Стефан Плескоњиќ: Уметноста е дел од моето живеење, па нели животот е уметност?

Се се­ќа­ва­те ли на Сте­фан Пле­ско­њиќ? Чу­до­то од де­те што сли­ка­ше од три го­ди­ни. Тој бе­ше пр­во­то де­те, кое на пет го­ди­ни вле­зе и бе­ше при­ме­но во згра­да­та на НАТО во Бри­сел. То­гаш­ни­от ге­не­ра­лен се­кре­тар, Џорџ Ро­бер­тсон бил оду­ше­вен од та­лен­тот на мла­ди­от умет­ник на­ре­ку­вај­ќи го „го­ле­ма при­до­би­вка на сво­ја­та зем­ја“.

Сте­фан е ро­ден на 1 април 1995 го­ди­на во Скоп­је. Де­но­ви­ве тој на­вр­ши 19 го­ди­ни. И по­крај ва­кво­то свет­ско искус­тво, Сте­фан е скром­но, кул­тур­но мом­че, кое не от­скок­ну­ва по­себ­но од сво­и­те врс­ни­ци. Тој, нор­мал­но, се дру­жи, ре­кре­и­ра, спор­ту­ва, по­се­ту­ва ча­со­ви по анг­ли­ски ја­зик. Ма­ту­рант е во гим­на­зи­ја­та „Ра­де Јов­чев­ски-Кор­ча­гин“ и се под­го­тву­ва за ма­тур­ски­от ис­пит.

Ма­ке­дон­ска­та јав­ност го па­ме­ти ка­ко та­лен­ти­ра­но мом­че, кое оду­ше­ву­ва­ше со сво­и­те сли­кар­ки де­ла. Кри­ти­ча­ри­те го на­ре­коа Мо­царт во об­ла­ста на умет­но­ста… Ка­де е де­не­ска Сте­фан Пле­ско­њиќ?

– Де­не­ска сум во за­врш­на­та го­ди­на од сред­но­то обра­зо­ва­ние, ма­ту­рант во гим­на­зи­ја­та „Ра­де Јов­чев­ски-Кор­ча­гин“ и ин­тен­зив­но се под­го­тву­вам за си­те ма­тур­ски ис­пи­ти, про­е­кти и за­да­чи – ни ре­че Сте­фан.

Мно­гу­ми­на од по­се­ти­те­ли­те на не­го­ви­те из­лож­би во тоа вре­ме беа из­не­на­де­ни од ква­ли­те­тот на сли­ки­те на Сте­фан, осо­бе­но по­ра­ди не­го­ва­та мла­дост. Ли­ков­ни­от кри­ти­чар Бо­рис Де­тков­ски ре­че де­ка Пле­ско­њиќ ра­бо­ти ка­ко го­ле­ми­те умет­ни­ци Џе­ксон По­лок и Марк То­беј. При­тоа тој му прет­ска­жа го­ле­ма ид­ни­на на Сте­фан.

Умет­но­ста и по­на­та­му е дел од не­го­ви­от жи­вот.

– Да, се раз­би­ра де­ка умет­но­ста сѐ уште е дел од мо­е­то жи­ве­е­ње, рас­те­ње, со­зре­ва­ње, по­сто­е­ње, па не­ли жи­во­тот е умет­ност? Се­ка­ко де­ка во ме­ѓу­вре­ме ми се слу­чу­ва­ат и дру­ги не­шта, актив­но­сти по­вр­за­ни со се­којд­не­ви­е­то на еден млад чо­век- из­ле­гу­ва­ња, дру­же­ња, спорт­ски актив­но­сти и ред дру­ги ра­бо­ти, кои се­кој млад чо­век на мо­ја­та во­зраст ги пра­кти­ку­ва – ве­ли Сте­фан.

Ака­дем­ски­от сли­кар Ки­ро Ур­дин го откри та­лен­тот на ма­ли­от Сте­фан. Тој ре­че де­ка Сте­фан е „мал умет­ник, но со го­лем та­лент”. До­де­ка Хри­сто Дру­мев, ди­ре­кто­рот на На­ци­о­нал­на­та па­ла­та на кул­ту­ра­та во Бу­га­ри­ја из­ја­ви „до­а­ѓа ед­на но­ва ѕвез­да, ѕвез­да на 21 век“. Со ог­лед на тоа де­ка ка­ко ти­неј­џер има и дру­ги пре­о­ку­па­ции и об­вр­ски го пра­шав­ме дали сли­ка во ме­ѓу­вре­ме?

– Сли­кав и сѐ уште сли­кам, но со на­ма­лен ин­тен­зи­тет, раз­бир­ли­во со ог­лед на го­ди­ни­те што ги имам, актив­но­сти­те и об­вр­ски­те, но се раз­би­ра де­ка се­ко­гаш имам енер­ги­ја за по­ри­вот што ме во­ди кон кре­а­ци­ја – рас­ка­жу­ва Сте­фан.

Тој про­дол­жи да рас­ка­жу­ва за тоа ка­ко изг­ле­да про­це­сот на сли­ка­ње. Ве­ли де­ка не­ма од­на­пред смис­ле­на иде­ја, ни­ту нас­лов за сли­ка­та.

