Секс и пари за шестка во индекс!

Шест­ми­на про­фе­со­ри, еден де­мон­стра­тор и сопс­тве­ни­кот на би­фе­то на Еко­ном­ски­от фа­кул­тет при УКИМ во Скоп­је со го­ди­ни има­ле раз­ра­бо­те­на раз­врат­на ше­ма за нап­ла­ќа­ње на пре­од­ни­те оцен­ки. Од сту­ден­ти­те ба­ра­ле од 500 до 1.000 евра, а по­сто­јат и ин­ди­ции за нап­ла­та со се­ксу­ал­ни ус­лу­ги. На де­нот на ак­ци­ја­та „Ераз­мус“ на фа­кул­тет­ско­то пар­ки­ра­ли­ште кај еден од нив, по­ра­неш­ни­от де­кан Бо­бек Шук­лев, би­ле нај­де­ни прет­ход­но обе­ле­жа­ни 1.000 евра зе­ме­ни ка­ко по­ткуп. Обе­ле­жа­ни би­ле и дру­ги 1.000 евра. Од Јав­но­то об­ви­ни­телс­тво за го­не­ње ор­га­ни­зи­ран кри­ми­нал и ко­руп­ци­ја твр­дат де­ка, освен до­ка­зи­те обез­бе­де­ни со при­ме­на на та­ка­на­ре­че­ни­те по­себ­ни истраж­ни мер­ки, има­ло и дру­ги до­ка­зи. Пре­ди­страж­на­та по­стап­ка тра­е­ла по­дол­го вре­ме, уште од 2015 го­ди­на. Ме­ѓу звуч­ни­те ими­ња во ше­ма­та бил и член на МА­НУ. И ток­му звуч­ни­те ими­ња и уг­ле­дот во оп­штес­тво­то ги спа­си­ле од при­твор.

Ак­ци­ја­та ја из­ва­ди на ви­де­ли­на ко­руп­ци­ја­та во ви­со­ко­о­бра­зов­ни­те ин­сти­ту­ции. Тоа што со го­ди­ни се го­во­ри де­ка во ви­со­ко­то обра­зо­ва­ние по­стои по­ткуп, оцен­ки без зна­е­ња, па и раз­врат, мо­бинг, уце­ни, ак­ци­ја­та „Ераз­мус“ го по­ка­жа на Еко­ном­ски­от фа­кул­тет, но тоа не зна­чи де­ка таа пра­кти­ка ја не­ма и на дру­ги ви­со­ко­о­бра­зов­ни еди­ни­ци.

Иа­ко за тоа се го­во­ри со го­ди­ни и на­уч­на­та фе­ла е дек­ла­ра­тив­но про­тив та­кви­те дејс­тва, еви­дент­но по ак­ци­ја­та изо­ста­на нив­на­та ре­ак­ци­ја. Не­ма ре­ак­ци­ја од про­фе­со­ри­те, не­ма ре­ак­ци­ја од пом­ла­ди­те ко­ле­ги, не­ма ре­ак­ци­ја од сту­ден­ти­те. Ги не­ма ни­ту оние, најг­лас­ни­те што се про­ти­веа на ре­фор­ми­те во ви­со­ко­то обра­зо­ва­ние, обе­ди­не­ти под име­ни­те­лот „Про­фе­сор­ски пле­нум“, ни­ту оние од „Сту­дент­ски­от пле­нум“, од кои дел се пре­то­пи во акту­ел­ни­те улич­ни бо­јо­су­ва­чи отка­ко се по­ка­жа нив­на­та по­ли­тич­ка зад­ни­на.

Ги не­ма про­фе­со­ри­те да ја осу­дат ко­руп­ци­ја­та, ни­ту ду­ри во об­лик на пре­сумп­ци­ја на не­ви­ност, ни­ту, пак, да ги за­шти­тат дел од ко­ле­ги­те ста­ве­ни во не­при­јат­на си­ту­а­ци­ја да би­дат при­си­ле­ни да пла­тат, во го­то­ви­на или во ус­лу­ги, ни­ту оние што се оне­прав­да­ни со уче­ње да би­дат изед­на­чу­ва­ни со оние со под­ла­бок џеб. Не­ма ни­ту осу­да на блан­ко за­шти­та­та на кри­ми­нал­но­то од­не­су­ва­ње од опо­зи­ци­ја­та ко­ја вед­наш пре­поз­на по­ли­тич­ка зад­ни­на и де­мон­стра­ци­ја на си­ла.

