Вевчанскиот карневал годинава со гости од Англија, Нигерија, Полска, Словенија и од Хрватска

Вев­чан­ски­от кар­не­вал е ед­на од нај­го­ле­ми­те и нај­у­ни­кат­ни кул­тур­ни зна­ме­ни­то­сти во зем­ја­ва. За не­го уште се ве­ли де­ка е те­а­тар на отво­ре­на сце­на, чи­ја­што прет­ста­ва ни­ко­гаш не би­ла од­ло­же­на. Се одр­жу­ва ед­наш во го­ди­на­та и го сла­ви до­а­ѓа­ње­то на Но­ва­та го­ди­на спо­ред ста­ри­от ка­лен­дар. Нај­го­ле­ми­от европ­ски фе­сти­вал на са­ти­ра­та -Вев­чан­ски­от кар­не­вал го­ди­на­ва поч­ну­ва на 12 ја­ну­а­ри.

– Ва­си­ли­чар­ска Ре­пуб­ли­ка Вев­ча­ни ќе ве пре­че­ка во автен­тич­но­ста на искон­ска­та тра­ди­ци­ја на најс­пе­ци­фич­ни­от ули­чен те­а­тар, за­ед­но со „Но­ка­ут“, „Фрај­ле“, Ефто Пу­пи­но­ски, ДНК и Ане­та На­ков­ска. Уни­кат­ни ма­ски, ар­ха­ич­ност и сла­ве­ње на кре­а­тив­ни­от дух во пре­стол­ни­на­та на ма­ке­дон­ска­та го­сто­прим­ли­вост – ве­лат од Оп­шти­на Вев­ча­ни.

На 13 ја­ну­а­ри во 13 ча­сот е тра­ди­ци­о­нал­но­то де­фи­ле на ма­ски­те, кое ќе трае це­ло поп­лад­не. Вев­чан­ски­от кар­не­вал за­вр­шу­ва на 14 ја­ну­а­ри со тра­ди­ци­о­нал­но­то па­ле­ње на ма­ски­те. Ве­чер­та спро­ти Ва­си­ли­ца, штом се спу­шти но­ќта, гор­но­ма­ал­ска­та и дол­но­ма­ал­ска­та тај­фа ва­си­ли­ча­ри трг­ну­ва­ат во оби­кол­ка на ку­ќи­те. Пред се­ко­ја оро, пред се­ко­ја грст мрс­ни ше­ги за до­ма­ќи­нот и за до­маш­ни­те, пес­ни и „Сур­ва го­ди­на, со жен­ски јаг­ни­ња, ма­шки де­чи­ња, жен­ски те­ли­ња…… Ура­а­а­а­аа!!!“. Го­ле­ми­те жел­би за плод­на и среќ­на го­ди­на и до­не­се­на­та ве­сел­ба до­ма­ќи­ни­те ги на­гра­ду­ва­ат со пар­че леб, не­го­тве­но ме­со и, зго­ра на тоа, па­ри. На Вев­чан­ски­от кар­не­вал е поз­нат оби­ча­јот „Кр­ште­ва­ње во­да во из­вор“ кој се вр­ши во во­ди­те на поз­на­ти­те вев­чан­ски из­во­ри. Тоа се пра­ви во му­гри­те под на­ле­тот на зо­ра­та во два или три ча­сот на­у­тро, на 14 ја­ну­а­ри, на Ва­си­ли­ца. Во во­ди­те на вев­чан­ски­те из­во­ри се пра­ви чи­нот на кр­ште­ва­ње во­да: мо­ли­тви­те на по­пот, кр­ше­ње­то на ле­бот и ква­се­ње­то на ва­си­ли­чар­ска­та ки­тка го сим­бо­ли­зи­ра кр­ште­ва­ње­то на во­да­та, а по­тоа се пол­нат ба­кар­ни­те са­до­ви. По ова зим­ска­та ат­мо­сфе­ра се об­ла­го­ро­ду­ва со пес­ни, игри, жел­би и че­сти­тки „За мно­гу го­ди­ни – Сур­ва го­ди­на“. По­тоа сле­ду­ва вра­ќа­ње­то до­ма, ка­де што про­дол­жу­ва праз­ну­ва­ње­то на оби­ча­јот. Во до­мот „кр­сте­на­та во­да“ од ба­кар­ни­от сад се де­ли на по­ло­ви­на.

