Бихаќка им го скрои на малите партии

Под­го­твен е Из­бор­ни­от за­кон, Ма­ке­до­ни­ја е под­го­тве­на за из­бо­ри. Опо­зи­ци­ја­та е за­до­вол­на, ба­ра­ња­та се за­до­во­ле­ни, вре­ме е за тест на но­ви­от Из­бо­рен за­ко­ник. Та­ка ба­рем ве­ли куј­на­та од Би­ха­ќка, ко­ја го на­пра­ви ре­цеп­тот за Из­бор­ни­от за­ко­ник, зго­твен во Со­бра­ни­е­то. Но, очиг­лед­но, СДСМ под­за­бо­ра­ви де­ка не е единс­тве­на­та опо­зи­ци­ска пар­ти­ја и де­ка има и дру­ги пар­тии што се по­ја­ви­ја на по­ли­тич­ка­та сце­на и пре­тен­ди­ра­ат да ста­нат се­ри­оз­на опо­зи­ци­ја.Или на­мер­но го на­пра­ви­ја тоа – да се спре­чи па­тот на но­во­фор­ми­ра­ни­те пар­тии, глав­но фор­ми­ра­ни од та­ка­на­ре­че­ни­те от­пад­ни­ци од СДСМ?! Па та­ка но­во­фор­ми­ра­ни­те пар­тии, ка­ко пар­ти­ја­та на Стев­че Ја­ки­мов­ски, ГРОМ, и пар­ти­ја­та на Вла­до Буч­ков­ски, Гра­ѓан­ска али­јан­са за по­зи­тив­на Ма­ке­до­ни­ја, чиј­што ли­дер е Љуп­чо Зи­ков, не­ма­ат про­стор на јав­ни­от сер­вис за про­мо­ви­ра­ње на сво­и­те актив­но­сти за вре­ме на из­бор­на­та кам­па­ња.

Но­ви­от Из­бо­рен за­ко­ник пред­ви­ду­ва де­ка Јав­ни­от ра­ди­о­ди­фу­зен сер­вис е дол­жен, без на­до­мест, во со­ра­бо­тка со Др­жав­на­та из­бор­на ко­ми­си­ја, да ги ин­фор­ми­ра гра­ѓа­ни­те за на­чи­нот и за тех­ни­ка­та на гла­са­ње и да еми­ту­ва дру­ги ин­фор­ма­ции по­вр­за­ни со из­бор­ни­от про­цес, но про­сто­рот ќе го до­би­ва­ат во сог­лас­ност со осво­е­ни­те гла­со­ви на пос­лед­ни­те из­бо­ри.

Па та­ка, за вре­ме на кам­па­ња МТВ е долж­на ед­на тре­ти­на од ве­сти­те да ја ре­зер­ви­ра за на­ста­ни­те од Ма­ке­до­ни­ја и од све­тот, ед­на тре­ти­на за актив­но­сти­те на пар­ти­и­те од ко­а­ли­ци­ја­та, ко­ја е мо­мент­но на власт, и ед­на тре­ти­на за пар­ти­и­те што се во опо­зи­ци­ја. Ко­ја по­ли­тич­ка пар­ти­ја кол­ку про­стор ќе до­бие за­ви­си од бро­јот на гла­со­ви, од­нос­но вре­ме­то за ин­фор­ми­ра­ње за актив­но­сти­те на кам­па­ња­та на по­ли­тич­ки­те пар­тии од вла­ста и од опо­зи­ци­ја­та ќе би­де рас­пре­де­ле­но во сог­лас­ност со ре­зул­та­ти­те од пос­лед­ни­те пар­ла­мен­тар­ни из­бо­ри. Се по­ста­ву­ва­ат не­кол­ку пра­ша­ња. Пр­во­то од нив е ка­де се пар­ти­и­те што се фор­ми­ра­ни по пос­лед­ни­те из­бо­ри и тие што не учес­тву­ва­ле на пос­лед­ни­те из­бо­ри. Да­ли тоа зна­чи де­ка по­ли­тич­ки­те пар­тии фор­ми­ра­ни ме­ѓу два из­бор­ни про­це­са не­ма­ат пра­во на бесп­лат­но еми­ту­ва­ње на нив­ни­те актив­но­сти? Да­ли пар­ти­и­те се рам­но­прав­ни? За­ко­нот ве­ли де­ка ра­ди­о­ди­фу­зе­ри­те, без ог­лед на ја­зи­кот на кој го еми­ту­ва­ат сво­јот про­грам­ски сер­вис, се долж­ни за вре­ме на из­бор­на­та кам­па­ња на учес­ни­ци­те во кам­па­ња­та да им овоз­мо­жат ед­на­кви ус­ло­ви за при­стап до си­те об­ли­ци на из­бор­но ме­ди­ум­ско прет­ста­ву­ва­ње – ве­сти, по­себ­ни ин­фор­ма­тив­ни про­гра­ми (ин­терв­јуа, де­ба­ти, ТВ/ра­дио со­о­чу­ва­ња… Но тоа е спре­че­но со са­ми­от за­кон.

