Денешна ВМРО со истите противници и сојузници како историската

Кол­ку де­неш­на­та ВМРО-ДПМНЕ се др­жи до це­ли­те и тра­ди­ци­и­те на исто­ри­ска­та ВМРО на ко­ја се по­ви­ку­ва? И да­ли во­оп­што мо­же да се спо­ре­ду­ва­ат две­те ор­га­ни­за­ции во тол­ку раз­лич­ни исто­ри­ски окол­но­сти? Се чи­ни де­ка не мо­же, но ако се пог­лед­не де­неш­на­та си­ту­а­ци­ја во Ма­ке­до­ни­ја и око­лу неа ќе ви­ди­ме де­ка не­кои од ра­бо­ти од ми­на­то­то сѐ уште се исти, па от­ту­ка мо­же и да се спо­ре­дат иде­о­ло­ги­и­те на две­те ор­га­ни­за­ции. Се­ка­ко, ту­ка е и по­сто­ја­но­то, на­па­ти и огор­че­но ре­а­ги­ра­ње на СДСМ, кој по­сто­ја­но твр­ди де­ка де­неш­на­та глав­на и вла­де­јач­ка пар­ти­ја со предз­на­кот ВМРО го узур­пи­ра име­то на слав­на­та ор­га­ни­за­ци­ја од ми­на­то­то. Нас­лед­ни­ци­те на ста­ри­те ко­му­ни­сти, де­не­ска пре­о­бра­зе­ни во со­ци­јал­де­мо­кра­ти, сме­та­ат де­ка ВМРО им при­па­ѓа на си­те Ма­ке­дон­ци и ни­кој не­ма пра­во да си го при­сво­ју­ва име­то. Нив­ни ар­гу­мент е де­ка пред Вто­ра­та свет­ска вој­на по­сто­е­ше ВМРО – обе­ди­не­та, ди­рект­но под­др­жа­на од Ко­мин­тер­на­та и од ко­ја по­тек­ну­ваа мно­гу деј­ци и бор­ци, во по­во­е­на­та исто­ри­ја сла­ве­ни ка­ко ко­му­ни­сти (за ова пи­шу­вав­ме во прет­ход­ни­те бро­е­ви на „Ре­пуб­ли­ка“). Оваа ор­га­ни­за­ци­ја во по­ра­неш­ни­те учеб­ни­ци бе­ше опи­шу­ва­на ка­ко единс­тве­на­та ви­стин­ска ВМРО по­ра­ди тоа што во неа би­ле тие ма­ке­дон­ски па­три­о­ти што ја од­би­ле ВМРО на че­ло со То­дор Але­ксан­дров, а во неа се при­дру­жи­ле и чле­но­ви­те на Илин­ден­ска­та ор­га­ни­за­ци­ја.

Та­ка во де­неш­но­то по­ли­тич­ко мил­је по­стои оваа чуд­на си­ту­а­ци­ја во ко­ја СДСМ го не­ги­ра пра­во­то на ВМРО-ДПМНЕ да се по­ви­ку­ва на исто­ри­ска­та ор­га­ни­за­ци­ја, а за се­бе го за­др­жу­ва пра­во­то да би­де нас­лед­ник на не­ко­гаш­ни­от Со­јуз на ко­му­ни­сти на Ма­ке­до­ни­ја, а кој, пак, од пред Вто­ра­та свет­ска вој­на во­ди по­тек­ло од „ви­стин­ска­та ВМРО“.

Но, на­стра­на овие твр­де­ња, да ви­ди­ме кол­ку ДПМНЕ се др­жи до тра­ди­ци­и­те на исто­ри­ска­та ВМРО, а не са­мо да го ко­ри­сти слав­но­то име.

Са­мо Тур­ци­те ни се при­ја­те­ли, сѐ дру­го е исто

Дел­чев, Гру­ев, Ка­рев и Сан­дан­ски, си­гур­но, се пре­вр­ти­ле в гроб ко­га слуш­на­ле де­ка не­за­вис­на и сло­бод­на Ма­ке­до­ни­ја за ко­ја из­ги­наа, уште од 90-ти­те го­ди­ни на ми­на­ти­от век ка­ко еден од нај­вер­ни­те парт­не­ри и под­др­жу­ва­чи ја има де­неш­на Тур­ци­ја, нас­лед­ни­кот на Ото­ман­ска­та Им­пе­ри­ја. Но, освен две­те клуч­ни раз­ли­ки од тоа вре­ме де­нес – соз­да­ва­ње­то на пр­ва­та ма­ке­дон­ска др­жа­ва по мно­гу дол­го вре­ме и пре­тво­ра­ње­то на ста­ри­от не­при­ја­тел во пр­вок­ла­сен при­ја­тел и со­јуз­ник, де­неш­на­та ВМРО се со­о­чу­ва со исти­те проб­ле­ми ка­ко исто­ри­ска­та. Се­пак, де­неш­на­та ВМРО има мно­гу по­нор­мал­ни ус­ло­ви за бор­ба, откол­ку ста­ри­те вој­во­ди и ко­ми­ти, што не зна­чи де­ка пре­диз­ви­ци­те се лес­ни.

