Гил­јер­мо Мар­ти­нес, ар­ген­тин­ски пи­са­тел: Му­дра бе­ше од­лу­ка­та на та­тко ми да не гле­дам те­ле­ви­зи­ја

Гил­јер­мо Мар­ти­нес, нај­пре­ве­ду­ва­ни­от ар­ген­тин­ски пи­са­тел на 21. век и еден од нај­чи­та­ни­те ар­ген­тин­ски пи­са­те­ли бе­ше во Скоп­је, на што­ту­ку за­вр­ше­ни­от Са­ем на кни­га­та. Тој бе­ше спе­ци­ја­лен го­стин на „Ан­то­лог“, из­да­вач­ка­та ку­ќа ко­ја го об­ја­ви ро­ма­нот „Бав­на­та смрт на Лу­си­ја­на Б.“. Мар­ти­нес во мо­мен­тов е нај­поз­нат ка­ко автор на „Ок­сфорд­ски убис­тва“, ро­ман што бе­ше ви­стин­ска сен­за­ци­ја во Ар­ген­ти­на, Шпа­ни­ја, Ве­ли­ка Бри­та­ни­ја, и во САД и спо­ред кој бе­ше сни­мен исто­и­ме­ни­от хо­ли­вуд­ски хит со Џон Харт и со Илај­џа Вуд го глав­ни­те уло­ги.

„Ан­то­лог“ до­се­га има об­ја­ве­но че­ти­ри од кни­ги­те на овој пи­са­тел со иск­лу­чи­те­лен при­ем од стра­на на чи­та­те­ли­те и тоа „Же­на­та на ма­е­стро­то“, „За Ро­де­рер“ „Ок­сфорд­ски убис­тва“ и „Бав­на­та смрт на Лу­си­ја­на Б.“

Мар­ти­нес е ро­ден во 1962 го­ди­на во Ба­и­ја Блан­ка, град во по­кра­и­на­та Бу­е­нос Аи­рес. Поч­нал да пи­шу­ва под вли­ја­ние на та­тко му Ху­лио Мар­ти­нес, агро­ном, фар­мер, ша­хист и стра­стен чи­та­тел. Дип­ло­ми­рал ма­те­ма­ти­ка во род­ни­от град, а до­кто­ри­рал ма­те­ма­тич­ка ло­ги­ка во Бу­е­нос Аи­рес, по што за­ми­нал на пост­до­ктор­ски сту­дии во Ок­сфорд, Бри­та­ни­ја. Со по­мош на сти­пен­дии и на гран­то­ви из­ве­сен пер­и­од пре­сто­ју­вал на пи­са­тел­ски ре­зи­ден­ции во Ка­на­да, во Со­е­ди­не­ти­те Аме­ри­кан­ски Др­жа­ви, во Ита­ли­ја. Бил го­стин про­фе­сор на мно­гу фа­кул­те­ти во Евро­па, САД и во др­жа­ви­те од Ла­тин­ска Аме­ри­ка. Жи­вее во Бу­е­нос Аи­рес со со­пру­га­та и со ќер­ка­та. Игра шах и те­нис. Автор е на де­сет кни­ги, од кои по­ло­ви­на­та се ро­ма­ни. Не­го­ва­та оку­пи­ра­ност со ма­те­ма­ти­ка­та и со ло­ги­ка­та се одра­зу­ва во об­ја­ве­ни­те кни­ги есеи „Бор­хес и ма­те­ма­ти­ка­та“ (2003), „Фор­му­ла за бес­мрт­ност“ (2005), „Го­дел за се­ко­го“ (2009). Автор е и на збир­ки­те рас­ка­зи „Го­ле­ми­от пе­кол“ (1989) и „Од­бив­на сре­ќа“ (2013), за ко­ја ја до­бил на­гра­да­та „Га­бри­ел Гар­си­ја Мар­кес“ во 2014 го­ди­на, ед­но од мно­гу­те ви­со­ки кни­жев­ни приз­на­ни­ја во не­го­ва­та би­о­гра­фи­ја. Не­го­ви­те де­ла се инс­пи­ри­ра­ни од: Бор­хес, Хе­нри Џејмс, Ка­фка, То­мас Ман, Гом­бро­вич, Ка­за­но­ва, Да­рел, Тол­стој. Пре­ве­ден е на 40 ја­зи­ци.

