Кралев: Образование според потребите на пазарот

Македонското образование мора да најде модел со кој ќе го следи економскиот развој на државата. Притоа се воведуваат законски измени со кои високообразовните институции ќе ги следат глобалните движења. Сепак, тоа не може да биде слепо пресликување, туку мора да се најде модел кој што ќе одговара на македонските услови, вели министерот Панче Кралев.

Нострификација на дипломите од странските универзитети повторно е тема на дискусија во академската јавност. За тој процес се вели дека е прекомпликуван и дека се бараат докази кои што не секогаш можат да се обезбедат.
Кралев: За­бе­ле­шки­те за комп­ли­ку­ва­но­ста за но­стри­фи­ка­ци­ја на дип­ло­ми­те се од­не­су­ва на апо­сти­лот. Тој е до­бра за­шти­та за дип­ло­ми од уни­вер­зи­те­ти што не се приз­на­е­ни и ран­ги­ра­ни. Факт е де­ка дип­ло­ми­те од врв­ни­те уни­вер­зи­те­ти не се из­да­ва­ат со апо­стил, тој мо­ра да се по­ба­ра. Зна­чи, се сме­та де­ка ба­ра­ме не­што што мо­ра ама и не мо­ра да го има на дип­ло­ми­те. За­тоа во из­ме­ни­те на за­ко­нот ста­вив­ме де­ка ако е дип­ло­ма­та од врв­ни­те 500 уни­вер­зи­те­ти, од врв­ни­те 100 МБИ про­гра­ми или од врв­ни­те 200 фа­кул­те­ти по пред­ме­тот, не мо­ра да има пе­чат. Ја про­ши­рив­ме ли­ста­та кол­ку што е мож­но по­ве­ќе, за да ја олес­ни­ме. Но, тоа оста­ну­ва об­вр­ска за тие дип­ло­ми што не се во таа ли­ста. И та­му по­стап­ка­та е по­комп­ли­ку­ва­на, има ко­ми­си­ја од про­фе­со­ри, се ба­ра обем­на до­ку­мен­та­ци­ја, ако е пост­дип­лом­ски, се ба­ра ма­ги­стер­ска­та. Но, не­ма бе­га­ње од тоа. Ста­ну­ва збор за уни­вер­зи­те­ти без со­од­вет­на ре­пу­та­ци­ја, на при­мер Укра­и­на, па и Бу­га­ри­ја, да би­де­ме ре­ал­ни, др­жа­ви од за­тка­вказ­је­то. Ние, ре­ал­но, не мо­же­ме да има­ме до­вол­но ин­фор­ма­ции ка­ко е здо­би­е­на дип­ло­ма­та та­му и по­стап­ка­та е нор­мал­но да би­де по­комп­ли­ку­ва­на.

Отво­ра­ње­то ви­со­ко­о­бра­зов­ни ин­сти­ту­ции ста­на по­пу­ла­рен биз­нис во Ма­ке­до­ни­ја. Сѐ по­ве­ќе се отво­ра­ат фа­кул­те­ти, уни­вер­зи­те­ти, ин­сти­ту­ти што ну­дат обра­зов­ни про­гра­ми.
Кралев: Кон­ку­рен­ци­ја­та во ви­со­ко­то обра­зо­ва­ние се зго­ле­му­ва. За­тоа и др­жав­ни­те уни­вер­зи­те­ти поч­ну­ва­ат да ра­бо­тат на по­се­те­но­ста, да одат на са­е­ми, да прив­ле­ку­ва­ат сту­ден­ти со про­гра­ми итн.
Факт е де­ка не се­ко­гаш, но по­вре­ме­но има поп­ла­ки за не­ло­јал­на кон­ку­рен­ци­ја ме­ѓу нив, де­ка не­кој вло­жу­вал во обра­зов­ни­от ка­па­ци­тет, до­е­ду­ка­ци­ја на во про­фе­сор­ки­от ка­дар, во на­уч­но-истра­жу­вач­ки ка­па­ци­тет.

