Следниот месец навршуваат 100 години од потпишувањето на Букурешкиот договор – договор меѓу завојуваните страни во Втората балканска војна, со кој Србија, Грција и Бугарија, со помош на големите сили, ја поделија Македонија и ѝ ја скроија судбината која ја живее до ден-денес. Професорот по историја Михајло Миновски, кој долги години го проучува овој период од македонската историја, вели дека во историјата нема случајности и дека таму сѐ е поврзано. Професоре, како го објаснувате тоа и колкава е поврзаноста меѓу договорот од 1913 година во Букурешт со ситуацијата во која се наоѓа Македонија денес?
– Историската наука знае, и тоа го покажала, дека нема случајности во она што се случува во историските процеси, па и кај нас во регионот, на Балканот, и кога се работи посебно за Македонија. Според тоа, балканските војни и Букурешкиот договор не беа никаква случајна појава, ниту се работеше за моментален интерес, туку за една долгорочност, испланирана и реализирана стратегија водена од големодржавни амбиции на соседните балкански држави кон Македонија. Тоа има еден долг континуитет. Грците ја објавија таа стратегија за голема грчка држава уште во 40-тите години од 19 век со таканаречената Мегали идеја. Исто се случи и со Србија, која во исто време објави една големодржавна стратегија. За третиот фактор таа големодржавна стратегија беше промовирана во 70-тите години на минатиот век со создавањето на бугарската егзархија. Тоа не беше само црковен, туку и политички проект, и тоа руски политички проект за создавање на голема бугарска држава, којшто како државен проект беше реализиран во 1877 година и во 1878 година кога Русија со воена интервенција ја ослободи Бугарија и ги постави основите за создавање бугарска држава. Судирот на интересите на големите сили доведе до тоа да се ревидира стратегијата што беше промовирана претходно од Русите, да се создаде голема бугарска држава, во којашто беше вклучен најголемиот дел од Македонија. Меѓутоа, остана Санстефанскиот сон за голема држава кај Бугарите исто како што остана и кај Србите и кај Грците со нивните големодржавни програми. Е, сега, она другото, можеби многу позначајно, зошто дојде до реализација, односно до балканските војни покрај факторот големи сили или меѓународен фактор, како што вообичаено ние сакаме да кажеме, бидејќи во тој период Македонија, во средиштето на Балканскиот Полуостров, имаше важно стратегиско, економско, комуникациско и секакво значење. Тука поминуваат важни трансверзали и затоа се најде во средиштето на интересирањето на големите сили и на малите балкански држави заради нивните големодржавни стремежи. Она што е друго важно што ги забрза работите тоа беше Илинденското востание кај нас. Македонскиот народ со Илинденското востание покажа и волја, и желба, и решеност да се избори за ослободување и за создавање своја држава. Тоа сериозно ги исплаши заинтересираните фактори во овој случај, и големите сили и соседните балкански држави.
Зошто Македонија е секогаш монета за поткусурување меѓу големите сили, а никогаш не е на страната што добива нешто при реализирањето на регионалните интереси?
– Тоа не е случајно. Кога се создаваа државите на Балканот, тоа беше интерес на големите сили. Не затоа што со својата борба балканските народи се ослободија, туку зад секој од балканските народи стоеше голема сила што имаше интерес да се создаде држава. А, се создаваа по периферијата. Грција ја создадоа Русија, Велика Британија и Франција заедно. Тие беа заинтересирани заради тоа обезбедување, да има една држава преку која ќе ги реализираат своите интереси, а тука беше, нели, и источното средоземноморие. Србија, исто така. Зад неа стоеше Русија. Преку автономија, со поддршка од Русија, дојде до независна држава во 1878 година во време на Берлинскиот конгрес. За Бугарија кажавме дека беше ослободена со директна воена интервенција. Значи на тој начин сега периферните држави си создадоа свои држави каде што се позиционираа големите сили, си имаа свои држави во коишто имаат свое влијание. Е, сега тука, се разбира, имаше и судир.