Бу­гар­ска­та и грч­ка­та ан­ти­ма­ке­дон­ска про­па­ган­да се сил­ни де­нес, исто ка­ко и то­гаш, до­де­ка срп­ска­та, уште од вре­ме­то на СФРЈ, е ре­чи­си „одо­ма­ќи­не­та“ во Ма­ке­до­ни­ја. На­ви­сти­на ги не­ма бу­гар­ски­те ег­зар­хи­сти, но за­тоа бу­га­ро­фи­ли­те во ВМРО – ДПМНЕ во ми­на­то­то од­на­тре ги ја­деа тки­во­то и кре­ди­би­ли­те­тот на „нај­го­ле­ма­та на­ци­о­нал­на“ пар­ти­ја. Скри­е­ни­от не­при­ја­тел е мно­гу по­о­па­сен од отво­ре­ни­от. Во ми­на­то­то по­сто­е­ла са­мо ед­на каз­на за пре­дав­ни­ци­те, се знае ко­ја, до­де­ка де­нес тие се др­жат под буд­но око и се наз­на­чу­ва­ат на функ­ции ка­де што не мо­жат да на­не­сат го­ле­ма ште­та. Се­пак, дејс­тву­ва­ње­то на Бу­га­ри­ја и де­нес им на­не­су­ва огром­на ште­та на ВМРО и на Ма­ке­до­ни­ја. Се­гаш­на­та ВМРО–ДПМНЕ има мош­не сту­ден од­нос кон источ­ни­от со­сед, па во Бу­га­ри­ја ова вре­ме го спо­ре­ду­ва­ат со вре­ме­то на СФРЈ, ко­га има­ше отво­ре­на ан­ти­бу­гар­ска про­па­ган­да и ко­га си­те про­тив­ни­ци на ре­жи­мот, тај­на­та служ­ба ги во­де­ше под гра­фа­та „ван­чо­ми­хај­ло­ви­стич­ка ли­ни­ја“. Се­пак, мож­но­ста за со­ра­бо­тка со Бу­га­ри­ја оста­ну­ва отво­ре­на, до­кол­ку е на рам­но­прав­на ос­но­ва. Исти­от од­нос го имал и Цен­трал­ни­от ко­ми­тет на ВМРО на че­ло со Го­це Дел­чев, кој сво­јот од­нос кон Бу­га­ри­ја го ме­ну­вал во за­вис­ност од од­не­су­ва­ње­то на Со­фи­ја кон не­за­вис­но­ста на Ма­ке­до­ни­ја.

Исто­ри­ска­та ВМРО, ка­ко и се­гаш­на­та би­ла на го­ле­ми ма­ки со Гр­ци­те. Не­по­сред­но по за­вр­шу­ва­ње­то на Илин­ден­ско­то во­ста­ние, грч­ка­та др­жа­ва ја поч­ну­ва сво­ја­та т.н. ма­ке­дон­ска бор­ба, по­точ­но те­рор на грч­ки­те па­ра­по­ли­цај­ци, ан­дар­ти во Егеј­ска Ма­ке­до­ни­ја со цел да го на­те­ра ма­ке­дон­ско­то на­се­ле­ние да вле­зе под ју­рис­дик­ци­ја на Грч­ка­та па­три­јар­ши­ја. Уште по­страш­на вој­на од илин­ден­ци­те во­дел вој­во­да­та Ва­сил Ча­ка­ла­ров. Па­ра­но­ја­та на Гр­ци­ја за Ма­ке­до­ни­ја уште то­гаш би­ла за­бе­леж­ли­ва во нај­бру­тал­на фор­ма. Де­неш­на­та ВМРО, за раз­ли­ка од таа во вре­ме­то на Љуб­чо Ге­ор­ги­ев­ски, кој на Гр­ци­те има доз­во­лу­ва­ше да пра­ват ре­чи­си сѐ што са­ка­ат во Ма­ке­до­ни­ја, ја сле­ди пра­кти­ка­та на Ча­ка­ла­ров, се­ка­ко не со крв ка­ко во ми­на­то­то.

Од­но­сот со се­вер­ни­от со­сед бил при­сто­ен пред и за вре­ме на илин­ден­ска­та епо­пе­ја, но по­тоа ста­нал ист ка­ко на Бу­га­ри­ја и на Гр­ци­ја по бал­кан­ски­те вој­ни и по Пр­ва­та свет­ска вој­на. Ток­му Ср­би­ја ќе ста­не гла­вен не­при­ја­тел на исто­ри­ска­та ВМРО во овој пер­и­од, по­го­лем од Бу­га­ри­ја и од Гр­ци­ја за­ед­но. Де­неш­ни­те ре­ла­тив­но при­стој­ни од­но­си со Ср­би­ја (освен кра­тко­трај­ни­те еко­ном­ски вој­ни што из­був­ну­ва­ат од­вре­ме-на­вре­ме) се дол­жат на пре­за­фа­те­но­ста на се­вер­ни­от со­сед со до­маш­ни­те проб­ле­ми, пред сѐ Ко­со­во.