Па и бр­зо рас­тат, од фа­кул­тет во Уни­вер­зи­тет.
Кралев: Уло­га­та на др­жа­ва­та е во два фил­тра. Има од­бор за акре­ди­та­ци­ја, кој сле­ди да­ли се ис­пол­не­ти не­кои ус­ло­ви за сле­де­ње на про­гра­ми­те, но, исто та­ка, и во де­лот на по­ста­ву­ва­ње ус­ло­ви, кои тре­ба да се ис­пол­нат пред да се до­де­ли ед­но ре­ше­ние. Во тие две сфе­ри е на­пра­ве­но мно­гу за за­си­лу­ва­ње на тие кри­те­ри­у­ми, на при­мер во де­лот што мо­же да би­де мен­тор, кој мо­же да пре­да­ва во тре­ти­от, се­га со из­ме­ни­те и во вто­ри­от цик­лус. Ста­ве­ни се и кри­те­ри­у­ми­те што тре­ба да ги ис­пол­ни ед­на ви­со­ко­о­бра­зов­на ин­сти­ту­ци­ја, за­ед­нич­ки про­гра­ми со врв­ни­те уни­вер­зи­те­ти, мо­бил­ност на сту­ден­ти. До­да­де­но е уре­ду­ва­ње во де­лот на ма­ги­стер­ски­те сту­дии. Се­га ве­ќе не мо­же кој би­ло да пре­да­ва на ма­ги­стер­ски сту­дии. Ста­ва­ме ма­кси­ма­лен број сту­ден­ти по про­фе­сор на го­диш­но ни­во.
Ма­ги­стер­ски­те не се при­друж­на ква­ли­фи­ка­ци­ја. Тоа тре­ба да се здо­бие и да има не­ка­ков ква­ли­тет, од ас­пект де­ка ма­ги­стер­ска­та те­за мо­ра да има не­ка­кво ака­дем­ско зна­че­ње.

По­стап­ка­та за уре­ду­ва­ње и за ус­ло­ви­те што тре­ба да ги ис­пол­нат овие ин­сти­ту­ции на­ло­жу­ва по­ви­со­ки стан­дар­ди. За­да­ча на си­те ќе би­де да се прис­по­со­бат. Не­кој ќе ре­че де­ка УКИМ или УКЛО по­бр­зо и нај­лес­но ќе се прис­по­со­бат, да, но УКИМ ин­ве­сти­рал по­ве­ќе из­ми­на­ти­от пер­и­од и мо­же тие ре­сур­си да ги ста­ви во функ­ци­ја. Ако са­ка­те да има­те ви­со­ко­о­бра­зов­на ин­сти­ту­ци­ја, тре­ба да има­те и одре­де­ни стан­дар­ди и ква­ли­те­ти. Та­ка што во тој дел се на­пра­ве­ни че­ко­ри, но пла­ни­ра­ме и но­ви че­ко­ри во ид­ни­на во де­лот на комп­лет­на ре­ви­зи­ја на по­треб­на­та до­ку­мен­та­ци­ја и ус­ло­ви за ос­но­ва­ње на ви­со­ко­о­бра­зов­на ин­сти­ту­ци­ја. Зна­чи, во ид­ни­на не­ма да би­де тол­ку ед­но­став­но да се отво­ри но­ва ви­со­ко­о­бра­зов­на ин­сти­ту­ци­ја, тие кри­те­ри­у­ми ќе би­дат ре­ви­ди­ра­ни и усог­ла­се­ни со стан­дар­ди што ги на­ло­жу­ва европ­ска­та асо­ци­ја­ци­ја за акре­ди­та­ци­ја.
Ме­ѓу­тоа, тој про­цес ќе трае во след­ни­от пер­и­од, а се на­де­ва­ме де­ка во ме­ѓу­вре­ме, со по­диг­ну­ва­ње на стан­дар­ди­те, ќе ја амор­ти­зи­ра­ме и се­гаш­на­та си­ту­а­ци­ја.