Значи, Македонија не им била од некој голем интерес на големите сили?
– Македонија не беше, не влегуваше, односно ниедна од големите сили немаше интерес за ослободување на Македонија и за создавање македонска држава. Дури напротив, големите сили се договорија дека ќе одржуваат статус кво на Балканот и во време на Илинденското востание и пред тоа, односно беа против ослободително движење во Македонија и создавање самостојна држава. Тие работи се токму тоа. Промената на состојбите во почетокот на 20 век и Илинденското востание, коешто ги загрозуваше интересите со балканските држави, им влијаеја силно за да ги забрзаат и операцијализираат своите планови за освојување и поделба на Македонија. Е, сега што се случи… Прво требаше да се обессили, да се уништи македонското ослободително движење и кога тоа веќе се постигна, останаа да речеме само неколку души од водачките личности, Ѓорче Петров, Пере Тошев, Јане Сандански, кој беше во еден округ којшто немаше поголемо влијание на целата територијата на организацијата, и тогаш дојде до внатрешни судири меѓу поистакнатите личности и до поделба на организацијата, поларизација. Бидејќи ниедна од соседните држави, ниту Грција, ниту Бугарија, ниту Србија, немаше доволна моќ, економска, војничка, финансиска, секаква, сама да ја освои Македонија, бидејќи претендираа речиси и едните и другите на цела територија на Македонија, во таква немоќ тие најдоа начин да се договараат да се подели Македонија. Тоа можеа да го постигнат само со заедничка војна, односно со здружени сили, и така дојде до создавање на балканскиот сојуз. Во тоа време се создадоа, се поларизираа големите сили на два спротивставени блока, едната страна се Русија, Франција и Велика Британија, на другата страна беа германските земји, Германија, Австро-Унгарија… И сега Русија настојуваше да ги обедини православните држави за да се спречи германскиот продор на Истокот и токму тука беше оној интерес Русија да создаде балкански сојуз. Навистина успеа руската дипломатија да го создаде сојузот и само беше прашање на време кога тие сојузи или балкански држави ќе ја почнат таа Прва балканска војна, исклучително за освојување и за поделба на Македонија.
Има ли во 21 век промени во односот на соседите кон Македонија во споредба со тој период?
– Нема и не може да има реално следејќи ги континуитетот на историските процеси и политиката што ја следат соседните балкански држави. Од две причини. Прво, се работи за она што Грција го завладеа – тоа е приморскиот дел на Македонија. Секогаш се истакнуваше. Не беше битен етничкиот елемент затоа што беа свесни грчките политичари, и воопшто Грците, дека тоа не е грчка земја, односно дека огромното мнозинство беше македонско, словенско, влашко, еврејско, турско население. Грчкото население беше во некои таканаречени заедници во поголемите центри, главно во приморскиот појас. Значи, едноставно нивната стратегија беше животен простор. На Грција ѝ требаше простор, обработлива земја каква што беше Македонија. И затоа нивната стратегија беше прво да се бара целата територија на Македонија, дури до Шар Планина, а кога требаше да се поделат, се оставаше простор до каде што и одеше приближно оваа, сегашна линија.
Бугарија, пак, сметаше, заради силната позиција на нејзината црковна и културно- просветна пропаганда, дека Македонија е бугарска земја. И затоа таа настојуваше да добие што поголем дел од Македонија. Тие никогаш не се ослободија од таа апсурдна теза за докажување и негирање на самобитноста на македонскиот народ и за докажување дека тоа е бугарска земја.
Кај Србите беше нешто поинаква ситуацијата иако и тие имаа големодржавни амбиции, дури и за излез на Егејско Море на Солун кога немаше шанси, да речеме, стратегиски да се излезе поради моќта на Австро-Унгарија која ја држеше Босна и Херцеговина и Санџак, дури по Берлинскиот конгрес. Затоа нивното влијание беше свртено кон Македонија, трансверзалата Морава – Вардар на солунското пристаниште, и така одеше целиот нејзин економски живот во еден долг временски период.