Се­то тоа на­вра­ќа на пер­и­о­дот око­лу пре­ми­нот од 2014 во 2015 го­ди­на ко­га акту­ел­на те­ма беа ре­фор­ми­те во ви­со­ко­то обра­зо­ва­ние.

То­гаш гру­па про­фе­со­ри што од­би­ваа да се вклу­чат во де­ба­та­та за ре­фор­ми­те ор­га­ни­зи­ра­на во еден хо­тел, со се­ксу­ал­на ин­си­ну­а­ци­ја се под­би­ваа де­ка „ако им вле­зе­ме се­га во хо­тел, утре ќе по­ба­ра­ат од нас да вле­зе­ме и во апарт­ма­ни“. То­гаш бе­ше оце­не­та ка­ко „бри­ли­јант­но и ду­хо­ви­то“. Де­но­ви­ве ак­ци­ја­та „Ераз­мус“ на Еко­ном­ски­от фа­кул­тет ја откри су­ро­ва­та ви­сти­на де­ка ток­му нив­ни ко­ле­ги де­ле­ле по­ка­ни за хо­те­ли и апарт­ма­ни за по­ло­жу­ва­ње на сту­дент(к)ите. А, тоа е да­ле­ку од ду­хот на бри­ли­јант­но и ду­хо­ви­то, ту­ку е тра­гич­но, де­гра­ди­рач­ки и ома­ло­ва­жу­вач­ки.

Со не­под­нос­ли­ва лес­но­ти­ја на им­про­ви­за­ци­ја не­ко­гаш­ни­те глас­ни про­фе­со­ри оста­ну­ва­ат збу­не­ти и де­нес. Се не­ма став да­ли пет­сто­ти­ни или ил­ја­да во евра, па и по не­ко­ја се­ксу­ал­на ус­лу­га, се­ка­ко, се­ко­му спо­ред апе­ти­ти­те, при­до­не­су­ва во раз­во­јот на ака­дем­ска­та сло­бо­да и авто­но­ми­ја.

Ко­га спро­тив­но на то­гаш­ни­те пле­нум­ци­те се по­ја­ви и дру­га гру­па од 200 про­фе­со­ри кои имаа жел­ба да по­мог­нат во про­ме­ни­те на уни­вер­зи­тет­ско­то обра­зо­ва­ние, во сво­ја­та пла­тфор­ма за дејс­тву­ва­ње на­ве­доа и спро­тив­ста­ву­ва­ње на „биз­нис-ин­те­ре­си­те, про­фи­те­ри­те и ма­ни­пу­ла­ци­и­те“, од­нос­но „Ве­ли­ме глас­но „не“ за ку­пе­ни­те дип­ло­ми; „Не“ за оцен­ки­те со про­тек­ции; „Не“ за не­ло­јал­на­та кон­ку­рен­ци­ја во и ме­ѓу фа­кул­те­ти­те и уни­вер­зи­те­ти­те“, сто­е­ше во нив­на­та ини­ци­ја­ти­ва.

– Зар не е упад врз авто­но­ми­ја­та ко­га дел од про­фе­со­ри­те ги ко­ри­стат по­зи­ци­ја­та и уни­вер­зи­те­тот за свое лич­но бо­га­те­ње и се од­не­су­ва­ат ка­ко тоа да е нив­на при­ват­на фир­ма … Не е са­мо јав­на тај­на, ту­ку се­којд­не­вие е пи­шу­ва­ње­то оцен­ки без зна­е­ње, без по­ја­ву­ва­ње на сту­ден­тот на фа­кул­тет и слич­но – по­со­чи то­гаш проф. д-р Та­ња Ка­ра­ка­ми­ше­ва-Јо­ва­нов­ска.

Во 2010 го­ди­на ре­сор­но­то ми­ни­стерс­тво отво­ри кан­це­ла­рии во си­те пет др­жав­ни уни­вер­зи­те­ти за пре­вен­ци­ја и бор­ба про­тив ко­руп­ци­ја­та и за­шти­та на пра­ва­та на сту­ден­ти­те. Пре­ку ап­ли­ка­ци­ја на ин­тер­нет сту­ден­ти­те мо­жеа, јав­но или ано­ним­но, да ги при­ја­ву­ва­ат проб­ле­ми­те со кои се со­о­чу­ва­ат во обра­зо­ва­ни­е­то.

