Дескоски: Датумот е можен и без решено име

Де­но­ви­ве, вед­наш по за­вр­шу­ва­ње­то на гла­са­ње­то на вто­ри­от круг од ло­кал­ни­те из­бо­ри, по­втор­но во фо­ку­сот на ма­ке­дон­ска­та јав­ност вле­гу­ва евро­ат­лант­ска­та перс­пе­кти­ва на на­ша­та зем­ја. Ова е до­бра мож­ност за да се ана­ли­зи­ра со­стој­ба­та во ко­ја се на­о­ѓа Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја и, евен­ту­ал­но, да се одре­дат след­ни­те че­ко­ри.

Да­ли е ре­ал­но да се оче­ку­ва во ју­ни оваа го­ди­на Европ­ски­от со­вет да ѝ одре­ди на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја да­тум за поч­ну­ва­ње при­стап­ни пре­го­во­ри до­кол­ку до­то­гаш не би­де ре­ше­на „раз­ли­ка­та за име­то“? Или, пак, по­втор­но ќе се со­о­чи­ме со грч­ко­то ве­то?
Дескоски: Со зак­лу­чо­ци­те на Европ­ски­от со­вет за при­стап­ни­от про­цес на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја од де­кем­ври 2012 го­ди­на за прв­пат е пред­ви­де­но отво­ра­ње­то пре­го­во­ри за при­ста­пу­ва­ње да се ус­ло­ву­ва единс­тве­но со до­би­ва­ње по­зи­ти­вен из­ве­штај од Европ­ска­та ко­ми­си­ја. Из­ве­шта­јот на Ко­ми­си­ја­та се оче­ку­ва за вто­ра­та по­ло­ви­на на април и во не­го ќе би­де оце­не­то ис­пол­ну­ва­ње­то на два па­ра­ме­тра: 1) спро­ве­ду­ва­ње на ре­фор­ми­те во кон­текст на ди­ја­ло­гот на ви­со­ко ни­во и 2) че­ко­ри­те што се пре­зе­ме­ни за про­мо­ви­ра­ње на до­бро­со­сед­ски­те од­но­си и за по­стиг­ну­ва­ње спо­год­бе­но и зем­но­при­фат­ли­во ре­ше­ние за раз­ли­ка­та за име­то под за­кри­ла на ООН (па­ра­граф 42).

Клуч­ни­от че­кор е на­пра­вен со тоа што из­ве­шта­јот на Ко­ми­си­ја­та не­ма да оце­ну­ва да­ли е по­стиг­на­та спо­год­ба за раз­ли­ка­та за име­то, ту­ку ќе се оце­ну­ва­ат че­ко­ри­те пре­зе­ме­ни за да се над­ми­не таа раз­ли­ка. До­кол­ку из­ве­шта­јот на Ко­ми­си­ја­та е по­зи­ти­вен, уште од­на­пред е утвр­де­но ка­ква ќе би­де од­лу­ка­та на Со­ве­тот: да ја за­дол­жи Ко­ми­си­ја­та да под­го­тви вре­мен­ска рам­ка за при­стап­ни­те пре­го­во­ри и да спро­ве­де ана­ли­тич­ко ис­пи­ту­ва­ње на европ­ско­то за­ко­но­дав­ство поч­ну­вај­ќи од по­драч­ја­та 23 (судс­тво и сло­бо­да на изра­зу­ва­ње) и 24 (прав­да сло­бо­да и без­бед­ност). Со ова е от­стра­не­та се­ка­ква мож­ност за но­во грч­ко ве­то во ју­ни 2013 го­ди­на, ко­га Со­ве­тот ќе до­не­су­ва од­лу­ка по евен­ту­ал­но по­зи­тив­ни­от из­ве­штај на Европ­ска­та ко­ми­си­ја.

