Европа сакаше да ја смачка Грција

Колумнист: Горан Момироски

За раз­ли­ка од ме­мо­а­ри­те на Ти­мо­ти Гајт­нер, во кои тој вни­ма­тел­но опи­шу­ва што се слу­чу­ва­ло во екот на европ­ска­та и свет­ска фи­нан­си­ска кри­за, ко­га ЕУ по­ра­ди Гр­ци­ја се со­о­чу­ва­ше со опас­но­ста да ја за­гу­би единс­тве­­на­та европ­ска ва­лу­та, во ори­ги­нал­ни­те транс­крип­ти од не­го­ви­те ин­терв­јуа за вре­ме на кри­за­та да­ва мно­гу по­о­стри оце­ни за од­не­су­ва­ње­то на евро­ли­де­ри­те, но и за нив­на­та жел­ба да ја уни­штат Гр­ци­ја. Спо­ред ори­ги­нал­ни­те транс­крип­ти, чи­и­што де­ло­ви об­ја­ви но­ви­на­рот Пе­тер Шпи­гел од вес­ни­кот „Фај­неншл тајмс“, за Гајт­нер не­ма ди­ле­ми што са­ка­ле да на­пра­ват европ­ски­те ли­де­ри ко­га во 2010 го­ди­на се со­бра­ле да ре­ша­ва­ат за со­стој­ба­та во Гр­ци­ја и да ја ели­ми­ни­ра­ат опас­но­ста за евро­то.

Кни­га­та на Гајт­нер из­ле­зе од пе­чат во мај оваа го­ди­на, но ко­мен­та­ри­те во неа ни­ко­гаш не­ма­ше да пре­диз­ви­ка­ат тол­ка­во вни­ма­ние до­кол­ку јав­но­ста не доз­на­е­ше за не­го­ви­те нај­ра­ди­кал­ни ста­во­ви со­др­жа­ни во не­об­ја­ве­ни­те транс­крип­ти. Спо­ред нив, ми­ни­стри­те за фи­нан­сии на Европ­ска­та уни­ја на со­ста­но­ци­те има­ле кон­сен­зус де­ка Гр­ци­те (мис­леј­ќи на по­ли­тич­ка­та ели­та што ги во­де­ла во пос­лед­ни­те де­се­ти­на го­ди­ни) се од­врат­ни, рас­и­па­ни, тро­шат без ни­ка­ква кон­тро­ла и за­тоа тре­ба да би­дат со­тре­ни. Спо­ред из­ја­ви­те на Гајт­нер, од­маз­да­та на Евро­пеј­ци­те би­ла тол­ку го­ле­ма што тие са­ка­ле Гр­ци­те да ги вра­тат во ка­ме­но вре­ме по­ра­ди нив­на­та не­од­го­вор­ност и ла­ги. Гајт­нер откри­ва и де­ка Ита­ли­ја би­ла уце­ну­ва­на да го отфр­ли то­гаш сво­јот нај­по­пу­ла­рен по­ли­ти­чар Сил­вио Бер­лу­ско­ни до­кол­ку са­ка да до­бие фи­нан­си­ска по­мош од Уни­ја­та.

Ти­мо­ти Гајт­нер, по­ра­неш­ен ми­ни­стер за фи­нан­сии на САД

ЕУ лу­та на Гр­ци­ја, евро­то спа­се­но

Ин­фор­ма­ци­и­те што ги спо­де­ли со јав­но­ста ви­со­­ки­от аме­ри­кан­ски вла­дин прет­став­ник ни­ко­гаш не беа по­твр­де­ни или до­пре­ци­зи­ра­ни од не­кои од европ­ски­те учес­ни­ци во на­ста­ни­те од 2010 го­ди­на и од 2011 го­ди­на, ко­га бе­ше вр­вот на европ­ска­та фи­нан­си­ска кри­за. Тие не беа ни­ту де­ман­ти­ра­ни. Од се­ќа­ва­ња­та на Гајт­нер мо­же да се зак­лу­чи де­ка Евро­пеј­ци­те кри­е­ле ка­кви би­ле нив­ни­те чув­ства кон ма­ке­дон­ски­те јуж­ни со­се­ди и за тоа има нај­мал­ку две об­јас­ну­ва­ња.

