Кога немате идеја, купувате време за да дојдете до некаков излез од ситуацијата. Проблемот е ако самите сте најголемиот и единствен виновник за состојбата во која се наоѓате, факт што многу го усложнува патот за излез од констелацијата. Во овој случај, СДСМ треба прво да сфати дека е самиот виновник, што не е лесно да се признае, потоа да поработи на себе и да се смени за на крајот, конечно, да ја плати цената за грешката и да продолжи на вистинскиот пат. Ова е кусата формула или рецепт за одвикнување од зависност, каква и да е. Проблемот е што во случајот на Бихаќка го имаме најтешкиот и најредок случај на оваа потреба – зависност од власт. Следниот проблем е што во минатото, историски гледано, секогаш кога ја добиваше шансата за практикување на оваа нихилистичка потреба, ја добиваше без труд (првиот мандат во 1990 година е добиен без победа, а во 1994 година ВМРО-ДПМНЕ бојкотираше) или постконфликтно, како 2002 година, кога народот, буквално, ја казни партијата на Љубчо Георѓиевски и гласаше „против“. Трипати, или секогаш, добиваше власт без никаков напор, а во поново време четирипати по ред губеше само на парламентарни избори, или вкупно неверојатни осум порази во низа. Но, и покрај сѐ, проблемот не го лоцираше во себе, туку во системски грешки и во исти такви божемни притисоци?! Вистинскиот, патолошки проблем е што токму СДСМ има реален проблем со системот на државата, кој, очигледно, не му одговара. А системот е сосема функционален и, буквално, препишан од западните држави кон кои, барем декларативно, толку се стреми. Притоа, непочитувањето на тој установен систем го изразува секојдневно. Како поинаку да се објасни фактот што покрај сите толкувања на сите можни правни стручњаци во државата, меѓу нив и еден негов член, експратеник и претседател на ДИК, кои јавно укажуваат дека СДСМ греши и дека ја погрешил адресата на своите жалби околу верификацијата на мандатите на пратениците, и натаму не наоѓа доблест да ја признае грешката?!
И додека целиот свет ја убедува партијата дека нејзината тужба треба да се упати до Уставен суд, иако е неоснована бидејќи Собранието дејствува според своите надлежности, таа се инаети и тврди дека сите други се во заблуда и не знаат што прават. Проблемот е уште поголем затоа што крајот на „проблемот“ е многу едноставен и се решава со доаѓање на кандидатите од листите во законодавниот дом и со лично потпишување на неприфаќањето на мандатите. А, би било и редно, затоа што многу народ гласал за да ги добијат. Но СДСМ не го засега ниту пораката на нејзиниот експретседател на ДИК, Александар Новаковски, кој му порача дека мандатите се верификувани според законот…
Загубени во неочекуваниот превод
Проблемот повторно лежи во катастрофално погрешните процени. Исто како што при првиот круг на претседателските избори партијата и членството подлегнаа на влијанието на една лажна анкета на агенција, која беше директна причина за пукање на меурот од сапуница и за големото разочарување, кое ја покажа реалната слика на терен. Следуваше домино-ефект, а изостанаа посакуваните ефекти. Дури и темпирањето на негативната кампања предводена од лидерот Заев, почната еден ден по големиот пораз, требаше да го има целосниот ефект како надоврзување на „победата“ на Пендаровски во првото одмерување на силите на 13 април. Ветерот во едра, очекуван од победата на претседателскиот кандидат, се покажа како бура со контраефект, а негативната кампања го доби призвукот на очајнички крик на победениот, кој во улога на рането животинче подготвено на борба за преживување со употреба на сите средства, зазвучи многу несериозно . Уште една погрешна процена, во низата од многуте.
Следното погрешно очекување на СДСМ дојде по 27 април. Затворени во сопствениот „отпорнички“ круг на Бихаќка и изолирани од реалноста, социјалдемократите се впуштија во уште една самоубиствена игра, која требаше да ја растревожи и ангажира меѓународната заедница. Испробаната формула на феноменот на божјата рака, излезе целосна грешка и повторно ги затече партијата и раководството, кое од странците доби само укори. Прикаската ќе одеше во вистинскиот правец ако најдеа макар еден веродостоен и „саглам“ политичар, кој јавно ќе го оправдаше нивниот потег, но, за жал, таков сѐ уште не може да се најде. Неверојатните четири бојкоти за само една година, очигледно, ја прелеаја чашата и кај меѓународната заедница. Процените беа едно, реакцијата сосема друго, а Бихаќка остана загубена во преводот, но не тој превод на странски зборови, кој тие го очекуваа.