Се­га пр­ва­та та­ква кан­це­ла­ри­ја, отво­ре­на ток­му на Еко­ном­ски­от фа­кул­тет, не ра­бо­ти, исто ка­ко што не ра­бо­ти ни­ту на Прав­ни­от фа­кул­тет „Ју­сти­ни­јан Пр­ви“. Ни­кој не при­ја­вил по­ткуп. При­чи­на­та, мо­же­би, ле­жи во пер­цеп­ци­ја­та од истра­жу­ва­ње­то од 2012 го­ди­на ко­га над 28 про­цен­ти од сту­ден­ти­те во Скоп­је се из­јас­ни­ле де­ка при­ја­ву­ва­ње­то на не­пра­вил­но­сти­те не­ма да про­ме­ни ни­што. Ед­на пет­ти­на од ис­пи­та­ни­ци­те се пла­ше­ле од од­маз­да. Се­пак, истра­жу­ва­ња­та по­ка­жу­ва­ат де­ка че­ти­ри од де­сет сту­ден­ти на УКИМ има­ле лич­но искус­тво со по­ткуп, а се­кој втор сту­дент сме­тал де­ка на не­го­ви­от фа­кул­тет има не­по­ти­зам. Око­лу 80 про­цен­ти од ан­ке­ти­ра­ни­те сту­ден­ти на Прав­ни­от, Еко­ном­ски­от, Фи­ло­зоф­ски­от и на Фи­ло­ло­шки­от фа­кул­тет рек­ле де­ка на нив­ни­от фа­кул­тет има не­по­ти­зам и вр­ски при по­ла­га­ње на ис­пи­ти­те.

– И се­га, ка­ко и то­гаш (во 2014 го­ди­на, н.з.), сме­там де­ка во­о­че­ни­те проб­ле­ми во ви­со­ко­то обра­зо­ва­ние мо­ра да се ка­жу­ва­ат јав­но, де­ка проб­ле­ми­те со ку­пу­ва­ње оцен­ки, па ду­ри и дип­ло­ми, не са­мо на дип­лом­ски, ту­ку и на пост­дип­лом­ски, па и на до­ктор­ски сту­дии, не тре­ба да се ста­ва­ат под те­пих – ве­ли де­нес Ка­ра­ка­ми­ше­ва-Јо­ва­нов­ска.

Се­ксу­ал­ни­те ус­лу­ги и зло­у­по­тре­би што се спом­ну­ва­ат по ак­ци­ја­та „Ераз­мус“ не се од­не­су­ва­ат са­мо на од­но­сот сту­дент – про­фе­сор. Из­во­ри од УКИМ, и од сту­ден­ти­те и од про­фе­со­ри­те, по­со­чу­ва­ат де­ка мно­гу чест­о ток­му тие ус­лу­ги се от­скоч­на шти­ца ду­ри и за ака­дем­ска ка­ри­е­ра. Се по­со­чу­ва­ат при­ме­ри де­ка се­ксу­ал­ни­те ус­лу­ги, да­ва­ни од сту­дент­ски вре­ми­ња, по­доц­на се ва­ло­ри­зи­ра­ле на ни­во на ко­ле­ги, од­нос­но ка­ко ос­но­ва за уна­пре­ду­ва­ње во ка­ри­е­ра на УКИМ. Во таа на­со­ка, исти­те из­во­ри по­со­чу­ва­ат и на мо­бинг од по­ста­ри­те про­фе­со­ри кон аси­стен­ти­те или до­цен­ти­те. Та­ка, по­стои цел еден си­стем на за­вис­ност на пом­ла­ди­от кон по­ста­ри­от ка­дар, ко­ја че­сто соз­да­ва и об­вр­ска за ин­тим­на по­вр­за­ност, мно­гу па­ти и без вол­ја на пом­ла­ди­те ко­ле­ги.

