Ан­самб­лот „Ма­ке­до­ни­ја“ е прет­став­ник на ма­ке­дон­ска­та тра­ди­ци­о­нал­на кул­ту­ра

Вла­ди­мир Ја­нев­ски е до­цент ма­ги­стер и умет­нич­ки ди­ре­ктор на ан­самб­лот „Ма­ке­до­ни­ја“. Тој е дип­ло­ми­ран ет­но­лог и ма­ги­стер по ет­но­ко­ре­о­ло­шки на­у­ки, во­нре­ден про­фе­сор и до­цент за на­ста­ва на Му­зич­ка­та ака­де­ми­ја при УГД во Штип на од­де­лот за ет­но­ко­ре­о­ло­ги­ја. Ан­самб­лот „Ма­ке­до­ни­ја“ го­ди­на­ва на­ста­пи на Скоп­ско ле­то, а тоа што го од­во­ју­ва од дру­ги­те е не­го­ви­от со­став – во не­го чле­ну­ва­ат нај­до­бри­те сту­ден­ти од од­де­лот за ет­но­ко­ре­о­ло­ги­ја при Фа­кул­те­тот за му­зич­ка умет­ност од Уни­вер­зи­те­тот „Го­це Дел­чев“ од Штип и уче­ни­ци од ДМБУЦ „Или­ја Ни­ко­лов­ски – Луј“ од на­со­ка­та за тра­ди­ци­о­нал­на му­зи­ка и игра. Исто та­ка, ин­те­рес­но е тоа што но­си­и­те со кои на­ста­пу­ва­ат чле­но­ви­те на ан­самб­лот се ори­ги­нал­ни и со го­ле­ма умет­нич­ка вред­ност. Да­ти­ра­ат од кра­јот на 19 век и по­че­то­кот на 20 век. Тие се во лич­на сопс­тве­ност на Ја­нев­ски, кој во из­ми­на­ти­ве 25 го­ди­ни истра­жу­ва на те­ре­нот на ет­нич­ка Ма­ке­до­ни­ја со­би­рај­ќи и ре­ста­ври­рај­ќи по­ве­ќе од 8.000 еле­мен­ти од об­ле­ка­та и по­ве­ќе од 500 комп­лет­ни но­сии од раз­лич­ни ет­нич­ки пре­де­ли.

Ан­самб­лот „Ма­ке­до­ни­ја“ оваа го­ди­на на­ста­пи во Су­ли-ан, на „Скоп­ско ле­то“, со кон­цер­тот „Про­зо­рец кон тра­ди­ци­ја­та“. Што со­др­же­ше про­гра­ма­та?

ЈАНЕВСКИ: Про­гра­ма­та на ан­самб­лот „Ма­ке­до­ни­ја“ нас­ло­ве­на ка­ко „Зву­кот на тра­ди­ци­ја­та“ во ве­чер­ни­от ам­би­ен­та­лен про­стор на Су­ли-ан во Ста­ра­та скоп­ска чар­ши­ја по­ну­ди град­ски игри и пес­ни од Охрид во сцен­ска­та адап­та­ци­ја „Са­ди­ло“, не­кол­ку чал­ги­ски пес­ни од Скоп­је, оро­то „Не­ве­стин­ско вен­чал­но“ од Ве­лес, из­ве­ду­ва­ни од чал­ги­ски­от ор­ке­стар, ка­ко и оро­то „Ве­лиг­ден­ско“ из­ве­де­но со ор­ке­ста­рот на  тра­ди­ци­о­нал­ни ин­стру­мен­ти. Бе­ше от­пе­а­на и пес­на­та „Гра­би­ле гу Ан­ѓе­ли­ну“ од пре­де­лот Жег­ли­го­во во пре­крас­на­та не­ве­стин­ска но­си­ја од исто­и­ме­ни­от пре­дел. За крај беа оди­гра­ни ма­шко­то ма­ле­шев­ско оро „Чан­гу­ло­во“ во из­вед­ба на та­па­ни и на зур­ли и сцен­ска­та адап­та­ци­ја „Зај­ди, зај­ди“ од пре­де­лот Ов­че По­ле, ко­ја ги по­ну­ди ора­та „Ар­на­ут“, „По­тр­чул­ка“, „Кр­стач“, „Џон­ка­та“ и „Вр­те­ле­шка­та“. На кон­цер­тот беа прет­ста­ве­ни ори­ги­нал­ни но­сии и од град­ска­та и од сел­ска­та тра­ди­ци­ја на Ма­ке­до­ни­ја.

