Зо­што дој­де пр­ви­от дип­ло­мат на Ру­ска­та пра­вос­лав­на цр­ква?

Еден од кон­тек­сти­те на по­се­та­та на ви­со­ки­от ру­ски цр­ко­вен до­сто­инс­тве­ник тре­ба да се ба­ра во оби­дот на Ру­ска­та цр­ква да ја по­твр­ди уште ед­наш сво­ја­та сѐ по­сил­на по­зи­ци­ја во пра­вос­ла­ви­е­то. Иа­ко е на пет­то ме­сто по ранг во дип­ти­хот на пра­вос­лав­ни­те цр­кви, цр­ква­та што ја во­ди па­три­јар­хот мо­сков­ски и па­три­јарх на це­ла Ру­си­ја, г.г. Ки­рил, не се сог­ла­су­ва да има по­ма­ло вли­ја­ние и моќ од че­ти­ри­те цр­кви од та­ка­на­ре­че­ни­от грч­ки блок цр­кви, кои, иа­ко ра­ко­во­дат мно­гу по­мал број вер­ни­ци и вла­ди­ци, сѐ уште го има­ат фор­мал­ни­от при­мат во пра­вос­ла­ви­е­то.

Поз­на­ва­чи на проб­ле­ма­ти­ка­та во зем­ја­ва, но и во Ср­би­ја и во Ру­си­ја, ве­лат де­ка по­крај искре­на­та жел­ба да се по­мог­не во над­ми­ну­ва­ње на спо­рот ме­ѓу МПЦ и СПЦ, во по­сре­ду­ва­ње­то на епи­ско­пот Ила­ри­он има и цр­ков­но-стра­те­ги­ски це­ли, кои има­ат за цел на ца­ри­град­ски­от па­три­јарх да му ка­жат кој е кој во пра­вос­ла­ви­е­то овие де­но­ви.

Об­је­ктив­но, проб­ле­мот со по­ра­неш­ни­от вла­ди­ка на МПЦ-ОА Јо­ван Вра­ни­шков­ски е и проб­лем за пра­вос­ла­ви­е­то од не­кол­ку при­чи­ни, но ни од да­ле­ку не е тол­ку го­лем проб­лем кол­ку што е су­ди­рот ме­ѓу Ру­ска­та цр­ква и Ца­ри­град­ска­та цр­ква. Евен­ту­ал­но ре­ше­ние на проб­ле­мот со Јо­ван ќе зна­чи де­ка и за вре­ме на под­го­то­вки­те и за вре­ме на одр­жу­ва­ње­то на след­ни­от все­лен­ски со­бор, кој тре­ба да се одр­жи во Истан­бул во 2016 го­ди­на, ру­ски­от па­три­јарх ќе има в џеб уште еден ар­гу­мент зо­што не би тре­ба­ло да би­де со по­ни­зок ранг од Вар­то­ло­меј. До­кол­ку нај­но­ва­та ру­ска цр­ков­на офан­зи­ва ус­пее, Ки­рил ќе мо­же да се по­фа­ли де­ка ца­ри­град­ски­от па­три­јарх, ина­ку Влав по на­ци­о­нал­ност, не­ма по­тен­ци­јал да ја во­ди пра­вос­лав­на­та за­ед­ни­ца на гло­ба­лен план.

Дел од ка­ме­нот на соп­ну­ва­ње за вре­ме на под­го­то­вки­те што Ме­ѓу­пра­вос­лав­на­та под­го­тви­тел­на ко­ми­си­ја ги поч­на во сеп­тем­ври оваа го­ди­на, а кои ќе тра­ат до Ве­лиг­ден в го­ди­на, е да­ли до Вар­то­ло­меј од ле­ва и од дес­на стра­на ќе се­дат ли­де­ри­те на авто­ке­фал­ни­те цр­кви спо­ред ран­гот во дип­ти­хот или, пак, од дес­на стра­на ќе се­ди Ки­рил, што пла­стич­но мо­же да по­ка­же за ка­ков конф­ликт се ра­бо­ти.

Друг мно­гу по­се­ри­о­зен проб­лем од ре­дос­ле­дот за се­де­ње е се­гаш­но­то ре­ше­ние спо­ред кое на со­бо­рот не­ма да учес­тву­ва­ат си­те епи­ско­пи на си­те авто­ке­фал­ни цр­кви ту­ку са­мо по одре­ден број прет­став­ни­ци на се­ко­ја цр­ква за­тоа што тоа мо­же да вли­јае на до­не­су­ва­ње­то на од­лу­ки­те на со­бо­рот. Ако, на при­мер, се доз­во­ли учес­тво на си­те вла­ди­ци, то­гаш ру­ска­та цр­ква, ко­ја има по­ве­ќе од 300 епи­ско­пи, ќе има ап­со­лут­но мно­зинс­тво на со­бо­рот и ќе мо­же да ги ди­кти­ра од­лу­ки­те. Па­три­јар­хот Ки­рил не се сог­ла­су­ва и не­го­ва­та и дру­ги­те цр­кви да има­ат ед­на­ков број прет­став­ни­ци. Нив­ни­от број од по­чет­ни­те 13 се­га е зго­ле­мен на 20 вла­ди­ци од се­ко­ја цр­ква, но тоа не е при­фат­ли­во за Мос­ква. Исто ка­ко што Вар­то­ло­меј не се сог­ла­су­ва со ма­сов­но при­сус­тво на ру­ски вла­ди­ци, кои ќе гла­са­ат ка­ко што ќе по­со­чи Ки­рил.