Економијата и образованието мора да одат рака под рака

Европ­ски­те искус­тва ве­лат де­ка дел од уни­вер­зи­те­ти­те га­зат на цр­ве­ни­те ли­нии на бо­лоњ­ски­от си­стем, не­кои го на­пу­шта­ат, дел го мо­ди­фи­ку­ва­ат на сопс­тве­ни­те по­тре­би. Тоа е мо­дел што и ние тре­ба да го при­ме­ни­ме – да го прис­по­со­би­ме, но не по пат на реп­ли­ци­ра­ње. Тре­ба до­бро да се раз­мис­ли ка­де са­ка­ме да оди­ме, што е по­треб­но од на­ши­те ака­дем­ски ин­сти­ту­ции и да прис­по­со­би­ме мо­дел што ќе од­го­ва­ра кон тоа што се стре­ми­ме ка­ко др­жа­ва. Ако нам ни е при­о­ри­тет де­ка во след­ни­те 20 го­ди­ни тре­ба да има 50 врв­ни ком­па­нии од тех­нич­ки­те ин­ду­стрии во Ма­ке­до­ни­ја, нор­мал­но е де­ка таа цел тре­ба ја сле­дат ака­дем­ски­те кру­го­ви, да се стре­мат со про­из­водс­тво на ка­дри. Ако сме се ре­ши­ле де­ка тре­ба да ин­ве­сти­ра­ме 700 ми­ли­о­ни евра во зем­јо­делс­тво­то во след­ни­те го­ди­ни, нор­мал­но де­ка тре­ба да има и со­од­ве­тен ка­дар што ќе ја сле­ди таа про­гра­ма, ако, пак, сме ре­ши­ле де­ка за нас е при­о­ри­тет ин­фор­ма­тич­ка­та тех­но­ло­ги­ја – ќе мо­ра да се сле­ди со обра­зо­ва­ни­е­то. Тој дел мо­ра да се сле­ди со ква­ли­тет­на обра­зов­на про­гра­ма, да се прис­по­со­бат це­ли­те и на­чи­ни­те. А, за тоа по­сто­јат раз­лич­ни на­чи­ни, пре­ку поб­ли­ска со­ра­бо­тка со ин­ду­стри­ја­та или со прис­по­со­бу­ва­ње на ма­ги­стер­ски­те сту­дии, мен­тор­ски­от си­стем.

Во Европската Комисија постои про­гра­ма до 2015 го­ди­на со ко­ја се оче­ку­ва се­кој сту­дент од ЕУ ба­рем еден се­ме­стар да по­ми­не над­вор од зем­ја­та во ко­ја сту­ди­ра. По­ен­та­та и при­о­ри­тет на оваа про­гра­ма е мо­бил­но­ста. Иста­та про­гра­ма ја има и во аме­ри­кан­ски­от си­стем. Тоа е мо­мен­тот ка­де што ние за­о­ста­ну­ва­ме, доц­ни­ме.

Од ед­на стра­на, ба­ра­ме по­твр­ди и до­ка­зи де­ка дип­ло­ми­те здо­би­е­ни во странс­тво се со­од­вет­ни. Но, ка­ква е со­стој­ба­та во обрат­на на­со­ка, кол­ку на­ши­те при­ват­ни, но­ви ин­сти­ту­ти се приз­на­е­ни над­вор. Да­ли се ба­ра­ат до­ка­зи во ма­тич­ни­те др­жа­ви на оние стран­ци што за­вр­ши­ле кај нас.
Кралев: Тоа е те­шко пра­ша­ње, не­ма­ме та­ква ана­ли­за, ко­ја мо­же да да­де од­го­вор да­ли дел од сту­ден­ти­те што за­вр­ши­ле ту­ка ус­пе­а­ле да про­дол­жат со обра­зо­ва­ние или да нај­дат ра­бо­та во странс­тво.
Дел од тие пра­ша­ња­та за но­стри­фи­ка­ци­ја се ре­гу­ли­ра­ат со би­ла­те­рал­ни до­го­во­ри. На при­мер со Ср­би­ја има­ме та­ков до­го­вор, со Тур­ци­ја сме во фа­за на пре­го­во­ри за ед­на та­ква спо­год­ба. Но, се­ка­ко, за тие што до­а­ѓа­ат да сту­ди­ра­ат на овие ви­со­ко­о­бра­зов­ни ин­сти­ту­ции има два кри­те­ри­у­ма, ед­ни­от е од наш ас­пект на по­треб­ни до­ку­мен­ти за про­дол­жу­ва­ње на обра­зо­ва­ни­е­то, до­дип­лом­ски или пост­дип­лом­ски сту­дии, па но­сат на но­стри­фи­ка­ци­ја од сред­но­то обра­зо­ва­ние. По­на­та­му са­ми­от фа­кул­тет има пра­во да ја уре­ди по­стап­ка­та за при­ем, до­кол­ку сме­та де­ка тре­ба да се про­ве­ри зна­е­ње­то на при­ем­ни ис­пи­ти за да се про­ве­ри зна­е­ње­то.