Второто беше со окупацијата да се промени националната свест на македонскиот народ. Едните да се направат Срби, другите Бугари, а Грците, бидејќи тоа не можеше да биде, како велеа тие словеногласни Грци, значи оние кои зборуваа словенски.
Се провлекува ли нивната политика до ден-денешен?
– Таа политика не само што се провлекува, туку по прогласувањето на државната независност на Република Македонија дојде до бура. Штом се појави независна македонска држава, само по себе се отвара македонското прашање. Сега веќе се поставија и сериозно беа загрижени и едните и другите и третите дека Македонија сега, како независна држава етаблирана во меѓународните односи, членка на Организацијата на Обединети нации, се јавува фактор којшто утре може да ги загрози нивните интереси. Е, сега тие се свесни дека Македонија нема ниту економска, ниту војничка, ниту каква било сила за да изврши ревидирање на она што било во минатото, меѓутоа, искрено речено, тие стравуваат од тоа што се историски процес, дека времињата се менуваат и дека може да се отвори македонското прашање и во Грција.
БУГАРИЈА И ГРЦИЈА СЕ ПЛАШАТ ОД МАКЕДОНСКОТО ПРАШАЊЕ
Денес имаме нов сојуз, Бугарија и Грција. Од што се плашат конкретно?
– Од две конкретни работи. Прво се плашат затоа што тие упорно тврдеа дека се хомогени национални држави, дека сега се отвора процесот за признавање за правата на Македонците во Бугарија, во Грција и во Србија. Србија малку сега ја измени ситуацијата, барем формално се признава. Нели, имаме еден пратеник во Собранието, значи тука нешто се менува. Јас верувам во тие односи, што се однесува до Србија, дека ја прифати историската реалност што се однесува до македонското политичко прашање. Меѓутоа, проблемот беше и останува кај Бугарите и кај Грците. Треба да се потсети дека во 1991 година, по прогласувањето на независноста, Бугарија прва ја призна Македонија под уставното име, меѓутоа непосредно пред тоа Грција и Бугарија потпишаа еден договор во 1991 година во Софија за стратегиска соработка. Никаде не стои Македонија во договорот, меѓутоа контекстот на времето во кое тој е потпишан и зошто е потпишан упатува дека уште тогаш тие ги усогласуваат стратегиите, каков однос ќе имаат кон македонската држава. И, се разбира, само се работеше за модалитетите, како тие ќе се однесуваат. Веднаш по признавањето треба да се каже дека Бугарите објавија дека не признаваат македонски јазик, македонски народ, македонска нација, најбитните елементи од карактерот на една држава. Ако тоа не е тоа, само по себе подразбира дека ја признаа, меѓутоа ја сметаат како втора бугарска држава.
Кои се факторите што ги обременуваат македонско-бугарските односи, можно ли е да имаме реално добрососедски односи со Бугарите?
– Ние со Бугарите, како и со сите други, можеме да имаме не само коректни, туку и навистина продуктивни добрососедски односи.
Каде се пречките?
– Пречките се токму тука, кај политичките фактори кај Бугарите. Но, не само политичките, туку и научните и другите, оние со коишто со децении се градеше свест за Македонија и за македонскиот народ и коишто ја крадеа целата државна стратегија на антимакедонска практична основа, се разбира само променета, да речеме, наместо освојување или уништувања на македонска држава, тие сега одат со една друга стратегија, да речеме, со културна асимилација. Така тие размислуваат дека треба да се постигне. А, средствата треба да бидат културни, дипломатски и сето она со што може да се влијае. Е, сега зошто? Тешко ќе може да се променат средствата барем во догледно време кај политичките фактори кај Бугарите. Мислам дека има нови генерации Бугари како род, коишто размислуваат поинаку, кои ја прифаќаат реалноста, меѓутоа треба време да помине и генерациите да се сменат за да може да има подруг однос кон Македонија. Може и најпроблематични се оние Бугари што се од македонско потекло, што се инсталирани во сите структури, да речеме, во политиката и во војската, во научните институции коишто се поголеми Бугари од Бугарите. Ја градеа таа доктрина и беа носители на истата, и тука е најголемиот проблем. Второ, заради тоа тие, водејќи една доминантна политика, не сакаат да чујат за признавање на националните права на Македонците од пиринскиот дел на Македонија, ни под притисоци од надвор. Нели, тоа е спорот што го водеше ОМО Илинден со регистрацијата.