И, мо­же­би, во оваа ана­ли­за ќе би­де нај­ин­те­рес­на ком­па­ра­ци­ја­та во од­но­си­те со Ал­бан­ци­те. Ко­га пред че­ти­ри го­ди­ни ВМРО-ДПМНЕ ста­пи во ко­а­ли­ци­ја­та со ДУИ, по­ли­тич­ка­та пар­ти­ја на не­ко­гаш­ни­те ге­рил­ци на ОНА, јав­но­ста бе­ше шо­ки­ра­на.

Но, ако се спо­ре­ди со исто­ри­ска­та ВМРО, си­ту­а­ци­ја­та е мно­гу слич­на. По­крај по­сто­ја­ни­те бор­би со ал­бан­ски­те ка­чач­ки бан­ди и ба­ши­бо­зу­кот (глав­но, со­ста­вен од Ал­бан­ци), че­ти­те на ВМРО мно­гу па­ти би­ле во со­јуз со ал­бан­ски­те че­ти во бор­ба со тур­ска­та вој­ска. Ова би­ло мош­не за­бе­леж­ли­во за вре­ме на Илин­ден­ско­то во­ста­ние, ко­га ал­бан­ски­те че­ти од Ко­сов­ска Ми­тро­ви­ца удри­ле по аске­рот. На­кра­тко, од­но­си­те на ВМРО со Ал­бан­ци­те, де­нес и во ми­на­то­то, се де со­јуз­нич­ки, де не­при­ја­тел­ски.

Бор­бе­но­ста ја по­тис­ну­ва по­ли­ти­ка­та

Вна­треш­на­та ре­во­лу­ци­о­нер­на ор­га­ни­за­ци­ја за Бал­ка­нот и за све­тот отсе­ко­гаш, пред сѐ, би­ла страш­на ге­рил­ска ор­га­ни­за­ци­ја. Во еден пер­и­од ВМРО би­ла сме­та­на за нај­о­пас­на те­ро­ри­стич­ка ор­га­ни­за­ци­ја во Евро­па.

Овој впе­ча­ток е то­чен. Ор­га­ни­за­ци­ја­та, ко­ја е ос­но­ва­та на ма­ке­дон­ска­та бор­ба за не­за­вис­ност по сво­е­то дејс­тву­ва­ње, отсе­ко­гаш мно­гу по­ве­ќе се пот­пи­ра­ла на бор­бе­но­ста откол­ку на по­ли­ти­ка­та. Ова вто­ро­во ни­ко­гаш не би­ло нај­сил­на­та стра­на на исто­ри­ска­та ВМРО.

И ту­ка, нај­ве­ро­јат­но, е единс­тве­на­та су­штин­ска раз­ли­ка со се­гаш­на­та. ВМРО-ДПМНЕ ни­ко­гаш не би­ла тол­ку го­ле­ма по­ли­тич­ка си­ла кол­ку де­нес. Има ап­со­лут­на до­ми­на­ци­ја на до­маш­на­та по­ли­тич­ка сце­на со се­дум по­бе­ди ед­но­по­дру­го на си­те из­бо­ри, а ре­а­ли­зи­ра по­бе­ди и на на­до­вреш­но­по­ли­тич­ки план. Пе­ткрат­ни­те пре­по­ра­ки за по­че­ток на пре­го­во­ри­те од Европ­ски­от пар­ла­мент, ка­ко и сѐ по­до­бри­те оцен­ки од свет­ски­те еко­ном­ски ор­га­ни­за­ции одат на кон­то­то на сил­на­та по­ли­ти­ка, иа­ко опо­зи­ци­ја­та об­ви­ну­ва де­ка вла­де­јач­ка­та пар­ти­ја ја изо­ли­ра др­жа­ва­та.

Тоа ја пра­ви си­ла­та на се­гаш­на­та ВМРО. До­де­ка бор­бе­но­ста оста­на­ла ка­ко нас­ледс­тво од ста­ра­та ор­га­ни­за­ци­ја, се­га е раз­ви­е­на и сил­на до­бро­ос­мис­ле­на по­ли­ти­ка. Сла­ба­та по­ли­ти­ка на исто­ри­ска­та ВМРО бе­ше глав­на­та при­чи­на за не­ус­пе­си­те.

(Пишува: Александар Божиновски
Текст објавен во 74. број на неделникот „Република“, 31.01.2014)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.