Ексновинарот, сега независен пратеник во Собранието, Сафет Бишевац се согласува со премиерот Груевски дека името не треба да се менува. Но, сепак, не по секоја цена. Бишевац вели дека не треба да се смени името, но притоа Македонците да имаат живот во една нормална држава, со работа, плата, слобода…
Јавноста го запозна како новинар. Долго време известуваше за настаните во светот и на Балканот. Денес Сафет Бишевац е независен пратеник во македонското Собрание. Во предизборието застана на страната на коалицијата предводена од СДСМ иако не се согласуваше со некои чекори што беа преземени тогаш. Тој е против коалицирањето на СДСМ со ВМРО-ДПМНЕ во Струга и во Кичево, на што гледа како на јадица од премиерот Никола Груевски, на која СДСМ бил присилен да се фати. Вели дека е смешно да коалицирате со човек кого го нарекувате диктатор, фашист… Смета дека патриотизмот што се обиделе да го демонстрираат во овие два града не е вистинскиот. Најголемите патриоти во оваа држава ќе бидат оние политичари што ќе му обезбедат на овој народ услови за чесен и достоинствен живот, ќе му обезбедат работа, заштита од нечие самоволие, ќе му обезбедат демократија и нашите деца да ги задржиме во оваа држава. Иако голем дел од партнерите, меѓу кои и ПЕИ, по поразот на локалните избори ѝ свртеа грб на оваа коалиција, тој сѐ уште е во коалицијата, а како ќе се одвиваат работите натаму, зависи од партискиот конгрес на СДСМ, кој е закажан за 2 јуни. Тогаш, додава тој, СДСМ ќе изгради стратегија за понатамошно дејствување и ќе има поздрава и вистинска опозиција.
Господине Бишевац, на самиот почеток јас би почнала со она што е актуелно на македонската политичка сцена, а тоа е конгресот на СДСМ, партија со која сте во коалиција. Очекувате ли фер и демократски избори за нов лидер на опозицијата?
Бишевац: Барем досега работите се одвиваат по процедура која е предвидена со статутот на СДСМ и нема причина тој конгрес да има завршница на некакво поинакво сценарио, освен на една воспоставена практика на избор на нов лидер на оваа партија. Не очекувам некакво сценарио, какво што многумина, веројатно, го апострофираат како можно, односно да се повторат случувањата од ВМРО-ДПМНЕ кога тие последен пат избираа лидер. Не очекувам сценарио „Панорама“ и некакви немили случувања. Веројатно е нормално за еден голем политички систем, каков што е СДСМ, да има различни концепти и идеи, и нормално е да има лични интереси и цели. Но, тоа е нормален склоп во една битка за избор на нов лидер на најголемата опозициска партија, која еден ден веројатно ќе биде и на власт.
Очекувате ли Бранко Црвенковски да не влезе во игра?
Бишевац: Она што го знам е дека најавил дека нема да се кандидира и мислам дека ќе си остане на тој став. Колку е тоа добро за партијата нема да навлегувам, но мислам дека ќе си остане на ставот да не се кандидира.
Кој од претендентите за лидер на СДСМ е најдоброто решение кое може да се спротивстави на Никола Груевски, кој долго време е на власт? Интересно е што сите четворица се економисти.
Бишевац: Веројатно ме прашувате како некој што ги гледа работите од страна. Мислам дека е добро што се економисти. Добивам впечаток дека ќе го стават акцентот на економијата и тоа е сфера во која сега имаме најмногу проблеми, а утре ќе има најголем предизвик за решавање. Ние сме екстремно сиромашна земја, со многу невработени, со висок индекс на мизерија. Мислам дека допрва следуваат вистинските размери на економската политика на Груевски, живеењето на кредити, ден за ден. Еден ден тоа ќе донесе крах и длабоко сум уверен дека не ги знаеме вистинските размери на таа економска катастрофа. Утре-задутре, не сум сигурен во тоа дали државата ќе има сила да се справи со тој проблем. Власта сака да го ставиме фокусот во еден склоп на проблеми кои државата ги има поради спорот со името. Тоа е ирационален спор, но спор кој ние мора да го решаваме доколку сакаме оваа држава да оди напред. Доколку во еден среден рок Македонија не најде начин за решавање на тој проблем, кој е предуслов за евроинтеграциите на земјата, јас сум длабоко загрижен за иднината на оваа држава. Македонија го доведува во прашање своето постоење. Историски, знаеме дека државите настануваат, достигнуваат некаков врв и исчезнуваат. Денешниот ден ќе биде историја за некои 50 години. Во тие 50 години ако не направиме сѐ како што треба, ако не го разгледаме времето, условите, ако не ги разбереме потребите на граѓаните, можеме да се соочиме со исчезнување на оваа држава.
