Колумнист: Горан Момироски
Македонската изборна равенка е непозната само во делот за разликата меѓу победникот и второпласираната партија, нешто што е карактеристика на сите изборни циклуси од 2008 година наваму и, пред сѐ, во однос на постизборното сценарио. Речиси е сигурно дека поразениот, кој според сите анализи ќе биде СДСМ, нема мирно да го прифати резултатот, што неколку пати беше порачано и од опозициските активисти. Промовирајќи го мотото „Ако победиме, изборите се фер, ако загубиме, резултатите се фалсификувани“, опозицијата јасно ни порача дека во Македонија под притисок на странците ќе се одржат избори, но тие не се гаранција за завршување на кризата.
Затоа, ако странците навистина сакаат стабилна и просперитетна Македонија која ќе оди напред без да заглавува во кал на секои 6 месеци, мора да иницираат уште еден договор. Дали ќе биде потпишан во Пржино, на Водно или во Струмица воопшто не е важно. Најважно е сите партии да се обврзат да ги прифатат изборните резултати и да почнат да работат на стабилизирање на состојбите. Пред сѐ, странците мора да иницираат механизми со кои ќе се спречи поразениот да продолжи да ја дестабилизира државата со блокада на институциите, бојкот на парламентот и улична демократија. Доколку не се случи тоа, комбинацијата од нови четири години во опозиција и триумфализмот кај победникот може да доведе до тензија каква што немало досега. Македонија по кризата што почна со „црниот понеделник“, а кулминираше со „бомбите“, едноставно, веќе не може да си го дозволи тоа.
Објективно, подготвувањето алиби за поразот е логичен редослед на околностите на „Павел Шатев“ затоа што и на многу посилни и поорганизирани партии од СДСМ ќе им биде тешко да направат драматичен чекор напред од бледите изборни резултати со кои се соочуваат од 2006 година. Во земја како Македонија, во која во овие 25 години најголем дел од луѓето се поделени на политичка основа, навистина е тешко да се освои симпатијата на некоја поголема категорија граѓани. Ако се анализира бројот на неопределените, ќе се дојде до бројка од околу 100 илјади луѓе што се водат како неопределени пред изборите, а кои реално излегуваат на гласање. Таа бројка не може да го промени односот на силите меѓу двете најголеми политички партии и поради тоа што таа не гласа исклучиво за една партија, како што нѐ убедуваат експертите на опозицијата пред секој изборен циклус. Во Македонија не важи правилото според кое тие што молчат пред избори гласаат за опозиција, напротив, според последните избори, поголем дел од таа категорија граѓани гласале за ВМРО-ДПМНЕ.
Лидерот на СДСМ го знае овој тренд и затоа се обидува да го смени текот на историјата и на политичката практика со ангажман кај единствената група што има каква било моќ за да му помогне во битката со ВМРО-ДПМНЕ. Тргна по умот на српските стратези и влезе во ризична битка за албански гласови за која и маалските аматерски политичари ќе ви кажат дека е однапред загубена битка. Ако Заев сака да направи револуција во политичката историја, обидот да даде концесии на албанските гласачи со тезите за двојазичност му е на место, може да биде првиот што тргувал со уставна категорија за да добие поддршка. Но, освен во неговата кратка биографија каде што ќе може да напише дека се обидел децата Албанчиња што учат солфеж во Прилеп и во Струмица да можат да ги пишуваат нотите на албански јазик, ќе нема место за политички успех.
На сунет сите, гласови само за нашите
На Заев треба да му е совршено јасно дека, освен ако нема конкретен договор меѓу две политички партии во кој дел од трговијата се гласовите на партиските членови, а не обичните граѓани, во Македонија не се случило Албанец да гласа за македонски политички субјект. Во обратниот правец имало само еден значаен пример во кој Македонците, поведени од слаткоречивоста и од префинетоста, во 2009 година гласаа за Имер Селмани на изборите за претседател, но откако се виде дека Селмани почна да кокетира со националистички и со верски политички тези, тој, а и секој нареден албански политичар, ја изгуби можноста да добие поголем број македонски гласови.
Поделбата меѓу Македонците и Албанците е ставена во мирување поради уште поголемата поделба во македонскиот политички блок, но таа постои и ќе постои. Во меѓувреме не се случи никаква драматична промена за Заев да се надева дека Албанците ќе гласаат за Македонците. Освен ако Заев не го користи кооптирањето на Албанците во највисоките органи на партијата како алиби за следниот пораз, неговите чекори во правец на приближување до албанскиот гласач се јалови.