На што се дол­же­ше ва­кви­от пре­сврт во по­зи­ци­ја­та на Европ­ски­от со­вет кон Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја ако се има пред­вид де­ка са­мо ед­на го­ди­на по­ра­но отво­ре­но беа упа­ту­ва­ни за­ка­ни ду­ри и од ко­ме­са­рот Фи­ле де­ка на на­ша­та зем­ја мо­же ду­ри и да ѝ би­де од­зе­ме­на пре­по­ра­ка­та на Европ­ска­та ко­ми­си­ја за поч­ну­ва­ње на при­стап­ни­те пре­го­во­ри? По­себ­но што офи­ци­јал­на Ати­на не ги по­ме­сти во ме­ѓу­вре­ме сво­и­те по­зи­ции ни­ту за ми­ли­ме­тар.
Дескоски: Од­го­во­рот на ова пра­ша­ње тре­ба да се ба­ра пре­ку иден­ти­фи­ку­ва­ње на тоа што се слу­чи­ло во ме­ѓу­вре­ме. А, единс­тве­но­то не­што што се слу­чи­ло, а што има ка­па­ци­тет за ра­ди­кал­на про­ме­на на по­зи­ци­ја­та на член­ки­те на ЕУ кон Ма­ке­до­ни­ја е пре­су­да­та на Ме­ѓу­на­род­ни­от суд на прав­да­та (во про­дол­же­ние: МСП), од 5 де­кем­ври 2011 го­ди­на, со ко­ја бе­ше утвр­де­но де­ка Гр­ци­ја го по­вре­ди­ла чле­нот 11 од При­вре­ме­на­та спо­год­ба од 1995 го­ди­на (во на­та­мош­ни­от текст: ПС) со тоа што ста­ви­ла при­го­вор (ве­то) за упа­ту­ва­ње­то на по­ка­на за при­ем на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја во НАТО на са­ми­тот во Бу­ку­решт 2008 го­ди­на.

Со пре­су­да­та на МСП Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја се ле­ги­ти­ми­ра­ше се­бе­си ка­ко жр­тва во од­но­си­те со мно­гу по­моќ­на­та Гр­ци­ја. А, во ме­ѓу­на­род­ни­те од­но­си, на ма­ли­те и сла­би др­жа­ви, ка­ква што е не­сом­не­но Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја, нај­сил­на­та ала­тка им е соз­да­ва­ње­то пер­цеп­ци­ја на кон­стру­ктив­ност и на ми­ро­љу­би­вост за нив. Не­ма по­до­бро средс­тво за по­стиг­ну­ва­ње­то на таа цел од пот­пи­ра­ње­то на пре­су­да на МСП, со ко­ја се по­твр­ду­ва­ат та­кви­те по­зи­ции на зем­ја­та, а се по­твр­ду­ва де­ка не­ко­ја дру­га др­жа­ва е при­чи­ни­тел на не­ста­бил­но­ста.

Но, ни­ту еден прет­став­ник на ЕУ не се по­ви­ку­ва на пре­су­да­та на МСП, ка­ко ос­но­ва на де­кем­ври­ски­те зак­лу­чо­ци?
Дескоски: Би би­ло илу­зор­но да се оче­ку­ва грч­ки­те и на­ши со­јуз­ни­ци вед­наш и отво­ре­но да ѝ го за­вр­тат гр­бот на Гр­ци­ја и да за­ста­нат зад Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја. Впро­чем, пре­су­да­та нив и не ги об­вр­зу­ва, ту­ку са­мо­то Гр­ци­ја и Ма­ке­до­ни­ја ка­ко стран­ки во по­стап­ка­та. Но, од мо­мен­тот на неј­зи­но­то до­не­су­ва­ње, пре­су­да­та ста­на не­за­о­би­ко­лен факт, кој е ед­на од де­тер­ми­нан­ти­те на по­ли­ти­ка­та на моќ­ни­те др­жа­ви. Тоа што бе­ше ре­ал­но да се оче­ку­ва е да поч­не еден про­цес на за­тку­лис­но, ди­скрет­но ме­ну­ва­ње на по­зи­ци­и­те кон Ма­ке­до­ни­ја и по­сте­пе­но пре­фр­ла­ње на при­ти­со­кот кон Гр­ци­ја, со цел да се по­стиг­не со­о­бра­зу­ва­ње на Гр­ци­ја со об­вр­ски­те од пре­су­да­та, без тоа кон­крет­но да се приз­нае. Впро­чем, по усво­ју­ва­ње­то на Ли­са­бон­ска­та дек­ла­ра­ци­ја во 1992 го­ди­на од стра­на на то­гаш­на­та Европ­ска за­ед­ни­ца, сле­де­ше еден го­лем ма­не­вар пред­во­ден од бри­тан­ска­та дип­ло­ма­ти­ја, кој за­вр­ши со при­е­мот на на­ша­та зем­ја во ООН в го­ди­на, со што, пра­ктич­но, бе­ше де­за­ву­и­ра­на са­ма­та дек­ла­ра­ци­ја.

