Британскиот амбасадор го чисти теренот за Заев и за СДСМ

Из­бор­ни­от ин­же­не­ринг под­го­тву­ван од над­вор не ги да­де по­са­ку­ва­ни­те ре­зул­та­ти во Ма­ке­до­ни­ја, но тоа не зна­чи де­ка не­го­ви­те кре­а­то­ри ќе се отка­жат од на­ме­ра­та да ја оте­ра­ат Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја во пра­ве­цот што го за­мис­ли­ле тие, па кол­ку и да е спро­тив­но на иде­ја­та и вол­ја­та на ма­ке­дон­ски­от на­род. Раз­ли­ка­та е во тоа што се­га на­ста­пи­те и тур­ка­ње­то на аген­да­та се мно­гу по­о­тво­ре­ни. Ка­ко што кри­за­та во ко­ја „га­зи“ма­ке­дон­ско­то оп­штес­тво тре­та го­ди­на не е до­маш­на ра­бо­та, та­ка и пла­но­ви­те и иде­и­те за из­лез од неа не­ма да би­дат оста­ве­ни да би­дат ре­зул­тат на до­маш­ни­от глас. Во таа на­со­ка не мо­же да се гле­да по­и­на­ку ни­ту на ста­во­ви­те на по­ли­тич­ки­от мен­тор на СДСМ за при­фат­ли­во­ста на пла­тфор­ма­та од Ти­ра­на, ни­ту на кре­ва­ње­то ра­це на СЈО од слу­ча­јот „Пуч“, ни­ту, пак, на ви­зи­ја­та на бри­тан­ски­от ам­ба­са­дор Чарлс Га­рет.

Без да се нав­ле­гу­ва во но­ва ана­ли­за за вме­шу­ва­ња­та на Ти­ра­на и на При­шти­на во чи­сто вна­треш­ни пар­ти­ско-по­ли­тич­ки ре­ше­ни­ја, ка­ко што тре­ба да прет­ста­ву­ва пла­тфор­ма за со­ра­бо­тка на ид­на­та ма­ке­дон­ска ко­а­ли­ци­ска вла­да, не мо­же да се изо­ста­ви фа­ктот де­ка та­ква­та по­ста­ве­ност не е без „амин“ од цен­три­те на моќ, пред сѐ од Бри­сел и од Ва­шин­гтон. Пр­венс­тве­но би­деј­ќи Ал­ба­ни­ја е член­ка на НА­ТО, па се­кој збор от­та­му не мо­же да се гле­да са­мо ка­ко на по­ли­тич­ка не­зре­лост или не­до­вет­ност на пре­ми­е­рот Еди Ра­ма или на ми­ни­сте­рот за над­во­реш­ни ра­бо­ти Дит­мир Бу­ша­ти. Изо­ста­на и ре­ак­ци­ја од НА­ТО и од ЕУ за сред­ба­та во ка­би­не­тот на Ра­ма под кар­та­та на Го­ле­ма Ал­ба­ни­ја, а мол­кот ва­жи и за име­ну­ва­ње­то на Ма­ке­дон­ци­те со „Сла­во­ма­ке­дон­ци“ од Бу­ша­ти. Тоа што нај­мал­ку тре­ба да се до­бие од Бри­сел, ка­ко се­ди­ште на две­те ор­га­ни­за­ции, е да­ли Ти­ра­на ги изра­зу­ва за­ед­нич­ки­те ста­во­ви на али­јан­са­та и на ЕУ или ба­рем да­ли се сог­ла­су­ва со тоа што прет­ста­ву­ва отво­рен чин на агре­си­ја. Но, од­го­вор не­ма да се до­бие имај­ќи ги пред­вид од­не­су­ва­ња­та на ам­ба­са­дор­ски­те прет­став­ни­ци во Ма­ке­до­ни­ја по овие пра­ша­ња.

Дип­ло­мат­ски­те и ам­ба­са­дор­ски­те „из­ле­ти“ ко­га се во пра­ша­ње Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја и неј­зи­на­та ид­ни­на не се но­ви. Ако зем­ја­та се на­о­ѓа во клинч во кој, по сѐ изг­ле­да, кри­за­та по из­бо­ри­те на­ме­сто да поч­не да се над­ми­ну­ва, до­пол­ни­тел­но ќе се за­мр­су­ва, из­ле­тот на по­ли­ти­ча­ри­те на ет­нич­ки­те Ал­бан­ци од Ма­ке­до­ни­ја во Ти­ра­на и пла­тфор­ма­та што ја до­не­соа от­та­му, нед­вос­мис­ле­но по­тсе­ту­ва на ви­зи­ја­та ко­ја за Ма­ке­до­ни­ја ја има­ше гер­ман­ска­та ам­ба­са­дор­ка Ур­ли­ке Ма­ри­ја Кноц.

