Бојан Трифуновски: Новите генерации мора да научат да веруваат во сопствениот љубовен идеал

„Аван­ту­ри­те на Ала­дин“ во ре­жи­ја, адап­та­ци­ја и дра­ма­ти­за­ци­ја на Бо­јан Три­фу­нов­ски е но­ва­та пре­ми­е­ра на Ма­ке­дон­ски­от на­ро­ден те­а­тар (МНТ) со ко­ја на­ци­о­нал­ни­от те­а­тар са­ка да ја за­жи­вее дет­ска­та сце­на. Ова е вто­ра прет­ста­ва на МНТ, по „Сил­јан штр­кот шан­ца“ со ко­ја МНТ са­ка те­а­та­рот да им го доб­ли­жи на де­ца­та и на мла­дин­ци­те. „Аван­ту­ри­те на Ала­дин“ е ма­гич­на бај­ка во ко­ја ре­жи­се­рот Три­фу­нов­ски са­ка да наг­ла­си де­ка не е сѐ цр­но и бе­ло, ту­ку де­ка има и си­во и де­ка за се­кој чо­век вре­ди да се бо­риш.

Ала­дин е на­род­на при­каз­на од Сред­ни­от Исток, ко­ја ја пре­вел Ан­то­ан Га­лан, а е дел од збир­ка­та „Ил­ја­да и ед­на ноќ“. Кој бе­ше ва­ши­от мо­тив да ја по­ста­ви­те на сце­на­та на МНТ?

ТРИФУНОВСКИ: Ед­на од пр­во­бит­ни­те идеи на МНТ е да се во­зоб­но­ви дет­ска­та сце­на и ре­жи­се­ри­те што се вра­бо­те­ни во те­а­та­рот да на­пра­ват не­што од дет­ска­та кла­сич­на ли­те­ра­ту­ра. Раз­го­ва­рав­ме за мно­гу тек­сто­ви. Пр­во трг­нав­ме со „Аван­ту­ри­те на Хакл­бе­ри Фин“ од Том Со­ер. Но, јас ве­ќе имав на­пра­ве­но дра­ма­ти­за­ци­ја на Ала­дин, ко­ја че­ка­ше не­кое по­до­бро вре­ме. Ко­га ре­шив­ме прв­пат да на­пра­ви­ме прет­ста­ва за најм­ла­ди­те на го­ле­ма­та сце­на, Ала­дин бе­ше нај­до­бро ре­ше­ние би­деј­ќи има сцен­ско-ви­зу­е­лен ка­па­ци­тет. Што и да ра­бо­тиш од Ала­дин мо­ра да има вол­шеб­на лам­ба, ки­лим што ле­та и пе­ште­ра. Си­те тек­сто­ви од свет­ска­та ли­те­ра­ту­ра за де­ца се за­ни­ма­ва­ат со тоа де­ка љу­бо­вта ја по­бе­ду­ва алч­но­ста, ду­хов­ни­от е по­ва­жен од ма­те­ри­јал­ни­от ас­пект на жи­ве­е­ње. Ала­дин ја од­брав­ме по­ра­ди тоа што се за­ни­ма­ва со ед­на кул­ту­ра што ни е бли­ска и да­леч­на во исто вре­ме. Се­ка­ко, не са­кав­ме да се нат­пре­ва­ру­ва­ме со Диз­ни. Са­кав­ме да ја рас­ка­же­ме не­среќ­на­та љу­бов­на при­каз­на ме­ѓу Ала­дин и Џас­мин, ка­де што ед­но де­те од пред­гра­ди­е­то на Те­хе­ран, кое има гру­би ра­це на во­зра­сен маж од ра­бо­та, кра­де леб за да пре­жи­вее, не се отка­жу­ва од иде­ја­та де­ка прин­це­за­та мо­же да му ста­не же­на. По­тре­ба­та да се ве­ру­ва во сопс­тве­ни­от љу­бо­вен иде­ал е не­што што тре­ба да се вра­ти кај овие но­ви, ми­кро­бра­но­ви ге­не­ра­ции де­ца. Та­ка ги на­ре­ку­вам би­деј­ќи се топ­ли од над­вор, а сту­де­ни од­на­тре. И јас сум ро­ди­тел, имам чув­ство де­ка но­ви­те ге­не­ра­ции има­ат не­до­стиг од ем­па­ти­ја за чо­веш­тво­то. Де­неш­ни­те де­ца не се оби­ду­ва­ат да на­у­чат не­што. Има­ат пред се­бе го­то­ви, ин­стант ре­ше­ни­ја. Имаш лек за сѐ, ако го пра­шаш „Гугл“. Та­ква­та ин­стант са­ти­сфак­ци­ја де­ка имаш кал­ку­ла­тор во ра­ка­та со кој мно­гу бр­зо се стиг­ну­ва до ре­ше­ние и не­ма по­тре­ба да се ба­ра ви­сти­на­та. А са­ма­та по­тра­га е тоа што е нај­воз­буд­ли­во во дет­ство­то.