Пр­во, ЕУ ка­ко лул­ка на со­ли­дар­но­ста не мо­же јав­но да ка­же де­ка ед­на нив­на член­ка без­о­браз­но ла­же и за тоа ќе би­де каз­не­та, од­нос­но вра­те­на во ка­ме­но вре­ме. И вто­ро, каз­на­та за Гр­ци­ја, всуш­ност, и по­крај твр­де­ња­та на Гајт­нер, не доз­во­ли бан­крот на јуж­ни­от со­сед, го спа­си евро­то и ја ста­би­ли­зи­ра европ­ска­та мо­не­тар­на уни­ја.

Гајт­нер, кој сме­та де­ка ЕУ за­гу­би­ла це­ли три го­ди­ни во ре­ша­ва­ње на фи­нан­си­ски­те проб­ле­ми со по­греш­ни мер­ки, рас­ка­жу­ва за со­ста­нок одр­жан во 2010 го­ди­на во ка­над­ско­то грат­че Ика­лут ка­де што бил одр­жан итен со­ста­нок на гру­па­та од се­дум нај­раз­ви­е­ни зем­ји на све­тот, ме­ѓу кои по­го­лем дел би­ле прет­став­ни­ци на зем­ји што се член­ки на ЕУ. Гајт­нер во свој стил рас­ка­жу­ва за вре­ме­то ко­га и ин­ве­сти­то­ри­те и бер­зи­те жи­ве­е­ле во се­којд­не­вен страв по­ра­ди тоа што не зна­е­ле кол­ка­ви се ла­ги­те на грч­ки­те вла­сти за ви­стин­ска­та со­стој­ба во зем­ја­та. Гр­ци­те не кри­е­ле де­ка нив­ни­от долг е двој­но по­го­лем од тој што го при­ка­жу­ва­ат, а ак­ци­и­те на фран­цу­ски­те бан­ки пад­на­ле за се­дум-осум про­цен­ти, што е прем­но­гу, ве­ли Гајт­нер во сво­и­те се­ќа­ва­ња, спо­ред кои со­ста­но­кот, всуш­ност, бил нат­пре­вар за тоа кој мо­же да пре­диз­ви­ка по­ве­ќе не­га­тив­ни пос­ле­ди­ци во криз­но­то вре­ме и со­стој­ба. Гајт­нер твр­ди де­ка ми­ни­стри­те за фи­нан­сии на зем­ји­те што се член­ки на ЕУ во Ка­на­да при­стиг­на­ле во мно­гу ло­шо рас­по­ло­же­ние, од­на­пред до­го­во­ре­ни да ја каз­нат Гр­ци­ја.

Гр­ци­те ла­жат, рас­и­па­ни се, ужас­ни и не­од­го­вор­ни, ги пре­не­су­ва Гајт­нер ста­во­ви­те на Евро­пеј­ци­те за Гр­ци­ја. Ре­чи­си си­те сме­та­ле де­ка Гр­ци­те ја иско­ри­сти­ле со­стој­ба­та со евро­то и за­тоа ка­ко каз­на за таа не­од­го­вор­ност тре­ба да би­дат уни­ште­ни. Гајт­нер до­не­ка­де ја раз­би­рал нив­на­та фру­стра­ци­ја од Гр­ци­ја за­тоа што би­ле за­сра­ме­ни и из­ла­жа­ни од Гр­ци­ја, ко­ја по­доц­на мо­ра­ше да зај­ми мно­гу па­ри за да се спа­си од це­ло­сен бан­крот.

