Бор­че Гроз­да­нов: Мно­гу ра­ла чев­ли иски­нав по те­а­тар­ски­те па­ти­шта низ Ма­ке­до­ни­ја

Бор­че Гроз­да­нов, дол­го­го­диш­ни­от но­ви­нар, поз­на­вач на те­а­тар­ска­та деј­ност, те­а­тар­ски кри­ти­чар и автор на по­ве­ќе автор­ски де­ла, во 2014 го­ди­на­ ја до­би на­гра­да­та „Ми­то-Ха­џи­ва­си­лев-Јас­мин“ за пуб­ли­ци­сти­ка и за но­ви­нарс­тво. По­вод за овој раз­го­вор е на­гра­да­та, но и 20-го­диш­но­то но­ви­нар­ско искус­тво зад не­го, зго­ди­те и нез­го­ди­те, по­ра­ди на­пи­ша­ни­те кри­ти­ки…

Го­ди­на­ва ја до­би на­гра­да­та „Ми­то Ха­џи­ва­си­лев-Јас­мин“ за пуб­ли­ци­сти­ка и но­ви­нарс­тво за кни­га­та „На(д) сце­на­та 2“. Ста­ну­ва збор за из­бор ре­цен­зии об­ја­ве­ни во вес­ни­кот „Ве­чер“ од 2004 го­ди­на до 2014 го­ди­на. Што прет­ста­ву­ва за те­бе приз­на­ни­е­то со ог­лед на тоа што си дол­го­го­ди­шен но­ви­нар, осо­бе­но ус­пе­шен во те­а­тар­ска­та кри­ти­ка?

– Мо­рам да приз­на­ам де­ка ни на кра­јот од умот не ми бе­ше де­ка би мо­жел да кон­ку­ри­рам за ед­но ва­кво пре­стиж­но приз­на­ние, а не, пак, да дој­дам во си­ту­а­ци­ја да го имам, да ми пад­не в ра­це. Но, ете не­ка­ко сра­меж­ли­во, по убе­ду­ва­ње на не­кои од ко­ле­ги­те и мо­ја­та со­пру­га Ка­те­ри­на, се ре­шив на овој че­кор и не са­мо што не за­жа­лив, ами сум и пре­сре­ќен. Се­га, ко­га овој сон, од­нос­но по­ве­ќе од сон, се ос­тва­ри, раз­мис­лу­вам де­ка, мо­же­би, е и зас­лу­же­но. Пред сѐ, по­ра­ди две­те де­це­нии ма­ко­трп­на ра­бо­та и мно­гу­те ра­ла чев­ли иски­на­ти по те­а­тар­ски­те па­ти­шта низ це­ла Ма­ке­до­ни­ја, па и по­ши­ро­ко.

По­твр­да за зас­лу­га­та е и ре­зул­та­тот – на­гра­да­та ја до­бив од ко­ле­ги­те, и тоа ед­ног­лас­но. Иа­ко мо­ја­та, на­ша­та ра­бо­та е ин­ди­ви­ду­ал­на, мо­рам да им се заб­ла­го­да­рам на си­те пок­ло­ни­ци на Та­ли­ја и на те­а­та­рот од тие на и зад и пред сце­на­та, а најм­но­гу на мо­јот „Ве­чер“ што ми овоз­мо­жи, пре­ку мо­ја­та мис­ла, став и чув­ство, да го офор­му­вам и мис­ле­ње­то на те­а­тар­ска­та пуб­ли­ка…

Нај­горд сум на ре­че­ни­ца­та – пр­во чи­там тво­ја кри­ти­ка, па одам да ја гле­дам прет­ста­ва­та –што, за мо­ја сре­ќа, сум ја чул по­ве­ќе­па­ти и тоа од лу­ѓе на кои те­а­та­рот им е би­тен сег­мент од жи­во­тот.

Пи­шу­ваш тек­сто­ви за те­а­та­рот, те­а­тар­ски ре­цен­зии, кри­ти­ки… ве­ќе 20 го­ди­ни.  Кол­ку ва­кви де­ла, мо­но­гра­фии, из­бор од ре­цен­зии и та­ка на­та­му, си об­ја­вил до­се­га?

– По­точ­но ве­ќе се сто­ри и 21 го­ди­на… Од мо­ја­та пр­ва кри­ти­ка во „Де­ло“, па пре­ку „Разг­ле­ди“, во „Екран“ и „Пулс“, па сѐ до „Ве­чер“ со кој си оста­нав­ме вер­ни до крај…