И тогаш нема да биде виновна Грција?
Бишевац: Нема да биде виновна Грција, туку ние бидејќи не сме го препознале вистинскиот момент, духот на времето, она што времето го бара од нас како народ и од политичарите како елита која е одговорна за правецот во кој се движи државата.
Ќе се вратам на СДСМ, иако не ми одговоривте кој од економистите треба да биде лидер. Вие на последните локални избори бевте во коалиција со нив. Која е најголемата грешка што донесе катастрофални резултати?
Бишевац: Мислам дека опозицијата во тој период, после 24 декември, направи серија погрешни чекори. Не бадијала 24 декември е „црн понеделник“. На тој ден е убиена демократијата. Бркањето на пратениците и на новинарите со помош на полицијата во храмот на демократијата, парламентот, е смрт за демократијата. Ги оправдувам првите чекори што ги направи опозицијата по тој понеделник. Отпорот е апсолутно легитимен и најисправниот чекор што го направи опозицијата. За жал, како и многупати досега, и членството на СДСМ и македонските граѓани мислеа дека тој отпор треба да трае еден месец, два, три и дека со тоа ќе може да се урне режимот на Груевски. Отпорот тогаш почна и не смееше, и не сме, да биде прекинат сѐ до крајната цел. Но, тоа не значи дека работата треба да се заврши во три или во шест месеци. Отпорот во Србија, со која можеме да се споредиме поради географската близина, траеше цела деценија. Овдешните очекувања беа дека тоа ќе се заврши за три до шест месеци. Таков режим не може да се урне сам од себе. Треба повеќе енергија, поосмислен отпор, со конкретни чекори и пораки, со постојани укажувања на реалноста во која нѐ воведе Груевски. Само таков отпор може да даде резултати, но во разумен временски рок од неколку години.
Тоа е една од грешките, вие рековте неколку.
Бишевац: Втората грешка ја направија поборниците за излегување на локалните избори. И внатре во партијата, но и силниот притисок од надвор. Прифатија да излезат на избори, а апсолутно беше јасно дека власта не може да доживее пораз. До последен момент, дури и кумановската декларација беше со јасен став дека под такви услови нема да се излегува на избори. И тука преку ноќ поради политички и лични причини, како примерот со Стевче Јакимовски и некои други видни градоначалници од СДСМ, кои по излегувањето на Јакимовски, веќе добија сила да го направат истото, се донесе одлука да се оди на избори. Мислам дека дури ни тие не веруваа оти резултатот ќе биде катастрофален. Не мислам на бројот на гласови. Тој е дури и солиден со оглед на времето кога СДСМ излезе на избори.
Но, работното лето почна многу рано и одеднаш го вмешаа и „Отпорот“.
Бишевац: Да, се согласувам. Меѓутоа, недостигаше кампања, промоција на кандидати, кампања во медиумите немаше воопшто.
Но, по чија вина, на Владата, на медиумите или на опозицијата?
Бишевац: Во ситуација кога Владата ги контролира највлијателните медиуми и може да троши колку сака, а вие како опозиција немате доволно пари да се спротивставите, навистина е илузорно на тој начин да ѝ парирате на власта. Опозицијата мислеше дека ако ја нема целосно, тоа ќе предизвика некаков контраефект .
Но, не беше така. Дали сметате дека ако се претставите како партија што нема пари ни за кампања, народот би ви ја дал довербата да ја преземете власта, во случајот локалната?