Спо­ред транс­крип­ти­те, Гајт­нер бил мно­гу ја­сен со сво­и­те европ­ски ко­ле­ги, им по­ра­чал де­ка е во ред ако са­ка­ат да би­дат цвр­сти со Гр­ци­ја, но и де­ка ако са­ка­ат да ѝ одр­жат ужас­на мо­рал­на лек­ци­ја, мо­ра да на­ста­пат со из­др­жан став де­ка не­ма да доз­во­лат кри­за­та да се про­ши­ри над­вор од Гр­ци­ја. Тој сме­тал де­ка ако са­ка­ат да ја каз­нат Гр­ци­ја, мо­ра да би­дат си­гур­ни де­ка тоа што ќе го пре­зе­мат има ид­ни­на. Тие са­каа да го из­ва­дат ста­пот и да удрат по Гр­ци­те, се се­ќа­ва Гајт­нер, но со тоа са­мо го пот­хра­ну­ваа тро­шо­кот, ве­ли по­ра­неш­ни­от аме­ри­кан­ски се­кре­тар за фи­нан­сии во екот на нај­го­ле­ма­та фи­нан­си­ска кри­за во пос­лед­ни­те 50 го­ди­ни.

За тие што има­ле не­јас­но­тии кој ла­же во спо­рот за име­то?

И тие што има­ле ка­ква би­ло ди­ле­ма кој ла­же во две­де­це­ни­ски­от спор за име­то, а кој ја ка­жу­ва ви­сти­на­та, по чи­та­ње­то на ста­во­ви­те на овој аме­ри­кан­ски по­ли­ти­чар од нај­ви­сок ранг ве­ќе не­ма ни­ка­кви ди­ле­ми. Се­ќа­ва­ња­та на Гајт­нер се, мо­же­би, пр­ви­от до­каз де­ка зем­ји­те што се член­ки на ЕУ, осо­бе­но тие нај­важ­ни­те и нај­бо­га­ти, кои со сво­и­те па­ри ги спа­си­ја Гр­ци­ја и евро­то, мно­гу до­бро зна­ат де­ка ла­га­та е си­стем­ски код спо­ред кој функ­ци­о­ни­ра грч­ка­та ад­ми­ни­стра­ци­ја уште од Па­пан­дреу По­ста­ри­от, па сѐ до акту­ел­ни­от пре­ми­ер Са­ма­рас. И во ид­ни­на, ве­ро­јат­но, не­ма да слу­ша­ме јав­ни поп­ла­ки од Бри­сел, Па­риз, Лон­дон и од Бер­лин за од­не­су­ва­ње­то на Ати­на за­тоа што, на­ви­сти­на, не би би­ло фер член­ки­те на Уни­ја­та да ги откри­јат пред све­тот сво­и­те вал­ка­ни али­шта. Тоа што охра­бру­ва е фа­ктот што си­те зна­ат де­ка Гр­ци­ја, не са­мо со евро­то, Ки­пар или Ма­ке­до­ни­ја, ту­ку се­ко­гаш ко­га мо­же­ла би­ла или на гра­ни­ца на ви­сти­на­та или ота­де неа. Кол­ку ќе ни по­мог­не овој факт, кој го по­твр­ду­ва и Гајт­нер, оста­ну­ва да по­ка­же вре­ме­то, но не мо­же да се за­не­ма­ри фа­ктот де­ка про­ме­на­та на од­не­су­ва­ње­то на офи­ци­ја­лен Бер­лин на сред­ба­та со Ни­миц и не­кол­ку­те из­ја­ви на ви­со­ки гер­ман­ски прет­став­ни­ци за име­то мо­же да се ин­ди­рект­на пос­ле­ди­ца на нив­но­то мне­ние де­ка Ма­ке­до­ни­ја не е таа што ла­же во спо­рот. Се­га ко­га евро­то е спа­се­но, а Гр­ци­ја „вра­те­на во ка­ме­на до­ба“, не­ма ни­ка­ква преч­ка ли­де­ри­те на ЕУ да го за­прат „лаж­го­то“ во сво­и­те бло­ка­ди на про­це­си од ре­ги­о­на­лен, но и од општ европ­ски ин­те­рес.

(Текст објавен во 116. број на неделникот Република, 21.11.2014)

Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот.

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.