Уметничкиот директор Јаневски со дел од ансамблот

Од ко­га по­стои ан­самб­лот „Ма­ке­до­ни­ја“? Кол­ку чле­на има? Кој го со­чи­ну­ва ан­самб­лот?

ЈАНЕВСКИ: Ан­самб­лот „Ма­ке­до­ни­ја“ е прет­став­ник на ма­ке­дон­ска­та тра­ди­ци­о­нал­на кул­ту­ра и актив­но тво­ри oд 2012 го­ди­на, со нај­до­бри­те сту­ден­ти од од­де­лот за ет­но­ко­ре­о­ло­ги­ја при Фа­кул­тет за му­зич­ка умет­ност од Уни­вер­зи­те­тот „Го­це Дел­чев“ – Штип, ка­ко и уче­ни­ци од ДМБУЦ „Или­ја Ни­ко­лов­ски – Луј“ од На­со­ка­та за тра­ди­ци­о­нал­на му­зи­ка и игра – Скоп­је. Ан­самб­лот има 40 умет­ни­ци – сцен­ски пре­зен­те­ри, се­кој од нив ос­по­со­бен  за  тра­ди­ци­о­нал­но пе­е­ње, игра­ње, сви­ре­ње и сцен­ско-умет­нич­ка пре­зен­та­ци­ја.

Ка­ков ка­дар ра­бо­ти со чле­но­ви­те на ан­самб­лот?

ЈАНЕВСКИ: Единс­твен во др­жа­ва­та од ва­ков тип, ан­самб­лот ра­бо­ти со ка­дар – про­фе­си­о­нал­ци што се еду­ци­ра­ат низ спо­ме­на­ти­те ин­сти­ту­ции. Не­го го ра­ко­во­дат врв­ни про­фе­си­о­нал­ци и стру­чен ка­дар од об­ла­ста на тра­ди­ци­о­нал­на игра, тра­ди­ци­о­нал­ни­те ин­стру­мен­ти и пе­е­ње (ма­ги­стри по ет­но­ко­ре­о­ло­ги­ја, ет­но­ор­га­но­ло­ги­ја и ет­но­му­зи­ко­ло­ги­ја).

Што има нај­че­сто на ре­пер­то­а­рот на ан­самб­лот „Ма­ке­до­ни­ја“?

