија. Порано имавме многу наши производи. Но тој систем некој го сруши. Јас имам снимено многу во образовната програма. Имаше детска, драмска програма и сите произведуваа серии – „Еурека“, „Бушава азбука“ „Тврдокорни“, за познатите македонски војводи, „Случки од животот“ – серија со која јас станав популарен. Сега треба одново да се гради, да се создава кадар.
На педесет години ја добивате наградата за животно дело. Како почнавте за да стигнете до тука?
ЃОРЧЕВ: Секако дека е многу важно тоа што потекнувам од актерско семејство. Мојот покоен татко беше актер. Театарот цело време беше дома во семејството. Кога ми кажав сериозно дека сакам да конкурирам на ФДУ, ме седна и ме соочи со она што е убаво и она што не е убаво, кои се ризиците на оваа професија. Откако ми укажа на негативностите ми кажа дека негова должност како родител му е да ми ги посочи овие работи, а моја е одлуката. Но таа потреба да станам актер беше посилна. Инаку еден од моите први театарски продукти беше „Случки од животот“. Во студиото се ми беше чудно – постарите актери, светлата, не знаев каде треба да седнам, не знаев дека треба да ме нашминкаат, не знаев каде е местото за одмор, каде за работа, знаев да им попречам на тие служби кои таму работат. Но тука беа постарите актери кои ме воведоа во тоа. Но во театарот е поразлично. Тука е поаналитичен процес, има време убаво да се прилагодите со секојдневно доаѓање на читачки проби.
Ве прашав како менаџер, но не и како личност. Погледнете на својот живот наназад. Дали Ѓорчев го исполни својот животен сон?
ЃОРЧЕВ: Па да. Од аспект на актер со самото тоа што си посакувам пауза, се покажува дека имало нешто пред паузата кое ме прави самозадоволен во однос на актерската професија. И како менаџер сум задоволен од она што е постигнато. Секојдневно има стресови и несакани работи кои се случуваат, поврзани со финансии, со репертоар. Работите со живи луѓе. Има стрес, но сакам да влегувам во костец со тој вид на стрес.
Разговор: Билјана Зафирова
фото: Игор Ангеловски
Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.
