Георгиевски: Преговорите во Пржино се бандитизам

Во не­кол­ку Ва­ши ин­терв­јуа и на­ста­пи низ пос­лед­ни­те го­ди­ни пред­ви­до­вте из­вес­ни на­ста­ни. Ма­ке­до­ни­ја во мо­мен­тов е во оче­ку­ва­ње на ре­зул­та­тот на, ка­ко што ре­ко­вте, хи­сте­ри­ја­та на еден ко­до­шки мен­та­ли­тет. Тоа го по­со­чи­вте во фе­вру­а­ри, ко­га до­да­до­вте и де­ка из­бо­ри­те, ка­ко столб на де­мо­кра­ти­ја­та, би­ле ис­по­га­не­ти, а и де­ка опо­зи­ци­ја­та е во обид да се ис­по­га­ни и тре­ти­от столб на де­мо­кра­ти­ја­та, а тоа е судс­тво­то. Во тој кон­текст, ка­ко го тол­ку­ва­те До­го­во­рот од Пр­жи­но?
Георгиевски: Пр­ви­от ус­лов за да ја сог­ле­да­те по­ли­тич­ка­та си­ту­а­ци­ја во рам­ки на тоа што се слу­чу­ва се­га, во рам­ки на нај­а­кту­ел­но­то, во тоа што бо­ли, е да го гле­да­те фе­но­ме­нот на до­маш­на­та по­ли­ти­ка ка­ко са­мо еден дел, а ко­га се ра­бо­ти за Ма­ке­до­ни­ја, ка­ко ед­но сит­но дел­че од гло­бал­ни­те на­ста­ни. А све­тот е во го­ле­ма тран­зи­ци­ја. Чо­веш­тво­то е преп­ла­ше­но од сопс­тве­ни­от зак­лу­чок де­ка ре­ши­ло да се са­мо­у­бие. А тоа е лу­ди­ло, са­мо­у­ни­шту­ва­ње. Си­те сме преп­ла­ше­ни од тоа, но не­моќ­ни сме да сто­ри­ме не­што. Од се­та таа преп­ла­ше­ност и од ре­ше­но­ста да се са­мо­у­ни­шти­ме, про­из­ле­гу­ва таа хи­сте­ри­ја, сè што на­бро­ја­вте.

Во све­тот се слу­чу­ва де­ком­по­зи­ци­ја, др­жа­ви­те се де­ком­по­ни­ра­ат, на­ци­о­нал­ни­те су­ве­ре­ни­те­ти се де­фор­му­ли­ра­ат, мно­гу од нај­сил­ни­те др­жа­ви се отка­жу­ва­ат од су­ве­ре­ни­те­тот. Што е Европ­ска­та уни­ја, што е НА­ТО? Тоа се др­жа­ви што се отка­жа­ле од сво­јот су­ве­ре­ни­тет, од сво­ја­та сло­бо­да на дејс­тву­ва­ње, за да се здру­жат. Во таа на­со­ка, тие што са­ка­ат све­тот да се де­ком­по­ни­ра, да за­мре на­ци­о­нал­на­та др­жа­ва, кор­по­ра­ти­виз­мот, на­о­ѓа­ат мо­ду­си од­на­тре за др­жа­ви­те да се де­ком­по­ни­ра­ат. Од­нос­но, ин­сти­ту­ци­и­те да се ли­шат од ле­ги­тим­ност. Кај нас, да дој­де­ме до ко­до­ши­те, има од­лич­на поч­ва за тоа. Кај нас има кри­за на ко­до­ши­те. Ко­до­ши има, ама не­ма ра­бо­та за нив. Страш­но е тоа ко­га ко­до­шот не­ма гос­по­дар, тој не го чув­ству­ва сво­јот иден­ти­тет. И се­га ги гле­да­ме, из­ле­гоа на де­мон­стра­ции, ја на­ко­до­ши­ја ба­рем по­ло­ви­на др­жа­ва, гла­сот да­ден за акту­ел­но­то ра­ко­водс­тво на др­жа­ва­та. Тоа е ед­на ужас­на хи­сте­ри­ја. Во еден мо­мент ви­каа: „Убиј­ци, убиј­ци“. И тоа ме­не ми заз­ву­чи ка­ко ко­га лов­џи­ски­те ку­чи­ња ќе на­ми­ри­са­ат крв, ко­га ќе го до­не­сат ди­ве­чот пред пу­шка, а ла­ве­жот се пре­тво­ра во стра­шен пи­скот. На­ми­ри­са­ле крв. Та­ка, тоа здру­же­ние на ко­до­ши на­ми­ри­са крв. Иде­ја­та бе­ше да се за­кр­ви­ме.