Но, што ако не­кој од Фран­ци­ја дој­де да сту­ди­ра ори­ен­та­ли­сти­ка кај нас, во Те­то­во, да­ли ќе му тре­ба до­каз за да му би­де приз­на­е­но обра­зо­ва­ни­е­то? Кол­ка­во е ре­но­ме­то на на­ши­те обра­зов­ни ин­сти­ту­ции над­вор?
Кралев: Нај­че­сто тие по­стап­ки за при­ем и за вред­ну­ва­ње ги пра­ват уни­вер­зи­те­ти­те, не др­жа­ва­та. Уни­вер­зи­те­тот ка­жу­ва да­ли му е поз­нат дру­ги­от уни­вер­зи­тет. Се­пак, ние не­ма­ме уни­вер­зи­тет во врв­ни­те 500 во све­тот во тоа ран­ги­ра­ње. Бел­град За­греб Љуб­ља­на има­ат. Но, не­кој ќе ка­же де­ка тоа не единс­тве­ни­от по­ка­за­тел за ква­ли­те­тот, но факт е де­ка си­те уни­вер­зи­те­ти пра­ват на­по­ри да би­дат на тие ли­сти би­деј­ќи вли­јае на ре­пу­та­ци­ја­та и на при­е­мот на стран­ски сту­ден­ти кај нив. Ко­га се са­ка да се учи над­вор, се отво­ра­ат ран­ги­ра­ња­та за да се из­бе­ре ка­де да се учи, па ако се раз­мис­лу­ва ка­де да се оди, по­го­ле­ми се шан­си­те да се од­бе­рат ин­сти­ту­ции од ли­ста­та. И за­тоа е на­ша­та бор­ба да се по­диг­не ква­ли­те­тот на обра­зо­ва­ни­е­то, но исто­вре­ме­но да се по­диг­не и вред­ну­ва­ње­то. Тоа е за­ед­нич­ко мис­ле­ње.

Од ас­пект на тоа кол­ку се приз­на­е­ни, те­шко е да се про­це­ни да­ли не­кој што за­вр­шил во УКИМ ќе се вра­бо­ти во јав­на­та ад­ми­ни­стра­ци­ја. Се­пак, нај­че­сто за сту­ди­ра­ње се из­би­ра­ат при­род­ни­те и тех­нич­ки­те на­у­ки, нас­про­ти оп­штес­тве­ни­те. А тех­нич­ки­те фа­кул­те­ти ги има са­мо во рам­ки на др­жав­ни­те уни­вер­зи­те­ти. Има­ме слу­чаи, нај­че­сто мно­гу по­зи­тив­ни при­ме­ри, ка­де што во де­лот на тех­нич­ки­те на­у­ки на­ши сту­ден­ти што за­вр­ши­ле ту­ка има­ат про­дол­же­но со сво­ја­та ака­дем­ска ка­ри­е­ра, и тоа мно­гу ус­пеш­но, но и во ком­па­нии над­вор од Ма­ке­до­ни­ја. А, од ком­па­ни­и­те што до­а­ѓа­ат во Ма­ке­до­ни­ја слу­ша­ме де­ка се за­до­вол­ни од те­о­рет­ско­то зна­е­ње. За­тоа во ме­ѓу­вре­ме тех­нич­ки­те фа­кул­те­ти се тру­дат да во­ве­дат што по­ве­ќе ап­ли­ка­тив­но зна­е­ње. Но, проб­ле­мот е во за­ин­те­ре­си­ра­но­ста на сту­ден­ти­те, но тоа се ме­ну­ва, рас­те број­ка­та. Ма­шин­ски­от фа­кул­тет е по­зи­ти­вен при­мер. Ко­га до­а­ѓа­ат стран­ски­те ин­ве­сти­то­ри, ком­па­нии ка­ко „Џон­сон ме­ти“, „Џон­сон кон­трол“ или „Дрекс­лер­ма­ер“ пр­во одат на Ма­шин­ски фа­кул­тет. И сѐ по­ве­ќе Ма­шин­ски­от фа­кул­тет се прис­по­со­бу­ва на нив, зна­ат де­ка до­а­ѓа­ат и се прис­по­со­бу­ва и поч­ну­ва ко­му­ни­ка­ци­ја­та, ко­ја е мно­гу до­бра од ас­пект на из­држ­ли­во­ста на про­гра­ми­те, ве­ќе поч­ну­ва про­цес на кон­сул­та­ции со нив.

