Трамп ги шокираше европските лидери со ставот за НАТО и за ЕУ

Мож­но­ста за до­се­га не­ви­де­но на­ру­шу­ва­ње на транс­ат­лант­ски­те од­но­си се по­ја­ви отка­ко Трамп, кој ги при­фа­ти бун­тов­ни­ци­те про­тив ЕУ за вре­ме на не­го­ва­та кам­па­ња и по не­го­ва­та по­бе­да, из­ја­ви де­ка 28-чле­на­та Европ­ска уни­ја ја че­ка рас­пад и де­ка тој е рам­но­ду­шен на неј­зи­на­та суд­би­на. Тој, исто та­ка, ре­че де­ка се­гаш­на­та кон­фи­гу­ра­ци­ја на НА­ТО е за­ста­ре­на и ја истак­на за­лож­ба­та за од­бра­на на Евро­па.

Ста­во­ви­те на Трамп пре­диз­ви­каа воз­не­ми­ре­ност во Евро­па, ко­ја се со­о­чу­ва со бран из­бо­ри оваа го­ди­на, по што ан­ти­и­ми­грант­ски, евро­скеп­тич­ни ли­де­ри би мо­же­ле да до­би­јат моќ. По­ве­ќе­то од го­ле­ми­те ли­де­ри се об­вр­заа да ра­бо­тат со Трамп по не­го­ва­та ина­у­гу­ра­ци­ја и изра­зи­ја на­деж де­ка тој ќе ги уб­ла­жи ста­во­ви штом ќе ја пре­зе­ме функ­ци­ја­та. Не­го­ва­та кон­ти­ну­и­ра­на твр­да по­зи­ци­ја соз­да­де бол­но уве­ру­ва­ње во Евро­па де­ка мо­же да оста­не без це­лос­на под­др­шка на неј­зи­ни­от нај­стар и нај­го­лем парт­нер. Европ­ска­та уни­ја, глав­но, се пот­пи­ра на прос­пе­ри­те­тот на кон­ти­нен­тот по Вто­ра­та свет­ска вој­на, но скеп­ти­ци­те ја оце­ну­ва­ат во пос­лед­ни­те го­ди­ни ка­ко не­функ­ци­о­на­лен блок кој ги по­тко­пу­ва фи­нан­си­и­те и без­бед­но­ста.

– Се раз­би­ра де­ка ќе со­ра­бо­ту­ва­ме со не­го на си­те ни­воа – из­ја­ви гер­ман­ска­та кан­це­лар­ка Ан­ге­ла Мер­кел пред но­ви­на­ри­те во Бер­лин. Но, таа ре­че де­ка Евро­пеј­ци­те ќе тре­ба да ја пре­зе­мат од­го­вор­но­ста за се­бе.

– На­ша­та суд­би­на е во на­ши ра­це – ре­че таа.

Пос­ле­ди­ци­те од по­тен­ци­јал­но на­ру­шу­ва­ње на транс­ат­лант­ски­те вр­ски се огром­ни. Га­ран­ци­и­те на САД ја со­чи­ну­ва­ат са­ма­та ср­це­ви­на на европ­ска­та без­бед­ност. САД и Европ­ска­та уни­ја си се нај­важ­ни тр­гов­ски парт­не­ри. Со де­це­нии европ­ски­те зем­ји и САД ра­бо­те­ле за­ед­но во вр­ска со пра­ша­ња­та за вој­на, мир и бо­гат­ство.

Изг­ле­да Трамп е скеп­ти­чен де­ка Европ­ска­та уни­ја е важ­на за аме­ри­кан­ска­та без­бед­ност или за еко­ном­ски­от раст.

– Лу­ѓе­то си го са­ка­ат сопс­тве­ни­от иден­ти­тет, па ако ме пра­шу­ва­те, ве­ру­вам де­ка и дру­ги зем­ји ќе ја на­пу­штат – из­ја­ви Трамп за Европ­ска­та уни­ја во ин­терв­ју за лон­дон­ски „Тајмс“ и за гер­ман­ски­от вес­ник „Билд“.

Тој ре­че де­ка не се гри­жи за ид­ни­на­та на ЕУ.

– Мис­лам де­ка тоа не е мно­гу важ­но за САД. Европ­ска­та уни­ја е Гер­ма­ни­ја. Во су­шти­на во­зи­ло за Гер­ма­ни­ја – из­ја­ви Трамп, што зна­чи де­ка Гер­ма­ни­ја ја ко­ри­сти сло­бод­на­та тр­го­ви­ја на бло­кот за да ја про­да­ва сво­ја­та сто­ка на ште­та на дру­ги­те. Тој до­да­де де­ка Мер­кел на­пра­ви­ла „ка­та­стро­фал­на гре­шка“ со тоа што ги отво­ри­ла вра­ти­те на Евро­па за еми­гран­ти и за бе­гал­ци.