Во март пре­ду­пре­ди­вте де­ка цел­та на на­ши­те не­при­ја­те­ли е да се за­мра­зи­ме.  Се ус­пеа ли во тоа?

Георгиевски: На­ши­от на­род е чу­ден на­род, пре­дол­го бил во ропс­тво за да е на­и­вен. Мо­же да се за­кр­ви ме­ѓу се­бе, но те­шко. Не вр­ви, не сме тој мен­та­ли­тет. Сме не­ма­ле гра­ѓан­ска вој­на. Сме не­ма­ле клас­на вој­на. Не­ма­ме тра­ди­ци­ја за тоа. Ние сме не­ма­ле ге­но­цид­ност, ба­рем во оваа Вар­дар­ска Ма­ке­до­ни­ја. Се­га, мно­гу од­но­си се за­ла­ди­ја, но тоа по­ми­на. Кла­си­чен ме­тод е раз­де­ли, па вла­деј, но кај нас тоа не ус­пеа, да ус­пе­е­ше ќе бе­ше ка­та­стро­фа, до­се­га не­ма­ше да по­сто­и­ме. Не­ма­ше до­вол­но кри­тич­ка ма­са за тоа. Да се рас­ка­ра­ме, за тоа сме ца­ре­ви. Но, ни­ко­гаш не дош­ло до за­кр­ву­ва­ње и до ин­тра­ет­нич­ка вој­на.

Да­ли се­то тоа за­кр­ву­ва­ње, хи­сте­ри­ја, ко­до­ше­ње, нè вра­ти „на Тр­пе и на Трај­че“?

Георгиевски: Тр­пе­ли­во­ста бе­ше пре­суд­на. Не са­кам да сум ра­ди­ка­лен, но не­ко­гаш мо­ра да се би­де та­ков. На­ша­та де­мо­крат­ска ре­во­лу­ци­ја не се слу­чи до­вол­но ефи­кас­но. По по­вод атен­та­тот на Ки­ро Гли­го­ров, од то­гаш­на­та ДБК ре­коа де­ка се акти­ви­ра­ни си­те 20 ил­ја­ди акти­ви­сти – чи­тај ко­до­ши – во истра­га­та. Во кам­па­ња­та во 1994 го­ди­на го­во­рев­ме де­ка има 12 ил­ја­ди ко­до­ши во Ма­ке­до­ни­ја. Јас го го­во­рев тоа со бла­га авто­и­ро­ни­ја, де­ка пре­те­ру­вам и со свест де­ка без по­ли­тич­ки да се пре­те­ру­ва се па­ѓа на из­бо­ри. А по­тоа са­ми­те си приз­наа де­ка има 20 ил­ја­ди ко­до­ши. Па прес­ме­тај­те кол­ку се 20 ил­ја­ди ко­до­ши на два ми­ли­о­на гра­ѓа­ни. Ко­га бев ам­ба­са­дор во Бу­га­ри­ја, до­де­ка бев та­му, до­жи­ве­ав нај­мал­ку два не­ус­пеш­ни бра­на на лу­стра­ци­ја. Но­ви­на­ри­те пи­шу­ваа де­ка не е воз­мож­но во Бу­га­ри­ја да се спро­ве­де лу­стра­ци­ја би­деј­ќи си­те се ко­до­ши. Ние то­гаш се сме­ев­ме, но со ед­но чув­ство де­ка и кај нас има­ше мно­гу.

Ка­ко ја оце­ну­ва­те лу­стра­ци­­ја­та кај нас, ете за­вр­ши тој про­цес?

