Во водите на Охридско Eзеро во пловидба пробно беше пуштен реконструираниот охридски рибарски чун. Архитект на чунот е Горан Патчев, кој вели дека реконструкцијата е извршена со помош на донации, а во рамките на проектот „Враќање на сеќавањата на стариот охридски чун“. Охридскиот чун откако кусо пловеше по езерото беше сместен во лапидариумот на спомен-куќата на Робевци.
– Реконструкцијата се изврши со помош на донација од „Културно наследство без граници“, „Балканската музејска мрежа“ и фондацијата „Ставрос Ниаркос“, кои донираа 5.000 евра – вели архитектот Горан Патчев.
Чунот го изработил столарот Горан Димоски, а за изработката употребил бел бор, како што правеле некогаш старите мајстори.
– Димензиите се земени од оригиналниот растурен чун, а остатоците, исто така, ќе бидат презентирани – додава Патчев.
Со помош на здружението на возачи чунот беше донесен до езерото, а кајакарскиот клуб помогна во веслањето. Со реконструкцијата на чунот се завршува проектот „Враќање на сеќавањата на стариот охридски чун“.
Чунот, симболот на Охридско Езеро, одамна исчезна од употреба. Пред еден век чуновите биле единственото превозно средство, но под налетот на новото време се појавија кајчиња и глисери. Чунот досега можеше да се види само на старите фотографии, но сега веќе одблиску ќе може да види како, навистина, изгледал. Него го нема во сеќавањата на помладите генерации, а повозрасните охриѓани, пак, со носталгија коментираа зошто нема барем еден чун во езерото.
– Времето неминовно носи нови трендови. Но, жално е што нема барем еден симбол на охридскиот чун што ќе сведочи дека некогаш постоел тука на Сараиште и Ј‘но, велат охриѓани.
Охридските чунови биле дрвени, големи и стабилни пловила, а се делеле во три категории. Големите служеле за транспорт и за трговија, средните за ловење риба и малите за шетање и за забава. Чунови се изработувале од специјален бор, кој се носел од Албанија. Страниците се изработувале токму од тој бор, кој бил траен и лесен, а другите делови се изработувале од бука. Познати мајстори што изработувале чунови биле Арслан од Пештани и Јон Каневче од Канео. Подоцна, нив ги наследиле браќата Стефан и Никола Димзови. Чуновите се правеле на есен, кога дрвото добро ќе се исушело на летното сонце. Доколку материјалот бил квалитетен, двајца мајстори можеле да го изработат чунот за шест до седум дена. Чунот бил составен од неколку дела, носот се викал „предница“, задниот дел „задница“ , а страниците се викале „кори“. Корите имале трајност и можеле да издржат и по 30 години, а „душемето“ или подот било буково и траело најмногу шест-седум години. Потоа се поправало и прековувало. Клинците попуштале и било задолжително да се престегнат. Со чунови се тргувало од Албанија и од Струга. Во тоа време имало банди што напаѓале и ограбувале по сувоземните патишта и најбезбеден начин за превоз биле токму чуновите.
За разлика од трговијата, рибарењето се одвивало на големи чунови со три, четири и со пет весла и еден кормилар одзади. Едно дополнително весло се ставало одзади кај кормилото, за при поголеми бранови чунот да биде стабилен и да не се преврти. Најчесто се рибарело со два чуна, а подоцна и со три.
Имало и чунови за забава. Тие имале и мини-софи, кои се прекривале со килимчиња. Со чуновите се одело на прошетка до Билјанини Извори, Свети Стефан и Канео. Се прославувале верски празници, се патувало на панаѓури до Калишта, Св Стефан, Свети Наум. Се правеле и свадби. Некои постари охриѓани паметат дека со по неколку чунови се одело по невеста до Струга. Во еден била сместена музиката, а во другите сватовите и младоженците. Ниту верските празници не поминувале без чуновите, кои свечено се украсувале. На Водици задолжително крстот се фрлал токму од чун. Избраниот чун се украсувал со зелени венци, а на повисоко се ставал стол на кој седнувал владиката.
Тајфи рибари со чунови доаѓале до Студенчишта. Празнувале на Петровден и на Павловден кога рибарите не влегувале в езеро. На тие два празника не се рибарело.
Во минатото во Охрид риболовот бил еден од основните начини за егзистенција на голем број семејства и оттука е уште поголема радоста што, конечно, се изработи прототип на стариот охридски чун, кој ќе ги потсетува старите, а помладите ќе ги научи за минатите времиња, настани и начин на живот.
Пишува: Невена Поповска
(Текст објавен во 145. број на неделникот „Република“, 12.06.2015)
Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.
