Мите Стефоски: СВП имаат важна улога во македонската книжевност, но и во светски рамки

Оваа го­ди­на по­ет­ски­от фе­сти­вал „Стру­шки ве­че­ри на по­е­зи­ја­та“ од­бе­ле­жу­ва зна­ча­ен ју­би­леј – 55 го­ди­ни по­сто­е­ње. Ка­ко прв чо­век на фе­сти­ва­лот, што зна­чи за Вас да се од­бе­ле­жу­ва ва­ков ју­би­леј на нај­го­ле­ма­та свет­ска по­ет­ска ма­ни­фе­ста­ци­ја?

Сте­фо­ски: Огром­на чест е да се ра­ко­во­ди со нај­ста­ри­от свет­ски по­ет­ски фе­сти­вал, а осо­бе­но е за­до­волс­тво­то ко­га од­бе­ле­жу­ва­ме 55 го­ди­ни по­сто­е­ње. Ва­кви­те мо­мен­ти се­ко­гаш пот­тик­ну­ва­ат на се­ќа­ва­ње на си­те што го ос­но­ва­ле фе­сти­ва­лот и би­ле дел од ор­га­ни­за­ци­ја­та во ми­на­то­то. Исто­вре­ме­но, ју­би­ле­и­те се и не­ка­ква клуч­на, пре­сврт­на точ­ка, од ка­де што тре­ба да се трг­не во по­и­на­ква на­со­ка со цел да се обез­бе­ди таа уло­га ко­ја ја има­ат СВП и во од­нос на ма­ке­дон­ска­та кни­жев­ност, но и во свет­ски рам­ки. Не е ед­но­став­но да се одр­жи еден та­ков на­стан по­сто­ја­но да би­де атра­кти­вен и вли­ја­те­лен. Та­ка ние, ка­ко акту­ел­но ра­ко­водс­тво гле­да­ме на овој ју­би­леј, па за­тоа ток­му во ова из­да­ние на­пра­вив­ме сме­ли из­ме­ни во про­грам­ска смис­ла. По­ле­ка вне­су­ва­ни­те из­ме­ни од прет­ход­но, за­ед­но со но­ви­те­ти­те од ова из­да­ние, се­га да­ва­ат ед­на по­и­на­ква фи­зи­о­но­ми­ја на фе­сти­ва­лот во еден не­гов сег­мент, што ве­ру­вам де­ка ќе при­до­не­се тој да би­де по­а­тра­кти­вен.

Из­ми­на­ти­те го­ди­ни во Стру­га про­де­фи­ли­раа без­број по­е­ти од си­те свет­ски ме­ри­ди­ја­ни, се про­чи­таа без­број пес­ни на мно­гу ја­зи­ци, се прет­ста­ви­ја по­е­зи­ја­та, му­зи­ка­та, кул­ту­ра­та и тра­ди­ци­ја­та на мно­гу др­жа­ви на исте­кот на Дрим…. Кол­ку по­е­ти го­сту­ва­ат оваа го­ди­на на фе­сти­ва­лот и од кои зем­ји?

Сте­фо­ски: Во сог­лас­ност со кон­цеп­ци­ја­та на про­гра­ма­та за ово­го­диш­но­то из­да­ние, 32 по­е­ти од 30 зем­ји ќе би­дат учес­ни­ци, на кои, се­ка­ко, тре­ба да се до­да­дат и ма­ке­дон­ски­те по­е­ти, кри­ти­ча­ри, пре­ве­ду­ва­чи, кои во раз­ни уло­ги, од по­е­ти-учес­ни­ци, до бе­сед­ни­ци, мо­де­ра­то­ри, чле­но­ви на жи­ри-ко­ми­сии итн., исто та­ка, ќе би­дат дел од фе­сти­ва­лот. Се раз­би­ра, ту­ка тре­ба да ги спом­не­ме и про­фе­си­о­нал­ни­те по­се­ти­те­ли, кои се дел од еден зна­ча­ен сег­мент од фе­сти­ва­лот, но и од стра­те­ги­ја­та да се овоз­мо­жи про­мо­ци­ја и на ма­ке­дон­ска­та по­е­зи­ја во све­тот, во пре­вод на дру­ги ја­зи­ци и пре­ку учес­тво на кни­жев­ни ма­ни­фе­ста­ции. Ве­ру­ва­ме де­ка со вмре­жу­ва­ње­то на фе­сти­ва­лот во ин­тер­на­ци­о­нал­ни асо­ци­ја­ции, но и пре­ку би­ла­те­рал­ни­те и мул­ти­ла­те­рал­ни­те со­ра­бо­тки, тој ќе си го до­бие ме­сто­то на кое му при­па­ѓа, ка­ко дел од оние не­кол­ку кои тре­ба да би­дат и кре­а­тор на кул­тур­ни­те по­ли­ти­ки на по­ле­то на по­ет­ско­то тво­реш­тво.