За кар­не­ва­лот, тра­ди­ци­ја­та, исто­ри­ја­та и по­се­те­но­ста раз­го­ва­рав­ме со гра­до­на­чал­ни­кот на оп­шти­на Вев­ча­ни, Цве­то­мир Угри­нов­ски.

 

Се­ко­ја го­ди­на со не­тр­пе­ние се оче­ку­ва кар­не­ва­лот во Вев­ча­ни за Ва­си­ли­ца. Кол­ку ма­ски и учес­ни­ци ќе има го­ди­на­ва?

Угри­нов­ски: Пред­ви­де­но е низ ули­ци­те на Вев­ча­ни да про­де­фи­ли­ра­ат по­ве­ќе од 1.000 ва­си­ли­ча­ри.

 

Кол­ку го­сти оче­ку­ва­те?

Угри­нов­ски: Оваа го­ди­на кар­не­ва­лот се одр­жу­ва во те­кот на ви­кенд и оче­ку­ва­ме го­ле­ма по­се­те­ност во си­те три де­на. Спо­ред на­ши­те прес­ме­тки, бро­јот на по­се­ти­те­ли ќе ја над­ми­не број­ка­та од 20 ил­ја­ди, ка­ко до­маш­ни та­ка и стран­ски го­сти, а ве­ќе е при­стиг­на­та гру­па од Лон­дон ко­ја ќе пре­сто­ју­ва во Вев­ча­ни не­кол­ку де­на. Исто та­ка, има нај­а­ве­ни го­сти од Ни­ге­ри­ја, Сло­ве­ни­ја, Хр­ват­ска, Ср­би­ја, Пол­ска…

 

Има­ше ли отка­жу­ва­ње на учес­тво­то по­ра­ди вре­мен­ски­те ус­ло­ви?

Угри­нов­ски: До овој мо­мент не­ма­ме отка­жу­ва­ње при­сус­тво. Вре­мен­ски­те ус­ло­ви ре­чи­си се­ко­ја го­ди­на се исти. Ва­си­ли­ца и кар­не­ва­лот се во зи­ма, а Вев­ча­ни е уба­во во зим­ски ам­би­ент. Па­ти­шта­та што во­дат до се­ло­то се про­од­ни, а исто та­ка ис­чи­сте­ни се ули­ци­те низ Вев­ча­ни, та­ка што не­ма ни­ка­кви преч­ки од тој ас­пект за да се отка­же при­сус­тво­то.

 

Да­ли не­ко­гаш во­оп­што се слу­чи­ло во ми­на­то­то да би­де отка­жан кар­не­ва­лот или да не се одр­жи?

Угри­нов­ски: Од за­пи­си­те што ги по­се­ду­ва Вев­чан­ски­от ар­хив, а кои се од­не­су­ва­ат на Вев­чан­ски­от кар­не­вал, од са­ми­те по­че­то­ци на одр­жу­ва­ње на ма­ни­фе­ста­ци­ја­та, пред по­ве­ќе од 1.400 го­ди­ни, до де­нес не се слу­чи­ло да не се одр­жи кар­не­ва­лот и по­крај мно­гу­број­ни­те оби­ди за не­го­во не­о­др­жу­ва­ње уште во вре­ме­то на Ото­ман­ска­та Им­пе­ри­ја, но и по­доц­на.

 

Ве­ли­те го­ди­на­ва ќе про­де­фи­ли­ра­ат по­ве­ќе од 1.000 ва­си­ли­ча­ри. Ма­ски­те се­ко­ја го­ди­на се др­жат во го­ле­ма тај­ност сѐ до де­нот на кар­не­ва­лот, од­нос­но 14 ја­ну­а­ри, ни­кој не знае што сѐ ќе мо­же да се ви­ди во кар­не­вал­ска­та по­вор­ка. Мо­же­те ли екск­лу­зив­но да ни нај­а­ви­те ба­рем не­ко­ја ма­ска?