И ова нѐ во­ди до, мо­же­би, клуч­но­то пра­ша­ње, чиј­што од­го­вор е не­оп­хо­ден за да мо­же да се раз­бе­ре зна­че­ње­то на на­ста­ни­те во пос­лед­на­та го­ди­на и не­кол­ку ме­се­ци: Да­ли Гр­ци­ја на­ста­пи са­мо­стој­но и не­кон­тро­ли­ра­но на Са­ми­тот на НАТО во Бу­ку­решт, или, пак, ја има­ше прет­ход­но до­би­е­но под­др­шка­та од клуч­ни­те со­јуз­ни­ци?

Грч­ко­то ве­то во Бу­ку­решт е са­мо фи­на­ле­то на ед­на вни­ма­тел­но пла­ни­ра­на и пре­циз­но спро­ве­де­на грч­ка дип­ло­мат­ска актив­ност, ко­ја поч­ну­ва од ра­на­та 2005 го­ди­на. Пој­дов­на­та ос­но­ва на це­ла­та таа дип­ло­мат­ска опе­ра­ци­ја е от­ста­пу­ва­ње­то од до­то­гаш­но­то ос­нов­но ба­ра­ње на Гр­ци­ја во пре­го­во­ри­те за над­ми­ну­ва­ње на раз­ли­ка­та за име­то, а тоа е: на­ша­та др­жа­ва да при­фа­ти но­во име за ме­ѓу­на­род­на упо­тре­ба, во кое не­ма да би­де вклу­чен збо­рот „Ма­ке­до­ни­ја“. Со­о­че­на со ре­ал­но­ста де­ка про­дол­жу­ва­ње­то со оваа пре­го­ва­рач­ка по­зи­ци­ја ги во­ди во си­гу­рен по­раз, а пот­тик­на­та од аме­ри­кан­ско­то приз­на­ва­ње на устав­но­то име на на­ша­та др­жа­ва, грч­ка­та над­во­реш­на по­ли­ти­ка во 2005 го­ди­на усвои но­во стра­те­ги­ско ба­ра­ње во пре­го­во­ри­те за име­то: на­ша­та др­жа­ва да при­фа­ти но­во име за ме­ѓу­на­род­на упо­тре­ба, кое мо­ра да би­де сло­же­но и да со­др­жи ге­о­граф­ска при­да­вка, ко­ја ќе би­де ло­ци­ра­на ме­ѓу збо­ро­ви­те „Ре­пуб­ли­ка“ и „Ма­ке­до­ни­ја“. Или, ка­ко што по­ра­неш­ни­от грч­ки пре­ми­ер Ка­ра­ман­лис го фор­му­ли­рал спо­ред „Ви­ки­ликс“ (Wikileaks), „Но­ва, Се­вер­на, Гор­на, Ка­ква би­ло Ма­ке­до­ни­ја“. Со та­ков пред­лог на­ста­пи пред со­јуз­ни­ци­те во пре­срет на са­ми­тот во Бу­ку­решт ба­рај­ќи од нив да ја под­др­жат во за­тво­ра­ње­то на вра­ти­те на НАТО за Ма­ке­до­ни­ја, ка­ко фор­ма на при­ти­сок кон на­ша­та зем­ја за таа, ко­неч­но, да го при­фа­ти „раз­ум­ни­от“ грч­ки пред­лог. Пра­ктич­но, од тој мо­мент на­та­му, ка­ко ре­зул­тат на до­би­е­на­та под­др­шка од со­јуз­ни­ци­те, за Гр­ци­ја за­вр­ши­ја пре­го­во­ри­те за раз­ли­ка­та за име­то.