Мар­га­рет Атвуд е го­ди­наш­ни­от ла­у­ре­ат на на­гра­да­та „Зла­тен ве­нец“ на „Стру­шки­те ве­че­ри на по­е­зи­ја­та“. Се чи­ни де­ка ток­му ва­ков из­бор на ла­у­ре­ат му при­ле­га на ју­би­ле­јот: по­че­сен про­фе­сор на 30 уни­вер­зи­те­ти во све­тот, ме­ѓу кои се нај­пре­стиж­ни­те, Ок­сфорд, Кем­бриџ, Хар­вард и Сор­бо­на, на­гра­де­на со по­ве­ќе од 40 пре­стиж­ни приз­на­ни­ја, ме­ѓу кои се Бу­ке­ро­ва­та и Ги­ле­ро­ва­та на­гра­да, а отсе­га и со „Зла­тен ве­нец“ на СВП. Ка­ко те­че­ше ко­му­ни­ка­ци­ја­та со неа? Таа прв­пат до­а­ѓа во Ма­ке­до­ни­ја. Кол­ку зна­е­ше за зем­ја­ва?

Сте­фо­ски: На­ви­сти­на е огром­но за­до­волс­тво­то што ка­над­ска­та по­е­те­са и пи­са­тел­ка Мар­га­рет Атвуд е ово­го­ди­шен ла­у­ре­ат на на­гра­да­та „Зла­тен ве­нец“ на СВП. Ед­но од нај­го­ле­ми­те и нај­а­тра­ктив­ни­те кни­жев­ни ими­ња во свет­ски рам­ки до­а­ѓа во ре­ги­о­нот прв­пат. Од ор­га­ни­за­ци­ски ас­пект и не мо­же­те да до­би­е­те по­ве­ќе од ова, иа­ко се­то тоа не е ед­но­став­но да би­де ус­пеш­но ре­а­ли­зи­ра­но. И вид­ли­во е де­ка неј­зи­но­то до­а­ѓа­ње пре­диз­ви­ка ин­те­рес за ово­го­диш­ни­от фе­сти­вал во по­ши­ро­ки рам­ки, та­ка што ќе има­ме и не­кол­ку­ми­на про­фе­со­ри на пре­стиж­ни уни­вер­зи­те­ти кои до­кто­ри­ра­ле на тво­реш­тво­то на Атвуд, а и не­кол­ку зна­чај­ни ма­га­зи­ни и вес­ни­ци од не­кол­ку европ­ски зем­ји ќе го прос­ле­дат фе­сти­ва­лот. Оче­ку­ва­ме де­ка ед­но ва­кво кни­жев­но име ка­ко Атвуд, исто та­ка, ќе би­де по­ка­на и за до­маш­на­та пуб­ли­ка.

Про­гра­ма­та на фе­сти­ва­лот се­ко­ја го­ди­на се под­го­тву­ва во одре­де­ни рам­ки, спо­ред тра­ди­ци­о­нал­но во­ста­но­ве­на­та ше­ма на ма­ни­фе­ста­ции, ка­ко: По­ет­ски пор­трет на ла­у­ре­а­ти­те, Ноќ без ин­тер­пунк­ци­ја, По­ет­ско чи­та­ње… На кои ло­ка­ции ќе се од­ви­ва­ат на­ста­ни­те и ка­де сѐ ќе се одр­жи „По­е­зи­ја на пат“? 