Та­ка што ве­ру­вам де­ка ту­ка има про­стор за ра­бо­та, за доб­ли­жу­ва­ње. Фа­ктот што ве­ќе ба­ра­ме на­ши­те уни­вер­зи­те­ти да има­ат за­ед­нич­ки про­гра­ми со стран­ски врв­ни уни­вер­зи­те­ти не е за да им се отеж­ни жи­во­тот или ра­бо­та­та, ту­ку за да им се овоз­мо­жат на на­ши­те сту­ден­ти по­до­бри мож­но­сти и мо­бил­ност да­ли во од­нос на стран­ска ком­па­ни­ја, или за на­та­мош­но обра­зо­ва­ние.

Се­пак го фа­тив­ме че­ко­рот со уче­ње на да­ле­чи­на пре­ку ко­ри­сте­ње на ко­му­ни­ка­ци­ски­те мож­но­сти. Ка­кви се со­стој­би­те?
Кралев: По­ба­рав­ме тех­нич­ка по­мош од Свет­ска­та бан­ка во овој дел, во су­шти­на, во изра­бо­тка на до­бра за­кон­ска ре­гу­ла­ти­ва за да има­ме до­бри си­гур­нос­ни ме­ха­низ­ми или рам­ка во ко­ја ќе мо­ра да се дви­жат фа­кул­те­ти­те. Со дру­ги збо­ро­ви, да не ста­нат цел на зло­у­по­тре­ба. Има др­жа­ви што ус­пеш­но го има­ат вгра­де­но овој си­стем, и тоа тре­ба да го пре­зе­ме­ме и тоа е ед­на од за­да­чи­те во ид­ни­на, но не е до­бро да се пре­зе­мат тие на­чи­ни без овие рам­ки на функ­ци­о­ни­ра­ње за­тоа што мо­же да би­де пред­мет на раз­лич­ни изи­гру­ва­ња. Тоа е еден ал­тер­на­ти­вен ме­ха­ни­зам. Во оваа го­ди­на ве­ќе има го­лем број уни­вер­зи­те­ти со ва­ква про­гра­ма. На Уни­вер­зи­те­тот „Го­це Дел­чев“ во Штип ве­ќе има трој­ца про­фе­со­ри од САД, Уни­вер­зи­те­тот „Св.Ки­рил и Ме­то­диј“, исто та­ка, има та­ква про­гра­ма, ФИНКИ има со­ра­бо­тка со Уни­вер­зи­те­тот во Бо­стон, кој е од врв­ни­те во све­тот, а има со­ра­бо­тка и со Страз­бур и та­ка на­та­му.

Тој дел по­стои, ко­га има­те та­ква со­ра­бо­тка има раз­ме­на на ка­дри, на сту­ден­ти, но мо­ра да да­де­ме до­пол­ни­те­лен им­пулс во со­ра­бо­тка­та, др­жа­ва­та тре­ба да по­мог­не. Ако ве­ќе го­во­ри­ме за мо­бил­ност на сту­ден­ти, мо­ра да се по­мог­не, тоа ба­ра из­вес­ни средс­тва. Ја има­ме На­ци­о­нал­на­та аген­ци­ја за мо­бил­ност, ко­ја ну­ди огро­мен број мож­но­сти, мо­ра да би­дат иско­ри­сте­ни тие средс­тва, ако збо­ру­ва­ме за за­ед­нич­ки про­гра­ми, има одре­де­ни тро­шо­ци, тре­ба да ви­ди­ме ка­ко да се из­ве­де тоа, дел од уни­вер­зи­те­ти­те има­ат средс­тва, не­кои не­ма­ат, но мо­ра тоа да се из­ве­де, не­ма бе­га­ње од тоа.

Во вре­ме во кое жи­ве­е­ме не мо­же­ме да си доз­во­ли­ме да го не­ма­ме тоа. Ту­ка во го­лем дел сме во иста ли­ни­ја со уни­вер­зи­те­ти­те, осо­бе­но со го­ле­ми­те, јав­ни уни­вер­зи­те­ти, тоа е исто и нив­на цел, тоа е кон­ста­та­ци­ја од раз­го­во­ри­те, ги сле­ди­ме ко­ми­ни­ке­а­та од ЕУ што пре­по­ра­чу­ва­ат.