Тоа што ги из­не­на­ди си­те фа­кто­ри во ме­ѓу­на­род­на­та за­ед­ни­ца бе­ше ви­со­ка­та вна­треш­на ко­хе­зи­ја во Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја во од­би­ва­ње­то на по­ну­де­но­то но­во ме­ѓу­на­род­но име „Ре­пуб­ли­ка Се­вер­на Ма­ке­до­ни­ја“ (по­твр­де­на со ре­чи­си пле­бис­ци­тар­но мно­зинс­тво на пред­вре­ме­ни­те пар­ла­мен­тар­ни из­бо­ри во 2008 го­ди­на и на пре­тсе­да­тел­ски­те из­бо­ри во 2009 го­ди­на) и дип­ло­мат­ска­та про­ти­во­фан­зи­ва на ма­ке­дон­ска­та вла­да, ма­ни­фе­сти­ра­на пре­ку под­не­су­ва­ње ап­ли­ка­ци­ја пред Ме­ѓу­на­род­ни­от суд на прав­да­та.

Се по­ста­ву­ва пра­ша­ње­то: што по­на­та­му? Се­пак, Ме­ѓу­на­род­ни­от суд на прав­да­та не го ре­ши спо­рот за име­то. Да­ли на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја се­га единс­тве­но ѝ оста­ну­ва да ба­ра од за­пад­ни­те со­јуз­ни­ци да ја вра­зу­мат Гр­ци­ја за да ја спро­ве­де пре­су­да­та на МСП, а ре­ша­ва­ње­то на раз­ли­ка­та за име­то да се оста­ви за не­ко­ја по­да­леч­на ид­ни­на?
Дескоски: Над­ми­ну­ва­ње на раз­ли­ка­та за име­то е кон­стант­но вр­вен при­о­ри­тет за Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја. Гр­ци­ја е нај­моќ­на­та др­жа­ва-со­сед, а тоа го на­мет­ну­ва ин­те­ре­сот за на­ша­та зем­ја да на­сто­ју­ва да се от­стра­ни се­ко­ја при­чи­на за кон­фрон­та­ци­ја во ме­ѓу­себ­ни­те од­но­си.

Точ­но е де­ка Ме­ѓу­на­род­ни­от суд на прав­да­та не ја ре­ши раз­ли­ка­та за име­то. Но, Су­дот ре­ши не­кои мно­гу бит­ни пра­ша­ња, кои се не­раз­дел­но вр­за­ни за таа раз­ли­ка и со тоа да­де го­лем при­до­нес во пра­вец на олес­ну­ва­ње на две­те стра­ни во над­ми­ну­ва­ње­то на ме­ѓу­себ­ни­те раз­ли­ки. Уште по­ве­ќе, пре­су­да­та вли­ја­е­ше сти­му­ла­тив­но за об­но­ву­ва­ње на пре­го­во­ри­те, кои, пра­ктич­но, беа умр­тве­ни од Са­ми­тот на НАТО во Бу­ку­решт. Но, за да мо­же се об­јас­ни ка­ко се слу­чи тоа, нуж­но е пр­во да се по­јас­ни зо­што се слу­чи та­ков раз­вој во суд­ска­та по­стап­ка? Ка­ко мо­же­ше МСП да ре­ша­ва за пра­ша­ња по­вр­за­ни со раз­ли­ка­та за име­то, во ус­ло­ви ко­га Ма­ке­до­ни­ја има­ше тес­но по­ста­ве­но туж­бе­но ба­ра­ње, вр­за­но единс­тве­но за по­вре­да­та на чле­нот 11, став 1 од При­вре­ме­на­та спо­год­ба?
Од­го­во­рот е ед­но­ста­вен: Гр­ци­ја го ба­ра­ше тоа. Име­но, ка­ко од­го­вор на туж­бе­но­то ба­ра­ње на Ма­ке­до­ни­ја, Гр­ци­ја се спро­тив­ста­ви со истак­ну­ва­ње три про­це­ду­рал­ни при­го­во­ри, зас­но­ва­ни врз иста пре­ми­са: де­ка ве­то­то во Бу­ку­решт би­ло од­го­вор на си­сте­мат­ско­то кр­ше­ње на ПС од стра­на на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја. А, та­кви­те по­вре­ди на ПС, пак, всуш­ност, би­ле дел од ед­на ше­ма на ире­ден­ти­стич­ко по­ве­де­ние на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја кон Гр­ци­ја, од­нос­но дел од ед­на смис­ле­на по­ли­ти­ка за по­втор­но обе­ди­ну­ва­ње на та­тко­ви­на­та, ко­ја би­ла по­де­ле­на со Бу­ку­ре­шки­от ми­ро­вен до­го­вор. Пра­ктич­но, Гр­ци­ја ја из­не­се пред МСП це­ла­та сво­ја по­ли­ти­ка за „раз­ли­ка­та за име­то“, ка­ко оправ­ду­ва­ње за кон­ти­ну­и­ра­но­то кр­ше­ње на ПС, поч­ну­вај­ќи од Са­ми­тот во Бу­ку­решт во 2008 го­ди­на, па на­ва­му.