Георгиевски: Не, тој поч­на и за­вр­ши, но ју­риз­дич­ки. Не би зна­ел да ка­жам да­ли е до­бро што за­вр­ши. По­ли­тич­ки е до­бро што се амор­ти­зи­ра омра­за­та, ло­ши­те спо­ме­ни. За ва­кви зем­ји ка­ко на­ша­та се­кој по­тег за ола­ду­ва­ње на стра­сти­те е до­бар за раз­ум. Во тој ас­пект е до­бро што се пре­ки­на. Но пра­ша­ње е да­ли тој про­цес е пре­ки­нат де фа­кто. Кол­ку од нив оста­наа. Не мо­же 200 или 300 лу­ѓе да др­жат цел еден ре­жим 40 го­ди­ни и по­ве­ќе. Не сум си­гу­рен де­ка е до­бро, но, во прин­цип, е до­бро. Но, пак ќе се отво­ри, тоа е рак-ра­на, мо­ра да се очи­сти, но ду­ри со сме­на на ге­не­ра­ции. Што ќе пра­ви­те со чо­век што има 70 го­ди­ни де­нес? Не­ма да би­де на функ­ци­ја, и? Не мо­же­те ни­што, мо­же­те са­мо да се из­жи­ву­ва­те. За ме­не, во­деч­ка иде­ја е иде­ја­та на Исус, тре­ба да се про­сти. И од тој ас­пект е до­бро што се пре­ки­на со лу­стра­ци­ја­та. Тоа е еден вид пре­мол­че­на ам­не­сти­ја. Акт на ми­лост. Прав­нич­ки, па и по­ли­тич­ки гле­да­но, пак, тре­ба да се иско­ре­ни. Би­деј­ќи се­кој што ќе на­у­ми да ни на­ште­ти ќе троп­не на нив­на вра­та, па и по 101 го­ди­на да има­ат. Во пр­ва­та мо­ја по­ли­тич­ка кни­га, во 1990 го­ди­на, „По­ли­тич­ка­та ид­ни­на на Ма­ке­до­ни­ја“, на­пи­шав и се ци­ти­рав го­ди­на­ва: „Ако са­ка­те да ја уни­шти­те Ма­ке­до­ни­ја, за таа за­да­ча од­бе­ре­те Ма­ке­до­нец“. Но, уба­во­то не­што во си­те овие на­ста­ни, во Пр­жи­но и во це­ла­та кри­за, е тоа што овој пат Ма­ке­до­не­цот за­таи ка­ко ко­дош. Тоа е па­ра­до­ксал­но и тоа е пре­крас­но. Му про­ра­бо­ти ду­ша­та и ре­че – не!

Се­то ова се слу­чу­ва ко­га опо­зи­ци­ја­та ре­чи­си це­ла де­це­ни­ја не мо­же да „се со­бе­ре“, уште од 2006 го­ди­на. Вие тоа го пред­ви­до­вте уште во 2005 го­ди­на, збо­ру­ва­вте за рас­ко­л во ле­ви­ца­та. Ако се ста­ва­ат си­те проб­ле­ми под те­пих, ќе из­ле­зат кро­ко­ди­ли, по­ра­ча­вте. Из­ле­гоа ли си­те кро­ко­ди­ли овие 10 го­ди­ни?

Георгиевски: Не сум си­гу­рен, тие се мно­же­ле. Тие кро­ко­ди­ли сè уште ќе из­ле­гу­ва­ат во Ма­ке­до­ни­ја. Имам ап­со­лут­но си­лен впе­ча­ток, без сом­не­ние, де­ка ко­га бев­ме исте­ра­ни од Со­бра­ни­е­то и од вла­ста во 1991 го­ди­на, ка­ко ВМРО-ДПМНЕ, то­гаш се слу­чи пер­фид­но пре­дав­ство. Ста­ве­те се на че­ло на Ма­ке­до­ни­ја за таа да не ста­не др­жа­ва. Ако ги гле­да­те се­га на­на­зад ра­бо­ти­те ќе ви­ди­те де­ка ете ја на де­ло то­гаш­на­та вр­ху­шка. Таа и се­га е на де­ло, ка­ко опо­зи­ци­ја. А има­ше за­да­ча да не на­ста­не Ма­ке­до­ни­ја, или да се ро­ди со не­ка­ква ма­на. Це­ла ле­ви­ца на Ма­ке­до­ни­ја пла­че­ше ко­га дој­де пр­во­то приз­на­ние на Ма­ке­до­ни­ја, па вто­ро­то, па тие тоа го до­жи­ву­ваа со огром­на тра­у­ма. Им се отво­ра­ше ра­бо­та. Не зна­е­ја што да им ка­жат на газ­ди­те. Но Ма­ке­до­ни­ја во­скрес­ну­ва­ше. Еден ми­ни­стер во пар­ла­мен­тот ре­че: „Ма­ке­до­ни­ја са­мо­стој­на? Са­мо пре­ку ме­не мр­тов“. Во на­ши­от пар­ла­мент; во тој во кој се­га не се вра­ќа­ат де­мо­кра­ти­те. Ве­лат: „Тре­ба да ја вне­се­ме де­мо­кра­ти­ја­та во пар­ла­мен­тот“. Но, не мо­жеш да вне­сеш де­мо­кра­ти­ја во пар­ла­мен­тот, тој е де­мо­кра­ти­ја.