Од Хо­ли­вуд до Бо­ли­вуд се сни­ме­ни де­се­ти­на филм­ски хи­то­ви, а сво­е­вре­ме­но го­ле­ма сла­ва здо­би и бри­тан­ски­от „Баг­дад­ски­от кра­дец“. И во ва­ша­та прет­ста­ва има филм­ски еле­мен­ти.

ТРИФУНОВСКИ:Тоа не е чуд­но би­деј­ќи јас сум чо­век што са­ка фил­мо­ви, са­ка да слу­ша ква­ли­тет­на но­ва и кла­сич­на му­зи­ка. Мо­јот ме­тод на ра­бо­та не е раз­ли­чен од прин­ци­пи­те на мо­јот ме­тод на од­не­су­ва­ње во оп­штес­тво­то. Ако сум вљу­бен во иде­ја, ќе нај­дам на­чин да ја вмет­нам во прет­ста­ва­та са­мо по­ра­ди тоа што ќе го за­си­ли дејс­тво­то на прет­ста­ва­та. Че­сто ко­ри­стам раз­лич­ни ме­ди­у­ми.

При­каз­на­та за Ала­дин ги има си­те еле­мен­ти што га­ран­ти­ра­ат до­бра прет­ста­ва: ју­нак што со­зре­ва низ раз­ни на­ста­ни, пре­у­ба­ва прин­це­за, зло­бен про­тив­ник. Да­ли бе­ше лес­но да се на­пра­ви из­бо­рот на акте­ри­те?

ТРИФУНОВСКИ: МНТ е те­а­тар што кон­стант­но ра­бо­ти две или три прет­ста­ви па­ра­лел­но. До­бро е што сме на „сла­тки ма­ки“ за­тоа што сме еден од нај­го­ле­ми­те и нај­та­лен­ти­ра­ни ан­самб­ли во ре­ги­о­нот. Не мис­лам де­ка са­мо пра­ве­ње­то ка­стинг е по­вр­за­но со ма­те­ри­ја­та. На­пра­вив ка­стинг што се ба­зи­ра­ше на прин­ци­пот на се­мејс­тво. Са­кав лу­ѓе­то што ќе учес­тву­ва­ат во про­е­ктот да би­дат сло­бод­ни и по­све­те­ни. Се по­ка­жа де­ка лу­ѓе­то што ре­а­ги­раа на се­меј­ни­от прин­цип „нај­до­бра­та иде­ја по­бе­ду­ва“ до­бро по­ми­наа во прет­ста­ва­та.

Се­кој од нас би са­кал еден ден да ја нај­де лам­ба­та што мо­же да ни ис­пол­ни три жел­би. Но, да­ли жи­вот­но­то искус­тво нѐ учи де­ка, се­пак, нај­до­бро е да си ве­ру­ва­ме се­бе­си и на сво­ја­та моќ?

Ни­кој не е иск­лу­чи­тел­но лош и иск­лу­чи­тел­но до­бар, вели режисерот Бојан Трифуновски

ТРИФУНОВСКИ: Тоа е ед­но од веч­ни­те пра­ша­ња и на фи­ло­зо­фи­ја­та и на на­чи­нот на кој гле­да­ме на жи­во­тот. По­тра­га­та е тоа што е нај­воз­буд­ли­во. Тоа што ме­не ме те­ра да ра­бо­там, е што са­ма­та по­тра­га е воз­буд­ли­ва. Прин­ци­пот на тоа де­ка ба­раш ма­кар ед­на ре­че­ни­ца да одек­не во веч­но­ста и во уши­те на не­кое де­те што прв­пат вле­гу­ва во те­а­та­рот, пре­диз­ви­кот де­ка тре­ба да му ја вмет­неш таа ре­че­ни­ца да ја за­па­ме­ти, пре­ку сли­ка, пес­на реп­ли­ка е со­се­ма до­во­лен мо­тив. Тоа што за ме­не е по­ра­зи­тел­но, е што али­е­на­ци­ја­та соз­да­ва еден тип спе­ци­фич­на ка­тар­за. Но­ви­те ге­не­ра­ции, мис­леј­ќи де­ка ако гле­да­ат филм за Нел­сон Ман­де­ла до­ма, во еден ча­сот на­у­тро, спу­штен на „То­рент“ на лап­топ и зап­ла­чат на кра­јот на фил­мот, де­ка тоа е ка­тар­за­та. Тие мис­лат де­ка гле­дај­ќи го фил­мот на не­кој на­чин по­мог­на­ле во раз­во­јот на сопс­тве­но­то оп­штес­тво. Тоа не е та­ка. Тоа е ла­га на филм­ска­та ин­ду­стри­ја. За да се сме­ни не­што, тре­ба да трг­неш од се­бе. Во Ала­дин са­кав­ме да наг­ла­си­ме де­ка не е сѐ цр­но и бе­ло, ту­ку де­ка има и си­во и де­ка за се­кој чо­век вре­ди да се бо­риш. Ни­кој не е иск­лу­чи­тел­но лош и иск­лу­чи­тел­но до­бар.

