Професор Чевреска: Во Ма­ке­до­ни­ја го­диш­но се ди­јаг­но­сти­ци­ра­ат око­лу 140 но­ви па­ци­ен­ти за­бо­ле­ни од лим­фом

Лим­фо­мот е ма­лиг­но за­бо­лу­ва­ње на кле­тки­те на лимф­но­то тки­во – лим­фо­ци­ти­те. Тие поч­ну­ва­ат не­кон­тро­ли­ра­но да рас­тат и да се разм­но­жу­ва­ат, а ко­га тре­ба да изу­мрат, оста­ну­ва­ат жи­ви во цир­ку­ла­ци­ја­та. Овие про­ме­не­ти лим­фо­ци­ти се на­со­би­ра­ат во лимф­ни­те јаз­ли, на при­мер око­лу вра­тот или под па­зу­ви­те, кои по­ра­ди тоа се зго­ле­му­ва­ат. Би­деј­ќи лим­фо­ци­ти­те кру­жат по це­ло­то те­ло, лим­фо­мот мо­же да се ја­ви во еден лим­фен ја­зол, во гру­па лимф­ни јаз­ли или во не­кој друг ор­ган што со­др­жи лимф­но тки­во. Лим­фо­ни­те се де­лат на Хоч­ки­но­ви лим­фо­ми и не­хоч­ки­но­ви. Не­хоч­ки­нов лим­фом (НХЛ) нај­че­сто се ја­ву­ва кај лу­ѓе­то по­во­зрас­ни од 60 го­ди­ни. Иа­ко два­та по­ла за­бо­лу­ва­ат од не­хоч­ки­нов лим­фон, бо­ле­ста по­че­сто се ја­ву­ва кај ма­жи­те. За­че­сте­на­та по­ја­ва на НХЛ е ка­ра­кте­ри­стич­на во пос­лед­ни­те го­ди­ни. По­ра­ди тоа, од ре­ла­тив­но ре­тка бо­лест, лим­фо­мот ста­нал пет­то ма­лиг­но за­бо­лу­ва­ње во све­тот. Сѐ уште не се поз­на­ти при­чи­ни­те за по­ја­ва на ова за­бо­лу­ва­ње и за зго­ле­му­ва­ње на бро­јот на за­бо­ле­ни.

Пр­ви­те симп­то­ми на НХЛ се нес­пе­ци­фич­ни и го отеж­ну­ва­ат по­ста­ву­ва­ње­то на ди­јаг­но­за­та. Исти­те симп­то­ми мо­жат да се ја­ват кај дру­ги, по­мал­ку се­ри­оз­ни за­бо­лу­ва­ња, ка­ко грип или дру­ги ви­рус­ни и ба­кте­ри­ски ин­фек­ции. Мно­гу че­сто, кај па­ци­ен­ти што не­ма­ат ни­ка­кви симп­то­ми се ди­јаг­но­сти­ци­ра НХЛ. Ле­ка­рот што се сом­не­ва де­ка па­ци­ен­тот има НХЛ тре­ба да на­пра­ви це­ло­сен прег­лед на па­ци­ен­тот и до­пол­ни­тел­ни ис­пи­ту­ва­ња. Ле­ку­ва­ње­то на НХЛ за­ви­си од по­ве­ќе фа­кто­ри, а по­сто­јат раз­лич­ни оп­ции на те­ра­пи­ја: хе­мо­те­ра­пи­ја, мо­нок­ло­ни­ра­ни ан­ти­те­ла, зрач­на те­ра­пи­ја, трансп­лан­та­ци­ја и оп­сер­ва­ци­ја.

-Мо­ра да про­дол­жи­ме актив­но да ра­бо­ти­ме и кон­ти­ну­и­ра­но да ги по­до­бру­ва­ме ди­јаг­но­сти­ка­та и трет­ма­нот на оваа ма­лиг­на хе­ма­то­ло­шка бо­лест, а со цел на па­ци­ен­ти­те да им се вос­по­ста­ви ди­јаг­но­за во по­ран ста­ди­ум на бо­ле­ста и да има­ат кол­ку што е мож­но по­до­бар ис­ход во те­ра­пи­ја­та – ве­ли во ин­терв­ју за „Ре­пуб­ли­ка“ про­фе­сор д-р Ли­ди­ја Че­вре­ска, спе­ци­ја­лист ин­тер­нист, супс­пе­ци­ја­лист хе­ма­то­лог на Кли­ни­ка­та за хе­ма­то­ло­ги­ја.

Пет­на­е­сет­ти сеп­тем­ври е Свет­ски ден за по­ди­га­ње на свес­но­ста за лим­фом. Кли­ни­ка­та за хе­ма­то­ло­ги­ја за­ед­но со Здру­же­ни­е­то за бор­ба про­тив рак „Бор­ка“ за­ед­но го од­бе­ле­жу­ва­ат овој ден.