ЈАНЕВСКИ: Ре­пер­то­а­рот на ан­самб­лот „Ма­ке­до­ни­ја“ пре­зен­ти­ра сцен­ски адап­та­ции од си­те игра­ор­ни по­драч­ја во Ма­ке­до­ни­ја: за­пад­но; ју­го­за­пад­но; јуж­но; источ­но и се­вер­но игра­ор­но по­драч­је. Ре­пер­то­а­рот на ора или тра­ди­ци­о­нал­но­то игра­ње се пре­зен­ти­ра пре­ку обред­на­та и со­бор­ска­та тра­ди­ци­ја. Глав­но обе­леж­је на ре­пер­то­а­рот на ора­та и на му­зич­ки­от ре­пер­то­ар се сцен­ско-умет­нич­ки сег­мен­ти од тра­ди­ци­о­нал­на­та кул­ту­ра­та ка­ко на Ма­ке­дон­ци­те, та­ка и на дру­ги­те ет­но­си во Ма­ке­до­ни­ја. Изо­ста­ве­на е се­ка­ква сти­ли­зи­ра­на фор­ма, а на ши­ро­ка­та ле­пе­за од сцен­ски адап­та­ции, би ги спо­ме­на­ле и сцен­ски­те адап­та­ции на ром­ско­то, ал­бан­ско­то, тур­ско­то и на вла­шко­то  на­се­ле­ние. Ан­самб­лот Ма­ке­до­ни­ја не­гу­ва и пре­зен­ти­ра по­ве­ќе му­зич­ки сти­ло­ви на тра­ди­ци­о­на­лен ор­ке­стар од та­пан, гај­да, зур­ла, ка­вал, шу­пел­ка, свор­че, дво­јан­ка, там­бу­ра, ќе­ма­не, по­тоа чал­ги­ски ор­ке­стар од ка­нон, ут, кла­ри­нет, ви­о­ли­на, да­јре, та­ра­бу­ка, прим и блех ор­ке­стар од та­пан с`с са­ан, гр­не­та (кла­ри­нет), жу­та (тру­ба), та­рамб­лок (та­ра­бу­ка). Во­кал­ни­от ре­пер­то­ар се ин­тер­пре­ти­ра низ не­кол­ку ка­те­го­рии не­гу­вај­ќи раз­лич­ни стил­ски ка­ра­кте­ри­сти­ки: тра­ди­ци­о­нал­но ед­ног­лас­но, двог­лас­но (бор­дун­ско) и триг­лас­но пе­е­ње по­де­ле­но спо­ред обред­на­та или со­бор­ска­та пра­кти­ка, ка­ко од сел­ска­та та­ка и од град­ска­та му­зич­ка тра­ди­ци­ја.

Сите носии во кои настапуваат членовите на „Македонија“ се оригинални и автентични

Во тек се упи­си­те за но­ви чле­но­ви во ан­самб­лот „Ма­ке­до­ни­ја“. Да­ли има та­лен­ти­ра­ни де­ца што са­ка­ат да ги не­гу­ва­ат из­вор­на­та пес­на и из­вор­ни­те тан­ци и игри во Ма­ке­до­ни­ја?

ЈАНЕВСКИ: Ин­те­ре­сот за чле­ну­ва­ње во ан­самб­лот е од­ли­чен ка­ко ре­зул­тат на сѐ по­го­ле­ми­от број та­лен­ти­ра­ни и по­све­те­ни сред­но­школ­ци, кои се за­пи­шу­ва­ат во Сред­но­то му­зич­ко учи­ли­ште во на­со­ка­та за тра­ди­ци­о­нал­на му­зи­ка и игра, ка­ко и сту­ден­ти до­дип­лом­ци и пост­дип­лом­ци од Фа­кул­те­тот за му­зич­ка умет­ност во Штип. Со по­сто­е­ње­то на овие ин­сти­ту­ции, ка­ко и ори­ги­нал­на­та цел и функ­ци­ја на ан­самб­лот, се зго­ле­ми по­тре­ба­та од изу­чу­ва­ње и автен­тич­но сцен­ско пре­зен­ти­ра­ње на ма­ке­дон­ски­те тра­ди­ци­о­нал­ни му­зич­ки вред­но­сти.

Дел од настапите на „Македонија“

На си­те на­ста­пи на ва­кви и слич­ни ан­самб­ли, по­себ­но вни­ма­ние прив­ле­ку­ва­ат и но­си­и­те на игра­ор­ци­те. Со кол­ку но­сии мо­же да се по­фа­ли Ва­ши­от ан­самбл и кои се нај­прет­ста­ви­тел­ни­те? Од кои кра­е­ви има­те најм­но­гу но­сии и да­ли се по­да­ре­ни или са­ми ги ши­е­те?