Пра­ша­на за та­кви­те од­но­си на фа­кул­те­ти­те, Ка­ра­ка­ми­ше­ва–Јо­ва­нов­ска по­со­чу­ва на си­сте­мот на це­лос­на за­вис­ност на пом­ла­ди­от ка­дар иск­лу­чи­во од ре­цен­зент­ско­то мис­ле­ње на по­ста­ри­те про­фе­со­ри на иста­та уста­но­ва, што кре­и­ра си­стем на ва­зал­ска по­кор­ност и соз­да­ва „ро­бо­ви” кои се це­лос­но впрег­на­ти да ра­бо­тат иск­лу­чи­во за ин­те­ре­си­те на по­ста­ри­те про­фе­со­ри.

– Таж­но е што пом­ла­ди­те ко­ле­ги се чув­ству­ва­ат исфру­стри­ра­но без мож­ност да сто­рат не­што за да си ги за­шти­тат сво­и­те ин­те­ре­си, па и сво­е­то до­сто­инс­тво ка­ко лич­но­сти. Оваа со­стој­ба мо­ра да се ре­ша­ва. Ака­дем­ска­та за­ед­ни­ца не смее да доз­во­ли да оста­не во вре­ме­то на ро­бов­ла­де­те­ли и ро­бо­ви. Мо­ра да нај­де­ме си­ла да ги по­со­чи­ме и се­ка­ко над­ми­не­ме проб­ле­ми­те што не­сом­не­но се при­сут­ни во ви­со­ко­то обра­зо­ва­ние.

Од дру­га стра­на, не смее да се доз­во­ли не­кол­ку­ми­на ко­рум­пи­ра­ни про­фе­со­ри да соз­да­ва­ат ге­не­рал­на сли­ка за си­те про­фе­со­ри.

– Не сме­е­ме да доз­во­ли­ме ко­рум­пи­ра­ни­те про­фе­со­ри да се кри­јат зад тие што не се ко­рум­пи­ра­ни и да про­фи­ти­ра­ат зад грб. Ако го доз­во­ли­ме тоа и по­сто­ја­но го иг­но­ри­ра­ме овој проб­лем, пра­ктич­но и ние ста­ну­ва­ме со­у­чес­ни­ци. Ни­кој, а нај­мал­ку уни­вер­зи­тет­ски про­фе­сор кој по де­фи­ни­ци­ја тре­ба да би­де при­мер за пом­ла­ди­те ге­не­ра­ции, не смее да оста­не без каз­на за сто­ре­ни­те и од суд до­ка­жа­ни ко­руп­тив­ни актив­но­сти. Сту­ден­ти­те тре­ба да се охра­брат да ги при­ја­ву­ва­ат ко­рум­пи­ра­ни­те про­фе­со­ри. Откри­ва­ње­то на ко­руп­ци­ја­та е сло­жен и мош­не те­жок про­цес во кој, ако са­ка­ме да за­вр­ши со ус­пех, мо­ра да би­дат вклу­че­ни си­те ин­вол­ви­ра­ни стра­ни – сту­ден­ти­те, про­фе­со­ри­те, уни­вер­зи­тет­ски­те те­ла и, се­ка­ко, др­жав­ни­те ор­га­ни кои има­ат об­вр­ска да се спра­ву­ва­ат со овој вид кри­ми­нал. Се ра­бо­ти за ме­ѓу­себ­но по­вр­за­ни актив­но­сти за кои, за да има­ат ус­пех, е по­треб­на за­ед­нич­ка по­све­те­ност за ста­ва­ње крај на ко­руп­ци­ја­та во оваа сфе­ра – до­да­ва про­фе­сор­ка­та Ка­ра­ка­ми­ше­ва–Јо­ва­нов­ска.

Клоп­че­то на ко­руп­ци­ја­та во ви­со­ко­то обра­зо­ва­ние поч­на да се од­мо­ту­ва. Тоа што од та­му се оче­ку­ва е ака­дем­ска­та за­ед­ни­ца, вклу­чи­тел­но и сту­ден­ти­те, да за­ста­не во бор­ба за рас­чи­сту­ва­ње на овие вна­треш­ни слу­чу­ва­ња кои ги над­ми­ну­ва­ат рам­ки­те на ко­руп­ци­ја, за ду­ри по­тоа на­ви­сти­на ви­со­ко­то обра­зо­ва­ние да си го вра­ти уг­ле­дот и да се ди­ску­ти­ра за авто­но­ми­ја­та.

Пишува: Наум Стоилковски
(Текст објавен во 197. број на неделникот „Република“, 10.06.2016)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.