Се тресеше гората, а се роди глушец, а и апанажа…
Се тресеше гората, а се роди глушец, можеби ова би бил најдобриот опис на резултатот на новиот бојкот на СДСМ. Затечени во сопствената прикаска, сега повторно го обвинуваат системот и од немајкаде купуваат време. Раководството, кое на конгресот преживеа само поради фактот што нивната смена ќе беше директно признание на партијата за вистинските причини за поразот лоцирани во катастрофалните потези, програма и кампања на самата партија, сега затечено од серијата лоши процени, кове нови луцидни планови од денес за утре. Влегоа во игра од која нема повлекување – чин што би значел дефинитивно бришење од политичката сцена на неколку ликови од врвот на партијата.
Најновата ситуација во партијата повторно не оди в прилог на нивниот „револуционерен“ филм и на сликата за фиктивна борба со самозамислениот режим и фашизам во државата. Проблемот е очигледен и не попусто СДСМ се крсти во нотарските изјави, кои законски се невалидни за откажување од пратеничка функција. Претпоставките се дека голем дел од кандидатите нема да ги вратат. Затоа и опозицијата не преминува на логичниот и законски чекор на директно враќање на мандатите од кандидатите во Собранието. За неколкумина веќе е јавна тајна дека нема да го направат тоа, исчезнаа од јавноста и мудро чекаат да се појават во вистинско време. Втората грда слика ја создадоа нивните претходници. Сите „отпорници“ и револуционери, самонаречени борци за слобода, си побараа апанажа од парламентот. Цела година сите, освен тројца доблесни, ќе си земаат по околу илјада евра, а нивните наследници, кои,очигледно, не се откажуваат толку лесно од мандатите, тоа ќе го прават најмалку шест месеци, а по тоа отсуство ќе им се прекине мандатот, а, можеби, и ќе се појават на истекот на полугодието?! Малку невообичаен стил на дејствување на револуционери, преседан, кој, како што се шегуваат по кулоарите, ќе остави длабока трага во новиот стереотип за современиот ков на светските револуционери. Револуционер со „мрсна“ апанажа, ова е најновиот тип на борци за слобода.
За „дотепување“ на сликата за револуционерната борба, чиста и непоттикната од парите и од удобноста, придонесе и сликата на „борците“ од истиот табор, но не партија – туку „само“ коалиција, кои во општините каде што кандидатите за пратеници добија мандат и ги загубија местата, со раширени раце, како следни на листата ги дочекаа советничките функции. Да останело во семејството, нели…
Додовска: СДСМ лебди меѓу имагинарните цели и фактичката реалност
Познавачите на состојбите, причините за очигледната дисфункционалност на опозицијата ги лоцираат во погрешните потези, но и во историското наследство на СДСМ. Кормилото на партијата е дезориентирано, вели доцент д-р Иванка Додовска од Правниот факултет, а голема улога има и наследениот ген на т.н. црвена буржоазија, кој непречено опстојува во духот на партијата.
Додовска: Сметам дека за да можеме да ја констатираме денешнава дисфункционалност на Социјалдемократскиот сојуз, пред сѐ мораме да се навратиме на нивните постапки во текот на целиот предизборен период и на периодот за време на самиот изборен процес во Република Македонија, оваа година. Несомнено е дека сите преземени чекори од страна на СДСМ и пред почетокот на изборната кампања, во нејзиниот тек и по неа укажуваат на тоа дека македонската левица се наоѓа меѓу имагинарните цели и фактичката реалност. Овој проблем со кој се соочува најголемата опозициска партија и неможноста да се соочи со него се должи, пред сѐ, на отсуството на политички и на внатрепартиски капацитет во самото раководство на партијата. Оттаму, заглавени во сопствениот конзервиран хабитус, без реален контакт со реалноста, длабоко се вкопаа во хамлетовскиот заплет „Да се биде или да не се биде“, и во континуитет преземаат ризични чекори како алиби со кое, веројатно, се обидуваат да купат малку време за да создадат извесен временски вакуум меѓу тоа што го имаа како концепт пред еден месец и тоа што, веројатно, ќе го направат до наредниот. Во ситуација кога вистината е на страната на аргументите и кога причината за изборниот пораз е на нејзината сопствена адреса, СДСМ со низата потези покажа дека кормилото на партијата е политички дезориентирано и дека вака како што е поставено во моментов, нема политичка зрелост со која би можело да се крене и да направи политички пресврт во нашата држава по демократски пат.