Во едно интервју велите дека Бугарите имаат македонски комплекс, може ли да објасните што точно сакавте да кажете со тоа?
– Точно е тоа дека Бугарите имаат македонски комплекс затоа што Македонците од Македонија што се таму и што се позиционирани таму, тие се креатори на политиката и на македонската, условно партија, што е таму и што ги обединува. Таа е главниот двигател и главниот креатор на оваа надворешна политика и бугарските партии кога се борат за власт, мора да водат сметка како ќе гласаат и тоа е она што има македонски комплекс. Тие, пак, сега контра на тоа велат дека ние имаме бугарски комплекс и Република Македонија пати од комплексот „Б“. Доколку се воспостават едни поинакви односи меѓу Бугарија и Македонија и една подруга комуникација, ќе се влијае не само на положбата на Македонците во пиринскиот дел на Македонија, туку, најверојатно, ќе се влијае и на однесувањето на огромна маса Македонци по род од коишто сега застапуваат една ваква државна структура.
НАПРАВИВМЕ КАРДИНАЛНИ ОТСТАПКИ КОИ ИМ ДАДОА СИЛА ДА БАРААТ УШТЕ ПОВЕЌЕ
Како го коментирате условувањето на Бугарија за потпишување на договор за добрососедство во замена за поддршка на евроинтеграциите на Македонија? Можно ли е добрососедство со употреба на сила?
– Ова вие што го велите „добрососедство“, тоа е само термин што мора да послужи за реализација на сега актуелната државна политика и прашање е зошто сега е поставено тоа. Има две работи: прво зошто го поставуваат и нѐ условуваат. Ако Македонија влезе со уставното име во ЕУ и во НАТО, радикално се менува позицијата меѓу Бугарија, Македонија и Грција и веќе тука имаме некако рамноправна основа и влегуваме со еднаков статус каде што тие немаат инструменти за притисок. И сега му е времето да ја искористат својата позиција за постигнување на тие резултати, исто како што прави Грција, само со други средства и друга методологија. Овие не можат да го оспорат името кое веќе еднаш го признале. Но, затоа бараат такви отстапки за ние условно, да речеме, да прифатиме. Не верувам дека и поразени земји во војна би прифатиле такви услови. Да доживееш тотална капитулација, па не би прифатил такви услови – да го менуваш историското минато.
Една од спорните точки на договорот, неофицијално, е прославувањето на заедничките херои од историјата.