Мно­гу ми е дра­го што из­да­вач­ки­те ку­ќи, освен кри­ми­на­ли­стич­ки­те ро­ма­ни по кои сум поз­нат, ги об­ја­ву­ва­ат и ро­ма­ни­те што има­ат дру­га те­ма­ти­ка

Ка­ко им ус­пеа на из­да­вач­ки­от цен­тар „Ан­то­лог“ и на Жар­ко Ку­јун­џи­ски да ве до­ве­дат во Ма­ке­до­ни­ја и тоа ток­му за Са­е­мот на кни­га­та? Што ви ка­жа за да ве убе­ди да дој­де­те во Скоп­је?

МАР­ТИ­НЕС: Глав­на­та при­чи­на што сум во Скоп­је е тоа што „Ан­то­лог“ ја об­ја­ви мо­ја­та че­твр­та кни­га „Бав­на­та смрт на Лу­си­ја­на Б.“. Мно­гу ми е дра­го што из­да­вач­ки­те ку­ќи, освен кри­ми­на­ли­стич­ки­те ро­ма­ни по кои сум поз­нат, ги об­ја­ву­ва­ат и ро­ма­ни­те што има­ат дру­га те­ма­ти­ка. Та­кви се пр­ви­те два ро­ма­на, кои не се во овој жанр, ту­ку се ма­те­ма­тич­ка фик­ци­ја. Јас не сум са­мо пи­са­тел што пи­шу­ва кри­ми­на­ли­стич­ки ро­ма­ни. Ту­ка дој­дов ка­ко под­др­шка на про­мо­ци­ја­та на овој, пос­лед­ни­от ро­ман.

Ве из­не­на­ди ли Ва­ша­та по­пу­лар­ност во Ма­ке­до­ни­ја?

МАР­ТИ­НЕС: Да, мно­гу сум из­не­на­ден. Из­не­на­ден сум што сум поз­нат на Бал­ка­нот. Прет­ход­но бев во Но­ви Сад ка­де што до­бив и на­гра­да. Во Ср­би­ја се об­ја­ве­ни пет мои ро­ма­ни, два во Ун­га­ри­ја… Пре­крас­но е да се ви­ди де­ка и по­крај тоа што зем­ја­та од ка­де што по­тек­ну­вам не­ма ни­што за­ед­нич­ко со овие зем­ји и кул­ту­ра­та ни е раз­лич­на, лу­ѓе­то ги чи­та­ат мо­и­те ро­ма­ни.

Во Ва­ша­та би­о­гра­фи­ја пи­шу­ва де­ка Ва­ши­от та­тко од­би­вал да ку­пи те­ле­ви­зор за да мо­же вие да по­ми­ну­ва­те по­ве­ќе вре­ме со кни­ги­те и да чи­та­те. Да­ли тој де­нес е зас­лу­жен за тоа што сте пи­са­тел и да­ли сте му бла­го­да­рен за таа од­лу­ка?

МАР­ТИ­НЕС: Ко­га бев де­те, таа од­лу­ка на та­тко ми ми пре­диз­ви­ку­ва­ше те­шко­тии. На при­мер, на учи­ли­ште си­те раз­го­ва­раа за тоа што гле­да­ле на те­ле­ви­зи­ја, рас­ка­жу­ваа за не­кои ше­ги, а јас не зна­ев за што збо­ру­ва­ат. За ви­кен­ди­те одев­ме кај ба­ба ми и таа има­ше ТВ-при­ем­ник. Од­вре­ме-на­вре­ме мо­жев да гле­дам не­што на те­ле­ви­зи­ја. Се­пак, мис­лам де­ка таа од­лу­ка на та­тко ми бе­ше му­дра. Си­те ние, и јас и мо­и­те бра­ќа, сме го­ле­ми чи­та­те­ли и до де­нес го за­др­жу­ва­ме дру­же­ње­то со кни­ги­те што ни го вса­ди на­ши­от та­тко. Се на­де­вам де­ка та­тко ми би бил мно­гу горд на ме­не, но за жал, тој по­чи­на пред јас да поч­нам да пи­шу­вам и да ги об­ја­ву­вам мо­и­те кни­ги. Де­нес на мо­ја­та ќер­ка ѝ доз­во­лу­вам да гле­да те­ле­ви­зи­ја или да би­де на комп­ју­тер, но тоа е до­зи­ра­но и со точ­но опре­де­ле­но вре­ме. Пос­лед­ни­от еден час пред спи­е­ње таа чи­та кни­га.