Мож­но ли е и по 25 го­ди­ни да се по­вто­ру­ва­ат исти­те ра­бо­ти?

Георгиевски: Тоа не се кро­ко­ди­ли­те. Ако не за­ме­си­те еден леб ка­ко што тре­ба, тој ни­ко­гаш не­ма да би­де леб. Се­гаш­на­та власт мо­ра да ис­пра­ва „кри­ви Дри­ни“, а тоа е страш­но, мно­гу те­шко. Но мо­же. Ко­га ќе се за­ма­ти ре­ка­та, таа те­че мат­на, но ќе се из­би­стри за­тоа што те­че. Ние на­пра­вив­ме власт и др­жа­ва во ко­ја ре­ка­та те­че. И тоа им пре­чи на мно­гу лу­ѓе. Тие не се сла­тко­вод­ни па­стрм­ки, тие се жа­би, са­ка­ат жаб­ја­ци. А не да те­че во­да­та. На­ши­от чо­век ре­кол: „ако во­да­та ми­не пре­ку се­дум кам­чи­ња, таа е за пи­е­ње“. Не зна­ел за ла­бо­ра­то­рии, ни­ту за ана­ли­зи, но ми­не ли пре­ку се­дум кам­чи­ња, таа во­да е за пи­е­ње. И мис­лам де­ка во­да­та ги ми­ну­ва пос­лед­ни­те кам­чи­ња и ва­ша­та ге­не­ра­ци­ја ќе ви­ди ед­на би­стра, из­би­стре­на Ма­ке­до­ни­ја. За­тоа се тие воз­бу­де­ни. Ќе се до­чи­сти, ќе се ви­ди што има­ло вна­тре.

Вие бе­вте пре­тсе­да­тел на Со­бра­ни­е­то, а и то­гаш, по 2006 го­ди­на има­ше те­а­трал­но­сти.

Георгиевски: Пар­ла­мен­тот, по де­фи­ни­ци­ја, е те­а­тар. Има ди­ја­лог на спро­тив­ста­ве­ни стра­ни. Има ду­ри и дре­со­ви. Тоа е мо­дел на мис­ле­ње. Дра­ма­тич­но­ста на се­кој пар­ла­мент го­во­ри за не­го­ва­та ви­тал­ност. Тоа не бе­ше мо­ја зас­лу­га, ту­ку на окол­но­сти­те. Но, то­гаш бев­ме ви­тал­ни, се ка­рав­ме и не одеа не­кои лу­ѓе во Пр­жи­но. Ка­ра­ни­ци­те беа до­ма.

Пр­жи­но е ре­зул­тат на ед­на ни­за сред­би, ли­дер­ски сред­би, кои се слу­чу­ва­ат со го­ди­ни. Учес­тву­ва­ат нај­го­ле­ми­те пар­тии, а по­тоа пар­ла­мен­тот са­мо ги усво­ју­ва зак­лу­чо­ци­те. Ду­ри и де­ба­та­та изо­ста­ну­ва.