Тој не им се заб­ла­го­да­ри на европ­ски­те др­жа­ви за тоа што се дол­го­го­диш­ни аме­ри­кан­ски со­јуз­ни­ци, ве­леј­ќи де­ка ќе им ве­ру­ва и на Мер­кел и на ру­ски­от пре­тсе­да­тел Вла­ди­мир Пу­тин на по­че­то­кот на не­го­во­то пре­тсе­да­телс­тву­ва­ње.

– Ќе поч­нам со до­вер­ба во двај­ца­та. Но, да ви­ди­ме кол­ку дол­го ќе трае тоа. А мо­же­би и во­оп­што не­ма да трае дол­го – ре­че тој.

Трамп пра­ти из­ме­ша­ни по­ра­ки за НА­ТО, во ко­ја до­ми­ни­ра САД, на­ре­ку­вај­ќи ја за­ста­ре­на и ре­че де­ка во­оп­што не е фер кон САД тоа што по­ве­ќе­то зем­ји не ги ис­пол­ну­ва­ат сво­и­те до­бро­вол­ни об­вр­ски по­вр­за­ни со тро­шо­ци­те за од­бра­на­та.

– Со ог­лед на тоа, НА­ТО е мно­гу важ­на за ме­не – из­ја­ви Трамп.

Кремљ ги при­фа­ти ко­мен­та­ри­те на Трамп, со тоа што порт­па­ро­лот се сог­ла­си де­ка НА­ТО е за­ста­ре­на. Бри­тан­ски­те ли­де­ри, исто та­ка, ја поз­дра­ви­ја под­го­тве­но­ста на Трамп да се пре­го­ва­ра за тр­гов­ски до­го­вор во пре­срет на за­ми­ну­ва­ње­то на нив­на­та зем­ја од ЕУ.

Но, ме­ѓу по­ве­ќе­то аме­ри­кан­ски со­јуз­ни­ци, ста­во­ви­те на Трамп пре­диз­ви­каа чу­де­ње, и тоа не са­мо во Бри­сел, из­ја­ви гер­ман­ски­от ми­ни­стер за над­во­реш­ни ра­бо­ти Франк-Вал­тер Штајн­ма­ер за но­ви­на­ри­те во по­не­дел­ни­кот во Бри­сел, ка­де што се со­ста­на со дру­ги­те европ­ски ми­ни­стри за над­во­реш­ни ра­бо­ти на прет­ход­но за­ка­жан со­бир. Вед­наш по сред­ба­та со ге­не­рал­ни­от се­кре­тар на НА­ТО, Јенс Стол­тен­берг, Штајн­ма­ер из­ја­ви де­ка НА­ТО ги сле­ди ко­мен­та­ри­те на Трамп со за­гри­же­ност.

Но­ви­от пре­тсе­да­тел на САД е пр­ви­от аме­ри­кан­ски ли­дер по Вто­ра­та свет­ска вој­на што не ја под­др­жу­ва европ­ска­та ин­те­гра­ци­ја. Европ­ска­та уни­ја дол­го вре­ме се сме­та де­ка е во ин­те­рес на САД би­деј­ќи таа соз­да­де единс­твен па­зар за аме­ри­кан­ски­от биз­нис, се бо­ре­ше про­тив ко­му­низ­мот за вре­ме на Сту­де­на­та вој­на и по­мог­на да се за­ду­ши кр­ва­во­то зло­сторс­тво што чи­не­ше мно­гу аме­ри­кан­ски жи­во­ти, ме­ѓу дру­го­то, во пр­ва­та по­ло­ви­на на 20 век. По рас­па­дот на Со­вет­ски­от Со­јуз, Европ­ска­та уни­ја се про­ши­ри кон исток во по­ра­неш­ни­те ко­му­ни­стич­ки зем­ји, раз­вој за кој та­мош­ни­те ли­де­ри ве­лат де­ка по­мог­нал да се вра­ти вла­де­е­ње­то на пра­во­то и да се мо­дер­ни­зи­ра­ат нив­ни­те еко­но­мии.

Штајн­ма­ер из­ја­ви де­ка Гер­ма­ни­ја се оби­ду­ва да оце­ни ка­ква ќе би­де над­во­реш­на­та по­ли­ти­ка на САД. На при­мер, Џејмс Ма­тис, пен­зи­о­ни­ра­ни­от ге­не­рал но­ми­ни­ран за се­кре­тар за од­бра­на на Трамп, ми­на­та­та не­де­ла по­ну­ди јас­на под­др­шка за НА­ТО и скеп­ти­ци­зам за Ру­си­ја. Дру­ги­те ли­де­ри ре­коа де­ка ид­ни­на­та на Евро­па не за­ви­си од ста­во­ви­те во Бе­ла­та ку­ќа.

– Она што го ба­ра­ме е парт­нерс­тво што се ба­зи­ра на за­ед­нич­ки ин­те­ре­си со САД. Ние се­ко­гаш са­ка­ме да би­де­ме во до­бро друш­тво, но са­ми си ја одре­ду­ва­ме по­ли­ти­ка­та – из­ја­ви ше­фи­ца­та на европ­ска­та дип­ло­ма­ти­ја, Фе­де­ри­ка Мо­ге­ри­ни.