Во си­му­ла­ци­ја­та во ко­ја учес­тву­ва­ле уче­ни­ци, ка­ко што об­јас­ну­ва­ше Кноц во 2009 го­ди­на, ет­нич­ки Ма­ке­дон­ци и ет­нич­ки Ал­бан­ци, Ма­ке­до­ни­ја за 10 го­ди­ни тре­ба­ло да би­де во ЕУ со сме­не­то име „Се­вер­на Ма­ке­до­ни­ја“, а др­жа­ва­та да би­ла дво­ја­зич­на. Иа­ко има­ше остра ре­ак­ци­ја од ма­ке­дон­ско­то МНР, Кноц бе­ше вик­на­та на „пег­ла­ње“, а Гер­ма­ни­ја се огра­ди од „ви­зи­ја­та“, де­неш­на­та акту­ел­ност во Ма­ке­до­ни­ја, прет­ста­ве­на и пре­ку про­гра­ма­та на СДСМ и пре­ку пла­тфор­ма­та од Ти­ра­на, нед­вос­мис­ле­но се дви­жи во таа на­со­ка. Во кам­па­ња­та СДСМ ве­ту­ва­ше и дво­ја­зич­ност и бр­зи евро­ат­лан­ски ин­те­гра­ции. Во пла­тфор­ма­та на Ра­ма се ба­ра и про­ме­на на име­то за ин­те­гра­ции и дво­ја­зич­ност. Раз­лич­но од си­му­ла­ци­ја­та на Кноц е са­мо ре­ше­ни­е­то за име­то. Но, тоа и не е проб­лем по топ­ли­те од­но­си кои но­ва­та гер­ман­ска ам­ба­са­дор­ка ги гра­ди и ги има со СДСМ, осо­бе­но пре­ку до­маш­ни­те со­вет­ни­ци во ам­ба­са­да­та. Та­ка не­о­дам­на Кри­сти­не Алт­ха­у­зер, нас­лед­нич­ка­та на ви­зи­о­нер­ка­та Кноц, бе­ше во СДСМ, ка­де што, спо­ред пар­ти­ја­та, е раз­го­ва­ра­но за „по­тре­ба­та од про­дол­жу­ва­ње на де­мо­крат­ски­те про­це­си во Ма­ке­до­ни­ја и фор­ми­ра­ње но­ва, сил­на, по­све­те­на Вла­да кон ре­форм­ски­те при­о­ри­те­ти“.

За да не оста­не са­мо на тоа де­ка во отсус­тво на аме­ри­кан­ски­от ам­ба­са­дор, гер­ман­ска­та ам­ба­са­да са­ма ја тур­ка аген­да­та, де­но­ви­ве по­втор­но се акти­ви­ра­ше и прик­лу­чи бри­тан­ски­от ам­ба­са­дор. Иа­ко не­ма мож­ност сил­но да убе­ду­ва во при­до­би­вки­те од ин­те­гра­ци­ја­та во Европ­ска­та уни­ја, тој се­га об­ја­ви „блог-есеј“ „од ид­ни­на­та“ ка­ко си­му­ла­ци­ја за тоа ка­де тој сме­та де­ка тре­ба да оди Ма­ке­до­ни­ја.

Во пер­и­од ко­га се оче­ку­ва Ма­ке­до­ни­ја да ја до­бие но­ва­та вла­да или по­точ­но да­ли ста­ро-но­ви­от дво­ец Ни­ко­ла Гру­ев­ски и Али Ах­ме­ти ќе до­го­во­рат за­ед­нич­ка вла­ди­на пла­тфор­ма за след­ни­от пер­и­од; Га­рет при­тр­ча на по­мош во СДСМ. На­де­вај­ќи се де­ка не­ма да дој­де до до­го­вор, а де­ка сле­ден ман­да­тар би бил ток­му За­ев од СДСМ, бри­тан­ски­от ам­ба­са­дор со вре­ме ја под­го­тву­ва сце­на­та за та­ква­та вла­да. Во пи­са­ни­е­то на Га­рет таа вла­да би се ба­зи­ра­ла на „Пла­нот за жи­вот“ на СДСМ, са­мо што, дип­ло­мат­ски по­тко­ван, тој ја на­ре­ку­ва „Ви­зи­о­нер­ски­от план Ма­ке­до­ни­ја: На­ци­о­нал­на стра­те­ги­ја за си­те на­ши гра­ѓа­ни“.