Угри­нов­ски: Ед­на од спе­ци­фич­ни­те осо­би­ни на Вев­чан­ски­от кар­не­вал е не­го­ва­та та­инс­тве­ност и по­крај љу­бо­пит­но­ста на вев­чан­ци, па и по­ши­ро­ка­та јав­ност да доз­на­ат не­што за ма­ски­те. Се­ко­ја ва­си­ли­чар­ска тај­фа ја др­жи сво­ја­та ма­ска во нај­го­ле­ма тај­ност до 13 ја­ну­а­ри, та­ка што ни­ту ние ка­ко дел од ор­га­ни­за­ци­ја­та не зна­е­ме ка­кви ма­ски ќе ви­ди­ме в са­бо­та.

 

Оче­ку­ва­те ли ова из­да­ние на кар­не­ва­лот да има ма­ски што ќе ја кри­ти­ку­ва­ат по­ли­тич­ка­та со­стој­ба, не­кои по­ли­ти­ча­ри… со ог­лед на го­ле­ми­от број по­ли­тич­ки на­ста­ни во те­кот на из­ми­на­та­та го­ди­на?

Угри­нов­ски: Тоа е вто­ра­та спе­ци­фи­ка на Вев­чан­ски­от кар­не­вал – кри­ти­циз­мот и ис­ме­ју­ва­ње­то на по­ли­тич­ки­те слу­чу­ва­ња кои ја обе­ле­жа­ле ми­на­та­та го­ди­на не са­мо кај нас, ту­ку и во све­тот. Се ис­ме­ју­ва ка­ко ло­кал­на­та, та­ка и гло­бал­на­та по­ли­тич­ка сце­на, та­ка што оче­ку­вам и та­кви ма­ски, се­ка­ко. Се­пак, би са­кал да истак­нам де­ка оче­ку­ва­ме ма­ски кои на свој ва­си­ли­чар­ски на­чин ќе ги при­ка­жат по­ли­тич­ки­те слу­чу­ва­ња во из­ми­на­та­та го­ди­на.

 

Вев­чан­ски­от кар­не­вал е нај­у­ни­кат­на­та кул­тур­на ма­ни­фе­ста­ци­ја во зем­ја­ва. Кол­ку вре­ме се одр­жу­ва и да­ли пре­тр­пел не­кои из­ме­ни со го­ди­ни­те?

Угри­нов­ски: Вев­чан­ски­те ва­си­ли­ча­ри по­сто­јат по­ве­ќе од 1.400 го­ди­ни и ма­ни­фе­ста­ци­ја­та са­ма по се­бе прет­ста­ву­ва ин­те­ре­сен спој ме­ѓу па­ган­ско­то и со­вре­ме­но­то. Уни­кат­но­ста на Вев­чан­ски­от кар­не­вал ја по­твр­ди и ре­но­ми­ра­на­та но­вин­ска аген­ци­ја „Би-Би-Си“, ко­ја сни­ми до­ку­мен­та­рен филм за кар­не­ва­лот. До­се­га не­ма­ло про­ме­ни, тра­ди­ци­ја­та се за­др­жа­ла и се на­де­ва­ме де­ка та­ка ќе оста­не.

 

Ка­ко вев­чан­ци го до­жи­ву­ва­ат кар­не­ва­лот. Што прет­ста­ву­ва тој за нив?

Угри­нов­ски: Кар­не­ва­лот за вев­чан­ци е праз­ник за ду­ша­та и за се­кој вев­ча­нец ва­жи ма­кси­ма­та „Кај и да си, за Све­ти Ва­си­ли­ја, Вев­ча­ни да си“.

Разговараше: Невена Поповска
Фото: Де­јан Стан­чев­ски
(Текст објавен во 228. број на неделникот „Република“, 13.1.2017)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.