Не­кои ана­ли­ти­ча­ри истак­ну­ва­ат де­ка отка­ко Ве­ли­ка Бри­та­ни­ја ми­на­та­та го­ди­на гла­са­ше да ја на­пу­шти Европ­ска­та уни­ја, под­др­шка за ЕУ во дру­ги­те зем­ји се зго­ле­ми. Тие се пра­шу­ва­ат да­ли пре­диз­ви­кот со Трамп мо­же да има сли­чен ефект. Но, еден од нив ре­че де­ка ако гло­бал­на­та не­ста­бил­ност се зго­ле­ми ка­ко ре­зул­тат на не­пред­вид­ли­ва­та по­ли­ти­ка на Трамп, стре­сот мо­же да се одра­зи на Европ­ска­та уни­ја.

– Во те­кот на пос­лед­ни­те де­це­нии, САД оди­граа огром­на ста­би­ли­зи­рач­ка уло­га. И ко­га ста­би­ли­зи­рач­ка­та уло­га на САД во све­тот ќе опад­не, за­тоа што склу­чу­ва­ат транс­ак­ци­ски до­го­во­ри, тоа ќе соз­да­де го­лем не­ред што ќе ги зап­ле­тка европ­ски­те ин­те­ре­си – ре­че Сте­фан Ле­не, по­ра­не­шен ав­стри­ски дип­ло­мат кој се­га ра­бо­ти во „Кар­не­ги Евро­па“, истра­жу­вач­ки цен­тар со се­ди­ште во Бри­сел.

Еден истак­нат аме­ри­кан­ски по­бор­ник за европ­ско единс­тво е за­гри­жен за спо­соб­но­ста на Евро­па да го пре­бро­ди цу­на­ми­то на­ре­че­но Трамп.

– Ка­ко што Европ­ска­та уни­ја се бо­ри со скеп­тич­ни си­ли, под­др­шка­та на САД е до­бре­дој­де­на – из­ја­ви ми­на­та­та не­де­ла аме­ри­кан­ски­от ам­ба­са­дор во ЕУ во за­ми­ну­ва­ње, Ан­то­ни Гард­нер.

Ако не по­стои не­кој ка­ко др­жав­ни­от се­кре­тар Ке­ри или Оба­ма… што ќе ги по­тсе­ту­ва лу­ѓе­то на важ­но­ста на Европ­ска­та уни­ја, то­гаш по­стои ва­ку­ум, ре­че тој.

Фран­цу­ски­те ли­де­ри, кои се со­о­чу­ва­ат со те­шки пре­тсе­да­тел­ски из­бо­ри во април, исто та­ка, се чи­ни де­ка се бо­рат да се спра­ват со пос­ле­ди­ци­те. Со­јуз­ни­ци­те на Трамп изра­зи­ја под­др­шка за ан­ти­е­вроп­ска­та, ан­ти­и­ми­грант­ска­та пар­ти­ја На­ци­о­на­лен фронт, чи­ја­што ли­дер­ка, Ма­рин Ле Пен, до­бро стои во ан­ке­ти­те за јав­но мис­ле­ње.

Ле Пен бе­ше на ру­чек во ку­ла­та на Трамп ми­на­та­та не­де­ла во друш­тво на еден чо­век, кој слу­жи ка­ко не­фор­ма­лен ка­нал за кон­та­кти на Трамп со евро­скеп­тич­ни­те европ­ски­те ли­де­ри, иа­ко ти­мот на Трамп не­ги­ра­ше се­ка­ков фор­ма­лен со­ста­нок со фран­цу­ска­та по­ли­ти­чар­ка.

– Нај­до­бри­от од­го­вор е европ­ско единс­тво. Ка­ко и во слу­ча­јот со Брег­зит, нај­до­бар на­чин да се од­бра­ни Евро­па е да оста­не­ме обе­ди­не­ти. Ова е еден вид по­ка­на за Трамп. Да оста­не­ме блок. Да не за­бо­ра­ви­ме де­ка си­ла­та на Евро­пеј­ци­те е во нив­но­то единс­тво – ре­че фран­цу­ски­от ми­ни­стер за над­во­реш­ни ра­бо­ти, Жан-Марк Еро.

Глав­ни­от дип­ло­мат на Лу­ксем­бург изра­зи на­деж де­ка ста­во­ви­те на Трамп ќе омек­нат по ина­у­гу­ра­ци­ја­та.

– Мо­ра да се на­де­ва­ме де­ка из­ја­ви­те на Трамп од пе­ток ќе се дви­жат во дру­га на­со­ка. Ако се разг­ле­да­ат си­те ри­зи­ци, тоа ќе би­де мно­гу де­ста­би­ли­зи­рач­ки, што не е во ин­те­рес на Аме­ри­ка – ре­че ми­ни­сте­рот за над­во­реш­ни ра­бо­ти на Лу­ксем­бург, Жан Асел­борн.

Из­вор: „Ва­шин­гтон пост“
Пре­вод: Ана Цве­та­но­ска

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.