Според Додовска, причините што доведоа до оваа состојба во редовите на Социјалдемократскиот сојуз се различни и опфаќаат, навистина, широк спектар на показатели. Прво, вели таа, сегашните социјалдемократи ја плаќаат сметката на своите претходни раководства, на чело со Бранко Црвенковски, кои систематски ја изградија недовербата и стравот длабоко вкопани во свеста и во сфаќањето кај македонските граѓани во 90-тите години од минатиот век со огромниот број лоши процени, како и ненародна политика, која некогаш најмоќната политичка партија во плурална Македонија ја спроведуваше во сите свои владејачки гарнитури.
Додовска: Во ситуација кога левицата требаше да направи реформски промени, таа се однесува како ветва конзервативна црвена буржоазија, која се грижи само за тесниот круг на олигарси, во чиишто рамки се раскрчми речиси целиот државен капитал што, де факто, претставуваше сопственост на народот. Овие чекори на социјалдемократите оставија илјадници луѓе на улица, по што овие граѓани, кои се во огромен број, засекогаш ја загубија довербата во македонската левица, при што и до денес ја доживуваат како политичка опција на „избраните“ и дека преку нејзината политика самиот македонски граѓанин нема никаква заштита, просперитет или какви било еднакви шанси во македонското општество. Понатаму, како потврда на лошите процени и политика на СДСМ се и крупните одлуки што денес го изменија и ликот на тоа што требаше да претставува македонска национална држава. Тука ги нагласувам многуте илјади издадени нови државјанства, заокружени во политичка смисла со новата територијална организација на локалната самоуправа во Република Македонија од 2004 година. На ова, само да си споменеме на самоволното и целосно погрешно толкување при промената на националните симболи, како и на лесното откажување од македонското национално малцинство во соседните држави. Пазар што СДСМ го правеше без консултација со сопствениот народ и без длабоко да промисли дали е соодветен со условите и за понудата, кои ги доставуваа надворешните фактори. Забележано е и дека во мандатите на владите на СДСМ имаше атентат на првиот претседател на Република Македонија и трагичното загинување на вториот претседател на Република Македонија.
Врв на пирамидата од причини поради кои се случува тоа што се случува денес во Социјалдемократскиот сојуз, за Додовска е непобитниот факт дека СДСМ, во суштина, никогаш во историјата и не добил избори по регуларен пат.
Додовска: Почнувајќи од 1992 година, кога по паѓањето на експертската влада СДСМ дојде на чело на владата, иако, во суштина, не победи на парламентарните избори во 1990 година. Во 1994 година победи на избори без политички противник и со огромен број нерегуларности, кои ја надминуваа секоја логична аргументација дека биле регуларни и демократски. Во 2002 година власта ја освои по воениот конфликт од 2001 година и по учеството во широката владина коалиција, која ја употреби за зголемување на тензиите кај македонските граѓани и за делегитимирање на легално избраната власт. Затоа и денес една од најомразените изјави на еден политички лидер е таа на тогашниот лидер на СДСМ, Црвенковски: „на 15 септември…“, која стана олицетворение на мракот и на ужасот на повеќе од еден милион граѓани во Република Македонија и поради која и до ден-денес од страна на македонскиот електорат со недоверба се следат сите „револуционерни и реформски повици“ од страната на СДСМ.
Бихаќка купува време и создава алиби
Концептот на политичкото и на партиското функционирање на СДСМ – по секоја цена да се биде на власт, без притоа да не се почитуваат демократски избраните институции пред очите на македонската јавност, посочува Додовска, опстојува како главен мотив и кај денешното раководство на партијата.