Уште повеќе затоа што до пред само петнаесетина месеци во сите тела на СДСМ немаше ниту Албанци, а богами, ниту Македонци муслимани, Турци, Роми и припадници на другите малцинства. Нереално, дури и политички наивно, е да се мисли дека со влезот на Едмонд Адеми и на Мухамед Зекири Албанците одеднаш ќе излезат од своите децениски стравови и недоверби и ќе гласаат за Заев, па дури и ако навива за Шкендија, чиишто навивачи со умот се во Голема Албанија, а не во Македонија.
Вети им и заборави ги по избори
Дополнително за Зоран Заев и за СДСМ е проблем тоа што и Албанците сакаат да видат конкретни планови, чекори, проекти со кои нивниот живот ќе стане подобар. Флоскулите ќе направиме вака, ќе направиме така, ќе го урнеме режимот, за слободна Македонија не палат ниту кај Албанците, ниту кај Македонците, ниту кај кој било друг. Гласачите сакаат да видат акција таму каде што е потребна и во тој поглед Заев се претставува за модерен политичар затоа што отишол на сунет во Арачиново. Во реалниот живот и во политиката веќе не важи правилото „Вети им и заборави ги по избори“. Луѓето се навикнаа да им бидат исполнети најголемиот дел од ветувањата и празните политички фрази веќе не важат.
Преку примерот на скопскиот градоначалник Коце Трајановски и на градоначалникот на Гази Баба, Тони Трајковски, Заев најдобро може да види како функционираат политичката и етничката реалност во Македонија. Иако најголемиот дел од граѓаните што се информираат преку социјалните мрежи сметаат дека скопскиот градски татко не може да се доближи до селото Сингелиќ од каде што беше избркан од неколку насилници по катастрофалните поплави, најголемиот дел од локалните жители Албанци никогаш нема да го заборават тоа што Трајановски и Трајковски го сторија за нив вечерта на 6 август. Трајановски и Трајковски тогаш беа првите што по полноќ, заедно со специјалците на МВР и на АРМ, дојдоа во селото и ја координираа акцијата за спасување на заглавените граѓани. Разговарајќи со моите комшии (авторот живее на стотина метри од најголемиот удар на водениот бран), тие велат дека за Коце и Тони би направиле сѐ во знак на благодарност за спасените животи. Сепак, на прашањето дали ќе гласаат за нив на изборите, одговорот беше: „Комшија, не претерувај“.
Ако овој пример не му е доволен на Заев, треба да се потсети и на искуството на поранешниот сопственик на „А1 телевизија“, Велија Рамковски, кој на парламентарните избори во 2006 година беше уверен дека ќе освои стотина илјади гласови со поддршката од А1 за неговата партија ПЕО. Подоцна самиот тој призна дека најголемиот број од тие што му ветувале дека ќе гласаат за него, не го сториле тоа. Одредени анализи покажаа дека најголем број од гласовите за него дошле од средини каде што не живеат Македонци, туку припадници на другите малцинства во претежно муслиманска религија иако самиот Рамковски својата кампања ја базирање на граѓанска, а не верска платформа.
Без структура нема победа
Не се само овие проблемите со кои ќе се соочи СДСМ до 11 декември. Еден од поголемите проблеми е недостигот од партиска структура која во наредните 80 дена ќе ја „преора“ Македонија и, уште поважно, прецизно ќе ги елаборира конкретните зафати насочени за прецизно утврдени категории граѓани. Клучен фактор тука е малиот број градоначалници од редовите на СДСМ кои би ги помогнале овие проекти со луѓе и со пари затоа што без партиска структура во градовите, особено во внатрешноста, речиси е невозможно да му се спротивставите на ВМРО-ДПМНЕ и на неговата перманентна кампања, во која градовите и селата се посетувани не по еднаш туку по десетина пати годишно и притоа се спроведувани проекти што ги користат и нивните членови, но и останатите граѓани.
Со само пет градоначалници, од кои еден е во општина Центар, а за кој не се знае дали ќе биде значаен дел од опозициската коалиција, и без маса енергични млади луѓе кои заедно со своите постари партиски колеги ќе ги посетат сите 400 илјади домови во Македонија, поразот е неминовен.
(Текст објавен во 212. број на неделникот Република, 23.09.2016)
Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот.
Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.
