Ма­ке­дон­ска­та же­на мо­ра да соз­да­де на­ви­ка да оди на ги­не­ко­лог

Ра­кот на гр­ло­то на ма­тка­та во Ма­ке­до­ни­ја е вто­ро ма­лиг­но за­бо­лу­ва­ње и вто­ра при­чи­на за смрт од рак кај же­ни­те, по ра­кот на дој­ка­та. Кај нас, се­ко­ја го­ди­на од рак на гр­ло­то на ма­тка­та за­бо­лу­ва­ат по око­лу 300 же­ни, а приб­лиж­но ед­на по­ло­ви­на од нив уми­ра­ат ка­ко пос­ле­ди­ца на оваа бо­лест. По­че­то­кот на оваа бо­лест е без симп­то­ми и се на­ре­ку­ва пре­дра­ко­ва со­стој­ба. По­ја­ва­та на пр­ви­те симп­то­ми се ве­ќе знак за по­мал­ку или по­ве­ќе на­пред­нат про­цес, а тоа се не­чист, жол­те­ни­кав ва­ги­на­лен ис­це­док, по­вре­ме­но со при­ме­си на крв ка­ко и ма­ли кр­ва­ве­ња пос­ле се­ксу­а­лен од­нос. Ре­чи­си се­кој слу­чај на рак на гр­ло­то на ма­тка­та мо­же да се спре­чи со ре­дов­ни ги­не­ко­ло­шки прег­ле­ди (ПАП-тест или ХПВ тест), ка­ко и при­мар­но со вак­ци­на­та про­тив ХПВ. ПАП-те­стот мо­же да открие да­ли по­сто­јат кле­точ­ни про­ме­ни пре­диз­ви­ка­ни од ХПВ-ви­ру­сот и пред­ма­лиг­ни со­стој­би. По­сто­јат по­ве­ќе ти­по­ви на ХПВ и од тие ти­по­ви­те 16 и 18 за­ед­но пре­диз­ви­ку­ва­ат око­лу 70 от­сто од си­те цер­ви­кал­ни кар­ци­но­ми.

– Спо­ред Цен­та­рот за сле­де­ње на бо­ле­сти во САД 77 от­сто од се­ксу­ал­но актив­ни­те ма­жи и же­ни во те­кот на сво­јот жи­вот век ќе би­дат за­ра­зе­ни со ХПВ. Ме­ѓу­тоа, са­мо мно­гу мал број ќе раз­ви­јат пре­дра­ко­ви со­стој­би и рак на одре­де­ни ло­ка­ли­за­ции, а, пред сѐ, тоа е по­ра­ди тоа што има раз­лич­ни ко­фа­кто­ри што ѝ по­ма­га­ат на оваа ви­рус­на ин­фек­ци­ја да при­до­не­се во неј­зи­но­то он­ко­ге­но дејс­тву­ва­ње, тоа се, пред сѐ, пу­ше­ње­то ци­га­ри и на­ма­ле­ни­от иму­ни­тет – ве­ли до­цент до­ктор Го­ран Ди­ми­тров, пре­тсе­да­тел на Здру­же­ни­е­то за ХПВ на Ма­ке­до­ни­ја и пре­тсе­да­тел на Ма­ке­дон­ско­то ле­кар­ско друш­тво.

Пос­лед­на­та не­де­ла од ја­ну­а­ри е оз­на­че­на ка­ко Европ­ска не­де­ла за пре­вен­ци­ја од ра­кот на гр­ло­то на ма­тка­та.

До­цент до­ктор Го­ран Ди­ми­тров, пре­тсе­да­тел на Здру­же­ни­е­то за ХПВ на Ма­ке­до­ни­ја и пре­тсе­да­тел на Ма­ке­дон­ско­то ле­кар­ско друш­тво

Зо­што е важ­но нај­мал­ку ед­наш го­диш­но же­ни­те да пра­ват ПАП-тест и тест за ХПВ?