Бишевац: Да не заборавиме, локални избори. Не станува збор за преземање власт. Опозицијата мислеше дека кампањата „врата до врата“ ќе биде доволна и во најголем дел, во вредноста на кандидатите што ги понуди, имаше успешни, образовани, млади луѓе докажани во средината. Меѓутоа, не само поради изборот на граѓаните. Да бидеме докрај фер, ова не беа избори какви што треба. Ниту една оценка од релевантен меѓународен набљудувач или од домашните набљудувачи не вели дека се работи за фер и за демократски избори. Да, имаше мирни и конкурентни избори. Па, не е комплимент, навреда е во демократска држава некој да ви каже дека изборите биле мирни. Тоа се подразбира. И конкурентни затоа што учествуваа повеќе партии. Сѐ друго што беше кажано, дури и за контролата врз медиумите, спојувањето на партијата на власт и државата, користењето на државните ресурси и очигледното вложување милиони евра за исплаќање субвенции со цел да го направи резултатот каков што беше.
Зошто не успеаја да го освојат Центар?
Бишевац: Граѓаните на Центар му кажаа не, но не на Тодоровиќ, кој беше обичен извршител, туку на желбите на Груевски и на партијата. Жителите на Центар препознаа дека ова не се нивното Скопје и нивната општина. И затоа резултатот беше таков и покрај сите дури и безобразни обиди да се земе Центар, како понижувањето на луѓето од Мала Преспа.
Велите дека опозицијата не е моќна да плати кампања. Па, сами бојкотираа покани за интервјуа, гостувања во емисии…
Бишевац: Клучната работа што фали во оваа држава е недостигот од дебата. Постојните национални телевизии не отворија простор за јавна дебата. Ако добро се сеќавам, во рамките на кампањата имаше само еден дуел меѓу Јагнула Куновска и Андреј Петров, што дури мислам дека ВМРО-ДПМНЕ дозволи да влезе во дебата за да му донесе некаков бенефит на Јакимовски.
„Република“ им даде можност за интервју на СДСМ. Никој не го искористи тој простор. Еве, конкретно понудата ја одбија и Зоран Заев и Радмила Шекеринска.
Бишевац: Не знам зошто е тоа така. Јас мислам дека, какви и да се медиумите, кога станува збор за национален интерес, мора да се користи секој отстапен простор. Мислам дека најголемата вина мора да се бара во јавниот сервис, МРТВ. Таа мораше да најде начин да организира дебата. Знам дека одлука на ВМРО-ДПМНЕ е да не влегува во таква дебата бидејќи во соочувањето со аргументи ќе бидат поразени. Груевски и ВМРО-ДПМНЕ имаат обврска својата политика да ја бранат во соочување со опозицијата на јавниот сервис. МТВ послужи за гола промоција на наводните успеси на Владата. Ние во овој момент сме на 116. место според слободата на медиумите.
Нѐ очекуваат претседателски избори речиси за една година. Чиј кандидат ќе поддржите?
Бишевац: Не знам. Не можам да предвидам. Јас знам дека нема да гласам за кандидат за претседател што ќе биде ист како актуелниот претседател. Имам страшно, разочарувачко мислење за сегашниот претседател, кој е сѐ, само не претседател на сите граѓани на Македонија. Многу пати покажа дека е само обичен полтрон кој извршува задачи што му ги диктира некој друг.
Ќе има ли предвремени парламентарни избори?
Бишевац: Мислам дека нема да има. За такво нешто Груевски ќе треба да добие дозвола од коалицискиот партнер Али Ахмети. Второ, меѓународната заедница нема да му дозволи на Груевски уште еднаш да се извлече со предвремени избори од, за него, лошата позиција што ја има. Тој, очигледно, е притиснат до ѕид за решавање на спорот со името доколку сака Македонија да биде дел од европското семејство. Убеден сум дека Груевски нема да биде човекот што со едно такво решение ќе поништи сѐ што се обидува да направи преку „Скопје 2014“, да си обезбеди место во поновата македонска историја. Јас имам ист став со Груевски, да не се менува името, но да имаме живот во една нормална држава, со работа, плата, слобода…
Очигледно е дека имате многу критики за работењето на Груевски. Кои се, според вас, најголемите грешки што ги направил?
Бишевац: Убиена е демократијата во државата, уништени се институциите, владее апсолутен медиумски мрак, неуспешно се справи со најголемите очекувања од него и од гарнитурата кога доаѓаше на власт, тоа е економскиот подем на државата. И тука не мислам дека е оправдување економската криза иако може да има влијание. Цената на популизмот на Груевски, кој ја искористи оваа ситуации, не е да ги направи неопходните реформи, туку да си го продолжи владеењето. Дури и играјќи си со идентитетот на овој народ, доведувајќи го во прашање идентитетот. Тоа е и суштината на 2014 година. Во овој момент не можам да не бидам загрижен за иднината на оваа држава.