СДСМ си ги на­ре­ди ра­бо­ти­те

Стев­че Ја­ки­мов­ски е еден од тие, кои, су­деј­ќи спо­ред чле­нот 76 а од Из­бор­ни­от за­ко­ник, не­ма да мо­же да до­бие бесп­ла­тен про­стор во ве­сти­те на јав­ни­от сер­вис за про­мо­ци­ја на актив­но­сти­те на ГРОМ за вре­ме на кам­па­ња­та. Тој ви­на­та за ва­ква­та ди­скри­ми­на­ци­ја на ма­ли­те пар­тии ја гле­да во алч­но­ста на СДСМ, кој, ка­ко што ве­ли, со пла­че­ње се оби­ду­ва да го до­бие тоа што му оди во при­лог.

– Ту­ка се гле­да не­ко­рект­ни­от од­нос и плач­ков­ска­та на­ви­ка на СДСМ. Тие пла­чеа, пла­чеа, ама пла­чеа за пред­но­ста на вла­ста кон опо­зи­ци­ја­та. А ни­ка­де не спо­ме­ну­ва­ат за нив­на­та пред­ност во од­нос на но­ви­те по­ли­тич­ки пар­тии, кои не учес­тву­ваа на ми­на­ти­те из­бо­ри. Што са­ка СДСМ да ка­же? Де­ка ГРОМ не по­стои? Де­ка ГРОМ не­ма да има пра­те­ни­ци? Де­ка ГРОМ не­ма реј­тинг? Ка­де е ту­ка ко­рект­но­ста и ре­ал­но­ста на СДСМ ко­га на­ста­пу­ва­ше и це­ло вре­ме пла­че­ше за но­ви­от Из­бо­рен за­ко­ник, кој е на­пра­вен по тер­кот на СДСМ. И по ко­ја ло­ги­ка по­ли­тич­ки­те пар­тии што не учес­тву­ва­ле на прет­ход­ни­те из­бо­ри не­ма­ат пра­вич­на за­ста­пе­ност во јав­на­та пре­зен­та­ци­ја, од­нос­но за ин­фор­ми­ра­ње­то на гра­ѓа­ни­те на јав­ни­от ра­ди­о­ди­фу­зен сер­вис. Тоа е ап­со­лут­но не­ко­рект­но – ве­ли Ја­ки­мов­ски.

Тој има уште ед­на за­бе­ле­шка во од­нос на Из­бор­ни­от за­ко­ник. Не­го­ду­ва што тие ка­ко но­во­фор­ми­ра­ни пар­тии не­ма­ат чле­но­ви во из­би­рач­ки­те од­бо­ри, ту­ку са­мо наб­љу­ду­ва­чи.

– Це­ла­та бор­ба што СДСМ ја пра­ве­ше ја пра­ве­ше за да ос­тва­ри не­ко­ја пред­ност во од­нос на вла­ста, но во исто вре­ме и во од­нос на пар­ти­и­те што се­га се по­ја­ву­ва­ат на по­ли­тич­ка­та сце­на. Се гле­да ка­ко се од­не­су­ва­ат тие кон тие пар­тии за кои сме­та­ат де­ка се пос­ла­би од нив. Ба­рем во нив­на­та гла­ва се гле­да­ат ка­ко по­сил­ни – ко­мен­ти­ра Ја­ки­мов­ски за „Ре­пуб­ли­ка“.

Се оби­дов­ме да до­би­е­ме од­го­вор на ова пра­ша­ње и од дру­ги­те но­во­фор­ми­ра­ни пар­тии. Зи­ков од Гра­ѓан­ска­та али­јан­са за по­зи­тив­на Ма­ке­до­ни­ја не бе­ше во мож­ност да ни да­де кон­кре­тен од­го­вор на ова пра­ша­ње. Не се сог­ла­су­ва со ва­ква­та од­лу­ка, но ве­ли ќе мо­ра за­ко­нот да се разг­ле­да по­де­тал­но и да се ре­а­ги­ра за си­те де­ло­ви по­ра­ди кои но­во­фор­ми­ра­ни­те пар­тии се не­рам­но­прав­ни во од­нос на дру­ги­те.

И во­зоб­но­ве­на­та ПДП не се сог­ла­су­ва со ва­ква­та од­лу­ка, но от­та­му ве­лат де­ка сѐ уште не мо­жат да ко­мен­ти­ра­ат би­деј­ќи тре­ба да по­ми­нат три­е­се­ти­на де­на од ос­но­вач­ко­то со­бра­ние, со што би за­вр­ши­ле си­те про­це­ду­ри за ре­ги­стри­ра­ње на пар­ти­ја­та.

За­кон на­пи­шан со не­ква­ли­те­тен реч­ник

Ви­ктор Гроз­да­нов, поз­на­вач на со­стој­би­те во ме­ди­ум­ска­та ре­гу­ла­ти­ва, ве­ли де­ка овој за­кон е на­пи­шан со „це­лос­но не­ква­ли­те­тен реч­ник, спро­ти­вен на си­те мо­дер­ни ме­ди­ум­ски и по­ли­тич­ки трен­до­ви што се слу­чу­ва­ат во пос­лед­ни­те три го­ди­ни. Пред сѐ, не­го­ви­те за­бе­ле­шки се од­не­су­ва­ат на исти­те чле­но­ви, кои ја одре­ду­ва­ат ме­ди­ум­ска­та за­ста­пе­ност на пар­ти­и­те за вре­ме на из­бор­на­та кам­па­ња.