ДИМИТРОВ: Изу­мот на 20-ти­те го­ди­ни на ми­на­ти­от век, кој поч­на да се упо­тре­бу­ва во ма­сов­ни ске­ни­ра­ња во пе­де­сет­ти­те го­ди­ни во по­ве­ќе др­жа­ви во све­тот, САД, Нор­ве­шка, Швед­ска, Фин­ска на­пра­ви еден вид три­ум­фал­но оде­ње кон на­ма­лу­ва­ње­то на ин­ци­ден­ци­ја­та на ра­кот на гр­ло­то на ма­тка­та. ХПВ-те­стот со огром­на сен­зи­тив­ност мо­же да ги открие, ако би­де упо­тре­бен ка­ко тест за ске­ни­ра­ње, тие слу­чаи што се во пре­дра­ко­ва со­стој­ба на гр­ло­то на ма­тка­та.

Да­ли ма­ке­дон­ска­та же­на соз­да­де на­ви­ка да ги пра­ви овие те­сто­ви?

ДИМИТРОВ: За жал, не. Кај нас си­ту­а­ци­ја­та е мно­гу кон­тра­ди­ктор­на. Има же­ни, де­вој­ки, кои ни­ко­гаш не би­ле на ги­не­ко­лог и ни­ко­гаш не на­пра­ви­ле ПАП-тест или ХПВ-тест. Нас­про­ти тоа, пред не­кол­ку го­ди­ни имав­ме слу­чај во кој же­на, на раз­лич­ни ме­ста во ед­на го­ди­на на­пра­ви­ла де­вет па­ти ПАП-тест. Со тоа и са­мо­то оп­штес­тво се ста­ва под го­лем тро­шок, а не се по­стиг­ну­ва ни­ка­ков ефект. Има же­ни што не до­а­ѓа­ат на ре­дов­ни прег­ле­ди и на та­ка­на­ре­че­но ске­ни­ра­ње, а дру­ги, по­ра­ди опре­де­ле­ни при­чи­ни, ка­ко што е стра­вот од рак (кан­це­ро­фо­би­ја), до­а­ѓа­ат прем­но­гу че­сто на прег­лед.

Во Ма­ке­до­ни­ја вак­ци­на­та за ХПВ е за­дол­жи­тел­на. Ка­ко мо­же да ја спре­чи по­ја­ва­та на ра­кот на гр­ло­то на ма­тка­та?

ДИМИТРОВ: Во си­те учеб­ни­ци, про­то­ко­ли, ра­ко­водс­тва, ко­га се збо­ру­ва за ра­кот на гр­ло­то на ма­тка­та е вле­зе­на вак­ци­на­та за ХПВ ка­ко при­мар­на за­шти­та од ра­кот на гр­ло­то на ма­тка­та. Што зна­чи тоа? Тоа зна­чи де­ка ако се по­стиг­не до­бра по­кри­е­ност на вак­ци­ни­ра­ни де­вој­чи­ња, а пре­по­ра­ча­на во­зраст е од 12 го­ди­ни, а од 2015 го­ди­на е по­жел­но да се вак­ци­ни­ра­ат и мом­чи­ња­та од 12 до 14 го­ди­ни, ќе дој­де до го­ле­мо опа­ѓа­ње на ин­ци­ден­ци­ја­та на ра­кот на гр­ло­то на ма­тка­та во на­ред­ни­те 10 го­ди­ни ако таа за­ед­ни­ца, од­нос­но др­жа­ва, е со го­ле­ма по­кри­е­ност на вак­ци­на­ци­ја­та.

Пос­лед­ни­те по­да­то­ци по­ка­жу­ва­ат де­ка го­диш­но во Ма­ке­до­ни­ја приб­лиж­но 300 же­ни за­бо­лу­ва­ат од рак на гр­ло­то на ма­тка­та. Да­ли ова е го­ле­ма број­ка за на­ша­та др­жа­ва?