Георгиевски: Со по­про­сти збо­ро­ви, Пр­жи­но е си­ту­а­ци­ја во ко­ја бан­ди­ти вле­ту­ва­ат во про­дав­ни­ца и за­ро­бу­ва­ат пет де­ца и ве­лат дај­те тол­ку и тол­ку па­ри или ќе ги уби­е­ме де­ца­та. Што ќе сто­ри­те? Ќе им да­де­те па­ри? Не. А, ќе пре­го­ва­ра­те ли? Мо­ра да пре­го­ва­ра­те, за­тоа што тоа е бан­ди­ти­зам. Ќе ги оте­па­ат не­ви­ни­те лу­ѓе. Во таа си­ту­а­ци­ја, вие ги пре­поз­на­ва­те рол­ји­те, ние мо­рав­ме да пре­го­ва­ра­ме. Ина­ку, Пр­жи­но е ап­сурд над ап­сур­ди­те. Пр­жи­но е ба­зи­ра­но на кон­сен­зус на че­ти­ри­те нај­го­ле­ми пар­тии… Зна­чи има нај­го­ле­ми, го­ле­ми и по­ма­ли пар­тии. По што се дру­ги­те по­ма­ли? Де­мо­кра­ти­ја­та не приз­на­ва по­ма­ла или по­го­ле­ма пар­ти­ја, тоа е бол­ше­ви­зам. Пр­жи­но е бол­ше­ви­стич­ка иде­ја, но иде­ја во ко­ја тре­ба­ше да се ком­про­ми­ти­ра по­бед­ни­кот на из­бо­ри­те. Би­деј­ќи мно­гу се уси­лив­ме, 10 из­бо­ри по ред. Евро­па не мо­же да го раз­бе­ре тоа. Во кој Устав пи­шу­ва „спе­ци­ја­лен об­ви­ни­тел“? Зна­чи Пр­жи­но приз­на­ва де­ка има не­што по­го­ле­мо од Уста­вот, а тоа е ин­те­ре­сот. А ка­ко нај­го­ле­ма пар­ти­ја, по не­кој етич­ки пра­ви­ла, по це­на да за­гу­би­ме дел од нај­вер­ни­те лу­ѓе, да пре­го­ва­ра­ме. И тоа е страш­но. На крај, од ре­то­рич­ки при­чи­ни, се­то тоа мо­ра­ше да се за­вр­ши со де­мо­кра­ти­ја или со гра­ѓан­ска вој­на. Со вој­на не мо­же­ше, не­ма­ше кри­тич­ка ма­са. Са­кам да апе­ли­рам до нај­вер­ни­те лу­ѓе, мо­рав­ме да го на­пра­ви­ме ова за­тоа што ние сме од­го­вор­ни за суд­би­на­та на ма­ке­дон­ски­от на­род. Би­деј­ќи ВМРО не е са­мо по­ли­тич­ка про­гра­ма, ту­ку ге­нет­ска про­гра­ма за се­кој што се сме­та за Ма­ке­до­нец.

Во пре­го­во­ри­те се ос­по­ру­ва гла­са­ње­то на ди­јас­по­ра­та. Вие и ка­ко умет­ник и ка­ко дип­ло­мат има­те ре­ла­ции со ди­јас­по­ра­та. Ка­ко гле­да­те на таа иде­ја?

Георгиевски: Тоа не е иде­ја, тоа е ети­ка. Ма­ке­до­не­цот ни­ко­гаш не бил не­љу­бе­зен. Тие се или не се Ма­ке­дон­ци? Ако не­кој са­ка да не­ма­ат пра­во на глас, не­ка ка­же. То­гаш мо­же да се со­о­чат со ед­на дру­га си­ту­а­ци­ја, „прет­пр­жин­ска“, да го иро­ни­зи­рам Пр­жи­но. Па, мо­же да ре­че­ме: „во­оп­што не са­ка­ме да из­ле­зе­ме на гла­са­ње, еве гла­сај­те си са­ми“. И ние сме Ма­ке­дон­ци, и ние сме ди­јас­по­ра. Зо­што да ги де­лат Ма­ке­дон­ци­те на ва­кви, та­кви, она­кви? Тоа е ге­но­цид­на иде­ја, опас­на иде­ја. Та­ка ве­ли „Злат­на зо­ра“ во Гр­ци­ја. Де­ка не­ма Ма­ке­дон­ци, а ако има тре­ба да ги не­ма. Ако ние се бо­рев­ме на­ши­те од Ав­стра­ли­ја, ко­га ќе се вра­тат во Ма­ке­до­ни­ја, да ја до­би­ва­ат пен­зи­ја­та од та­му, зо­што да не­ма­ат пра­во на глас. Па, тоа е ди­рект­но оп­струк­ци­ја. Тоа е зло­у­по­тре­ба на де­мо­кра­ти­ја­та. Не­ма поз­ло­у­по­тре­бен ре­жим од де­мо­кра­ти­ја­та. За­тоа Сла­вој Жи­жек ве­ли: „Плу­ра­лиз­мот е нов об­лик на фа­ши­зам“. Ере­тич­ка мис­ла, но ќе ја за­пом­ни­ме. Тоа е прв об­лик на фа­шиз­мот што се ја­ву­ва во Ма­ке­до­ни­ја, да се ре­че де­ка ди­јас­по­ра­та не­ма пра­во на гла­са­ње.