По­вре­ди­те на При­вре­ме­на­та спо­год­ба, пре­ку кои би бил ма­ни­фе­сти­ран ире­ден­тиз­мот на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја, на­кра­тко ре­че­но, би се со­сто­е­ле во: про­мо­ви­ра­ње ма­пи во учи­лиш­ни учеб­ни­ци во кои де­ло­ви од Гр­ци­ја би­ле прет­ста­ве­ни ка­ко дел од „Го­ле­ма Ма­ке­до­ни­ја“ со што, на­вод­но, се вр­ши не­при­ја­тел­ска про­па­ган­да, спро­тив­но на чле­нот 7, став 1 од ПС, под­др­жу­ва­ње на сво­и­те др­жав­ја­ни, кои има­ат ба­ра­ња кон Гр­ци­ја, што би би­ло спро­тив­но на чле­нот 6, став 2 од ПС; упо­тре­ба на устав­но­то име „Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја“ во ме­ѓу­на­род­ни­те ор­га­ни­за­ции, ме­сто т.н. „при­вре­ме­но име“ „По­ра­неш­на Ју­гос­ло­вен­ска Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја“ утвр­де­но во Ре­зо­лу­ци­ја­та 817 (1993) на Со­ве­тот за без­бед­ност на ООН, а што би би­ло спро­тив­но на чле­нот 11, став 1 на ПС; не­пре­го­ва­ра­ње­то со „до­бра вер­ба“ за раз­ли­ка­та за име­то, спро­тив­но на чле­нот 5, став 1 од ПС; упо­тре­ба­та на шес­на­е­се­ткра­ко­то сон­це, кое се на­о­ѓа­ше на ма­ке­дон­ско­то зна­ме од 1992 го­ди­на до 1995 го­ди­на од стра­на на др­жа­ва­та, но и од при­ват­ни ли­ца, спро­тив­но на чле­нот 7, став 2 од ПС; име­ну­ва­ње­то на Ае­ро­дро­мот во Скоп­је во „Але­ксан­дар Ве­ли­ки“ и име­ну­ва­ње­то на дру­ги јав­ни об­је­кти спо­ред лич­но­сти од ан­тич­ка Ма­ке­до­ни­ја, спро­тив­но на чле­нот 7, став 3 од ПС.

Со­о­чен со ва­ква­та грч­ка од­бра­на, МСП тре­ба­ше пр­во да ре­ши да­ли на Гр­ци­ја ѝ е про­це­ду­рал­но доз­во­ле­но да ги истак­не овие при­го­во­ри, па ду­ри ако нај­де де­ка при­го­во­ри­те се доз­во­ле­ни, да про­дол­жи да го ис­пи­ту­ва на­ве­де­но­то за по­вре­ди на ПС од ма­ке­дон­ска стра­на. А, Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја из­не­се се­ри­оз­ни ар­гу­мен­ти про­тив доз­во­ле­но­ста на при­го­во­ри­те. До­кол­ку Су­дот ре­ше­ше да ги отфр­ли грч­ки­те при­го­во­ри ка­ко не­доз­во­ле­ни, ќе оста­не­ше не­од­го­во­ре­но пра­ша­ње­то да­ли Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја, на­ви­сти­на, си­сте­мат­ски ја кр­ши При­вре­ме­на­та спо­год­ба. Во та­ква си­ту­а­ци­ја, Гр­ци­ја, ду­ри и ако го за­гу­бе­ше спо­рот, ќе мо­же­ше да твр­ди де­ка е жр­тва на не­прав­да за­тоа што од про­це­ду­рал­ни при­чи­ни ѝ би­ло оне­воз­мо­же­но да ја до­ка­же ире­ден­ти­стич­ка­та ше­ма на по­ве­де­ние на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја. Не е по­треб­но да се по­го­ди де­ка та­кво­то сце­на­рио до­пол­ни­тел­но би ги искомп­ли­ку­ва­ло од­но­си­те ме­ѓу две­те зем­ји.