ДИМИТРОВ: Тоа е го­ле­ма број­ка за др­жа­ва што има два ми­ли­о­на жи­те­ли и во ко­ја под по­пу­ла­ци­ја што се ске­ни­ра, од­нос­но цел­на гру­па ѝ се око­лу 480 ил­ја­ди же­ни. Спо­ред но­ви­те во­ди­чи, про­гра­ма­та за ске­ни­ра­ње ги оп­фа­ќа же­ни­те на во­зраст од 25 до 65 го­ди­ни. За жал, во пос­лед­ни­те 10-15 го­ди­ни, Ма­ке­до­ни­ја е во пр­ви­те де­сет зем­ји на ге­о­граф­ска Евро­па што има­ат ви­со­ка ин­ци­ден­ци­ја на рак на гр­ло­то на ма­тка­та.

Зо­што во не­кои сре­ди­ни не се при­фа­ќа ХПВ-вак­ци­на­та?Кој е проб­ле­мот?

ДИМИТРОВ: Проб­ле­мот е, пред сѐ, во све­ста и во до­ту­рот на лаж­ни ин­фор­ма­ции до на­ро­дот. А тоа е де­ка вак­ци­на­та е штет­на, има не­са­ка­ни пос­ле­ди­ци, де­ка од неа мо­же да се раз­ви­јат дру­ги бо­ле­сти, вак­ци­на­та не дејс­тву­ва про­тив си­те ти­по­ви ви­ру­си и та­ка на­та­му. Ме­ѓу­тоа, еден е фа­ктот, а тоа е де­ка вак­ци­на­та про­тив ХПВ, на­ви­сти­на, шти­ти од ра­кот на гр­ло­то на ма­тка­та. Тоа е ве­ќе до­ка­жа­но, не са­мо во де­се­тго­диш­ни­те сту­дии што се на­пра­ве­ни по неј­зи­но­то во­ве­ду­ва­ње во 2006 го­ди­на, ту­ку и во истра­жу­ва­ња­та што се на­пра­ве­ни се­дум го­ди­ни пред неј­зи­но­то во­ве­ду­ва­ње. Има­ме огро­мен пер­и­од во кој би­ло на­пра­ве­но те­сти­ра­ње и во кој ефи­кас­но­ста на вак­ци­на­та про­тив раз­ви­ва­ње ма­лиг­ни бо­ле­сти или пре­дра­ко­ви бо­ле­сти е ви­со­ко­е­фи­кас­на и се дви­жи ме­ѓу 98 и 100 про­цен­ти.

За ге­ни­тал­на­та ХПВ-ин­фек­ци­ја мно­гу се бит­ни и без­бед­ни се­ксу­ал­ни од­но­си, од­нос­но ко­ри­сте­ње кон­дом, вели д-р Димитров

Да­ли са­мо вак­ци­на­та е единс­тве­на за­шти­та од ХПВ-ви­ру­сот?

ДИМИТРОВ: Освен вак­ци­на­та, по­сто­јат и пра­ви­ла што мо­же да нѐ за­шти­тат. Ако по­стои са­мо ХПВ-ин­фек­ци­ја, по­сто­јат пре­по­ра­ки. Ли­це­то што има ин­фек­ци­ја тре­ба да го зго­ле­ми иму­ни­те­тот со вне­су­ва­ње раз­ни ви­та­ми­ни, оли­го­ми­не­ра­ли и иму­но­мо­ду­ла­то­ри, кои ќе по­мог­нат да на­ста­не „бр­зо ис­чи­сту­ва­ње“ на ин­фек­ци­ја­та и тоа во огро­мен про­цент, ако се по­чи­ту­ва­ат овие пра­ви­ла. Нор­мал­но, за ге­ни­тал­на­та ХПВ-ин­фек­ци­ја мно­гу се бит­ни и без­бед­ни се­ксу­ал­ни од­но­си, од­нос­но ко­ри­сте­ње кон­дом. Овој ви­рус е мно­гу кон­та­ги­о­зен, од­нос­но ви­со­ко­пре­нос­лив и ко­га има преч­ка по­те­шко се пре­не­су­ва.

Раз­го­ва­ра­ше: Але­ксан­дра М. Бун­да­лев­ска

Фо­то: Де­јан Стан­чев­ски

(интервјуто е објавено во 231. број на неделникот Република кој излезе во печат на 3.12.2017)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.