По­сто­јат ли ин­ди­ции за оби­ди за изи­гру­ва­ње на про­це­сот?
Кралев: Тоа се но­ви­ни што се во­ве­ду­ва­ат се­га, не ве­ру­вам и не оче­ку­вам де­ка ќе има изи­гру­ва­ње. Тоа не е за­тоа што сме ста­ви­ле не­што во за­кон, ту­ку за­тоа што ака­дем­ски­от дел од за­ед­ни­ца­та знае, има ин­ди­ка­ции кој уни­вер­зи­тет ка­де се дви­жи. Не е во ин­те­рес на ин­сти­ту­ци­и­те да го за­гу­би кре­ди­би­ли­те­тот или да би­де за­тво­рен.
И тоа ве­ру­вам де­ка ќе би­де ус­пеш­но ре­а­ли­зи­ра­но. И тоа ќе би­де ја­сен по­ка­за­тел кој е тој што е ту­ка да оп­ста­не на долг рок и се тру­ди да обез­бе­ди ква­ли­тет­но обра­зо­ва­ние, а кој мо­же­би има дру­ги це­ли.

Законски измени за квалитет

Законските измените во делот на високото образование се очекува да ја зголемат мобилноста на студентите, да го подобрат квалитетот на наставата и со тоа да дадат поголема можност за вработување по дипломирањето. Се бара судиските програми да се прилагодат на побарувачката на пазарот на трудот. Како поддршка е и отворањето на Центар за кариера преку кој дипломираните студенти полесно ќе најдат работа, а студентите ќе најдат компанија во која ќе реализираат практична настава.

Покрај соработка со странски универзитети за заеднички студиски програми, се олеснува и напредувањето во кариерата на наставниот кадар на универзитетите. Така, магистерска или докторска титула од првите 200 најдобро рангирани универзитети според Шангајската листа, од научна област за која нема доволно научно истражувачка дејност во Република Македонија, ќе има предност при вработување на некои од факултетите.

Владата ќе формира Национален совет за високо образование, наука, иновации и техологија кои треба да игра советодавна улога и да го надгледува спроведувањето на реформите во овие области и да дава препораки за правците за развој на високото образование.

Во фаза е и усвојување на Законска рамка за иновациска дејност што ќе допринесе за дополнително зголемување на инвестициите во оваа обаст како од државата така и од приватниот сектор.

Што се очекува од неодамна усвоената Стратегија за иновации.
Кралев: Владата усвои Стратегија за иновации за периодот 2012-2020, со која економија ќе биде заснована на знаења и ќе биде конкурентна на меѓународните пазари. Паралелно се усвои и акционен план на мерки и активности за периодот 2013-2015 за зголемени инвестиции во овој сектор и од државата и од приватниот сектор. Сето тоа ќе допринесе до зголемување на економскиот раст.
Важно е да се напомене дека ќе се формира и Фонд за иновации и технолошки развој преку кој ќе се даваат грантови за иновации и техничка помош на компаниите за полесен пристап до регионалните фондови.
Во таа насока е и инфраструктурата во која се инвестира последните неколку години преку Министерството за образование и наука, на пример, проектот Опремување на лаборатории за научно истражувачка и апликативна дејност.

Предвидено е опремување на 190 лаборатории. До сега се склучени договори за набавка на опрема за 80 лаборатории, во вредност од 1,6 милијарди денари.
Целта е да се зајакне научно-истражувачката дејноста, да се зголеми практична настава на студентите, но и да зајакне соработката со приватниот сектор преку заеднички проекти или користење на услугите на лабораторите.
Интересно е што дел од факултетите кои соработуваат со приватниот сектор почнаа да остваруваат и дополнителни приходи од анализи, тестирање на одредени производи или пак реализација на заеднички проекти со компании.

Еден од проектите со стратегиста важност е и преводот на стручни книги. Неодамна најавивте превод на стручна литература од Велика Британија.
Кралев: Меѓународното тестирање TIMMS 2011 покажа дека се потребни дополнителни реформи во образовниот систем за да бидеме со тек со светските трендови.
Со преведот на учебници за основно и средно образование од Англија, ќе се подобри квалитетот на наставната програма. Исто така се олекува да влијае и врз методологијата при изработка на наставни програми и пишување на учебници од земји кои имаат долгогодишно искуство во спроведување на образовни реформи.

За почеток ќе се преведат и адаптираат учебници од природните и техничките науки. На овој начин ќе се избегнат грешките кои до сега се појавуваа во некои учебници. Планираме учениците да учат од новите учебници од почетокот на наредната учебна година.

Разговараше: Наум Стоилковски
Фото: Ѓорѓи Личовски

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.