– Кај ме­не, во мо­е­то сли­ка­ње сѐ е спон­та­но и се од­ви­ва со го­ле­ма бр­зи­на, мно­гу па­ти сум збо­ру­вал на оваа те­ма и, мо­же­би, зву­чи не­ве­ро­јат­но, но тоа е ви­сти­на­та. Це­ли­от про­цес на соз­да­ва­ње на ед­но де­ло трае најм­но­гу 20 ми­ну­ти, 20-ми­нут­но праз­не­ње на енер­ги­ја­та и на емо­ци­и­те, кои се офор­му­ва­ат на бе­ли­те по­вр­ши­ни. Ко­га бев мал ве­лев „ сли­кам ко­га ќе ми дој­де“. А, што се од­не­су­ва до име­ну­ва­ње­то, тоа се слу­чу­ва по за­вр­шу­ва­ње­то на де­ло­то или, мо­же­би, ни­ко­гаш и за­тоа во мо­ја­та збир­ка имам и та­кви де­ла, не­и­ме­ну­ва­ни – ве­ли тој.

Сво­и­те пр­ви сли­ки ги на­пра­вил ко­га имал две го­ди­ни. Пр­ва из­лож­ба имал на три­го­диш­на во­зраст во ма­на­сти­рот во се­ло Те­о­во, а иста­та го­ди­на имал са­мо­стој­на из­лож­ба во умет­нич­ка­та га­ле­ри­ја „Сто­би“. За тоа ка­ко се слу­чи да го по­не­се умет­но­ста и кој е „ви­нов­ни­кот“ за тоа Сте­фан ве­ли:

– „Ви­нов­ник“ е мал­ку те­жок збор ако ја зна­е­те мо­ја­та сли­кар­ска при­каз­на. Бож­ја­та про­мис­ла, вол­ја и дар­ба се по­вр­за­ни со мо­ја­та пр­ва, но и со дру­ги­те 17 из­лож­би. Име­но, да­леч­на­та 1998 го­ди­на, по­точ­но на 17 мај ,на осве­ту­ва­ње­то на ма­на­сти­рот „Св.Ар­хан­гел Ми­ха­ил“ во се­ло­то Те­о­во, чиј­што кти­тор е мо­јот де­до про­та ста­вро­фор Стој­ко Ри­стов­ски, се слу­чи мо­ја­та пр­ва из­лож­ба. А при­чи­на­та за мо­е­то сли­ка­ње или то­гаш т.н. „игра со бои“ е ди­рект­но по­вр­за­на со овој на­стан. До­де­ка се гра­де­ше ма­на­сти­рот нас­лу­шав еден раз­го­вор ме­ѓу ба­ба ми и де­до ми по­вр­зан со фи­нал­ни­те под­го­то­вки. Јас то­гаш бев мом­че на од­вај три го­ди­ни, нас­лу­шу­вај­ќи де­ка ве­ќе сѐ е го­то­во, освен што во ко­на­кот не­до­сти­га­ат сли­ки, поч­нав да сли­кам… И ве­ќе тој пер­и­од зад ме­не е исто­ри­ја во мо­ја­та сли­кар­ска би­о­гра­фи­ја – ни рас­ка­жа Сте­фан.

Не­го­ви­те де­ла беа по­ста­ве­ни и во се­ди­ште­то на НАТО во Бри­сел, во Ма­ке­дон­ски­от цен­тар во Њу­јорк, за Де­нот на не­за­вис­но­ста из­ло­жу­ва­ше во Ва­шин­гтон, одр­жал и мно­гу­број­ни са­мо­стој­ни из­лож­би во по­ве­ќе на­ши гра­до­ви, ка­ко и во Вар­ша­ва, Па­риз, Бел­град, Истан­бул, Мон­мартр…За тоа што зна­че­ле за не­го из­лож­би­те во мош­не зна­чај­ни свет­ски га­ле­рии и ин­сти­ту­ции, ка­ко и сред­би­те со ви­со­ки по­ли­ти­ча­ри, ли­ков­ни кри­ти­ча­ри… Ка­ко го до­жи­ве­ал се­то тоа, Сте­фан ве­ли де­ка за не­го би­ле мош­не спон­та­ни и при­род­ни не­шта.

– Ако на­пра­вам ед­на ре­трос­пек­ци­ја, во го­ди­ни­те на мо­и­те по­че­то­ци, а се се­ќа­вам мно­гу јас­но де­ка си­те из­лож­би – вкуп­но 18, сред­би со пре­ми­е­ри, пре­тсе­да­те­ли, дип­ло­ма­ти, крал­ски се­мејс­тва, ге­не­рал­ни се­кре­та­ри на НАТО, ду­ри трој­ца: Ро­бер­тсон, Ше­фер, Рас­му­сен, па­ту­ва­ња­та во го­ле­ми­те свет­ски ме­тро­по­ли, ка­ко што се: Бри­сел, Па­риз, Со­фи­ја, Вар­ша­ва, Истан­бул, Сток­холм, Њу­јорк, Ва­шин­гтон…, мо­же­би ќе зву­чи не­скром­но, ги до­жи­ву­вав со­се­ма при­род­но и нор­мал­но. Но, гле­да­но де­нес, од оваа ди­стан­ца, на 19 го­ди­ни, со гор­дост мо­жам да ка­жам де­ка до­стој­но и гордо ја прет­ста­ву­вам мо­ја­та Ма­ке­до­ни­ја, се­ко­гаш и се­ка­де под ма­ке­дон­ско зна­ме – ве­ли Сте­фан.

(Пишува: Невена Поповска | Фото: Ѓорѓи Личовски
Текст објавен во 83. број на неделникот „Република“, 4.04.2014)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.