Ин­ци­ден­ци­ја­та де­нес е двој­но зго­ле­ме­на спо­ре­де­но со ин­ци­ден­ци­ја­та од пред ед­на де­це­ни­ја, вели професор д-р Чевреска

Ка­ко ќе се од­бе­ле­жи Свет­ски­от ден за по­диг­ну­ва­ње на свес­но­ста на лим­фо­ми­те?

ЧЕВРЕСКА: Свет­ски­от ден за по­диг­ну­ва­ње на свес­но­ста на лим­фо­ми­те е гло­ба­лен на­стан, кој се од­бе­ле­жу­ва се­ко­ја го­ди­на. Цел­та е си­те за­ед­но да за­ста­не­ме пред овој пре­диз­вик и да ја по­диг­не­ме свес­но­ста и на­ша­та под­го­тве­ност за бор­ба про­тив ма­лиг­ни­те лим­фо­ми. Ма­лиг­ни­те лим­фо­ми со сво­јот нај­чест тип, не­хоч­ки­но­ви­от лим­фом (НХЛ), прет­ста­ву­ва­ат се­ри­о­зен здрав­ствен проб­лем на се­кое оп­штес­тво во све­тот. Симп­то­ми­те на НХЛ се мно­гу нес­пе­ци­фич­ни: зго­ле­ме­ни лимф­ни јаз­ли (лим­фа­де­но­па­ти­ја), ноќ­но по­те­ње, зго­ле­ме­на те­лес­на тем­пе­ра­ту­ра, каш­ли­ца и за­ду­шу­ва­ње, наг­ло сла­бе­е­ње, за­мор и че­ша­ње по те­ло­то.

Кол­ку па­ци­ен­ти за­бо­ле­ни од НХЛ се ди­јаг­но­сти­ци­ра­ат во Ма­ке­до­ни­ја?

ЧЕВРЕСКА: Во Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја го­диш­но се ди­јаг­но­сти­ци­ра­ат око­лу 140 но­ви па­ци­ен­ти за­бо­ле­ни од НХЛ и овој број е во по­сто­јан по­раст. Ин­ци­ден­ци­ја­та де­нес е двој­но зго­ле­ме­на спо­ре­де­но со ин­ци­ден­ци­ја­та од пред ед­на де­це­ни­ја. Во 2003 го­ди­на, на при­мер, има­ло 61 па­ци­ент со НХЛ ре­ги­стри­ран во Ма­ке­до­ни­ја. Се­пак, во спо­ред­ба со зем­ји­те од ЕУ и од САД, Ма­ке­до­ни­ја има мно­гу по­ни­ска ин­ци­ден­ци­ја на НХЛ. На при­мер, ди­јаг­но­сти­ци­ра­ни но­ви слу­чаи на еден ми­ли­он жи­те­ли изг­ле­да ва­ка: Ма­ке­до­ни­ја има 70 но­ви слу­чаи, Сло­ве­ни­ја 129, За­пад­на Евро­па 166 и САД 212 но­ви слу­чаи на еден ми­ли­он жи­те­ли. Овој по­да­ток ни ука­жу­ва де­ка мо­ра да про­дол­жи­ме актив­но да ра­бо­ти­ме и кон­ти­ну­и­ра­но да ги по­до­бру­ва­ме ди­јаг­но­сти­ка­та и трет­ма­нот на оваа ма­лиг­на бо­лест, а со цел на па­ци­ен­ти­те да им се вос­по­ста­ви ди­јаг­но­за во по­ран ста­ди­ум на бо­ле­ста и да има­ат кол­ку што е мож­но по­до­бар ис­ход од те­ра­пи­ја­та.

Ка­ко да се ра­бо­ти на по­до­бру­ва­ње на ди­јаг­но­сти­ка­та и на трет­ма­нот на бол­ни­те од лим­фом?