– Е, токму тоа значи. Условувањето заеднички, а тие немаат тука селективност. Сѐ што е македонско за нив е бугарско. Ако го славиш, тоа значи дека прифаќаш дека ние сме бугарски народ и втора бугарска држава и дека поради политички околности, Бугарија не можела да се обедини. И, ако се две бугарски држави заедно, треба да биде целото минато заедничко и треба заедно да го прославуваме, многу проста логика. Причината поради која е тоа така е затоа што тие имаат моментално адути за таа работа. Ако се гледа 1999 година кога во Бугарија настанаа економски промени, услов за да биде примена во атланските интеграции, требаше да биде решено прашањето со Македонија. И ако се сеќавате, кога премиер беше Љубчо Георгиевски и кога отиде во Софија, тие успеаја да издејствуваат такви договори. Онаа декларација за односите меѓу Македонија и Бугарија со која ние, практично, им дадовме слобода тие да настапат и дека немаме ништо спорно и дека може да продолжат нивните преговори со ЕУ. Тогаш ние прифативме дека македонскиот јазик е уставно промовиран како јазик, не национален, туку дека е службен јазик. Второ, дека нема македонско малцинство во Бугарија. Практично ние се откажавме од македонското малцинство, па сега природно следува или направете ова или ние ќе ставиме рампа, односно ќе бидеме еден од факторите. Уште со првата декларација за самостојност кажавме дека Република Македонија нема територијални претензии кон никого и не ги доведува во прашање заедничките граници. И второ, кога потоа следуваше да се променат идентитетските симболи, да се промени знамето, дека задира во некои туѓи интереси, па да се промени уставот, па напишавме, потпишавме спогодба со безимена држава итн… Во ОН прифативме провизорно име. Некои велат дека не е тоа име, меѓутоа де факто е затоа што светот ни се обраќа со Поранешна Југословенска Република Македонија, а ние можеме да го тврдиме ова, ама за светот сме тоа што сме. Се направија такви кардинални отстапки кои им дадоа сила да бараат уште повеќе. Тоа го прават Грците, тоа го прават и Бугарите. Бугарите сметаат дека е последна шанса да се реализира сето она што се градеше со децении кај нив за Македонија како бугарска земја. Ако ги славиме сите, тоа значи дека ние славиме Бугари, а тоа значи дека сме тоа што тие сакаат да бидеме. И на тој начин ќе дојдеме до тезата што Бугарите ја тврдеа уште во комунизмот дека сме вештачка Титова творба и дека нацијата, исто така, е создадена на антибугарска основа. Јас мислам дека нема државник во Македонија што би прифатил таква работа затоа што тоа би било самоуништување на народот и ќе нема историско оправдување за државата. Затоа што во ЕУ сите држави се национални. Германија објави дека мултикултурноста пропадна, а, истото го кажа и Британија. Од Косово направија втора албанска држава, и тоа пред неколку години.
Ние од 2001 градиме мултикултурно општество со Рамковниот договор.
– Ние градиме од што мораме. Значи, се работи за нешто друго. Тој модел се наметна од Американците. Меѓутоа, во ЕУ тоа не поминува. Таа е изградена врз други принципи со векови. Според тоа, тука тешко може да се очекува дека тоа ќе го направи некој политичар. Оти за тоа им гинеле генерации најписмени интелектуалци – заради Македонија, и Македонија нема педа земја каде што нема трупови и коски. Токму поради тоа, да издржиш толку војни, да опстанеш и да направиш во вакви услови држава, како викаа свештениците, тоа е Божје дело. И поради тоа, стравот од другите, начинот на живеење, свеста, толерантноста за разлика од другите кои со омраза се однесуваат, пример Грците и Бугарите, кон Македонците… Тие специфики што ги имаме ги нема никој друг народ на Балканот.
Претседателот на ДУИ, Али Ахмети, при посетата на Софија одржа предавање за стогодишнината од балканските војни. Со оглед на тоа дека ваква можност е мисловна именка за македонски историчари, како Вие гледате на потегот на Софија? Како обид за зближување или за зацврстување на досегашните ставови за негирање на македонската историја и на македонската посебност?