Всуш­ност, сно­ви­де­ни­е­то на Га­рет за Ма­ке­до­ни­ја е об­ја­ве­но исти­от ден ко­га СЈО со­оп­шти де­ка кре­ва ра­це од слу­ча­јот „Пуч“, со што по­втор­но ли­де­рот на СДСМ е ам­не­сти­ран од об­ви­не­ние. „Про­чи­сту­ва­ње­то“ на За­ев се слу­чи не­кол­ку де­на отка­ко пар­ти­ски­от по­ли­тич­ки мен­тор, Са­шо Ор­да­нов­ски, јав­но ги ба­на­ли­зи­ра­ше и оправ­ду­ва­ше ба­ра­ња­та од „се­ал­бан­ска­та пла­тфор­ма“ ка­ко при­фат­ли­ви. Бри­та­не­цот Га­рет се­га до­да­ва „ве­тер во гр­бот“ со есеј за про­мо­ци­ја на пла­тфор­ма­та на СДСМ со си­му­ла­ци­ја ка­ко Ма­ке­до­ни­ја да „проц­ве­та“ по со­ра­бо­тка­та ме­ѓу „ет­нич­ки­те Ма­ке­дон­ци“ и „ет­нич­ки­те Ал­бан­ци“. Име­то на на­ци­ја­та во есе­јот не му е важ­но отка­ко два­та ет­ни­ку­ми во не­го­ва­та би­на­ци­о­нал­на др­жа­ва ра­бо­тат спо­ред „Пла­нот“ или, ка­ко што ве­ли, „на­ци­о­нал­на­та стра­те­ги­ја“. Но, се­ка­ко, пр­ва ра­бо­та што ја на­пра­ви­ле „ет­нич­ки­те Ма­ке­дон­ци“ е про­ме­на на име­то на др­жа­ва­та.

Со ја­зик до­сто­ен за учес­ни­ци­те на си­му­ла­ци­ја­та на Кноц, Га­рет до­ло­ву­ва иди­лич­на ид­ни­на со „стра­те­ги­ја­та“. Из­во­нред­но­то ли­дерс­тво ус­пеа да би­де при­мер во ре­ги­о­нот и да на­пра­ви зна­ча­ен при­до­нес за евро­ат­лан­ски­те ин­те­гра­ции… Се­ка­ко, до­го­во­рот 2020 го­ди­на со Ати­на за име­то бе­ше ос­но­ва за го­лем дел од ова. По­стиг­ну­ва­ње­то на тој до­го­вор не бе­ше пик­ник и ба­ра­ше зна­чај­на по­ли­тич­ка хра­брост во два­та глав­ни гра­да. Но, шест го­ди­ни по­доц­на, на тоа се гле­да ка­ко на до­бра ра­бо­та, не са­мо по­ра­ди тоа што ко­неч­но го отво­ри па­тот – за­ед­но со ре­фор­ми­те што сле­ду­ваа по из­бо­ри­те 2016 го­ди­на – да се прик­лу­чи во НА­ТО и по­че­ток на пре­го­во­ри­те за членс­тво во ЕУ. Ма­ке­до­ни­ја ве­ќе не е во кор­пу­сот „пре­те­шки за­да­чи“, пи­шу­ва Га­рет. Всуш­ност, Га­рет го прет­ста­ву­ва ток­му ба­ра­ње­то на ет­нич­ки­те Ал­бан­ци од Пла­тфор­ма­та, брз влез во НА­ТО и поч­ну­ва­ње на пре­го­во­ри­те за ЕУ, без га­ран­ци­ја за ус­пех.

Га­рет не за­ста­ну­ва ту­ка и про­дол­жу­ва да ја при­ка­жу­ва ка­ко не­го­ва ви­зи­ја­та на СДСМ. Пи­шу­ва за ре­фор­ми­те во пра­во­судс­тво­то по­вр­за­ни со „сен­зи­тив­ни суд­ски од­лу­ки со по­ли­тич­ко вли­ја­ние“, но не об­јас­ну­ва да­ли тоа се од­не­су­ва на слу­ча­и­те ка­ко „Мон­струм“ или „Ди­во На­се­ље“, што за дел од ет­нич­ки­те Ал­бан­ци се „по­ли­тич­ки мон­ти­ра­ни слу­чаи“. Гле­дај­ќи од ас­пект на ид­ни­на­та, бри­тан­ски­от ам­ба­са­дор во де­лот на еко­но­ми­ја­та и мла­ди­те во це­лост ги вгра­ду­ва ин­ку­ба­то­ри­те и стар­тап-цен­три­те од пла­нот на СДСМ што ја пре­тво­ри­ле зем­ја­та, ка­ко и да тре­ба да се ви­ка по про­ме­на­та на име­то, во кон­ку­рент­на, осо­бе­но за мла­ди­те во Те­то­во, Би­то­ла и Штип.