ЈАНЕВСКИ: Но­си­и­те се ори­ги­нал­ни и со го­ле­ма умет­нич­ка вред­ност да­ти­рај­ќи од кра­јот на 19 век и по­че­то­кот на 20 век. Тие се во мо­ја лич­на сопс­тве­ност. Во из­ми­на­ти­ве 25 го­ди­ни истра­жу­вам на те­ре­нот на ет­нич­ка Ма­ке­до­ни­ја со­би­рај­ќи и ре­ста­ври­рај­ќи по­ве­ќе од 8.000 еле­мен­ти од об­ле­ка­та и по­ве­ќе од 500 комп­лет­ни но­сии од раз­лич­ни ет­нич­ки пре­де­ли. Ја имам нај­го­ле­ма­та ко­лек­ци­ја автен­тич­ни и уни­кат­ни но­сии од пре­де­ли­те: Скоп­ска Бла­ти­ја, Скоп­ска Цр­на Го­ра, Сре­до­рек, Жег­ли­го­во, Сла­ви­ште, Пи­ја­нец, Ма­ле­ше­во, Ра­до­ви­шко и Стру­мич­ко По­ле, Ко­стур­ско, Во­ден/Мег­лен, Ле­рин­ска Ре­ка и Ле­рин­ско По­ле, Ма­ла Ре­ка, Дол­на Ре­ка, Гор­ни и Дол­ни По­лог, Азот, При­леп­ско и Би­тол­ско По­ле и др. Уни­кат­но­ста на об­ле­ка­та на ан­самб­лот „Ма­ке­до­ни­ја“ се отс­ли­ку­ва и пре­ку раз­лич­ни мод­ни сти­ло­ви ка­ко ала тур­ка од кра­јот на 19 и по­че­то­кот на 20 век со тур­ско-ори­ен­тал­но­то вли­ја­ние во кул­ту­ра­та на об­ле­ку­ва­ње, ка­ко и ала фран­га – за­пад­но­е­вроп­ски­от град­ски мо­ден стил од по­че­то­кот на 20 век. При сцен­ско­то пре­зен­ти­ра­ње, ан­самб­лот на­сто­ју­ва да из­вр­ши еду­ка­ци­ја и естет­ско ва­ло­ри­зи­ра­ње на тра­ди­ци­ја­та на об­ле­ку­ва­ње по­ка­жу­вај­ќи раз­лич­ни со­ци­јал­ни атри­бу­ти и ре­кви­зи­ти и раз­лич­ни со­ци­јал­ни ста­ту­си од тра­ди­ци­о­нал­на­та кул­ту­ра на жи­ве­е­ње.

Ин­те­ре­сот за чле­ну­ва­ње во ан­самб­лот е од­ли­чен ка­ко ре­зул­тат на сѐ по­го­ле­ми­от број та­лен­ти­ра­ни и по­све­те­ни сред­но­школ­ци

Има­вте го­ле­ма тур­не­ја во Ја­по­ни­ја, по­тоа го­сту­ва­ња во Хо­лан­ди­ја, Бу­га­ри­ја, Гер­ма­ни­ја. Кои се Ва­ши­те пла­но­ви за ле­то­во? Да­ли од сеп­тем­ври Ве оче­ку­ва но­ва ра­бот­на есен?

ЈАНЕВСКИ: Во лет­ни­ов пер­и­од актив­но­сти­те се од­лич­ни, сле­ду­ва­ат две кон­церт­ни тур­неи во ју­ли со нат­пре­ва­ру­вач­ки ка­ра­ктер, ка­ко учес­тво на ме­ѓу­на­ро­ден фе­сти­вал во Бур­са – Тур­ци­ја, ка­ко и де­сетд­нев­на тур­не­ја во Пол­ска – Бе­ли Исток. Од 29 ју­ли до 2 август ќе го ре­а­ли­зи­ра­ме се­ми­на­рот за тра­ди­ци­о­нал­на му­зи­ка и игра во Би­то­ла ка­де што умет­ни­ци­те на ан­самб­лот се вклу­че­ни и ка­ко кур­си­сти, но и ка­ко во­лон­те­ри во ор­га­ни­за­ци­ска­та акти­ва на Ин­тер­на­ци­о­нал­ни­от фе­сти­вал „Илин­ден­ски де­но­ви“ – Би­то­ла. Лет­на­та актив­ност ќе ја за­вр­ши­ме со трид­нев­но го­сту­ва­ње во Гр­ци­ја, по што ќе сле­ду­ва кра­ток од­мор за прет­стој­ни­от есен­ски пер­и­од.

Раз­го­ва­ра­ше: Але­ксан­дра М. Бун­да­лев­ска

Фо­то: Ѓор­ги Ли­чов­ски

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.