Офи­ци­јал­но, за овој су­дир, ка­ко што при­ле­га на се­ри­оз­ни ин­сти­ту­ции, ни­кој не го­во­ри јав­но. Си­те фор­мал­но се за­ла­га­ат за единс­тво пре­ку ко­му­ни­ка­ци­ја и со­ра­бо­тка, ка­ко и за прин­ци­пот на со­бор­ност што, ако е сѐ во ред, во­оп­што не тре­ба да се наг­ла­си во со­оп­ште­ни­ја­та за јав­но­ста.

Ос­ло­бо­ду­ва­ње­то на Јо­ван е до­бар по­тег, но, нај­ве­ро­јат­но, за­доц­нет

Поз­на­ва­чи­те се уве­ре­ни де­ка ду­ри и до­кол­ку Јо­ван би­де по­ми­лу­ван за Бо­жик, ду­ри и ако во рок од не­кол­ку не­де­ли би­де об­но­вен ди­ја­ло­гот на ре­ла­ци­ја Скоп­је – Бел­град, не по­стои ре­ал­на шан­са ма­ке­дон­ска­та афто­ке­фал­ност да би­де ед­на од те­ми­те на ос­ми­от все­лен­ски со­бор, кој, ако сѐ би­де во ред и ако се над­ми­нат раз­ли­ки­те во глав­ни­те пра­вос­лав­ни цен­три, ќе се слу­чи во про­лет­та 2016 го­ди­на. Ка­ков ќе би­де ста­ту­сот на МПЦ-ОА во Истан­бул ќе се знае пре­циз­но ве­ќе во мај оваа го­ди­на, ко­га тре­ба да поч­не со ра­бо­та се­пра­вос­лав­но­то пре­тсо­бор­но со­ве­ту­ва­ње. Тоа, пра­ктич­но, зна­чи де­ка вла­ди­ци­те на све­тио­т си­но­д на СПЦ и на МПЦ-ОА има­ат по­мал­ку од по­ло­ви­на го­ди­на да нај­дат ре­ше­ние за конф­ли­ктот. Тоа за што не е по­треб­на ни­ка­ква не­о­фи­ци­јал­на или фор­мал­на по­твр­да е на­по­рот на грч­ки­от блок цр­кви, по на­лог на вла­да­та во Ати­на, да го бло­ки­ра се­кој раз­го­вор за авто­ке­фал­ност на Ма­ке­дон­ска­та пра­вос­лав­на цр­ква. Имај­ќи пред­вид ка­ква е по­зи­ци­ја­та на СПЦ во пос­лед­ни­те не­кол­ку де­це­нии, по­стои го­ле­ма ве­ро­јат­ност да се ос­тва­ри ова сце­на­рио.

Ла­жен все­лен­ски со­бор

Дел од срп­ски­те ме­ди­у­ми вед­наш по об­ја­ву­ва­ње­то на да­ту­мот за след­ни­от все­лен­ски со­бор нај­а­ви­ја де­ка се ра­бо­ти за ла­жен со­бор, кој ме­сто да го обе­ди­ни ќе вне­се рас­кол во пра­вос­ла­ви­е­то. Некои цр­ков­ни до­сто­инс­тве­ни­ци, се согласуваат де­ка пра­вос­ла­ви­е­то се на­о­ѓа во се­ри­оз­на кри­за и су­дир и де­ка тие ќе кул­ми­ни­ра­ат на следниот собор, кој треба да се одр­жи во цр­ква­та „Све­та Ири­на“ во Истан­бул, местото ка­де што во 381 го­ди­на е одр­жан вто­ри­от все­лен­ски со­бор. Стра­вот од но­ви по­дел­би во пра­вос­ла­ви­е­то го наг­ла­су­ва­ат цр­ков­ни­те ли­ца што има­ат проб­лем со приб­ли­жу­ва­ње­то на пра­вос­лав­ни­те ли­де­ри со пог­ла­ва­рот на католичката цр­ква Фран­циск, а не­кои се пла­шат и од предвидените но­ви­ни со кои мо­же да се на­ру­шат цр­ков­ни­те дог­ми.