Додовска: Во услови кога изборите, и претседателски и парламентарни, се губат катастрофално и ја претставуваат досега најголемата разлика од 200.000 гласа, има обиди за целосно суспендирање на Уставот и на законите во Република Македонија, при што поединци се однесуваат како да толкуваат Устав и изборни закони на некоја друга држава. Обидот, топката место да биде на теренот, каде што владеат институциите и законите, се префрла на помошни игралишта на кои слободно може да се играат натпревари како алиби. Со ова би сакала да укажам дека Државната изборна комисија, според Уставот и законите на Република Македонија, во целост го затвори изборниот процес како за претседател така и за Собранието на државата. Собранието на Република Македонија, според Уставот и законите, се конституираше, ги верификуваше мандатите на сите 123 регуларно избрани пратеници. Оттаму, обидот на СДСМ да отвори постапка и пред Управниот суд, претставува потег што соодветствува само со тезата – што подолго да се создава алиби и да се купува време за средување на внатрепартиските позиции. Впрочем, тоа се потврди и на минатонеделниот конгрес на СДСМ. Овој обид со обраќањето до Управниот суд, кој знаат дека е ненадлежен за прашањето за кое му се обраќаат, е со цел да се создаде имагинарна претстава пред македонската јавност дека се борат со ветерници. Така, претпоставувам, ќе ја дочекаат и реакцијата од некој друг, веројатно надворешен фактор, кој само ќе ги потврди ставовите за почитување на волјата на граѓаните изразена на последните парламентарни и претседателски избори и ќе укаже дека единствениот демократски пат е работата и активностите во пратеничките столчиња. Јас само би нагласила дека постапката со која денес се занимаваат социјалдемократите е првично решена во Уставот на Република Македонија, а во интерес на македонската јавност, би упатила да се препрочитаат членовите 63 и 65.
„Очајни политичари“ – СДСМ со сценарио од турска серија
Секој следен чекор на опозицијата сѐ повеќе и подлабоко ја закопува нивната омилена прикаска за „борба“ со режимот и со диктатурата. Имајќи ја предвид очигледната безидејност во дејствувањето, омилените зборови во нивниот вокабулар сѐ почесто добиваат форма на изнасилена репетиција на флоскули кажани од немајкаде, нуспојава на немање излез од ситуацијата во која самите се сместија. Веројатно, Бихаќка се потпира на филмот од старата прикаска – дека 1.000 пати повторената лага станува вистина. За нивна жал, народот повеќепати покажа дека нема меморија на златна рипка, не простува лесно, и наспроти нечиите надежи и желби – бара и почитува аргумент за секој исказ.
Прикаската на СДСМ, пак, сѐ повеќе личи на сценарио од турска серија. Можеби токму фактот што во моментов, но и во минатите неколку години, тие имаат најголем рејтинг т.е. гледаност кај аудиториумот, што на СДСМ му недостига 10 години по ред, беше и директен поттик гурманите од кујната на Бихаќка да им понудат на граѓаните сиже што многу потсетува токму на турска серија? Емотивните шпански сапуници имаат премалку сплетки и перипетии за да одговорат на ваквите небулозни дејствувања на партијата, но најголема пречка е големата предвидливост на потезите на ликовите. Во индиските, пак, има доволно сплетки, но премногу патриотизам и семејни вредности за да одговорат на вкусот на партијата, а најлошо од сѐ – дејството е пребавно, па ќе треба многу да работат за да се вратат на власт. Турските, очигледно, им легнаа најдобро, особено динамиката, балканскиот менталитет во нив и невозможноста за предвидување на непромислените, стихијни потези. Проблемот е што, соодветно на сценариото, ликот на Величенствениот најдобро би го одиграл еден екслидер,кој, пак, и не е толку екс… Бељата не е само во неговата брада, би можел да ја пушти и неговиот престолонаследник, но така би ризикувал да го испратат на „Евросонг“. Другиот проблем е што во случаја на кастинг – според ликовите од раководството, кои во моментов стојат на располагање за ролјите од многуте турски серии, соодветна на сценариото на текстописците од кујната на Бихаќка би била само турската верзија на „Очајни домаќинки“, која би се преименувала во „Очајни политичари“…
(Пишува: Љупчо Цветановски
(Текст објавен во 90. број на неделникот „Република“, 23.05.2014)
Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.