По­втор­но ќе Ве на­вра­там на ед­но ин­терв­ју, да­де­но за „Ре­пуб­ли­ка“, го­во­ри­те за лу­ди­ло­то ка­ко бла­гос­лов во жи­во­тот, но и де­ка го до­ве­ду­ва во пра­ша­ње све­тот, па до­да­ва­те: „Кој свет? Овој свет, кој не ли­чи на ни­што во пос­лед­но вре­ме“. До­кол­ку ла­ни не Ви ли­чел на ни­што, ка­ко Ви изг­ле­да де­нес имај­ќи го пред­вид и тек­стот што го за­вр­шу­ва­те се­га, по­све­тен на те­ро­риз­мот и на де­мо­кра­ти­ја­та?

Георгиевски: Пред сè, гле­да­но фе­но­ме­но­ло­шки, фи­ло­зоф­ски ако са­ка­те, све­тот е та­ков ка­ко што го мис­ли­ме ние. Об­је­ктив­но, све­тот не по­стои. Тој по­стои са­мо во на­ши­те гла­ви. Ако е све­тот та­ков, ние не чи­ни­ме, не све­тот. Ние го пра­ви­ме та­ков. Тоа е са­мо ед­на ме­та­фо­рич­на из­ја­ва. Ние мо­ра­ме да се по­пра­ви­ме. Па­па­та ка­жа не­што мно­гу ин­те­рес­но во аме­ри­кан­ски­от кон­грес: „Се­кој чо­век има ед­но ме­сто во ду­ша­та, кое е ме­ко ме­сто, ду­шев­но, чо­веч­ко. Дај­те да се обра­ти­ме на тоа ме­сто, тоа ме­сто ќе нè по­у­чи“. Кое е тоа ме­сто? Тоа ме­сто е ко­га го гле­дам сво­е­то вну­че. И то­гаш ми се акти­ви­ра тоа ме­сто. И то­гаш сум не чо­век, ан­гел сум. А ко­га ќе го за­бо­ра­вам тоа ме­сто, тоа ќе за­крж­ла­ви, ќе го сне­ма и по­тоа сум кр­во­лок. Мис­лам де­ка ос­нов­на­та ди­ле­ма што ќе ја ре­ши суд­би­на­та на це­ла­та пла­не­та е таа. Тре­ба да се сов­пад­не, а тоа е Бож­ја ра­бо­та, три, че­ти­ри, пет или де­вет го­ле­ми лу­ѓе, со го­ле­ми ср­ца и го­ле­ми умо­ви, и све­тот ќе блес­не ка­ко сти­хот на Ра­цин: „Сил­но свет­нал ден“. И тоа по за­ко­ни­те на слу­чај­но­ста мо­ра да се слу­чи. Ако, пак, не се слу­чи тоа, све­тот не­ма ни­ка­ков из­лез. Но све­тот не е ство­рен од Бо­га за да про­пад­не од глу­па­ци. Без ог­лед да­ли се од Мур­ти­но или од Кур­ти­но. Зна­чи, све­тот е ство­рен за да би­де спа­сен од ум­ни­те лу­ѓе. Та­ка ќе би­де, јас ве­ру­вам во тоа. Та­ков свет и та­кви лу­ѓе мо­ра да се сов­пад­нат и да би­дат парт­не­ри, ка­ко што се сов­пад­наа и Чер­чил, и Руз­велт, и Ста­лин, нај­го­ле­ми­те не­при­ја­те­ли ме­ѓу се­бе, се со­ста­наа за да го спа­сат све­тот. Не од Хит­лер, ту­ку од глу­по­ста.

Разговараше: Наум Стоилковски
Фото: Александар Ивановски
(Интервјуто со Љубиша Георгиевски е објавено во 162. број на неделникот Република, 9.10.2015)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.