Веројатно, има и позитивни чекори што ги презел Груевски.
Бишевац: Секако дека има. Не може да нема. Владеењето на Груевски во еден дел на реформи на јавната администрацијата, инфраструктурата на Скопје, организациски дел… Има и добри работи. Не е спорно. И треба да има добри работи, избрани се за да прават добри работи. Страшното е што власта не избира начин како да остане што подолго на власт. Тука се маркетингот и рекламите кои се катадневни од сите влијателни медиуми. Тоа е сликата која власта сака да ни ја прати, дека ние не сме свесни колку убаво живееме, Владата знае. Треба само да си ја ставиме раката во сопствениот џеб и да видиме со што располагаме. А во 2006 година во новата гарнитура се гледаше можен економски просперитет. Но, изборите по самиот во Букурешт во 2008 година добија друга боја, националното, патриотизмот изби на површина, неконтролиран патриотизам, поттикнуван од Владата. По 2008 година сите избори Груевски ги добива на карта на постоење непријател внатре и надвор, кој работи упорно со сите сили за да се урне власта, Македонија да се обезличи, без име и идентитет.
Тоа е причината поради која опстојува на власт седум години?
Бишевац: Тука е и политиката која не само што не е својствена за десноцентристички конзервативно-демохрстијански партии, туку е во рангот на најортодоксните комунистички партии. Овозможи база во гласачкото тело, тоа е тој апсолутен популизам. Потоа со зголемувањето на субвенциите, држењето под контрола на јавната администрација и зголемувањето на јавната администрација, како награда за сработеното во кампањите, си создаде армија гласачи што ги контролира буквално на список. Ако се сеќавате, „А1 телевизија“ своевремено објави списоци со имиња и со презимиња, со кои членови на ВМРО-ДПМНЕ требаше да си ја докажат лојалноста кон партијата. Опозицијата сега не наоѓа начин да го запре тоа.
Го споменавме „црниот понеделник“. Сметате ли дека анкетната комисија што се формира ќе даде некакви резултати во расчистувањето на тоа што се случуваше во Собранието тој ден?
Бишевац: Имам голема резерва. Мислам дека таа комисија, во која претставници на ВМРО-ДПМНЕ се Илија Димовски и Благородна Дулиќ, и Фрчковски и Десковска од страна на СДСМ, со начинот на кој се бара да работи, никогаш нема да биде формирана. Не можете да очекувате дека пратениците Димовски и Дулиќ, кои беа директно инволвирани во тие настани, ќе гласаат спротивно на одлуките на нивната партија. Тие ја подразбираат демократијата на начин на кој власта го спроведен тој црн понеделник.
Каде е Македонија на патот на евроинтеграциите?
Бишевац: Ние стоиме на станицата на која сите веќе ги вклучија локомотивите. Нашиот воз стои, а проблемот е локомотивата. Власта не сака, па дури и не ѝ одговара членство, од многу едноставна причина. Тоа членство подразбира владеење на демократијата и на правото, на слобода на медиуми, независни институции, нешто што ние во овој момент го немаме.
Бевте новинар, сега сте пратеник. Се пронајдовте во оваа функција или би се вратиле во новинарството?
Бишевац: Во вакво новинарство, какво што е сега, апсолутно не. Излегов од таа професија затоа што гледав во каков правец се движи новинарството и каква е иднината на новинарството. Може некои ќе речат дека е кукавички, но мојата одлука беше единственото можно решение за мојата цел, да ја продолжам битката против режимот на Груевски. Колку успеав во тоа, ќе судат граѓаните. Според реакциите, не е така лошо.
Се донесува закон за медиуми кој, наводно, треба да ги реши работите. Но, новинарите не го оправдуваат тоа.
Бишевац: Не смее да се дозволи да се донесе тој закон. Припадниците на професијата, кои веруваат во слобода и во демократски вредности, јавно треба да го кажат својот став. Не очекувам тоа да го сторат Јанко и Миленко… Сепак, највиновни за ваквата состојба во новинарството се самите новинари и нивното алиби дека, сепак, мора да се живее од нешто.
Разговараше: Билјана Зафирова
Фото: Александар Ивановски
Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.