За­тоа, Ме­ѓу­на­род­ни­от суд на прав­да­та трг­на по пат што е не­во­о­би­ча­ен, од­нос­но ис­пи­ту­ва­ње­то го спро­ве­де по обра­тен ре­дос­лед. Пр­во, кон­ста­ти­ра­ше де­ка по­стои одре­ден ми­ни­мум ус­ло­ви што се за­ед­нич­ки за три грч­ки при­го­во­ри: а) по­сто­е­ње прет­ход­на по­вре­да на При­вре­ме­на­та сог­лас­ност од стра­на на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја, пред Гр­ци­ја да при­го­во­ри про­тив зач­ле­ну­ва­ње­то на на­ша­та др­жа­ва во НАТО и б) по­сто­е­ње при­чин­ско-пос­ле­дич­на вр­ска ме­ѓу прет­ход­на­та по­вре­да на При­вре­ме­на­та спо­год­ба од стра­на на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја и при­го­во­рот на Гр­ци­ја на Са­ми­тот во Бу­ку­решт (пра­граф 123 од пре­су­да­та). По­тоа, МСП при­ста­пи кон утвр­ду­ва­ње да­ли два­та ус­ло­ва се ис­пол­не­ти кон­ста­ти­рај­ќи де­ка на­ве­де­но­то за по­вре­ди на ПС од ма­ке­дон­ска стра­на се це­лос­но не­ос­но­ва­ни. И не са­мо тоа, Су­дот во го­ле­ма ме­ра ги отфр­ли ка­ко не­точ­ни грч­ки­те тол­ку­ва­ња на одред­би­те од ПС ка­ко „раз­ве­де­ни од ре­ал­но­ста“. Тоа се од­не­су­ва, пред сѐ, на пра­во­то на на­ша­та зем­ја да се име­ну­ва под устав­но име во ООН и во дру­ги­те ме­ѓу­на­род­ни ор­га­ни­за­ции ка­де што е при­ме­на под ре­фе­рен­ца­та за­тоа што ре­фе­рен­ца­та не е при­вре­ме­но име на др­жа­ва­та; на пра­во­то на при­ват­ни­те ли­ца да го ко­ри­стат сон­це­то со шес­на­е­сет кра­ци и на не­по­сто­е­ње­то за­бра­на за Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја да ги ко­ри­сти ими­ња­та на ли­ко­ви од ан­тич­ка Ма­ке­до­ни­ја. Пра­ктич­но, со од­лу­ка­та по пос­лед­но­во пра­ша­ње, су­дот јас­но ѝ по­ра­ча на Гр­ци­ја де­ка таа не мо­же да твр­ди де­ка има мо­но­пол над кул­тур­но­то нас­ледс­тво од ан­тич­ка Ма­ке­до­ни­ја, ту­ку де­ка тоа кул­тур­но нас­ледс­тво му при­па­ѓа на це­ли­от свет, вклу­чи­тел­но и на на­ша­та зем­ја. Да­ли не­кој де­нес мо­же да се се­ти ко­га за пос­ле­ден пат не­кој за­па­ден дип­ло­мат јав­но по­ба­рал од нас ка­ко др­жа­ва да ги пов­ле­че­ме име­ну­ва­ња­та на авто­па­тот, ста­ди­о­нот, да ги от­стра­ни­ме ста­ту­и­те и сл.?