– Не е првпат на зближување на Албанците и Бугарите како политички фактор. И пред кризата имавме наши Албанци што одеа во Бугарија за да ги усогласуваат ставовите. Џафери на времето беше исто така таму. А, што се однесува на Ахмети, не е ништо случајно. Тоа е во контекст на целиот притисок што се врши врз македонската влада, и тоа сите го знаат. И надворешните фактори и стратегиските поддржувачи. Сите тие сметаат дека сега Македонија е во ситуација кога мора да направи отстапки затоа што нема друго решение. Едно е сигурно, и во историјата и во реалноста, а тоа е дека секогаш има алтернатива и друго решение. Меѓутоа, ако реално гледаме кај нас, спрегата меѓу бугарскиот фактор и албанскиот во Македонија е во контекст на овој притисок којшто се случува за решавање на спорот за името. И оние најавите, коишто ги имаше во јавноста дека доволно биле толерантни, дека сега мора да се реши тоа прашање…, ќе видиме што ќе произлезе. Реално е дека ако оваа влада опстојува како што опстојува, и покажа неколку пати дека е стабилна, па и сегашните избори каде што доби огромна поддршка од граѓаните и се дава таква силна власт за да се одбрани името, нацијата и државата, она што е наш идентитет. Сѐ друго е ирелевантно. Овој народ во минатото и сега е научен да живее со помалку и поскромно, меѓутоа има нешто што е свето, а тоа е името. За тоа име се давале заклетви и се гинело, и сега останува кај македонскиот народ. Името е свето, другото останува на политичарите дали тие ќе ги имаат предвид оние пораки што ги праќа народот. Се разбира, тој е секогаш трпелив, толерантен, работлив и ќе издржи сѐ што се бара од него, но е битно како ќе се однесуваат државниците во овој конкретен случај. И затоа сметам дека нема потешко од тоа некој државник да се соочи со проблем со каков што се соочуваат нашите државници. Она што во минатото ни се случуваше, да сме сардисани од сите страни и да имаме жесток притисок од меѓународните фактори, ни се случува повторно. Меѓутоа, нема случајност, сето тоа во континуитет е поврзано затоа што македонското прашање се отвори повторно. Дали сака да го признае некој тоа или не, сега е прашање да се затвори, но како да се затвори? Ако ние самите го затвориме македонското прашање затоа што не може никој друг надворешен фактор да го реши спорот… Секогаш ќе има Македонци во Грција коишто ќе си ги бараат правата, ќе има Македонци во Бугарија коишто ќе си ги бараат правата, како и во Албанија. Овојпат не можат, во некоја следна фаза ќе можат, исто како и во Србија, нели влегоа и во парламент. Значи, на македонската земја секогаш ќе има Македонци, колкав ќе им биде бројот не е важно. Тие ќе го држат отворено македонското прашање и тоа е проблемот сега.
Како ги оценувате односите меѓу соседните земји во регионот? Освен отворената коалиција меѓу Бугарија и Грција против Македонија, гледате ли некои други притаени сојузи меѓу балканските земји за реализација на свои интереси?
– Па, да се разбереме, од прогласувањето на независноста тајни сојузи се правеа: грчко-српски, грчко-бугарски, некогаш тие со понагласени да речеме позиции кон македонското прашање, а некогаш поекстремно, некогаш тие конференции успеваа, или во меѓусебните билатерални договори за усогласување на ставовите. Имаше различни позиции. Сите тие имаат свои проблеми во билатералните односи. Чудно е, да речеме, конкретно, кога зборуваме за нашите соседи, како Бугарите секогаш тврдат за Бугари во Македонија, а не го поставуваат прашањето за Бугарите во Грција. Нека речат за Бугарите во Грција, зошто не го отвораат тоа прашање за признавање, како што правеа порано. Ама тоа не можат и не смеат. Сега имаат други интереси и некогаш нивните проблеми се амортизираат кога имаат еден заеднички објект против кого дејствуваат, а тоа е Македонија. И секогаш тие можеле да се спогодат кога е во прашање Македонија, така е и сега. Зборуваме за историски континуитет и за сегашен контекст. Или да речеме, зошто Албанците не го поставуваат албанското прашање во Грција како што Грците го поставуваат албанското прашање во Албанија? Нели тие имаат и партија? Во последно време во современа Бугарија одат уште во Албанија да ги прават Македонците Бугари. Еве, и сега во последниве денови пред изборите. Тоа се апсурдите на историјата. Значи во психологијата на балканските политичари тешко се менува овој историски комплекс. Длабоко е вграден кај нив и тие сите се плашат.
Постои ли вистински интерес за надминување на вековните стереотипи и конечно помирување меѓу балканските народи или уште долго ќе живееме во минатото?