Сте­фо­ски: Во из­ми­на­ти­те че­ти­ри из­да­ни­ја ние се­ко­ја го­ди­на вне­су­вав­ме про­ме­ни, од про­грам­ска­та кон­цеп­ци­ја, до ло­ка­ци­и­те, но и гра­до­ви­те во кои ќе ја ре­а­ли­зи­ра­ме. Да по­тсе­там де­ка вне­су­ва­ње­то на со­др­жи­ни­те ка­ко „По­ет­ски кру­го­ви“, „По­ет­ски пор­тре­ти“, но и ре­ди­зај­ни­ра­ње­то на про­грам­ска­та со­др­жи­на „По­е­зи­ја на пат“, при­до­не­се дра­стич­но да се из­ме­ни фи­зи­о­но­ми­ја­та на фе­сти­ва­лот. Оваа го­ди­на вне­су­ва­ме и поп­лад­нев­ни де­ба­ти и пре­зен­та­ции во рам­ки­те на „По­ет­ско ка­фе“, но и но­ви ло­ка­ции за „По­е­зи­ја на пат“, ка­ко што е „Ку­ќа­та на Ура­ни­ја“ во Охрид, ка­де што ќе би­де прет­ста­ву­ва­ње­то на не­кол­ку зна­чај­ни свет­ски по­е­ти. Се раз­би­ра, оста­ну­ва со­ра­бо­тка­та со Оп­шти­на Ре­сен и со Цен­та­рот за кул­ту­ра од Би­то­ла, со кои за­ед­нич­ки ги ор­га­ни­зи­ра­ме по­ет­ски­те чи­та­ња во рам­ки­те на „По­е­зи­ја на пат“. Се на­де­ва­ме де­ка нај­го­ле­ми­от ин­те­рес ќе го пре­диз­ви­ка­ат по­ет­ски­те пор­тре­ти на учес­ни­ци­те, осо­бе­но по­ра­ди тоа што тие се вни­ма­тел­но про­гра­ми­ра­ни и ќе овоз­мо­жат во еден ист про­грам­ски дел да би­дат пре­зен­ти­ра­ни раз­но­род­ни по­е­ти­ки обе­ди­не­ти око­лу ед­но про­грам­ско сре­ди­ште, со што вле­гу­ва­ат во сво­е­ви­ден ди­ја­лог.
Ќе има ли го­ди­на­ва во Стру­га атра­ктив­ни по­ет­ски ими­ња?

Сте­фо­ски: Фе­сти­ва­лот оваа го­ди­на ди­рект­но до­би­ва ед­на про­грам­ска на­со­че­ност имај­ќи го пред­вид тоа де­ка се оби­дов­ме, по­крај тво­реш­тво­то на Мар­га­рет Атвуд, да пре­зен­ти­ра­ме не­кол­ку дру­ги атра­ктив­ни по­е­те­си, чи­е­што по­ет­ско пис­мо е про­во­ка­тив­но од по­ве­ќе ас­пе­кти. Впро­чем, оваа го­ди­на фе­сти­ва­лот го за­поч­ну­ва­ме со тоа што си­те три ла­у­ре­а­ти на најз­на­чај­ни­те на­гра­ди се по­е­те­си: Мар­га­рет Атвуд на „Злат­ни­от ве­нец“, Ви­о­ле­та Тан­че­ва-Зла­те­ва на „Бра­ќа Ми­ла­ди­нов­ци“ и Ру­на Свет­ли­ко­ва на на­гра­да­та „Мо­сто­ви на Стру­га“ на УНЕ­СКО и СВП. Не­кои од по­е­те­си­те, ка­ко на при­мер Чжоу Цан, ед­на од нај­поз­на­ти­те фе­ми­нис­тки во Ки­на, исто­вре­ме­но е и пре­ве­ду­вач на по­е­зи­ја­та на Мар­га­рет Атвуд. Оваа го­ди­на на­ви­сти­на има­ме мно­гу атра­ктив­ни ими­ња: Ну­жум ал Га­нем од Обе­ди­не­ти­те Арап­ски Еми­ра­ти, по­е­те­са и еден од најз­на­чај­ни­те ре­жи­се­ри, Ха­ви­ва Пе­да­ја од Изра­ел, Ли­јан О’Са­ли­вен од Ир­ска, Јо­лан­да Ка­ста­њо од Шпа­ни­ја, Ма­ри­ја Фе­рен­чу­хо­ва од Сло­вач­ка итн.

Разговараше: Невена Поповска
Фото: Де­јан Стан­чев­ски
(Текст објавен во 209. број на неделникот „Република“, 2.09.2016)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.