На кра­јот, отка­ко ги од­би ка­ко не­ос­но­ва­ни грч­ки­те за­бе­ле­шки за по­вре­ди на При­вре­ме­на­та спо­год­ба од ма­ке­дон­ска стра­на, су­дот оце­ни де­ка не­ма по­тре­ба да се из­јас­ну­ва за доз­во­ле­но­ста на про­це­ду­рал­ни­те при­го­во­ри на Гр­ци­ја.

Ко­га се има­ат пред­вид овие за­бе­ле­шки на МСП, ло­гич­но се по­ста­ву­ва пра­ша­ње­то: ко­ја е цел­та што тре­ба да ја ос­тва­рат две­те др­жа­ви со по­стиг­ну­ва­ње­то сог­лас­ност за име­то на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја?
Дескоски: Се чи­ни де­ка е нес­пор­но де­ка цел на спо­год­ба­та ни­ка­ко не мо­же да би­де над­ми­ну­ва­ње на ире­ден­ти­стич­ки­те ас­пи­ра­ции на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја кон Гр­ци­ја. Ед­но­став­но, за­тоа што не­ма ни­ка­ков до­каз за по­сто­е­ње та­кви ас­пи­ра­ции во ре­ал­но­ста. Тоа ста­ну­ва уште по­о­чиг­лед­но ко­га на пре­су­да­та на МСП ќе се до­да­де и мис­ле­ње­то бр. 6 на Ба­ден­те­ро­ва­та ко­ми­си­ја од ја­ну­а­ри 1992 го­ди­на (изра­бо­те­но на ба­ра­ње на Европ­ски­от со­вет во кој чле­ну­ва­ше и Гр­ци­ја), ка­де што е утвр­де­но де­ка „упо­тре­ба­та на име­то Ма­ке­до­ни­ја не мо­же да имп­ли­ци­ра те­ри­то­ри­јал­ни ас­пи­ра­ции спре­ма дру­га зем­ја“.

А, без ире­ден­ти­стич­ка­та ком­по­нен­та, „раз­ли­ка­та за име­то“ оста­ну­ва без со­др­жи­на. Ед­но праз­но ба­ра­ње, кое пос­ла­ба­та и по­ма­ла др­жа­ва мо­ра да го зе­ме пред­вид и да ја пла­ти не­оп­ход­на­та це­на рес­пе­кти­рај­ќи го ар­гу­мен­тот на моќ. Но, во исто вре­ме, мо­ра да би­де јас­но де­ка за ре­ша­ва­ње на „раз­ли­ка­та“ без со­др­жи­на не се по­треб­ни го­ле­ми от­стап­ки од стра­на на пос­ла­би­от. До­вол­но би би­ло да се по­стиг­не сог­лас­ност де­ка име­то на на­ша­та др­жа­ва во ме­ѓу­на­род­ни­те од­но­си мо­ра да би­де сло­же­но, при што ни­ту ед­на од две­те стра­ни не пре­тен­ди­ра де­ка има иск­лу­чи­тел­но пра­во на це­ли­от ре­ги­он Ма­ке­до­ни­ја.

Пре­су­да­та на МСП го рас­чи­сти об­ла­кот на заб­лу­ди, не­ви­сти­ни и на илу­зии на кои бе­ше гра­де­на пла­тфор­ма­та на грч­ка­та над­во­реш­на по­ли­ти­ка во пог­лед на „раз­ли­ка­та за име­то“, а по­себ­но за до­стре­лот и со­др­жи­на­та на При­вре­ме­на­та спо­год­ба од 1995 го­ди­на. От­ту­ка, со­се­ма е раз­бир­ли­во што ар­хи­те­кти­те на ва­ква­та по­ли­ти­ка во из­ми­на­ти­ве ме­се­ци поч­наа да по­ви­ку­ва­ат на пов­ле­ку­ва­ње на Гр­ци­ја од ПС. За сре­ќа, нив­но­то зна­че­ње е мар­ги­на­ли­зи­ра­но на грч­ка­та стра­на, ед­на­кво ка­ко и зна­че­ње­то на стру­и­те од ма­ке­дон­ска стра­на, кои за­го­ва­ра­ат на­пу­шта­ње на ПС и за­те­га­ње на од­но­си­те со Гр­ци­ја.

Разговараше: Горан Момироски
Фото: Игор Ангеловски

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.