– Зборувам сега лично. Не само како научен работник, туку како човек гледајќи ги историските случувања и промени. Тешко ќе оди. На Балканот, дури и под претпоставка сите да влеземе во ЕУ, тие рецидиви од минатото ќе останат уште долго време. Треба многу време да се промени, многу генерации треба да дојдат, нови генерации… Сето она што е напластено од историското минато да премине во минатото. Меѓутоа, следејќи ги современите процеси и случувања, никогаш работите не оделе праволиниски како што сакаме. Посебно за Македонија ќе биде проблематично затоа што свеста во генерациите во образованието од градинките, па сѐ до највисокото образование им се вградуваше свест за Македонија, како грчка, како бугарска земја и тоа тешко се менува. Гледајте ги и нивните учебници. Еве и ова што го предлагаат дека сите македонски револуционери се Бугари и треба заеднички да ги славиме. Кое е тоа нешто да видиме дека се менува во свеста и дека можеме да очекуваме утре поинакви односи меѓу Македонија и Бугарија на тој план, се разбира. Тоа е апсолутно. Барем за некое апсолутно догледно време тешко ќе се промени. Напротив, уште повеќе ќе заоструваат. Поекстремни ќе бидат барањата додека не се реши прашањето „во НАТО“ или „не во НАТО“. Е, сега дали ќе влеземе и под кои услови? Загрижувачки е што премногу радикални отстапки направивме. Недозволиво беше за една независна држава, практично ние самите си ги врзавме рацете за многу работи што не моравме да ги направиме. Е тоа е најголем проблем кај нас сега пред кој е исправена и сегашната влада и веројатно другите затоа што јас не верувам, ако освен сега да се направи таков радикален пресврт, да го направи некој, друго решение нема да има, уште подолго време ние ќе се расправаме и после решението проблеми ќе ни останат. Тешко ќе прифатиме. Сметам дека уште долго време ќе ги имаме овие проблеми со соседите, меѓутоа она што нам ни недостасува е единството. И во една друга пригода реков дека мене што ме загрижува тоа што нашите политички партии, особено владејачките, се однесуваат како непријатели, а не како конкуренти во водењето на државата и тоа што за да се дојде на власт, се пречекоруваат елементарните норми, она што е национален и државен интерес. Сѐ додека македонските политички партии не направат една заедничка долгорочна државна стратегија за тоа што и како ќе оди Македонија, како оние десет Божји заповеди коишто мора секој да ги почитува како што некогаш направиле македонските револуционери и да се натпреваруваат кој подобро ќе ги направи, ќе ги штити или ќе ги унапредува односите, сѐ дотогаш овие околу нас ќе ни поставуваат вакви рампи и дури отворени закани какви што има. И затоа мислам дека таа свест можеби не сме ја надминале кога кај нас ќе имаме политички партии кои строго ќе се придржуваат за интересите, државата, народот, нацијата. Затоа што овој народ мора да опстои. Ако опстоил со милениуми, треба да опстои и натаму и тогаш кога ќе се воспостави некакво политичко-национално единство, не во онаа смисла на некакво сепарирање, но да се постигне нешто што е заеднички интерес на политичките партии. Кога ќе се воспостави такво единство, многу подобра позиција ќе има Македонија и полесно ќе се справиме со предизвиците со соседите и меѓународниот фактор затоа што и меѓународниот фактор е позициониран на Балканот со свои интереси, е сега ние сме повторно на маргините на интересот на меѓународниот фактор. Тие го прават она што мора само кога мора и колку што треба за нивниот интерес, а не колкав што е нашиот интерес.
(Интервјуто беше објавено во 45. број на неделникот Република.)
Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.
Поврзани вести
-
Виолета Џолева, режисерка: Со првиот мјузикл за деца сакам да им се заблагодарам на маестро Џамбазов и на Оливера Николова
-
Бислимовски: РКЕ нуди четири цени на нафтените деровати, но трговците секогаш ја избираат највисоката
-
Тарик Филиповиќ: Жив актер на сцената сѐ уште е мамка за луѓето да доаѓаат во театар
-
Аница Добра, актерка: Навистина ја имам најдобрата професија на светот!