Ова е при­каз­на што ги учи де­ца­та, но и во­зрас­ни­те де­ка тре­ба да са­ка­ат со ср­це и да го за­бо­ра­ват ма­те­ри­јал­ни­от свет, ба­рем за мо­мент. Воз­мож­но ли е тоа?

ТРИФУНОВСКИ:Тие све­то­ви ко­ег­зи­сти­ра­ат од ко­га по­стои чо­ве­кот. Иста та­ква е и по­тре­ба­та за те­а­тар и по­тре­ба­та за по­до­бар жи­вот. Не мо­же во ни­ту еден слу­чај, до­де­ка не се ис­чи­сти овој прин­цип, што за ме­не е еден од нај­по­греш­ни­те на кои се ба­зи­ра на­ша­та ци­ви­ли­за­ци­ја, а тоа е не­пра­вил­на­та рас­пре­дел­ба на моќ и на па­ри, ка­де што еден про­цент од свет­ско­то на­се­ле­ние жи­вее 400 па­ти по­до­бро од дру­ги­те 99 от­сто. Во овој слу­чај не е мож­но ра­бо­та­та да се по­ста­ви на здра­ви но­зе. Но, би­деј­ќи е во пра­ша­ње ди­ја­ле­кти­ка и жив ор­га­ни­зам, има искри на на­деж, кои ни да­ва­ат за пра­во да про­дол­жи­ме и да ве­ру­ва­ме и да се бо­ри­ме де­ка по­ра­но или по­доц­на овој свет ќе мо­ра да се со­о­чи са­ми­от со се­бе. Ќе мо­ра да се удри по те­ме­ли­те на ка­пи­та­лиз­мот, кој е убед­ли­во нај­по­греш­ни­от на­чин на функ­ци­о­ни­ра­ње со свет­ски­от ка­пи­тал. Ко­га ќе се слу­чи тоа, а има ин­ди­ции де­ка ние ќе би­де­ме жи­ви све­до­ци на тоа, ако не се по­ста­ви вед­наш на здра­ви но­зе од ас­пект на кул­ту­ро­ло­шки раз­вој, на­у­ка, тех­но­ло­ги­ја, здрав жи­вот, то­гаш оваа ци­ви­ли­за­ци­ја, ка­ко и мно­гу дру­ги прет­ход­но, ја че­ка нуж­но рас­па­ѓа­ње. Има ед­на ста­ра, клин­гон­ска по­го­вор­ка: „Ко­га не­што ќе се обе­ди­ни, нуж­но е да се рас­ту­ри од­на­тре“. Зна­чи, ко­га це­ли­от свет ќе се обе­ди­ни во алч­на­та по­тре­ба за па­ри, нуж­но ќе се рас­пад­не од­на­тре.

Ова не е ва­ша пр­ва прет­ста­ва за де­ца. Во те­а­та­рот за де­ца и за мла­ди ги ра­бо­те­вте „Пат око­лу све­тот“ и „Пи­пи дол­ги­от чо­рап“. Ка­ков е пре­диз­ви­кот да се ра­бо­тат дет­ски прет­ста­ви?

ТРИФУНОВСКИ:Пре­диз­ви­кот е го­лем за­тоа што тоа е пуб­ли­ка што мо­ра точ­но да ја во­диш низ на­ра­ци­ја­та, со нив не сме­еш да си по­и­гру­ваш и да ко­ри­стиш пре­тен­ци­оз­ни про­фе­си­о­нал­ни три­ко­ви за да стиг­неш до одре­де­но ре­ше­ние. Кај нив мо­ра да би­де точ­но и јас­но и да про­да­деш и да соз­да­деш ма­ги­ја.

Раз­го­ва­ра­ше: Але­ксан­дра М. Бун­да­лев­ска

Фо­то: Де­јан Стан­чев­ски

(интервјуто е објавено во 239. број на неделник Република кој излезе во печат на 31.3.2017 година)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.