Што се од­не­су­ва до мо­и­те пуб­ли­ци­стич­ки из­да­ни­ја, ги имам уште и „Че­ко­ри по ѕвез­де­ни­те шти­ци“, мо­но­гра­фи­ја по по­вод 50-го­диш­ни­на­та на НТ „Ан­тон Па­нов“ од Стру­ми­ца (1999 год.), ка­де што сум ко­а­втор со уште трој­ца авто­ри, па „На(д) сце­на­та“, збир­ка со кри­ти­ки од мо­и­те пр­ви 10 го­ди­ни, ком­па­ктен диск што го из­да­дов сам, од­нос­но при­ват­но, прв од ва­ков вид во др­жа­ва­ва (2004 год.),  на кој ка­ко ло­ги­чен ре­дос­лед дој­де и „На(д) сце­на­та 2“, из­да­де­на го­ди­на­ва, а ту­ка е и „Ми­те – сце­на,жи­вот“,  мо­но­гра­фи­ја – жи­во­то­пис, по­све­тен(а)  на акте­рот Ми­те Гроз­да­нов, та­тко ми. Имам и три збир­ки по­е­зи­ја, ед­на дра­ма, не­кол­ку адап­та­ции во мо­но­драм­ска фор­ма… Искре­но, се на­де­вам, не­ма да за­ста­нам ту­ка… Во план ми е и збир­ка рас­ка­зи во ко­ја, во еден по­го­лем дел, ќе има и рас­ка­жа­ни случ­ки ток­му од те­а­тар­ски­те па­те­шес­тви­ја, бањ­ски слу­чу­ва­ња, ка­фе­ан­ски анег­до­ти, ка­ко не­од­мин­лив дел од но­ви­нар­ски­от жи­вот, и мно­гу, ама, на­ви­сти­на, мно­гу Љу­бов… Но, да не откри­вам сѐ, се на­де­вам, мно­гу на­ско­ро ќе мо­же­те да откри­е­те и да се за­ба­ву­ва­те, за­мис­ли­те, ко­га и са­ми­те ќе ја има­те кни­га­та в ра­це… а ко­га точ­но, ќе би­де­те бла­го­вре­ме­но из­ве­сте­ни!

Кри­ти­ка­та не се при­фа­ќа се­ко­гаш на ви­стин­ски­от на­чин. Си имал ли не­ка­кви не­при­јат­но­сти по­ра­ди на­пи­шан текст или кри­ти­ка?

– Ни­кој од нас не при­фа­ќа кри­ти­ка, без раз­ли­ка да­ли на неа во мо­мен­тот ре­а­ги­ра мир­но, без ко­мен­тар или со одо­бру­ва­ње, или, пак, ре­ак­ци­ја­та ќе би­де со не­го­ду­ва­ње, бур­на до рас­пра­ви­ја или ду­ри и со потс­мев… Убе­ден сум во тоа!

Па зо­што то­гаш лу­ѓе­то од те­а­тар­ска­та фе­ла би би­ле иск­лу­чок од пра­ви­ло­то?!

Од овој ас­пект, здо­би­вај­ќи го и сопс­тве­но­то искус­тво, на­у­чив де­ка не тре­ба да им се лу­там на те­а­тар­ски­те лу­ѓе, кол­ку и да ме по­вре­ду­ва­ат во мо­мен­тот, се раз­би­ра, из­бег­ну­вај­ќи ги или амо­ри­зи­рај­ќи ги, кол­ку што мо­жам, вер­бал­ни­те уда­ри… Ве­лат, а и точ­но е, тоа е са­мо плод на су­е­та­та… Но, од дру­га стра­на, те­а­та­рот без су­е­та­та не би бил врв­на умет­ност, ка­ква што знае да би­де, ка­ква што тре­ба да би­де.

Да би­дам искрен до крај, има­ло и конф­ликт­ни си­ту­а­ции (за сре­ќа, на­ви­сти­на, мал­ку), што сум ги под­нел по­ве­ќе или по­мал­ку сто­ич­ки, од­нос­но и јас сум зна­ел да се на­лу­там…

А, на кра­јот од кра­и­шта­та, си­те ние сме са­мо лу­ѓе, зар не?!

Во пос­лед­но вре­ме сѐ по­ве­ќе но­ви­на­ри се ја­ву­ва­ат ка­ко авто­ри на ро­ма­ни, мо­но­гра­фии, по­е­зи­ја… Еден од нив си и ти, но ка­ко е ко­га се на­о­ѓаш од дру­га­та стра­на, па се­га тво­е­то де­ло го оце­ну­ва­ат пуб­ли­ка­та, кри­ти­ча­ри­те…?

– Се­кој тој што во сво­јот дел од тво­реш­тво­то пре­ку ме­ди­у­ми­те не се до­и­ска­жал, пред сѐ, во емо­тив­на, ин­тим­на, тво­реч­ка смис­ла, тре­ба и мо­ра да нај­де мо­дус да се иска­же до крај… Ве­ро­јат­но, от­та­му и мо­ја­та мо­ти­ва­ци­ја, а и мо­ти­ва­ци­ја­та на дру­ги­те на­ши ко­ле­ги што го пра­ват тоа, без од­нос кон тоа (ба­рем за ме­не ва­жи) кој, што, зо­што  и кол­ку ќе го оце­ни тоа ка­ко ло­шо, мно­гу ло­шо, ка­та­стро­фал­но, до­бро, мно­гу до­бро, па и врв­но… Важ­на е са­мо на­суш­на­та по­тре­ба за (до)иска­жу­ва­ње, за (до)ис­пол­ну­ва­ње…

Впро­чем, за тоа и се за­ни­ма­ва­ме, а и го љу­би­ме збо­рот…

Разговараше: Невена Поповска

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.