Бри­тан­ски­от ам­ба­са­дор ум­но не го оп­то­ва­ру­ва не­го­ви­от есеј со кан­то­ни­за­ци­ја­та и со фе­де­ра­ли­за­ци­ја­та од по­ли­тич­ки ас­пект, но за­тоа еко­ном­ски­от „ра­пи­ден раст“ го при­пи­шу­ва на „кон­стру­ктив­на­та со­ра­бо­тка ме­ѓу ет­нич­ки­те Ал­бан­ци и ет­нич­ки­те Ма­ке­дон­ци“. „Има­ше осо­бе­но ум­ни со­ра­бо­тки ме­ѓу ет­нич­ки­те Ал­бан­ци и ет­нич­ки­те ма­ке­дон­ски ком­па­нии со цел ме­ѓу­себ­но да се про­ши­ру­ва­ат раз­лич­ни­те ве­шти­ни и кон­такт-мре­жи­те за да ги иско­ри­стат ре­ги­о­нал­ни­те мож­но­сти“, об­јас­ну­ва Га­рет, кој во Те­то­во пре­поз­на­ва иден „Олим­пи­ски цен­тар“ отка­ко се над­ми­на­ло за­га­ду­ва­ње­то. „Иа­ко низ исто­ри­ја­та на Ма­ке­до­ни­ја ни­ко­гаш не ѝ би­ло лес­но, но ‘де­ка­да­та на Ма­ке­до­ни­ја’ би­ла де­ка­да на ус­пех“, пре­ју­ди­ци­ра Га­рет кој во сво­јот блог-пост наг­ла­су­ва де­ка сѐ за­поч­на­ло по из­бо­ри­те во 2016 го­ди­на.

Имај­ќи пред­вид де­ка ка­ко ре­зул­тат на пос­лед­ни­те три го­ди­ни, кри­за­та из­не­дри пла­тфор­ми кои во це­лост се во ко­ре­ла­ци­ја со си­му­ла­ци­ја­та на Кноц од 2009 го­ди­на; пра­ша­ње­то се­га не е ко­га тоа сце­на­рио ќе про­пад­не, ту­ку да­ли др­жа­ва­та ќе доз­во­ли ам­ба­са­дор­ски­те си­му­ла­ции и сно­ви­де­ни­ја да ста­нат ре­ал­ност. По­стиз­бор­но­то чи­сте­ње на те­ре­нот пре­ку ам­ба­са­ди и во­ну­став­на­та ин­ста­ла­ци­ја во прав­ни­от си­стем за изи­гру­ва­ње на из­бор­ни­от ре­зул­тат по се­ко­ја це­на не оста­ва ме­сто за сом­неж де­ка на­ско­ро тре­ба да се оче­ку­ва­ат но­ви и но­ви кри­зи со иста цел. Иа­ко глав­ни­те ли­ко­ви во криз­ни­те сце­на­ри­ја се ме­ну­ва­ат (не смее да се за­бо­ра­ви на СМС по­ра­ки­те на За­ев до Мен­дух Та­чи), цел­та оста­ну­ва иста. Единс­тве­на преч­ка за ис­пол­ну­ва­ње на сно­ви­де­ни­ја­та се­то ова вре­ме бе­ше на­ро­дот и за­тоа тој мо­ра цвр­сто да оп­стои зад на­со­ки­те ка­де са­ка да се дви­жи др­жа­ва­та и зо­што по­втор­но ја до­ве­ри вла­ста на ВМРО-ДПМНЕ. Др­жа­ва­та, пак, мо­ра отво­ре­но да ин­си­сти­ра на од­го­во­ри и од­го­вор­ност за од­не­су­ва­ња­та и од зем­ји­те чи­и­што ам­ба­са­до­ри се пре­тво­ра­ат во „јас­но­вид­ци“ и од цен­три­те на ин­сти­ту­ци­и­те кон кои Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја се стре­ми – Европ­ска­та Уни­ја и НА­ТО – за вме­шу­ва­ње на парт­нер­ски­те др­жа­ви во вна­треш­ни­те ра­бо­ти на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја.

Пишува: Наум Стоилковски
(Текст објавен во 229. број на неделникот „Република“, 20.1.2017)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.