Ка­мен на соп­ну­ва­ње се и не­кол­ку­те не­о­фи­ци­јал­ни ба­ра­ња за кои збо­ру­ва­ат во си­но­дот на СПЦ, а кои се од­не­су­ва­ат на ста­ту­сот на пог­ла­ва­рот на МПЦ-ОА г.г. Сте­фан и ид­ни­на­та на Вра­ни­шков­ски. Срп­ски из­во­ри ве­лат де­ка цр­ков­ни­от про­цес про­тив ли­де­рот на ма­ке­дон­ска­та цр­ква не мо­же да за­пре ду­ри ни со ит­но ос­ло­бо­ду­ва­ње на Вра­ни­шков­ски и де­ка сѐ до­де­ка е тој пог­ла­вар не­ма да се нај­де ре­ше­ние за цр­ков­ни­от спор. Ова ба­ра­ње, кое е мож­но да е са­мо пре­го­ва­рач­ка по­зи­ци­ја, е при­дру­же­но со уште две по­би­зар­ни ба­ра­ња од пр­во­то, кои има­ат за цел да пре­диз­ви­ка­ат рас­кол и тур­бу­лен­ции во МПЦ. Во Бел­град оче­ку­ва­ат Сте­фан да би­де нас­ле­ден од не­кои од пот­пис­ни­ци­те на Ни­шки­от до­го­вор за да мо­же да има кон­ти­ну­и­тет во раз­го­во­ри­те и на крај МПЦ-ОА да обез­бе­ди не­пре­че­на ра­бо­та на срп­ски­от ег­зарх Јо­ван на ма­ке­дон­ска те­ри­то­ри­ја, при што во овој кон­текст се спо­ме­ну­ва­ат и имо­ти на МПЦ-ОА што би тре­ба­ло да им би­дат да­де­ни на ко­ри­сте­ње на Вра­ни­шков­ски и на не­го­ви­те след­бе­ни­ци. Со ог­лед на тоа што си­те овие ба­ра­ња се гра­ни­чат со лу­дост, ре­чи­си е си­гур­но де­ка ако СПЦ ин­си­сти­ра на нив во­оп­што не­ма да дој­де до об­но­ве­ни раз­го­во­ри ме­ѓу две­те цр­кви.

Со тоа МПЦ-ОА ќе би­де ста­ве­на во не­из­вес­на по­зи­ци­ја и исто­вре­ме­но ќе би­де ис­пол­не­то ба­ра­ње­то на грч­ки­те цр­кви да се бло­ки­ра.

Во мо­мен­тов са­мо Ру­ска­та цр­ква мо­же да да­де га­ран­ции де­ка не­ма да се слу­чи тоа. Таа, пак,  во обид да ги усог­ла­си пра­вос­лав­ни­те цр­кви, искре­но са­ка и Ма­ке­дон­ска­та цр­ква да ста­не фор­ма­лен дел од пра­вос­лав­на­та еку­ме­на. Ни­кој не знае што точ­но ве­тил и пред­ло­жил ру­ски­от прет­став­ник во Скоп­је, но си­гур­но е де­ка во Скоп­је не до­шол са­мо со оп­шти ба­ра­ња, ту­ку со пре­ци­зен план ка­ко да се из­ле­зе од ка­ша­та на­ре­че­на Јо­ван Вра­ни­шков­ски.

Зо­што Ма­ке­дон­ска­та пра­вос­лав­на цр­ква мо­ра­ше да че­ка да дој­де ру­ски спе­ци­ја­лен пра­те­ник за да по­ба­ра ос­ло­бо­ду­ва­ње на по­ра­неш­ни­от вла­ди­ка, се­га не е ни важ­но. Осо­бе­но ако Ила­ри­он до­шол со план што ну­ди на­деж де­ка на­ско­ро мо­же да има ре­ше­ние. Во се­кој слу­чај, до­жи­вот­но из­бра­ни­те вла­ди­ци и пог­ла­вар на МПЦ-ОА ќе мо­ра­ат да жи­ве­ат со гри­жа на со­вест што до­се­га хри­сти­јан­ски не по­ба­раа ос­ло­бо­ду­ва­ње на чо­век што, без раз­ли­ка да­ли се дек­ла­ри­ра ка­ко Ср­бин, да­ли украл 100 или 200 ил­ја­ди евра, да­ли ди­рект­но или ин­ди­рект­но ра­бо­ти за цен­три што са­ка­ат раз­не­би­ту­ва­ње на Ма­ке­дон­ска­та цр­ква и на­ци­ја, се­пак е преч­ка за над­ми­ну­ва­ње на со­стој­ба­та во ко­ја се на­о­ѓа МПЦ-ОА и на ме­ѓу­на­ро­ден и на вна­тре­шен мо­ра­лен ду­хо­вен план.

Пишува: Горан Момироски

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.