ЧЕВРЕСКА: Кли­ни­ка­та за хе­ма­то­ло­ги­ја и дру­ги­те здрав­стве­ни уста­но­ви, здру­же­ни­ја­та на па­ци­ен­ти­те за­ед­но со здрав­стве­ни­те вла­сти во Ма­ке­до­ни­ја мо­ра за­ед­нич­ки да ра­бо­ти­ме за по­до­бру­ва­ње на ди­јаг­но­сти­ка­та и на трет­ма­нот на овие бол­ни. Со цел да ја по­до­бри­ме ра­на­та ди­јаг­но­сти­ка и ис­хо­дот од трет­ма­нот на бол­ни­те со НХЛ, на­ша­та Кли­ни­ка пре­зе­де актив­на уло­га во еду­ка­ци­ја на ма­тич­ни­те ле­ка­ри и ин­тер­ни­сти, соз­да­ва­ње мре­жа на ле­ка­ри на Ма­ке­до­ни­ја, ли­ца за кон­такт за лим­фо­ми во ло­кал­на­та сре­ди­на ка­де што жи­ве­ат  и ра­бо­тат, кои сво­е­то зна­е­ње го пре­не­су­ва­ат на сво­и­те ко­ле­ги и актив­но се вклу­че­ни во про­це­сот на ра­на ди­јаг­но­сти­ка на па­ци­ен­ти­те со лим­фа­де­но­па­ти­ја, изра­бо­тка и про­мо­ци­ја на бро­шу­ри за па­ци­ен­ти за­бо­ле­ни од НХЛ и хро­нич­на лим­фо­цит­на ле­у­ке­ми­ја (ХЛЛ), ка­ко и бро­шу­ри за струч­на­та јав­ност, пуб­ли­ка­ци­ја и про­мо­ци­ја на при­рач­ник за ра­на де­тек­ци­ја, ди­јаг­но­сти­ка и трет­ман на не­хоч­ки­но­ви­те лим­фо­ми. Овој при­рач­ник бе­ше под­го­твен за­ед­но со ко­ле­ги­те од Ин­сти­ту­тот за па­то­ло­ги­ја и Кли­ни­ка­та за пла­стич­на и ре­кон­стру­ктив­на хи­рур­ги­ја про­мо­ви­ран во 2014 го­ди­на.

Ка­де се ле­ку­ва­ат бол­ни­те од НХЛ?

ЧЕВРЕСКА: Ле­ку­ва­ње­то на па­ци­ен­ти по­во­зрас­ни од 14 го­ди­ни се из­ве­ду­ва на Кли­ни­ка­та за хе­ма­то­ло­ги­ја. Со го­ди­ни на­на­зад пра­вев­ме еду­ка­ци­ја на ле­ка­ри­те низ це­ла Ма­ке­до­ни­ја. Бол­ни­те со НХЛ што се во по­до­бра здрав­стве­на со­стој­ба хе­мо­и­му­но­тер­пи­ја­та ја при­ма­ат во Днев­на­та бол­ни­ца на Кли­ни­ка­та за хе­ма­то­ло­ги­ја, ко­ја е комп­лет­но ре­но­ви­ра­на. Кај бол­ни­те со агре­си­вен НХЛ со да­де­на­та те­ра­пи­ја се по­стиг­ну­ва пов­ле­ку­ва­ње на бо­ле­ста до 85 про­цен­ти. На Кли­ни­ка­та има ле­ко­ви за пр­во­ли­ни­ска, вто­ро­ли­ни­ска и за тре­то­ли­ни­ска те­ра­пи­ја и мож­ност од 2000 го­ди­на со трансплантација на хе­ма­то­по­ет­ски ма­тич­ни кле­тки. Во ме­ди­ци­на­та, по­себ­но во хе­ма­то­ло­ги­ја­та, на­у­ка­та мно­гу оди на­пред во од­нос на но­ви пре­па­ра­ти ка­ко што е по­ткож­на­та фор­му­ла на ан­ти CD 20 мо­нок­ло­нал­но­то ан­ти­те­ло Rituximab со што зна­чи­тел­но се по­до­бри ком­фо­рот и трет­ман­ско­то искус­тво на бол­ни­те со НХЛ.

Ка­ква е ва­ша­та со­ра­бо­тка со „Бор­ка“ – здру­же­ни­е­то за бор­ба про­тив рак?

ЧЕВРЕСКА: Кли­ни­ка­та за хе­ма­то­ло­ги­ја за­ед­но со „Бор­ка“ актив­но учес­тву­ва во уна­пре­ду­ва­ње­то на со­стој­би­те на па­ци­ен­ти­те бол­ни од рак и на нив­ни­те се­мејс­тва, во одр­жу­ва­ње на на­ста­нот за по­ди­га­ње на свес­но­ста на хе­ма­то­ло­шки­те ма­лиг­ни за­бо­лу­ва­ња. На на­ша­та кли­ни­ка бе­ше по­ста­ве­но др­во на им­пре­сии на кое па­ци­ен­ти­те ќе мо­жат да ги иска­жат сво­и­те пред­ло­зи, пре­по­ра­ки и мис­ле­ња со цел да се по­до­бри нив­но­то искус­тво во бор­ба­та со оваа бо­лест. На­ша­та пре­по­ра­ка до си­те фа­кто­ри во здрав­стве­ни­от си­стем на Ма­ке­до­ни­ја е си­те за­ед­но да по­мог­не­ме во по­до­бру­ва­ње на ра­на­та ди­јаг­но­сти­ка и трет­ма­нот на па­ци­ен­ти­те со лим­фо­ми и дру­ги хе­ма­то­ло­шки ма­лиг­ни за­бо­лу­ва­ња.

Раз­го­ва­ра­ше: Але­ксан­дра М. Бун­да­лев­ска

Фо­то: Де­јан Стан­чев­ски

(текстот излезе во 211. број на неделникот „Република“)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.