– Во чле­нот 75 во­оп­што не се спо­ме­на­ти ин­тер­нет-ме­ди­у­ми­те. Спо­ред пос­лед­ни­те ана­ли­зи, 56 про­цен­ти од на­се­ле­ни­е­то се ин­фор­ми­ра од ва­ков тип ме­ди­у­ми, а во кон­ти­ну­и­тет се од­бег­ну­ва тие да би­дат ре­гу­ли­ра­ни со овој за­кон. Тоа зна­чи де­ка за­ед­но со со­ци­јал­ни­те мре­жи ќе би­дат пред­вод­ни­ци на по­се­бен тип ме­ди­ум­ска кам­па­ња, нас­про­ти тра­ди­ци­о­нал­ни­те ме­ди­у­ми, пред сè пе­ча­те­ни­те, кои, за жал, мо­мент­но во на­ша­та др­жа­ва го гу­бат при­ма­тот на ква­ли­тет­но из­ве­сту­ва­ње и ана­ли­за. Ова зна­чи де­ка на овие из­бо­ри, кои се, пред сѐ пре­тсе­да­тел­ски, а, нај­ве­ро­јат­но, и пред­вре­ме­ни пар­ла­мен­тар­ни, ќе би­дат во предз­на­кот на нов тип ме­ди­ум­ски кам­па­њи, кои ќе го од­бег­нат и та­ка на­ши­от си­ро­ма­шен из­бо­рен за­кон – ве­ли Гроз­да­нов.

Во од­нос на чле­нот 76 од Из­бор­ни­от за­ко­ник, ве­ли де­ка е ди­рект­но по­вр­зан со прет­ход­ни­от член за фа­во­ри­зи­ра­ње на учес­ни­ци­те на прет­ход­ни­от из­бо­рен цик­лус, без раз­ли­ка да­ли е тоа пре­тсе­да­тел­ски или пар­ла­мен­та­рен.

– Во мо­мен­ти на соз­да­ва­ње но­ви по­ли­тич­ки суб­је­кти, кои ќе ата­ку­ва­ат на до­вер­ба­та, пред сè, на гра­ѓан­ско-ли­бе­рал­но-не­о­пре­де­ле­ни­те гла­са­чи, нас­про­ти кон­зер­ва­тив­ни­те де­мо­хри­сти­ја­ни и со­ци­јал­де­мо­кра­ти, не­доз­во­ли­во е вре­ме­то на ин­фор­ми­ра­ње за актив­но­сти­те на по­ли­тич­ки­те пар­тии да се све­де са­мо на рас­пре­де­лу­ва­ње во сог­лас­ност со ре­зул­та­ти­те од пос­лед­ни­те пар­ла­мен­тар­ни из­бо­ри – до­да­ва Гроз­да­нов­ски.

И Со­ве­тот за ра­ди­о­ди­фу­зи­ја се сог­ла­су­ва со за­бе­ле­шки­те на по­ма­ли­те пар­тии. Отта­му сме­та­ат де­ка за­ко­нот на­мет­ну­ва не­рам­но­прав­ност на но­ви­те пар­тии во од­нос на по­ста­ри­те пар­тии. По­ра­ди тоа, Со­ве­тот на пос­лед­на­та сед­ни­ца до­нел од­лу­ка за актив­но­сти­те на но­во­фор­ми­ра­ни­те пар­тии јав­ни­от сер­вис да из­ве­сту­ва во тре­ти­на­та од ин­фор­ма­тив­на­та про­гра­ма на­ме­не­та за на­ста­ни од Ма­ке­до­ни­ја и од све­тот.

Ма­ке­дон­ски пар­тии на ал­бан­ски ја­зик

И ал­бан­ски­те пар­тии има­ат свои не­сог­ла­су­ва­ња во од­нос на чле­нот 76. Спо­ред за­ко­нот, јав­ни­от сер­вис на ал­бан­ски ја­зик тре­ба да од­вои по­го­лем про­стор за ма­ке­дон­ски­те пар­тии, откол­ку за ал­бан­ски­те пар­тии. Па та­ка, во сог­лас­ност со ре­зул­та­ти­те од пос­лед­ни­те пар­ла­мен­тар­ни из­бо­ри, ВМРО-ДПМНЕ во ин­фор­ма­тив­на­та про­гра­ма на ал­бан­ски ја­зик ќе до­бие че­ти­ри­па­ти по­ве­ќе вре­ме од тоа што би го до­би­ла ДУИ. Исти е слу­ча­јот и со ДПА, ко­ја би до­би­ла не­ка­де пет­па­ти по­мал­ку про­стор од СДСМ.

(Пишува: Билјана Зафирова
Текст објавен во 74. број на неделникот „Република“, 31.01.2014)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.