Де­нес на мо­ја­та ќер­ка ѝ доз­во­лу­вам да гле­да те­ле­ви­зи­ја или да би­де на комп­ју­тер, но тоа е до­зи­ра­но и со точ­но опре­де­ле­но вре­ме

Ва­ша­та оку­пи­ра­ност со ло­ги­ка­та и со ма­те­ма­ти­ка­та се одра­зу­ва во ва­ши­те де­ла. Што има тол­ку фас­ци­нант­но во овие на­у­ки? Да­ли тие да­ва­ат од­го­во­ри на не­кои жи­вот­ни пра­ша­ња?

МАР­ТИ­НЕС: Не ве­ру­вам де­ка ма­те­ма­ти­ка­та ќе да­де од­го­вор на не­кое го­ле­мо жи­вот­но пра­ша­ње ка­ко што се пра­ша­ња­та за ре­ли­ги­ја­та, за еко­но­ми­ја­та, за по­ли­ти­ка­та, но оваа на­у­ка да­ва овие пра­ша­ња да се разг­ле­ду­ва­ат на по­и­на­ков на­чин и да­ва по­и­на­ков пог­лед на жи­во­тот.

Спо­ред ва­ши­от ро­ман „Ок­сфорд­ски убис­тва“ бе­ше сни­мен и филм кој бе­ше хит и ка­де што во глав­ни­те уло­ги беа Џон Харт и Илај­џа Вуд. Да­ли го гле­да­вте фил­мот? Да­ли ви се до­пад­на?

МАР­ТИ­НЕС: О, да, мно­гу ми се до­пад­на. Бев на пре­ми­е­ра­та. Не со­ра­бо­ту­вав на сце­на­ри­о­то, ме пра­шаа за не­кои ра­бо­ти и да­дов две-три су­ге­стии. Има по­и­на­ков дух за раз­ли­ка од кни­га­та, но, се­пак, ко­неч­ни­от про­из­вод е мно­гу до­бар. Џон Харт е од­ли­чен актер и мно­гу ми е дра­го што тој е дел од фил­мот.

Иа­ко има­вте кра­тка по­се­та во Скоп­је, по­ба­ра­вте да го разг­ле­да­те гра­дот. Што ви се до­пад­на најм­но­гу?

МАР­ТИ­НЕС: Бев во еден пре­кра­сен ре­сто­ран ка­де што има­ше жи­ва му­зи­ка, прв­пат пат во жи­во­тот слу­шав ста­ро­град­ска му­зи­ка. Мо­жев да ги наб­љу­ду­вам лу­ѓе­то, ужи­вав во нив­на­та сре­ќа. Бев со не­кои акте­ри, ед­но­став­но мно­гу уба­во.

Да­ли поз­на­ва­те не­кој ма­ке­дон­ски пи­са­тел или умет­ник? Да­ли сте за­поз­на­е­ни со нив­на­та ра­бо­та?

МАР­ТИ­НЕС: За жал, не. За­поз­нав ед­на ди­зај­нер­ка, ко­ја во­ед­но е и сли­кар­ка. За ма­ке­дон­ска­та кул­ту­ра зна­ев од прет­ход­но, она што сум го чи­тал. Мно­гу ми се до­пад­на Са­е­мот на кни­га. Мал е, но има са­мо кни­ги. На мно­гу дру­ги са­е­ми на кни­ги има и дру­ги до­пол­ни­тел­ни ра­бо­ти, освен кни­ги. Лу­ѓе­то до­а­ѓа­ат, ку­пу­ва­ат кни­ги и има мно­гу мла­ди кои ку­пу­ва­ат кни­ги. А тоа е нај­важ­но.

Раз­го­ва­ра­ше: Але­ксан­дра М. Бун­да­лев­ска

Фо­то: Але­ксан­дар Ива­нов­ски

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.